Dagur - 20.12.1989, Blaðsíða 12

12 — DAGUR — Miðvikudagur 20. desember 1989
Tiönubeijahlaup ei tahð jaín ómissandi með kalkúnum og rífsbeija-
hlaupið með ijúpunum hjá okkui.
Kalkúninn ei alltaf jafn vinsæll í henni Ameríku um jól.
Kastaníuhnetur:
Skerið kross á breiðari enda
hverrar hnetu. Setjið þær í ofn-
skúffu ásamt smávegis af vatni
og bakið við 200°C í 10 mín., eða
þar til þær opnast. Losið nú skel-
ina á meðan hneturnar eru heit-
ar. Sjóðið þær í vatni, þannig að
það fljóti yfir þær, í 45 mín. Hellið
af þeim og þerrið.
Sósa til að bera með:
1 bolli þurit hvítvín
¥3 bolli hveiti
3 bollar kalkúnasoð
3 msk. koníák
e.t.v. dálítið minna soð
og rjómi í staðinn
Síið soðið og fleytið alla fitu af.
Notið Vi bolla af fitunni og bakið
upp sósu. Látið gjarnan hveitið
sjóða í feitinni í 3 mín. áður en
þynnt er með soði og víni.
Kalkúnssoð:
Sjóðið vel og lengi háls og inn-
mat í 4 bollum af vatni ásamt
Trön uberjahla up:
Cranberry er enska nafnið á
trönuberjum. Þau hafa fengist
fersk hér á landi fyrir jól og
stundum frosin. Þau hafa meira
að segja verið til í stórmörkuðum
hér á Akureyri, en það gleður
hjarta landsbyggðarfólks í hvert
sinn sem ekki þarf að láta senda
sér matarefni frá Reykjavík.
1 ¥2 bolli nýpiessaðui
appelsínusafi
1 ¥2 bolli sykui
3¥i bolli hreinsuð trönuber
1 msk. rífinn appelsínubörkui
Hreinsið ný ber, þvoið vel úr
köldu vatni og þerrið. Látið suð-
una koma upp á safa og sykri.
Bætið berjunum í og sjóðið við
vægan hita í 20-30 mín., eða þar
til maukið er orðið u.þ.b. 2 bollar.
Bætið þá berkinum út í.
Penslið fallegt mót eða skál
með olíu og hellið maukinu í.
Látið bíða minnst í sólarhring
áður en ílátinu er dýft augnablik
Hreinsið nú fuglinn vel og
vandlega, þerrið og stráið salti
og pipar inn í og á fuglinn. Þá
hefst það skemmtilega verk að
troða fyllingunni í. Þægilegast er
að nota sleif, eða bara hendina,
því auðvitað eru hendur hreinar
við matargerðina. Ekki kemst öll
fyllingin í fuglinn, en afgangur-
inn er settur í t.d. álform og bak-
að með síðasta klukkutímann.
Lokið fuglinum með kjötprjón-
um, eða saumið fyrir. Smyrjið
hann með smjöri og steikið við
160-170°C í'3 tíma eða meira.
Best er að prófa hvort fuglinn er
steiktur með því að stinga nett-
um gaffli í lærið þar sem það er
þykkast og ef tær vökvi rennur
út og fyrirstaða lítil er fuglinn til-
búinn. Meðan á steikingu stend-
ur er soði hellt smátt og smátt
yfir og fuglinn ausinn ekki
sjaldnar en á 20 mín. fresti. Þeg-
ar hann er orðinn fallega gullin-
brúnn er best að setja álþynnu
yfir bringuna.
einum selleristilk, einni gulrót,
einum lauk, öllu söxuðu, einu
lárviðarlaufi, einni teskeið af
svörtum piparkornum og 2 ten-
ingum af kjúklingakrafti.
Maisbrauð fyrir fyllinguna:
1 bolli hveiti
1 ¥3 bolli gult maismjöl
(undinituð fékk nú ekki nema
hvítt maismjöl héi á Akuieyrí,
en lét það duga með ágætum
áiangii. Gult fæst i
höfuðborginni)
1 msk. lyftiduft
1 tsk. salt
1 bolli mjólk
1 stórt egg
3 msk. ósaltað smjör, biætt og
kælt smávegis.
Blandið þurrefnunum saman í
skál. Sláið saman eggi, mjólk og
smjöri og hrærið allt saman. Setj-
ið í smurt jólakökumót og bakið
við 190°C í 20-25 mín. Losið úr
mótinu eftir 5 mín. og kælið.
Umsjón:
Margrét
Kristinsdóttir
í Bandaríkjum Norður-Ameríku er
tæpast talað svo um jólamat að
kalkún og trönuber beri ekki oft-
ast á góma. Þó að fylltur kalkún
sé ófrávíkjandi matur á þakkar-
hátíðardaginn, sem er seint í
nóvember, er hann einnig al-
gengasti jólamaturinn. Víða í
bókmenntum Bandaríkjamanna
má greina að bestu matarveisl-
urnar, einmitt þar sem fjölskyldu-
böndin eru treyst, skipar kalkún-
inn heiðurssess á matseðlinum.
Fyllingamar em misjafnar og á
hver fjölskylda sína uppáhalds-
fyllingu, sem sjaldan eða aldrei er
bmgðið út af. Trönuberjasulta,
eða hlaup er alltaf borin með og
er jafn ómissandi þáttur og
ribsberjahlaupið með rjúpunum
hjá okkur.
Nú er ekki lengur erfitt að fá
kalkúna fyrir jólin hér hjá okkur
og það verður að segjast eins og
er að það er sannarlega hátíðar-
stund að taka fallega steiktan
kalkún úr ofninum og bera hann
fyrir fjölskyldu og gesti. Það er
einnig mjög auðvelt að nýta af-
gangana, því kjötið er frábært
kalt og svo má búa til heitan
bökurétt (pæ) með kalkúnskjöt-
fyllingu.
Kökur eru algengar sem eftir-
réttir, þá helst einhverskonar
berja- og hnetubökur. Pecan-
hnetubaka (pæ) er ef til vill það
algengasta, dísætt og „löðrandi"
eins og við segjum af hitaeining-
um. Pecanhnetur fást hér, þær
eru ekki ósvipaðar valhnetum að
útliti, en bragðmunur töluverð-
ur.
Ég vel þó frekar fyrir ykkur, í
þetta sinnið, trönuberjaböku,
óvenjulega á borðum okkar
íslendinga, auðgerða og
afbragðs góða.
Kalkúnsuppskriftin sem hér
fer á eftir er ef til vill ekki mjög
fljótleg, en örugg og sérlega
ljúffeng. Því ekki að veita sér þá
ánægju að eyða smá tíma í að
matbúa glæsilega máltíð fyrir sig
og sína?
Eins og þið sjáið þegar þið les-
ið uppskriftimar er ýmislegt sem
má gera daginn áður, t.d. gera
trönuberjahlaupið, baka mais-
brauðið, flysja og sjóða hnetum-
ar, baka bökuna o.s.frv.
ATH. Bollamál er notað í þessum
uppskriftum. Því miður og af ein-
hverjum óskiljanlegum ástæðum
hefur verið ómögulegt að fá
amerísk bollamál keypt hér
undanfarin ár. Þeir sem ekkert
slíkt eiga geta bjargað sér með
þvi að vita að 1 bolli er sama og 2 dl.
Kalkún
Fylltur með hnetum, maisbrauði,
eplum og kryddi.
1 kalkún
5-8 kg, háls, lifur og fóam
3A bollai ósaltað smjör
1 bolli soð af innmatnum,
eða kjúklingasoð
(sjá uppskrift hér á eftir)
Fylling:
Maisbiauð (sjá uppskrift hér
á eftir)
2 bollar laukur, saxaður
1 ¥2 bolli selleri, saxað
¥4 bolli ósaltað smjör
450 g kastaníuhnetur, saxaðar
(sjá aðferð á eftir)
1 msk. sage (þurrkað jurtakrydd,
sama og salvia)
2 tsk. timian
1 tsk. lósmarín
¥2 bolli ný steinselja,
klippt.eða söxuð
2-3 epli, helst súr.
Flysjuð og skorín i bita
Myljið brauðið niður í bita,
breiðið úr þeim í ofnskúffu og
ristið við fremur vægan hita í 30-
35 mín. Hrærið öðm hverju í á
meðan. Setjið í stóra skál. Látið
lauk, selleri, salt og pipar
krauma í Vs af smjörinu þar til
grænmetið er orðið mjúkt og
glansandi. Hellið því yfir brauð-
teningana. Bætið hnetum,
kryddi og því sem eftir var af
smjörinu út í og blandið vel
saman. Kælið. Setjið eplin saman
við rétt áður en þið fyllið kalkún-
inn.
í sjóðandi vatn og hlaupinu
hvolft á disk.
ATH. Þegar talað er um appels-
ínu- eða sítrónubörk í uppskrift-
um er aðeins átt við allra ysta
lagið, því að um leið og komið er í
hvíta lagið má gera ráð fyrir
beisku bragði af réttunum.
Sætar kartöflur:
Réttir úr sætum kartöflum em
ómissandi þáttur máltíðarinnar.
Kartöflurnar em soðnar fyrst,
flysjaðar og t.d. stappaðar vel og
þynntar út með svohtlu af sýrð-
um rjóma og bragðbættar með
sinnepi, salti og pipar.
Eða soðnar og flysjaðjar,
sneiddar þykkt og steiktar uipp
úr smjöri á pönnu, bragðbættar
með púðursykri og rommi eftir
smekk.
Trönubeij a-hnetuterta
V/3 bolli hveiti
2 msk. sykur
¥4 tsk. salt
¥2 bolli ósaltað smjör
1 stór eggjaiauða
IV2 msk. ískalt vatn
ósoðin hrísgijón sem farg
Fylling:
3 stór egg
¥3 bolli púðursykur
¥:i bolli sýróp
¥4 bolli ósaltað smjör
¥2 tsk. salt
1 tsk. vanilludropai
1 ¥4 bolli hieinsuð og söxuð
trönuber
1 bolli saxaðar hnetur
Deiggeiðin: Myljið smjörið
saman við hveitið á borði, bland-
ið öðrum þurrefnum saman við,
vætið í með eggi og vatni og
hnoðið vel saman. Kælið í 1 klst.
Breiðið deigið út og setjið í
botn og upp með hliðum á móti
sem er u.þ.b. 24 cm í þvermál.
Setjið þá álþynnu í mótið og 2-3
bolla af hrísgrjónum. (Þetta er
gert til að botninn bólgni ekki
upp. Grjónin má nota í suðurétti
á eftir.) Bakið botninn í 15 mín.
við 200°C, takið álþynnuna úr
mótinu og bakið áfram í 5-10
mín. Kæhð.
Aðfeið við fyllinguna : Sláið vel
saman öllum efnunum, nema
berjum og hnetum sem er bland-
að gætilega saman við síðast.
Hellið fylhngunni í mótið og bak-
ið við 160°C í 40-45 mín.
Svona tertu má búa til með eins
eða tveggja daga fyrirvara, pakka
henni vel inn í álþynnu og geyma
hana við stofuhita. Ekki í kæli-
skáp.