Dagur - 14.12.1990, Blaðsíða 2

2 B - DAGUR - Föstudagur 14. desember 1990
Við sendum okkar bestu
jóla- og nýárskveðjur
til viðskiptavina okkar og landsmanna.
Þökkum viðskiptin á árinu.
^JTCPPflhUólD
Gleðileg jól
farsœlt komandi ár
Þökkum ánœgjuleg viðskipti
á árinu sem er að líða
kemur það alltaf í hlut þess sem
fær vinninginn að vaska upp. Ég
held að þessi máltíð lifi alltaf
sterkast í mér síðan ég var barn
vegna þess að við matborðið var
alltaf talað um að það yrði að
gefa „julenissen“ og þess vegna
var látin skál með graut út fyrir
hús. „Nissen“ er í huga Norð-
manna lítill maður í rauðri
skotthúfu og peysu sem er aðal-
lega á ferðinni um jólin, Ef þetta
var ekki gert átti hann að verða
reiður. Stundum kom fyrir að
búið var að borða úr skálinni
þegar hún var sótt en þá hafa
væntanlega einhver smádýr
verið á ferðinni. En hver veit,“
segir Lene og brosir við.
Að öðru leyti segir Lene að
aðfangadagurinn líði svipað og
hjá íslendingum, nema hvað að
venjan er að fullorðna fólkið í
Noregi sitji meira með börnunum
fyrir framan sjónvarpið og horfi á
teiknimyndir, enda upplifir það
barnæskuna þannig því þá eru
alltaf sýndar gamlar teiknimyndir
Walt Disney. Lene segir að í for-
eldrahúsum hafi oftast verið
svínasteik í matinn á aðfanga-
dagskvöld en stundum hafi þó
verið kalkúnn. Hins vegar var
oftast fiskur á jóladag „enda allir
latir þann dag,“ bætir Lene við
og hlær.
Sker í laufabrauð
með vasahníf
En hvernig gengur að blanda
jólasiðunum saman á eigin heim-
ili í fjarlægu landi? Lene segist
alltaf hafa haldið mikið upp á
aðventuna og því kveiki hún allt-
af á kertum á aðventunni og þá
fylgir líka marsipantilbúningur
alltaf þessunr tíma. „Svo gerum
við auðvitað alltaf laufabrauð en
ekki ge,t ég nú sagt að ég sé mjög
fær í því. Ég er lengi að þessu en
þetta er skemmtilegt. Fyrst þegar
ég kom hingað lærði ég að skera í
laufabrauðið með vasahníf og
það hef ég alltaf gert síðan. Pað
er synd að vera að nota laufa-
brauðsjárn þegar maður hefur
lært hvernig á að skera út í laufa-
brauð með hníf.“
Við höldum áfram að ræða ís-
lenska jólahaldið og eitt og ann-
að kemur upp sem útlendingur-
inn hefur komið auga á í íslensku
siðunum. Lene færir jólasögurn-
ar í tal og segist vera mjög hrifin
af öilum þessum sögum um Grýlu
og jólasveinana. „Mér finnst
meira um þetta hér en heima og þó
að fólk greinilega trúi þessu ekki
þá á þetta einhver ítök í íslend-
ingum. Það er eins og fólk hér
hafi meira gaman af þessu því
heima hrista allir höfuðið þegar
ég fer að segja þessar sögur.
íslendingar virðast hafa verið
duglegir að segja afkomendum
sínum þessar sögur og þó að þær
breytist með tímanum þá lifa jtær
mann fram af manni. Það er
mjög gott.“
Jólakveðjur í útvarpi
eins og auglýsingalestur
Lene segir að íslendingar séu íita-
glaðari í sambandi við jólin held-
ur en Norðmenn. „Hér er meira
um skraut, glimmer og marglit
ljós. Ég er ekki vön þessu heiman
Yerslið þar sem úrvalið er.
„Mér fannst það auðvitað svolítið skrýtið að vera á ís-
landi, fjarri heimabyggðinni yíir jólin. Ég man að það
sem mér fannst leiðinlegast var að á bænum var jólatré
úr plasti og ég var hreint ckki vön slíku. Mér þótti líka
dálítið sérkennilegt að öllum jólapóstinum var safnað
saman og ekkert opnað íyrr en á aðfangadagskvöld.
Petta fannst mér slerýtinn siður en líka svolítið
skemmtilegur,“ segir Lene Zachariassen, húsfreyja á
bænuin Dæli í Svarfaðardal, þegar liún er beðin að lýsa
sínum fyrstu jófum hér á fandi. Lene er Norðmaður að
ætt og uppruna sem hingað kom fyrir 10 árum til að
vinna á sveitabæ en örlögin gripu í taumana og nú býr
hún ásamt manni sínum og tveimur bömum í Dæíi,
nánast á næsta bæ við þann sem hún eyddi sínum
fyrstu jólum á hér á landi.
Lene í Dæli hefur mikinn áhuga á
því hvernig landsmenn unnu úr
sauðaullinni hér fyrr á tímum og
þegar okkur ber að garði situr
hún við rokk og spinnur, reyndar
ekki úr sauðaull í þetta skiptið
heldur kanínuull. Én það sem
okkur fýsir að vita er hvernig hún
hefur upplifað jólahaldið á ís-
landi og hvernig fjölskyldan í
Dæli blandar saman norskum og
íslenskum jólasiðum.
Fyrsta jólatré í minn-
ingunni var pálmatré
Lene er fædd og uppalin í bænum
Tunsberg sem stendur við vestan-
verðan Óslóarfjörð í Noregi,
elsta kaupstað þar í landi. Sjálf
orðar hún það svo að varla sé
hægt að segja að hún sé þarna
alin upp nema til helminga þar
sem hún fór 6 ára gömul með for-
eldrum sínum til Afríku þar sem
fjölskyldan bjó næstu 6 árin.
„Fyrsta jólatréð sem ég man eftir
var því pálmatré og í staðinn fyrir
jólaepli borðuðum við kókos-
hnetur. Mínir jólasiðir úr
bernsku eru því dálítið brenglað-
ir þrátt fyrir að við höfum reynt
að halda eins norsk jól og mögu-
legt var,“ segir hún.
Aðspurð um jólavenjur sínar
heiman frá Noregi segir hún jóla-
haldið hefjast strax í byrjun
aðventu. „Þá brennum við kerti
og setjum jólastjörnu út í glugga
en það er gert á hverju einasta
heimili. Síðan bökum við fyrir
jólin og þá áðallega smákökur en
líka kleinuhringi sem aðeins erú
bakaðir fýrir þessa hátíð. Sama
má segja um svokallaða „Lúsfu-
ketti“ sem er gerbrauð með saffr-
anfræi en þetta brauð er upp-
runnið í Svíþjöð. Baksturinn er
því svolítið öðruvísi en hér á
landi þar sem mikið er bakað af
tertuni og fínum kökunt fyrir jóla-
hátíðina. Ég var dálítið hissa að
sjá allar þessar tertur þegar ég
kom fyrst því ég vil hafa þær á
afmælum en ekki á jólununt.
Heima er meira lagt upp úr mikl-
um og góðum mat og heimatil-
búnu konfekti frekar en tertum
og slíku,“ segir hún.
Möndlugrauturinn
sterkastur í minningunni
Lene ber saman ýmsa íslenska og
norska jólasiði og segir að í báð-
um löndunum tíðkist að senda
jólakort en hins vegar sendi
Norðmenn aldrei ættingjum eða
nágrönnum kort heldur aðeins
þeim sem fjær búi. Þó að ekki leggi
hangikjötsilminn um hús foreldra
hennar á Þorláksntessukvöld,
eða „lille Juleaften", eins og sá
dagur heitir á norsku, þá er það
matarilmur sem minnir á nærveru
jólanna engu að síður. „Þá steikj-
um við það sem við köllum
„medisterkaker" sem eru eins
konar kjötbollur úr blöndu af
svína- og nautakjöti. Þessar boll-
ur eru síðan notaðar með mat
yfir hátíðina eða í álegg ofan á
brauð,“ segir hún.
Á aðfangadagsmorgun var allt-
af farið snemma á fætur í barn-
æsku Lene í Dæli og þá borðaður
morgunmatur sem ekki saman-
stóð af kökum og tertum heldur
aðallega af gerbrauði, þar á með-
al brauði sem kallað er jólakaka,
og sem álegg var notaður geita-
ostur. „Síðan förum við alltaf í
heimsókn á aðfangadag til afa og
ömmu en eftir hádegi er venjan
að borða möndlugrautinn og þá
TRYGGVABRAUT 22 600 AKUREYRI SÍMI 96-25055
„Ilugsa míkið
heim umjóliii“
— segir Lene Zachariassen í Dæli í Svarfaðardal