Dagur - 20.12.1989, Blaðsíða 8

6 —J’TTO/.n - QSQí vj'IfxroHob 02 ijxnebmlivbiM
o — DAGUR — Miðvikudagur 20. desember 1989
<r
\
Sendum viðskiptavinum okkar bestu
jóla- og nýársóskir
Þökkum viðskiptin.
I
IkíM)
HOTEL NORÐURLAND
Geislagötu 7 • Akureyri • Sími 22600
J

<=í"-
*v..

Sendum víðskiptavinum okkar
og landsmönnum öllum bestu
jóla- og nýárskveðjur
Kaffibrennsla Akureyrar
Tryggvabraut 16, Akureyri, sími 23800
£

\
Öskum viðskiptavinum okkar
gleðilegra jóla
og farsældar á komandi ári
<r
,vU/, —

Óskum viðskiptamönnum
og landsmönnum öllum
gleðUegra jóla
og gleðUegs nýárs
Þökkum viðskiptin á liðnu ári.
Ríkisskip
við Sjávargötu, sínn 23936

(f
Við sendum okkar bestu
jóla- og nýárskveðjur
til viðskiptavina okkar og landsmanna.
Þökkum viðskiptin á árinu.
/
Mjólkursamlag KEA
’>— — -- ~~rð

\
n
h-
Gleðileg jól
og farsœlt komandi ár
Þökkum viðskiptin á liðnu ári
'SSlóma/mðm'Js
AKURW
KAUPANGIV/ MÝRARVEQ 602 AKUREYRI
SÍMAR 24800 & 24830 PÓSTHÓLF 498

Fyrstu jólin í
MNoima
Möðru vellir í Hörgárdal. Þar fæddist Nonni og bjó fyrstu æviár sín.
Stundum getur lífsbaráttan ver-
ið ævintýri en það er óskaplega
sjaldan. Brauðstrit er oftast erf-
iði, kvöð, sem sviptir menn
frjálsræðinu og gerir þá að þræl-
um gærdagsins. Ég ætla ekki að
segja ykkur neitt ævintýri, þvert
á móti, ég ætla að greina ykkur
frá manni, þræli gærdagsins, er
lengst af átti við sullaveiki að
stríða, erfiða heimilishagi, kröfu-
harðan vinnuveitanda og fátækt,
sem kannski var sjálfskaparvíti.
Margir erfiðleikar aðrir steðj-
uðu að þessum manni og
stefndu sálarheill hans í voða.
Geðveikin varð þó aldrei hlut-
skipti hans en hana mátti finna
allt í kringum hann. Húsbóndi
hans var geðtruflaður á köflum
og helsti framkvæmdamaður
sveitarinnar lagðist öðru hvoru í
rúmið heltekinn á sinninu. Báðir
þessir vitskerðingar hafa verið
teknir út úr fjöldanum í íslenskri
manna-fræði 20. aldarinnar. í
æviskrám er hins vegar lítið að
finna um söguhetjuna okkar. Og
sjálfsagt væri hún með öllu
gleymd í dag ef ekki vildi þannig
til að einn sona hennar varð í
tímans rás frægastur íslendinga.
Maðurinn sem um ræðir hét
Sveinn Þórarinsson, fæddur í
mars 1821 að Kílakoti í Keldu-
hverfi. Sonurinn var Jón Stefán
eða Nonni. Hyggjum nú að
fyrstu jólunum í lífi Nonna.
Hlöðver, Ragnar
eða Jón?
Það er langt liðið á árið 1857.
Sunnudagurinn 15. nóvember er
að kvöldi kominn. í húsi skrifar-
ans á Möðruvöllum, Sveins Þór-
arinssonar, er ekki allt eins og á
að vera. Sveinn er órólegur og
annað húsfólk sýnir glögg merki
kvíðablandinnar eftirvæntingar.
Húsmóðirin, Sigríður Jónsdóttir,
er byrjuð að kenna sín. Um síðir
sofnar heimilisfólkið en klukkan
hálfeitt eftir miðnætti hnippir
Sigríður í mann sinn og vekur
hann. Barnið er að koma. Þremur
og hálfri klukkustund síðar hefur
hjónunum fæðst sveinbarn. Fyrir
eiga þau saman þriggja ára
stúlku og tveggja ára son,
Björgu og Ármann. Fæðingin
hefur gengið afbragðsvel og
í boðskap þeirra en kærleiksboð-
orðið. Umfram allt annað þarf að
þvo kám erðfasyndarinnar af
hjörtum hvítvoðunganna og
helga þau guði. Svo rammt kveð-
ur að skírnarflýtinum að yfirvöld,
bæði heima á íslandi og í Kaup-
mannahöfn, hafa séð ástæðu til
að blanda sér í málið. Þeim er
ekki grunlaust um að stundum
hafi langt ferðalagið, til prests-
ins eða í kirkju, orðið reifabarn-
inu að meini enda taki íslending-
ar ekkert tillit til árstíðar, veðr-
áttu eða annarra kringum-
stæðna þegar veikburða nýburar
eiga í hlut. Mörlandinn veit sem
er að það er stutt á milli feigs og
ófeigs, helvítis og himnaríkis.
Auk þess eru lög í landinu sem
skylda foreldra til að bera
....so fljótt, sem Guð hefur
blessað þau með einu barni,
. . . umsorgun fyrir því, að það
hið seinasta innan áttunda dags
verði fært til krikju og skírnar."
Helgina eftir fæðingu drengsins
er allt til reiðu fyrir skírnina.
Sveinn, faðir hans, talar um
hversu pilturinn er dauðspakur
og þó efnilegur. Sigríður hefur
komið vel niður eftir fæðinguna,
hún kvartar undan lítilsháttar
innanmeinum en stólpípan ræð-
ur bót á því. Öllu verra er með
Ármann litla, hann hefur „hrylli-
legan útslátt um andlitið með
graftrarbólum". Sér Sveinn þann
kost vænstan að skrifa Jóni
Finsen héraðslækni og biðja um
eitthvað við bólunum. í sömu
ferð sendir skrifarinn annað bréf
inn á Akureyri; það er til Páls Th.
Johnsens kaupmanns. Erindið er
að útvega vín til að veita í skírn-
arfagnaðinum.
Þegar dregur nær veislunni
þyrmir skyndilega yfir Svein,
hann er umvafinn skuldum eins
og fuglinn fjöðrunum. Seint að
kvöldi, við týruljós, færir hann í
dagbókina: „Nú er mikil orðin
ómegð mín og ískyggileg framtíð
vegna fátæktar. “
Vika er liðin frá því að Sigríður
varð léttari. 24. sunnudagur eftir
þrenningarhátíð rennur upp.
Það er kalt, frostgola og hríðar-
legt. I heimahúsi amtsskrifarans
á Möðruvöllum er verið að skíra
barn. Móðir Sveins, Björg
Sveinsdóttir, heldur á barninu.
Eftir Jón
Hjaltason
móður og barni heilsast framar
öllum vonum.
Kvöldið eftir skríða Sigríður og
Ármann litli upp í til pabba og
hann les fyrir þau úr sögunni um
Kofa Tómasar frænda. Á meðan
Sveinn les býsnast hann í huga
sér yfir „öldungis óskiljanlegri
fýsn" kvenmanna að vilja endi-
lega skoða kornabörn, helst um
leið og þau koma í heiminn. All-
an liðlangan daginn hefur kven-
fólkið verið að koma til þess að
gægjast á barnið, skríkja í kapp
við það og velta fyrir sér hvort
það væri líkara í móður- eða
föðurættina. Sveinn hefur engan
tíma til að standa í svona óþarfa.
Flestum stundum situr hann við
að skrifa bréf og skýrslur fyrir
Pétur Havstein amtmann. Og
þegar ekkert er að gera við
skýrslugerð hleypur skrifarinn í
önnur verk fyrir amtmanninn,
gerir við ofna, lagfærir lás á
pístólu Péturs, skreppur yfir að
Skipalóni með lampa handa
frúnni og tappar jólaölinu á
flöskur.
Fljótlega byrja hjónin að
stinga saman nefjum og ræða
um nafn á strákinn. Sveinn vill
að hann heiti Hlöðver eða
Ragnar. Sigríður er hins vegar
staðráðin í því að hann skuli skír-
ast Jón „og mun eg valla hjá
komast að láta það eftir henni,"
skrifar Sveinn í dagbók sína.
Þeim er báðum greinilega
umhugað um að fylgja fornri
landsvenju og skíra sveininn
sem fyrst. Að vísu sýna þau
meira langlundargeð en margir
landar þeirra sem ekki láta það
bíða nema nokkrar klukkustund-
ir að færa nýfædd börn til
prestsins. Þetta helgast af hel-
vítiskenningu prestanna sem
lengi hefur haft mun meira vægi