Dagur - 21.03.1991, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 21. mars 1991 - DAGUR - 11
„Engin sátt í landinu um aðra steftiu í
fiskveiðastjómun en þá sem nú er rekin“
- segir Halldór Ásgrímsson, sjávarútvegsráðherra
Á miðstjórnarfundi Framsóknar-
flokksins um síðustu helgi fjallaði
Halldór Ásgrímsson, sjávarút-
vegsráðherra og varaformaður
Framsóknarflokksins, mjög ítar-
lega um stöðu sjávarútvegsins um
þessar mundir og þá sjávarútvegs-
stefnu sem fylgt hefur verið undir
forystu Halldórs síðustu tvö kjör-
tímabil. Hann hóf mál sitt á að
rifja upp aðdragandann að því er
hann varð sjávarútvegsráðherra
fyrst, í ríkisstjórn framsóknar-
manna og sjálfstæðismanna fyrir
rúmum átta árum.
„Sjálfstæðismenn vildu
ekki ráðuneytið“
Um þetta sagði Halidór m.a.: „Þegar
við stóðum að því að mynda ríkis-
stjórn með Sjálfstæðisflokknum voru
miklir erfiðleikar í sjávarútvegi.
Markaðsverð sjávarafurða okkar
hafði fallið mjög mikið, það var afla-
brestur og við stóðum frammi fyrir
mjög erfiðum ákvörðunum í sjávar-
útvegsmálunum. Ég man vel eftir því
að þá var ekki eftirsóknarvert að
taka að sér sjávarútvegsráðuneytið
og í lok stjórnarmyndunarviðræðn-
anna var það til hálfgerðra vandræða
að finna einhvern sem vildi fara þar
, inn.“ Halldór minnti á að Sjálfstæðis-
flokkurinn hefði vegna þessa hafnað
því alfarið að taka að sér sjávarút-
vegsráðuneytið. „Niðurstaðan varð
að lokum sú að sá sem hér stendur
fór í sjávarútvegsráðuneytið."
Mörg vandamál biöu
úrlausnar
! Halldór sagði að á þessum átta árum
sem liðin eru hefði tekist að leysa
mörg erfið vandamál: „Ég gerði mér
fljótt ljóst, eins og auðvitað allir ein-
staklingar í þessu landi vita, að
sjávarútvegurinn er burðarás
atvinnulífsins. Það skiptir þess vegna
mestu máli fyrir velferð þjóðarinnar
að við gerum sem mest úr þeim afla
sem við drögum að landi og nýtum
auðlindina skynsamlega. Eg gerði
mér einnig fljótt grein fyrir því að
skipuleggja þyrfti sjávarútveginn
með öðrum hætti en áður, vegna þess
að nútímatækni krefðist þess að við
gerum þar miklar breytingar á.
Hvort sem okkur líkar það betur eða
verr hefur þróun veiðarfæra og þró-
un fiskleitartækni orðið svo gífurleg
að skipin geta veitt ótrúlegt magn fái
þau til þess frið.
Stækkun fískiskipa-
flotans stöðvuð
Það var fljótt farið að ræða um það
hvernig skyldi stjórna fiskveiðuin.
Niðurstaðan varð sú að aflanum skuli
skipt milli skipanna. Hvert og eitt
skip hefur ákveðið magn og heimilt
er að framselja þennan afla á milli
aðila, eftir ákveðnum reglum og að
uppfylltum nokkrum skilyrðum.
Þetta kemur glöggt fram í ritinu
„Yfirlit frá sjávarútvegsráðherra
1987-1991“ sem ráðuneyti mitt hefur
gefið út. Nú þegar þessi stefna er
komin í framkvæmd, hefur stækkun
fiskiskipaflotans verið stöðvuð. Þetta
er grundvallaratriði og fiskiskipaflot-
inn er nú farinn að minnka.
Hvað vilja
andstæðingarnir?
En þegar þessi mál eru rædd, verðum
við að velta því fyrir okkur hvaða
aðrar leiðir komi til greina. Hvað er
það sem andstæðingar okkar í stjórn-
málum eru að bjóða upp á í sam-
bandi við stjórnun fiskveiða? Nú fyr-
ir skömmu fluttu margir þingmenn á
Alþingi þingsályktunartillögu um
það að veiðarnar skyldu skipulagðar
með þeim hætti að þar skyldu settir
heildarkvótar og öllunt skipum heim-
ilað að veiða þar til þessum heildar-
kvótum væri náð. Þetta er sú stefna
sem rekin er í Evrópubandalaginu.
Og með hvaða árangri hefur hún ver-
ið rekin þar? „Árangurinn" er sá að
fiskveiðikvótarnir eru að mestu leyti
uppurnir eftir fyrri hluta ársins og lít-
ið er að gera hjá fiskiskipunum síðari
hluta ársins. „Árangurinn“ er líka sá
að það hefur átt sér stað mikil rán-
yrkja á þeim miðum og þau eru rpjög
„sviðin“ eins og sagt er."
Halldór Ásgrímsson sagði að því
væri einnig haldið fram að stjórna
ætti fiskveiðunum með þeim hætti
sem Þorvaldur Garðar Kristjánsson,
einn þingmanna Sjálfstæðisflokksins,
legði til; þ.e. með því að stýra stærð
fiskiskipaflotans, stýra afkastagetu
hans. Sú stefna hefði marga mjög
augljósa galla.
„Segi NEI! við
auðlindaskatti“
Halldór sagði að flestir væru sám-
mála um að fiskveiðunum yrði best
stýrt með einhvers konar kvótakerfi;
deilan stæði hins vegar um það
hvernig þessum kvótum skuli útdeilt.
„Sumir halda því fram að taka
skuli fiskveiðiheimildarnar af fiski-
skipunum og afhenda þær öðrum, til
dæmis frystihúsunum eða byggðar-
lögunum. Um þessa stefnu er ekki
hægt að ná neinni sátt, það er marg-
reynt. Síðan eru enn aðrir, eins og
t.d. núna Alþýðuflokkurinn, sem
heldur því fram að það eigi að selja
veiðiheimildirnar. Ég er sannfærður
um það að sú stefna á sér ekki fylgi
meðal þjóðarinnar því ég spyr: Er
sjávarútvegurinn í stakk búinn til
þess að fara að kaupa veiðiheimild-
irnar dýrum dómum við núverandi
aðstæður? Mun hann verða fær um
að borga sínu fólki sómasamleg laun
ef hann á að fara að greiða háar fjár-
hæðir fyrir veiðiheimildir? Ég segi
nei!
1,5 milljarður í
Verðjöfnunarsjóð
Við höfum hins vegar farið út á þá
braut að skylda sjávarútveginn til
þess að borga inn í Verðjöfnunar-
sjóð. Því er nú mótmælt af sjávarút-
veginum. En ástæðan fyrir því að
sjávarútvegurinn er skyldaður til að
greiða í Verðjöfnunarsjóð er einfald-
lega sú að við verðum að reka hér
skynsamlega gengisstefnu. Gengis-
stefnan verður að taka tillit til ann-
arra atvinnugreina, ekki síst iðnaðar-
ins, því það verður að vera eðlileg
samkeppnisstaða milli atvinnugreina
í landinu. Ég býst við að sjávarútveg-
urinn muni greiða einn og hálfan
milljarð króna inn í Verðjöfnunar-
sjóð á þessu ári. Það mun leiða til
þess að hann verður hæfur til að taka
áföllum í framtíðinni. Við getum
ekki búið með þeim hætti, eins og
kom fyrir 1988, að sjávarútvegurinn
var ekki í stakk búinn til að taka
nokkru áfalli.“
Misskilningur leiðréttur
Halldór Ásgrímsson sagðist vilja
leiðrétta þann mikla misskilning að
ef sjávarútvegurinn greiddi ekki í
Verðjöfnunarsjóð hefði atvinnu-
greinin, sjvarútvegsfyrirtækin sjálf,
haldið þessum peningum. „Ef sjávar-
útvegurinn væri ekki nú að borga í
Verðjöfnunarsjóð, hefði annað
tveggja gerst: Annað hvort væri
gengið hærra, eins og margir vilja, en
þar með væri samkeppnisstaða ann-
arra atvinnugreina verri, eða þá að
launahækkanir hefðu orðið meiri í
landinu.
Ekki sátt um
neina aðra stefnu
Ég fullyrði að það er ekki hægt að ná
sátt í þessu landi um neina aðra
stefnu í stjórnun fiskveiðanna en þá
sem nú er rekin. Og ég veit að það á
eftir að koma enn betur í ljós hvernig
fólkið í landinu hugsar í þessum
efnum. Ég hef furið það víða og haft
samráð við svo marga einstaklinga í
þessu landi að ég hef fyrir þessu
mikla sannfæringu.
Hitt er svo annað mál að það eru
ýmsir gallar á þessari stjórnun eins
og alltaf verður. Fram hjá því verður
ekki gengið. Það sem er viðkvæmast
í þessum efnurn er hvernig fram-
kvæmd kvótakerfisins snertir byggð-
irnar sjálfar. Ég bendi hins vegar á
að auðvitað hefur alltaf átt sér stað
einhver tilfærsla á veiðiheimildum í
þessu landi. Menn hafa alltaf verið
að kaupa og selja fiskiskip.
Eðlilegt tillit
tekið til byggðanna
Við þurfum að sjálfsögðu að koma
upp þannig tækjum að tekið verði
eðlilegt tillit til byggðanna. Það hefur
verið gert með því að takmarka út-
flutning á ferskum fiski. Það hefur
verið gert með því að lækka kvóta
þeirra sem flytja óunnin fisk úr landi.
Það hefur einnig verið gert með því
að setja upp forkaupsrétt sveitarfé-
laga á fiskiskipum og loks hefur það
verið gert með því að það sé skylda
að leita umsagnar sveitarfélaga og
sjómanna áður en aflaheimildir eru
framseldar. Það er ekki heimilt að
framselja neinar aflaheimildir nema
þessir aðilar samþykki.
Grunnur að nýrri sókn
í sjávarútvegi
Við höfunt nú að mínu mati byggt
upp grunn til þess að hefja nýja sókn
í sjávarútvegi. Það má fyrst og fremst
gera með því að auka vörugæði og
nýta það sem við höfum ekki nýtt
fram að þessu. Við höfum komið á
samstarfi við ýmsa aðila til þess að
auka nýtingu aflans. Við höfum t.d.
komið á góðu samstarfi við frysti-
togarana sem því miður henda miklu
af aukaafla og úrgangi. Það hefur
tekist að bæta flakanýtingu um borð í
þessum skipum mjög verulega. Nú
eru þessi skip skylduð til þess að
hirða hrogn. Það er ljóst að hægt er
að koma á verulegri marningsvinnslu
um borð í þeim og það er einnig
stefnt að því að hirða hausana um
borð í þessum skipum eftir stuttan
tíma. Þetta eru allt saman atriði sem
skila hundruðum milljóna króna og
þangað er mikið að sækja.
„Altæk gæðastjórnun“
Eitt athyglisverðasta málið að mínu
mati, sem nú er í gangi, er það sem
við köllum „altæka gæðastjórnun
fyrirtækja í sjávarútvegi". Við höfunt
komið á samstarfi við þrjú fyrirtæki í
landinu: Útgerðarfélag Ákureyringa,
Fiskiðjusamlag Húsavíkur og Síldar-
vinnsluna í Neskaupstað. Þessi fyrir-
tæki tóku að sér í samvinnu við
sjávarútvegsráðuneytið að innleiða
nýjar stjórnunaraðferðir í sjávarút-
vegi. Við vonumst til þess að með
þessu átaki fáist fram aukin gæði
sjávarafurða, betri kjör starfsfólks í
sjávarútvegi og meiri arðsemi sjávar-
útvegsfyrirtækja.
Þetta er gert með þeim hætti að
athygli hvcrs einasta starfsmanns er
beint að þeim auði sem býr í hugsun
og frumkvæði þeirra sjálfra. Starfs-
mönnum er kennt og þeim skapaðar
aðstæður til að beita starfsorku sinni
og sköpunarmætti til að bæta þær
vinnuaðferðir sem beitt er, til að
fylgja öguðum stjórnunaraðferðum,
byggðum á tölulegum gögnum.“
Halldór Ásgrínisson: „Skilaboöin
frá Sjálfstæðisflokknum eru þessi:
Við viljum fá lyklana að sjávarút-
vegsráðuneytinu og ykkur kemur
ekkert við hvað við ætlum að gera
þar inni.“
15% flakanna skemmd í
stað 60% áður!
Sjávarútvegsráðherra sagðist geta
nefnt eitt dæmi úr þessu átaki og
hvernig það hefur skilað sér.
„Eitt af þessum fyrirtækjum er í
karfavinnslu. Það kom í Ijós að út úr
þeirra framleiðslu var yfir 60% af
flökunum skemmd, þegar þau komu
út af færibandinu. Og þessi skemmdu
flök þurftu að fara í endurvinnslu.
Það settist yfir þetta mál hópur
starfsfólks í viðkomandi fyrirtæki og
skilgreindi með tölulegum hætti hvað
þarna væri að og hvað þyrfti að gera.
Það var ekki fenginn „sérfræðingur"
til að fara yfir málið, heldur leysti
starfsfólkið sjálft þetta mál. Og
starfsfólkið leysti málið með þeim
hætti að það var ekki 60% af flökun-
um sem voru skemmd á eftir heldur
15%!
Hvað halda menn að sé mikill auð-
ur í verkefnum sem þessum? Ég er
alveg sannfærður um að með því að
beita þessum nýju stjórnunaraðferð-
um sem nú eru að koma fram víðast
livar í heiminum, má bæta arðsemina
í íslenskum fyrirtækjum gífurlega
mikið. Ég hef tekið eftir því að for-
stjórar þeirra þriggja fyrirtækja, sem
ég nefndi hér að ofan, voru vantrú-
aðir á verkefnið þegar það hófst og
töldu jafnvel ekki rétt að fara út í
þetta. En nú, eftir nokkurra mánaða
reynslutíma eru þeir allir sannfærðir
um að þeir séu á réttri braut."
Heildarhagsmunirnir
gangi fyrir öllu
Halldór Ásgrímsson sagðist sann-
færður um að í þeim kosningum sent
framundan væru yrði mikið rætt um
sjávarútvegs- og fiskveiðistefnuna.
„Það mun mæða mikið á frambjóð-
endum Framsóknarflokksins í því
máli. Ég fullyrði að við erum á réttri
leið en ég veit líka að þarna eru mörg
viðkvæm atriði gagnvart einstökum
byggðum og gagnvart einstökum
sjómönnum. En við verðum að
minnast þess að heildarhagsmunirnir
verða að ganga fyrir öllu. Ef við rek-
um ekki arðbæran sjávarútveggetum
við ekki skapað góð lífskjör í þessu
landi. Það er kjarni málsins.
Sjálfstæðismenn
heinita lyklana
Við hljótum að spyrja: Hvað ætla
hinir að gera? Hvað ætla sjálfstæðis-
menn að gera? Það eina sem þeir
hafa sagt er: „Við krefjumst þess að
fá lyklana að sjávarútvegsráðuneyt-
inu!" Þessa lykla vildu þeir ekki fá
fyrir átta árum. Nú vilja þeir fá þá.
Og þetta er í reynd eina ráðuneytið
sem sjálfstæðismenn hafa ályktað um
að þeir ætli sér inn í. Þeir hafa jafn-
vel ekki ályktað um forsætisráðu-
neytið, þótt farið sé að tala við Davíð
Oddsson í suntum fjölmiðlum eins og
hann sé þegar kominn þangað inn.
En svo er sern betur fer ekki.
Er hægt að veita þeim mönnurn
traust sem konta og segja: „Við vilj-
urn fá lyklana að sjávarútvegsráðu-
neytinu og ykkur kemur ekkert við
hvað við ætlum að gera þar inni“?
Þetta eru í reynd skilaboðin frá Sjálf-
stæðisflokknuni. Að vísu er Morgun-
blaðið að rembast við að hjálpa sjálf-
stæðismönnum og skrifa fyrir þá
hvað þeir ætli að gera. Út úr þeim
skrifum má lesa að nú eigi að fara að
selja veiðiheimildirnar og setja hér á
auðlindaskatt.
„Alþýðuflokksmenn
allsmeðjulegir“
Alþýðuflokkurinn, og ekki aðeins
einn ráðherra hans heldur tveir,
komu í umræðurnar á Alþingi og
lýstu því yfir að þetta vildu þeir gera
líka. Mér finnst að vinir okkar í
Alþýðuflokknum séu orðnir all-
smeðjulegir við Sjálfstæðisflokkinn.
Ég undrast það að sumu leyti að
Alþýðuflokkurinn skuli koma með
slíkar yfirlýsingar - en að sumu leyti
ekki. Ég man það nefnilega að í
stjórnarmyndunarviðræðunum 1987
var það höfuðkrafa Alþýðuflokksins
að draga úr margvíslegum stuðningi
við atvinnulífið í landinu. Alþýðu-
flokkurinn hefur ekki þann skilning á
atvinnulífinu í landinu sem við fram-
sóknarmenn höfum. Hann leggur
ekki sama upp úr því að byggja hér
upp öflugt atvinnulíf til þess að
treysta velferðina og við framsóknar-
menn. Mér finnst að með þessum
yfirlýsingum Alþýðuflokksins sé
hann í reynd að lýsa því yfir að það
eigi að draga úr mætti sjávarútvegs-
ins. En það að draga úr mætti þeirrar
atvinnugreinar er það sama og draga
úr mætti þjóðarinnar."
Höldum áfram
á sömu braut
Halldór Ásgrímsson sagði að fram-
sóknarmenn gætu borið höfuðið
hátt. „Það er mikil velmegun í
íslensku atvinnulífi og íslensku þjóð-
félagi. Sjávarútvegsfyrirtækin eru
rekin með hagnaði og þau eru að
borga niður skuldir sínar. Ef við
höldum áfram á sömu braut er ég viss
um að það mun skapa enn betri
lífskjör. En ef menn ætla að fara í
það að rífa niður það sem við höfum
verið að byggja upp á undanförnum
árum, munu lífskjör í þessu landi
versna. Ég er að sjálfsögðu ákveðinn
í að berjast fyrir því - og ég veit að
svo er um alla framsóknarmenn - að
pólitískir andstæðingar okkar fái
ekkert tækifæri til niðurrifsins. Við
hljótum að afneita þeim mönnum
sem ekki eru tilbúnir til að segja það
skýrt hvað þeir ætli að gera í málefn-
um sjávarútvegsins. Ég trúi því að
íslenskir kjósendur muni gera það
einnig.
Við göngum til þessara kosninga
undir kjörorðunum „Öflug þjóð í
eigin landi". Það eru góð kjörorð og
þau þýða að við unnum þessum
landi, við ætlum að viðhalda sjálf-
stæði þess og reisn. En við ætlum líka
að varðveita atvinnulíf þess og
byggð, þannig að allir íslendingar fái
notið þess afraksturs af auðlindunum
sem hver og einn á skilið og hægt er
að ná út úr þeim miklu auðlindum.
Það er markmið framsóknar-
manna að hafa áfram forystu í lands-
málunum undir forsæti okkar
formanns. Það á að vera markmið
okkar í komandi kosningum. Með
góðri vinnu okkar allra trúi ég því að
okkur muni takast það,“ sagði Hall-
dór Ásgrímsson að lokum. BB.