Dagur - 09.02.1991, Blaðsíða 10

10 - DAGUR - Laugardagur 9. febrúar 1991
Mynd: Golli
Viðmælandi minn heitir Carlos Alberto Mendez og
kemur frá Bogota í Kólumbíu. Kólumbía er á marg-
an hátt framandi land okkur íslendingum. Frétta-
flutningur frá þessu landi Suður-Ameríku er afar
einlitur þar sem fjallað er um kókaínbaróna í átök-
um við stjórnvöld, átök við skæruliða, fátækt og
hörmungar. „Þessi fréttaflutningur gefur ekki rétta
mynd af því þjóðlífi sem ég ólst upp í. Vissulega á
Kolumbía sínar skuggahbðar sem og allar aðrar
þjóðir, en að undanförnu hefur áhugi fréttamann-
anna beinist að þeim. Bjartar hliðar eru á tilverunni
í Kolumbíu engu að síður. Ég verð þó að segja, að
Kólumbía hentar mér ekki í dag, ég hef kynnst öðru.
Ég hef búið á íslandi í hart nær fimm ár. Konan mín
er frá Akureyri og við eigum einn son, sem er eins
og hálfs mánaðar. Við búum á Akureyri og ég starfa
sem rekstrarstjóri Uppans hjá Þráni Lárussyni, veit-
ingamanni. Á Akureyri hef ég fundið minn sælureit
langt frá skarkala Bogota, þar sem átta milljónir
búa.“
„Ég er kominn af sjálfseigna-
bændum í Kólumbíu. Afar mínir
og ömmur í báðar ættir voru
bændur, sem ræktuðu kaffi,
tómata og fleira. Þau voru
þokkalega efnum búin og jarð-
irnar eru í eigu ættarinnar. í
sveitinni átti ég því athvarf þegar
stórborgin þrengdi að mér. Pabbi
er framkvæmdastjóri hjá stóru
þvottahúsi, sem er rekið af lög-
regluskólanum, og móðir mín
vinnur á heilsugæslustöð sem rit-
ari. Þau eru því starfsmenn ríkis-
ins og við tilheyrum millistétt-
inni.
Stéttaskipting í Kólumbíu er
mikil. Höfuðborgin Bogota gefur
glögga mynd af þessari stétta-
skiptingu. Nyrst í borginni býr
ríkasta fólkið í höllum og
umgjörðin er sem í ævintýri. Er
ekið er til suðurs dofnar þessi
glansmynd smátt og smátt og
þegar syðst er komið býr fólkið í
Texti:
Óli G. Jóhannsson
pappakössum. Borgin er röndótt.
Þar ráða auður og völd, spilling
og her. Stéttaskiptingin er mikil
og peningar og mútur er allt sem
þarf til að láta hjólin snúast.
Þannig er þessu varið víðast í
Suður-Ameríku. í skólunum
múta nemendurnir oft kennurun-
um með flösku af agvardiente til
að ná góðum prófum. Agvardi-
ente merkir eldvatn og er brenni-
vín Kólumbíumanna."
Ég er á móti öllu
hernaðarbrölti
„Við bræðurnir erum þrír og
gengum allir í skóla. Barnaskól-
inn er ríkisskóli og allir eiga rétt á
að sækja hann. Þó er svo að víða
fara börn ekki í skóla. Að loknu
barnaskólanámi er tekið próf og
þeir sem standast það geta farið í
framhaldsskóla á vegum ríkisins.
Slíkt nám er viðráðanlegt pen-
ingalega séð. Þeir sem ekki ná
prófum en vilja halda áfram
verða að fara í einkaskóla sem er
mjög dýrt. Því er svo að mjög
margir í Kólumbíu eru aðeins
með barnaskólamenntun. Ég hélt
áfram í framhaldsskóla og vann á
skrifstofu með náminu. Ég varð
ekki stúdent því áður en til þess
kom fór ég til íslands, sem skipti-
nemi á vegum AUS.
Ég hafði lent í vandræðum
heima í Bogota. Ár hvert dregur
herinn út vissan fjölda nemenda,
sem verður að gegna herþjón-
ustu. Ég var svo óheppinn að
lenda í þessu úrtaki. Ég er á móti
hermennsku og vígaferlum.
Margir vinir mínir höfðu lent í
herinn og eftir stutta þjálfun voru
þeir sendir í 'fremstu víglinu til
að kljást við skæruliðana eða
kókaínbarónana. Þeir féllu
flestir. Skrifstofustjórinn minn,
sem var kona, var mér vinveittur.
Hún þekkti hershöfðingja, sem
gekk í málið. Embættismönn-
um var mútað og ég var laus að
ég hélt. Nokkrar vikur liðu en þá
var ég handtekinn og beðinn um
persónuskilríki og passann frá
hernum. Þennan passa átti ég
ekki og lenti því í grjótinu. Málið
var slæmt. Herforingjarnir ætl-
uðu að senda mig strax fram í
víglínuna sem refsingu fyrir svik.
Það varð ekki. Kippt var í spotta
af skrifstofustjóranum mínum
góða. Ég var sendur til hershöfð-
ingjans, sem áður hafði farið með
mitt mál. Hann sendi mig í
læknisskoðun og niðurstaða
þeirrar skoðunar varð sú, að ég
var „veikur“ og ekki hæfur til
herþjónustu. Hver „veikindin"
voru veit ég ekki. Ég slapp með
skrekkinn. Þar naut ég vina.
Mútur komu til sem oftast þegar
einhverju þarf að hnika.“
í trésmíöanám
á íslandi
„Eldri bróðir minn er sjálfstæður
atvinnurekandi. Hann á rútur og
sinnir sérleyfum í Bogota. Hinn
fór í læknisfræðinám, sem hann
lauk ekki. Honum gafst kostur á
að fara sem skiptinemi á vegum
AUS til Finnlands. Þar var hann í
eitt ár, en hefur ekki snúið aftur
heim til Bogota. í dag er hann
sölumaður á Spáni.
Hugur minn stefndi til útlanda.
Ég hafði lent í erfiðleikum hvað
varðar herinn og því var best að
koma sér burtu. Ég setti mig í
samband við AUS og sótti um
nemendaskipti. Þúsundir stráka
reyndu hið sama, en nú var ég
heppinn ég varð fyrir valinu.
írland var fyrirheitna landið. Ég
vildi komast til lands sem var
gjörólíkt öllu því sem ég þekkti.
Einnig var hvað ódýrast að fara
til írland, mun ódýrara en til
Þýskalands eða Bandaríkjanna.
Vegna misskilnings fékk ég út-
hlutun til íslanda, sem ekki var
hægt að breyta sem betur fer
eftirá séð. Ég var 21 árs þegar ég
hélt til íslands. Flogið var frá
Bogota til Caracas í Venezuela
og þaðan til Trinidad og Tobago,
sem eru eyjar norður af Vene-
zuela. Þaðan lá leiðin upp til
Evrópu til Lundúna. Þar byrjuðu
erfiðleikarnir. Ég talaði litla sem
enga ensku. Að vísu lærum við
ensku í Kolumbíu, en ekkert vit
er í þeirri kennslu og krakkarnir
taka hana ekki alvarlega. Enska
heyrist aldrei. Allt er á spænsku.
Frægustu popparar heimsins
syngja á spænsku ekki á ensku.
Okkar suður-ameríski heimur er
stór og spænskur, ekki enskur.
Að vera með vegabréf frá Kol-
umbíu er líkast að vera með
svartan passa. Allir Kólumbíu-
menn eru álitnir sölumenn dauð-
ans og meðhöndlaðir vægast sagt
illa á förnum vegi. Ég villtist í
flughöfninni í Lundúnum.
Töskurnar mínar hurfu. Þær voru
hjá tollinum. Ég var grunsamleg-
ur. Ekki bætti ég stöðuna, þegar
ég gat á einhvern máta gert
útlendingaeftirlitinu það skiljan-
legt að ég væri á leið til íslands til
að læra trésmíði. Að Kólumbíu-
maður væri á leið til íslands til að
læra trésmíði þótti gjörsamlega
út úr allri mynd, þá sérstaklega
þar sem ég var hvorki með vega-
bréfsáritun til Bretlands eða til
fyrirheitna landsins. Útlitið var
svart. Þá mundi ég eftir, að ég
var með símskeyti frá AUS á ís-
landi stílað uppá ensku. í skeyt-
inu stóð, að ég þyrfti ekki vega-
bréfsáritun til fslands. Allt væri
frágengið og fyllsta ábyrgð tekin
á mér af AUS á íslandi. Þetta
skeyti breytti öllu og trúlega hef-
ur útlendingaeftirlitið hringt Til |
íslands. Eftit átta tíma þras í
London, þar sem lögreglumenn
stóðu yfir mér, þá loks slapp ég
uppí þotu Flugleiða. Ég var á leið
til Keflavíkur."
Fáir skildu mig og ég engan
„Að koma til íslands virkaði
mjög sterkt á mig. Þetta var í
byrjun ágúst og mér þótti allt
bjart og kalt. Þó var öllu yfir-
sterkari sú tilfinning að vera
kominn á áfangastað og spenn-
ingurinn var mikill yfir hvað ég
ætti í vændum. Ég var þreyttur
eftir ferðalagið og fór að sofa
þegar til Reykjavíkur var komið.
Er ég vaknaði endurnærður á sál
og líkama tóku við íslenskunám-
skeið hjá AUS. Ég var síðastur
skiptinema til landsins þetta árið:
Hópurinn hafði verið í íslensku-
kennslu í tíu daga og mjög erfitt
var fyrir mig að fylgjast með. Eft-
ir hálfan mánuð í íslenskunáminu
tvístraðist hópurinn. Hver fór
til sinnar fjölskyldu nema ég.
Ekki hafði tekist að finna mér
fjölskyldu.
Stúlka, sem vann að málum
AUS í Reykjavík og bjó þar, var
á leið til Hornafjarðar og hún var
svo góðhjörtuð að lána mér íbúð-
ina sína. Ég var einn í íbúðinni
og ósköp einmana. Fáir skildu
mig og ég engan. Því tók ég á mig
rögg. Ég var ákveðinn að sigrast
á erfiðleikunum. Ég tók að
flakka um Reykjavík til að skoða
bæinn og mannlífið. Ég var á
þessu flakki mínu í um réttan
mánuð, en þá fékk ég fjölskyldu
á Akranesi. Þetta voru hjónin
Halldór Jóhannesson og Hrönn
Jónsdóttir. Þau eiga þrjár dætur
og sú elsta var í Kólumbíu sem
skiptinemi. Halldór og Hrönn
reyndust mér vel í alla staði og ég
á þeim mikið að þakka.
í Reykjavík notaði ég þá litlu
ensku sem ég kunni. Allir tala
ensku og því æfðist ég fljótt í