Dagur - 09.02.1991, Blaðsíða 12

12 - DAGUR - Laugardagur 9. febrúar 1991
í heimi kvikmyndanna
Lifað
í>að er hugsanlega einhvern
tímann í kringum unglingsárin
sem fólk vaknar upp við vondan
draum. Heimurinn og umhverf-
ið er ekki eins og menn höfðu
hugsað sér. Pað er æði misjafnt
á hverju menn byggja hamingju
sína. En ef við lítum á samfé-
lagið í heild, hvaðan kemur þá
það mótandi afl sem gefur okk-
ur hugmyndir um það hvað er
gott og hvað er vont, hvað er
ljótt og hvað er fallegt og enn
fremur, hvað er skemmtilegt og
hvað er leiðinlegt? Kvikmyndir.
Reyfarar. Við höfum komið
okkur upp þeirri venju að horfa
á kvikmyndir og skáldað efni í
tíma og ótíma og einhver kann
að hugsa sem svo að það hafi nú
ekki svo mikið að segja en jú,
það hefur sitt að segja.
Pað að setjast niður fyrir
framan sjónvarpið og horfa á
einhverja kvikmynd er ekki
eftirtektarvert í sjálfu sér en
það sem mætti sjá ef við leyfum
okkur að skyggnast á bak við
þetta „undarlega“ atferli að
sitja tímunum saman fyrir fram-
an sjónvarpið er meira en
afþreyingin sjálf. Það er meira
en einungis atburðarásin og
ævintýramennskan í kvikmynd-
unum sem hefur áhrif á menn.
Hér er um að ræða eins konar
„eituráhrif" sem seytla inn í
fólk án þess að það veiti því
athygli. Flestir fullorðnir menn
vita að atburðirnir í kvikmýtid-
inni eru skáldskapur, en
umhverfið eða umgerðin er oft-
ast skáldskapur líka. Hús og
híbýli, garðar, framkomuhætt-
ir, klæðaburður... ekkert af því
er algerlega raunverulegt. Þetta
er hvergi til eins og það birtist.
Hægt er að festa atburði á filmu
þannig að svipurinn yfir hlutun-
um verði allur annar en hann í
rauninni er. Pað er hvergi auð-
veldara að ljúga en í kvikmynd-
um. Tilgangurinn er ekki að
segja satt, heldur hrífa menn.
Hrífa alla upp úr skónum. Allt
við kvikmyndina þarf að vera
mjög áhugavert og aðlaðandi
eða þá hið öfuga. Viðbjóðslegt
og fráhrindandi. Hljóðfærið
sem kvikmyndin á að spila inn á
er tilfinningalífið en ekki vits-
munalífið þó myndin megi ekki
vera í mótsögn við vitsmunalíf-
ið. Ætlunin er að vekja annað
hvort hroll eða ljúfa og innilega
löngun hjá áhorfandanum.
Kvikmyndunum hefur tekist
hlutverk sitt aðdáunarlega vel.
Þeim hefur algerlega tekist að
blekkja fólk enda hafa þær tek-
ið sæti hindurvitna í nútímanum
eins og sagnir af tröllum og úti-
legumönnum voru hér áður
fyrr. Það þarf ekki að líta langt
til þess að sjá nærtæk dæmi. Það
tíðkast einhvers konar barnaleg
dýrkun á öllum ofurhetjum og
ofurmennum. Allt mögulegt er
orðið að dýrkunarefni, hvort
sem það er pólitíkusar, leikarar
eða söngvarar.
Sá heimur sem menn hugsa
sig inn í í kvikmyndum er þann-
ig ákaflega falskur. Það er
glansbónaður heimur þar sem
engir komast að nema uppá-
klæddir persónugervingar ofur-
hetjunnar. En síðan ana menn
út í hið daglega líf beint úr þess-
ari draumatilveru. En í hinu
daglega lífi er enginn sem er
góði karlinn og enginn sem er
vondi karlinn og aldrei kemur
að hinum svokallaða „happý
end“ eins og sagt er á lélegri
íslensku. Aldrei er heldur um
að ræða sérstaklega hörmulegar
ófarir. Eiginmaðurinn ber kon-
una sína í laumi saman við kyn-
táknið Birgitte Bardot og hús-
móðirin skilur ekki hvers vegna
stofan hennar getur ekki verið
jafn yfirskilvitlega flott og
glansandi eins og híbýlin sem
hún Sá í einhverri kvikmynd,
eða var það kannski Dallas?
Ósjálfrátt gera menn þennan
samanburð og af því sést að það
er ekki einungis atburðarás
kvikmyndanna sem greypir sig
inn í hugann þegar horft er á
kvikmyndirnar. Það er í þessu
sem vald draumanna og langan-
anna yfir mönnunum kemur í
Ijós.
Það virðist ekki skipta neinu
hve raunsæ myndin er. Hún er
alltaf blekking og fölsk á sinn
hátt. Jafnvel þó hún sé hreint
listaverk. Listrænt gildi er ekki
hér til umræðu. Kvikmynd er
ekkert annað en úrklippa úr
mannlífinu. En var ég ekki að
segja að kvikmyndirnar væru
blekking? Jú, þær eru ekkert
annað en úrklippur úr mannlíf-
inu en samt eru þær blekking.
Hvers vegna? Það er vegna þess
sem er klippt úr: biðin. Kvik-
mynd getur aldrei sýnt hið gráa
hversdagslega líf sem við öll
lifum. Daufleiki og grámyglu-
legur blær hversdagsleikans er
aðallega fólginn í hinni letilegu
eyðslu tímans. Þess vegna er
grár hversdagsleikinn leiðinleg-
ur. Kvikmynd sem sýndi liann
eins og hann er væri jafn leiðin-
leg og enginn vildi sjá hana. Og
þá verða ekki til neinar ofur-
hetjur, ofurmenni eða goð til að
dýrka.
Menn vilja láta draga sig á
tálar og blekkja sig með kvik-
myndum. Til þess eru þær.
Vínartónleikar Kammerhljómsveitar Akureyrar:
Ég hlakka mikið til
- segir stjórnandinn Páll Pampichler Pálsson
99
Kammerhljómsveit Akureyrar
heldur Vínartónleika í íþrótta-
skemmunni í dag kl. 17, en
fresta þurfti tónleikunum sl.
sunnudag. Fluttir verða fjörug-
ir Vínardansar og létt og sígild
lög úr óperettum. Hljómsveit-
in verður skipuð um 45 hljóð-
færaleikurum og þar af koma
10 frá Reykjavík. Einsöngvar-
ar verða Signý Sæmundsdóttir,
sópran, og Oskar Pétursson,
tenór, og stjórnandi er hinn
landsþekkti Páll Pampichler
Pálsson.
Páll hefur getið sér gott orð
sem stjórnandi Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands og Karlakórs
Reykjavíkur, auk þess sem hann
er afkastamikið og eftirsótt
tónskáld. Dagur ræddi stuttlega
við hann um Vínartónleikana.
- Óveðrið setti strik í reikn-
inginn á sunnudaginn. Var allt til
reiðu fyrir tónleikana?
„Já, hljóðfæraleikarar úr Sin-
fóníuhljómsveitinni voru komnir
og söngkonan Signý Sæmunds-
dóttir. Það náðist mjög góð
stemmning á æfingunni á sunnu-
dagsmorgun og allt var tilbúið
fyrir tónleikana. Því miður varð
ekkert af þeim vegna óveðurs en
við vonum að veðrið verði betra
á laugardaginn."
„Nauðsynlegt að ná
Iéttleikanum“
- Nú hefur þú fengið góðan tíma
með Kammerhljómsveitinni.
Hvernig líst þér á hana?
„Hún kom mér skemmtilega á
óvart. Þarna er mikið af ungu og
mjög duglegu fólki. Vínartónlist-
in er svolítið sérstök að því leyti
að það er ekki nóg að spila bara
nóturnar heldur líka það sem er á
milli þeirra til að fá þennan rétta
Vínartakt. Það tók mig dálítinn
tíma að ná þessu en það kom
með því að hamast nógu mikið.
Það er nauðsynlegt að ná létt-
leikanum í tónlistinni og það get-
ur tekið tíma. Sumir vilja spila
langar nótur í staðinn fyrir
stuttar, en ég fékk góðan æf-
ingartíma og mér skilst að hljóm-
sveitarmeðlimir hafi haft mjög
gaman af þessu. Þeir sýndu líka
mikla þolinmæði.“
- Þú hefur líka notað tímann
til að halda námskeið í Tónlistar-
skólanum á Akureyri.
„Já, ég er með unga krakka í
lítilli sinfóníuhljómsveit, strengja-
sveit og blásara. Síðan er ég með
D-sveitina sem er málm- og tré-
blásarasveit. Þetta er mjög
skemmtilegt og góð tilbreyting
fyrir mig. Eg er búinn að vera hér
í hálfa aðra viku og ætla að vera
eina viku í viðbót."
„Óskar er yndis-
Iegur söngvari“
- Vínartónleikarnir eru haldnir í
íþróttahúsi. Hvernig hentar
Skentman fyrir tónleika?
„Við æfðum fyrst í sal Tónlist-
arskólans sem er ansi lítill og allt
hljómaði sterkt og hátt en það
voru mikil viðbrigði að koma í
Skemmuna. Þetta er eins og dag-
ur og nótt. Það er mikið mál að
breyta Skemmunni í tónleikasal,
breiða yfir gólfið, setja inn stóla
og fleira, en eftir að fólkið er
komið í salinn dempast hljóðið
og þá eru aðstæður orðnar nokk-
uð góðar. Þarna er gott pláss fyrir
hljómsveitina og áheyrendur.“
Signý Sæmundsdóttir og Óskar
Pétursson syngja einsöng með
Kammerhljómsveitinni. Signý
stundaði m.a. nám í Vínarborg
og hefur sungið í fjölmörgum
óperum og á tónleikum hérlendis
og erlendis. Óskar er búsettur á
Akureyri og hefur getið sér gott
orð fyrir fagran tenórsöng. Páll
þekkir til hans.
„Já, hann er yndislegur söngv-
ari, góður tenór og skemmtilegur
strákur. Ég þekki Óskar frá því
hann söng einsöng með Karlakór
Reykjavíkur og ég er mjög feg-
inn að hann skuli vera með.
Mér finnst líka mjög mikilvægt
og skemmtilegt að mestur hluti
þeirra sem taka þátt í tónleikun-
um eru heimamenn. Ég er líka
viss um að áheyrendum finnst
það garnan."
66
- Nú er stundin að renna upp.
Hvernig leggjast tónleikarnir í
Þig?
„Mjög vel, ég hlakka mikið til.
Ég ætla að hafa eina stutta æfingu
og svo skellum við okkur í þetta.
Við skulum bara vona að veðr-
ið verði sæmilegt," sagði Páll
Pampichler Pálsson að lokum.
SS
Hér stjórnar Páll Pampichler Sinfóníuhljómsveit íslands á tónlcikum í Skemmunni 1982 en nú stjórnar hann
Kammerhljómsveit Akureyrar í fyrsta sinn.