Dagur - 25.05.1991, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - Laugardagur 25. maí 1991
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI,
SÍMI: 96-24222 SÍMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT KR. 1100 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ 100 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 725 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON.
RITSTJ.FULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON.
UMSJ.MAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON.
BLAÐAMENN: JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (Iþr.),
KÁRI GUNNARSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960), INGIBJÖRG
MAGNÚSDÓTTIR (Húsavik vs. 41585), JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON,
ÓLIG. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON, UÓSM.: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON.
PRÓFARKAL.: SVAVAR OTTESEN. ÚTLITSH.: RÍKARÐUR B. JÓNASSON,
ÞRÖSTUR HARALDSSON.
AUGLÝSINGASTJ.: FRÍMANN FRlMANNSSON.
DREIFINGARSTJ.: HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL.
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Landbúnaður og
umhverfisvemd
umhverfisins sem nú fer um Vest-
sem víða berst vonlítilli baráttu við
í niðurstöðum skoðanakannana
Félagsvísindastofnunar um við-
horf almennings til verkefna
stjórnvalda, sem birt var nýlega,
kemur skýrt fram að mikill áhugi er
fyrir umhverfisvernd á meðal
almennings í landinu. Um 86 af
hundraði þeirra er tóku afstöðu í
umræddum könnunum töldu um-
hverfisvernd það viðfangsefni sem
leggja beri meiri áherslu á en aðra
málaflokka. Efling efnahags þjóð-
arinnar og jöfnun lífskjara fylgdu
síðan umhverfisverndinni fast eftir
í öðru og þriðja sæti yfir æskileg
forgangsverkefni. Þessar niður-
stöður gefa til kynna að mikil hug-
arfarsbreyting sé að eiga sér stað á
meðal fólks hvað þennan mála-
flokk varðar. Hefði skoðanakönnun
í líkingu við kannanir Félagsvís-
indastofnunar verið gerð fyrir ein-
um til tveimur áratugum er líklegt
að umhverfismál hefðu lent neðar-
lega á blaði ef þau hefðu á annað
borð verið talin til þeirra verkefna
er stjórnvöldum beri sérstaklega
að sinna.
Hinn mikli áhugi fyrir umhverfis-
málum er ekki séreinkenni íslend-
inga. Hann er hluti þeirrar umræðu
og vakningar um verndun
urlönd. Hann á fyrst og fremst ræt-
ur að rekja til iðnaðarmengunar,
sem orðin er alvarlegt vandamál á
meginlandi Evrópu og víðar. Þótt
íslendingar séu ekki í hópi þeirra
þjóða, sem verst eru settar hvað
mengunarmál varðar, eiga þeir
margt óunnið í þeim efnum. Minna
má á frágang og eyðingu sorps.
Einnig frárennsli frá atvinnustarf-
semi og íbúðabyggð víða um land.
Endurvinnsla og notkun umhverf-
isvænna vörutegunda eru þættir
sem gefa þarf meiri gaum á næst-
unni auk þess sem eitt af stærri
verkefnum íslendinga varðandi
umhverfismál á næstu árum er
verndun hins viðkvæma gróðurs,
veður og vinda og stundum
óskipulagða beit.
Miklu máli skiptir fyrir ráðamenn
þjóðarinnar á hverjum tíma og
stjórnendur einstakra málaflokka
að vita hver sé vilji almennings í
landinu varðandi þau verkefni sem
þarf að leysa. Niðurstöður skoð-
anakannana Félagsvísindastofn-
unar gefa til kynna, svo ekki verður
um villst, hver sá vilji er í dag. í
ljósi þess er unnt að skilja þann
áhuga sem stjórnmálamenn virð-
ast nú hafa á umhverfisráðuneyt-
inu eða öllu heldur verkefnum í
gróðurfarsmálum og landvernd.
Hins vegar er illt til þess að vita að
þessir málaflokkar þurfa að verða
bitbein einstakra stjómmálaflokka
og ráðamanna innan hins opinbera
kerfis.
Að undanfömu hefur borið á
nokkurri togstreitu milli umhverfis-
og landbúnaðarráðuneytis um
þann þátt umhverfismála sem snýr
að gróðurvernd og landgræðslu.
Nú ber svo við að mikill samdráttur
hefur átt sér stað í hefðbundnum
landbúnaði og á enn eftir að auk-
ast ef fer fram sem horfir. Því er
nauðsynlegt að bændur, sem
verða af atvinnutækifærum vegna
þessa samdráttar, eigi kost á að
njóta þeirra starfa sem skapast
munu við landvörslu- og land-
græðslustörf í framtíðinni. Upp-
græðsla og ræktun eru ekki síður
landbúnaður en hinar hefðbundnu
búgreinar, er framleiða mjólk og
kjöt. Af þeim sökum eiga þessar
starfsgreinar heimkynni á meðal
annarra landbúnaðarmála í stjórn-
kerfi landsins. Forsvarsmenn
umhverfisráðuneytisins þurfa
þrátt fyrir það ekki að kvarta vegna
verkefnaskorts. í ljósi viðhorfa
íslendinga eins og þau birtast í
niðurstöðum kannana Félagsvís-
indastofnunar bíða þeirra einnig
mikilvæg verkefni í framtíðinni. ÞI
ri
frá mínum bœjordyrum séð
i
Birgir Sveinbjörnsson skrifar
Hitt og þetta um bréfkorn og fleira
Ég sá það í sjónvarpinu fyrir skömmu að verið var að
halda upp á 215 ára afmæli póstferða á íslandi. Af því
tilefni var farið í póstferð milli Sandgerðis og Grinda-
víkur. Fólk klætt að hætti þeirra tíma þrammaði af stað
og tók með sér ábyrgðarbréf til að gefa ferðinni meira
giidi. Það er vel við hæfi á þessum tímamótum að minn-
ast hinna fornu póstlesta og póstanna sem hvarvetna
voru auðfúsugestir. Póstarnir voru oft á tíðum mikil-
vægasti samskiptahlekkur hinna dreifðu byggða bæði
við strjálbýlið og þéttbýlið. í afskekktum sveitum var
koma póstsins stórviðburður og hugsanlega eina gesta-
koman á löngum og erfiðum vetrarmánuðum til sveita.
Póstarnir voru því hvarvetna velkomnir. Gott var með
þeim að ferðast enda voru þeir ratvísir og kunnugir
sinni póstleið. Bréf sem einu sinni var komið í hendur
pósti átti nokkurn veginn víst að komast á áfangastað.
Ferðamenn slógust í för með þeim og þótti það mikið
öryggi að vera í fylgd með þessum glöggu og ratvísu
mönnum einkum ef veður voru válynd eða útlit tvísýnt.
í gegnum tíðina hefur verið borin mikil virðing fyrir alls
konar pósti og mér er tjáð að póstur sé ævinlega sendur
með fyrstu og öruggustu ferð. í dag er það svo faxið og
gagnaflutningsnet tölva sem hafa yfirtekið starf sumra
bréfberanna og er það með ólíkindum að skuli vera
mögulegt að senda bréf gegnum nokkurs konar síma
heimshorna á milli á nokkrum sekúndum.
Bréfaskriftir
Bréfaskriftir eru stór þáttur af okkar menningararfi.
Bréf voru oft á tíðum helstu heimildir annálaritara og í
bréfum koma á stundum fram ómetanlegar upplýsingar
um hin ólíklegustu málefni. Bréf hafa líka í gegnum
tíðina verið örlagavaldar í lífi fólks. Bréf sem ekki
komast til skila geta breytt gangi sögunnar. Ástarbréf
sem hverfa eða eru viljandi tekin úr umferð svo þau
berist ekki réttum aðila, hafa haft ófyrirsjáanlegar
afleiðingar bæði fyrir bréfritara og viðtakanda og
þekkjum við mörg slík dæmi af bókum.
Flestir skrifa líklega bréf einhvern tíma ævinnar. f
einhverja áratugi átti Ríkisútvarpið sinn þátt í að efla
pennagleði íslendinga með því að halda uppi mjög vin-
sælum óskalagaþáttum þ.e. Óskalögum sjúklinga og
sjómannaþættinum Á frívaktinni og seinna Lögum
unga fólksins. Flestar kveðjur í þessa þætti bárust bréf-
lega og segir mér svo hugur að margur hafi skrifað sitt
fyrsta bréf með ástar- og saknaðarkveðjum og beiðni
um óskalag í einhvern af þessum þáttum.
Pennavinir
Bréfaskipti fólks hafa tíðkast um allan heim langalengi.
Oft eru þessi bréfaskipti fyrst og fremst til skemmtunar
og fróðleiks. Margoft hafa bréfaskipti leitt til ævilangr-
ar vináttu og mörg hjónabönd hafa orðið til gegnum
bréfaskipti. Stundum kemst það í tísku meðal ung-
menna að eiga pennavini og þá gjarnan í útlöndum.
Þessi pennavinur er svo e.t.v. heimsóttur í útlandið og
þannig skapast alþjóðleg tengsl og betri skilningur
þjóða á milli.
Ég hygg að mín fyrstu bréfaskrif hafi borið til um 10
ára aldur með þeim hætti. að barnablaðið Vorið var
keypt á mínu heimili. Þar var af og til óskað eftir
pennavinum og ég sendi beiðni um að nafn mitt yrði
birt á síðum blaðsins með ósk um bréfaskipti. í fyllingu
tímans var það svo gert og ég fékk nokkur bréf. Úr
þeim valdi ég svo tvö eða þrjú til að eignast pennavini.
Ekki minnist ég þess hversu lengi þau bréfaskipti stóðu
en það var ekki í mörg ár. Ég tel mig hins vegar muna
heimilisfang fyrsta pennavinar míns. Það var á Vest-
mannabraut 60 í Vestmannaeyjum. Ef fyrrverandi
pennavinur minn les þessar línur þá þætti mér vænt um
að fá frá honum línu við tækifæri.
Það er svo ákveðin ánægja að sjá söguna endurtaka
sig því þrátt fyrir alla sjónvarps- og myndbandatækni
er barnið á heimilinu einmitt að skrifast á við pennavini
sem það hefur komist í kynni við með því að fá nafn sitt
birt í barnablaði.
Póstferðir
Þess eru auðvitað dæmi að bréf eða varningur sem
sendur er í pósti glatist, en það mun vera fremur
sjaldgæft. Ef fólk er að senda eitthvert dýrmæti í bréfi
finnst mörgum traustvekjandi að kaupa á það ábyrgð
og borga þá ofurlítið meira fyrir en fá í staðinn kvittun
frá póstinum. Komist sendingin ekki til skila mun póst-
þjónustan væntanlega vera skaðabótaskyld. í gamla
daga var það mjög sjaldgæft að nokkur fengi ábyrgð-
arbréf og ef það bar við var bréfkornið rifið upp með
mikilli lotningu. Stundum kannski með samblandi af
kvíða og tilhlökkun því vart var það neinn smáviðburð-
ur sem tilkynna þurfti í ábyrgðarbréfi. Nú er öldin önn-
ur og sumar stofnanir senda manni öll bréf í ábyrgð og
í svipinn man ég helst eftir Skattstofunni en oftast er
engin skemmtilesning sem kemur þaðan.
Fjarlægðir segja ekki allt
Að senda ábyrgðarbréf er samt afskaplega lítil trygging
fyrir því að sendingin komist fljótt til skila og nýlegt
dæmi þekki ég um það. Fyrir nokkrum dögum sendi
kunningi minn ábyrgðarbréf frá Pósthúsinu á Akureyri
til staðar í miðborg Reykjavíkur. Sama dag sendi hann
einnig bréf til staðar á vesturströnd Bandaríkjanna.
Milli Akureyrar og Reykjavíkur eru 6-7 flugferðir á
dag, tvær rútuferðir og einhverjar ferðir með flutninga-
bílum og lausleg ágiskun mín gerir ráð fyrir 10 áætlun-
arferðum milli þessara staða daglega. Rúmri viku eftir
að téð bréf til Reykjavíkur var póstlagt var það ekki
komið í hendur viðtakenda sem reyndar er stofnun í
Reykjavík. Hitt bréfið, sem ekki var í ábyrgð var kom-
ið til viðtakanda við Kyrrahafið eftir vikuna.
Nú er ekki þar með sagt að póstþjónustan hafi brugð-
ist heldur er það svo að ábyrgðarbréf eru ekki borin út
heldur aðeins tilkynning um þau. í þessu tilfelli hygg ég
að annað tveggja hafi gerst; að tilkynningin um bréfið
hafi ekki komist í réttar hendur eða að stofnunin hafi
hreinlega ekki sótt póstinn sinn á pósthúsið. Hvort sem
heldur var sýnist mér að í þessu tilfelli hefði verið held-
ur fljótvirkara fyrir sendanda margnefnds ábyrgðar-
bréfs að senda það með skagfirsku hlaupurunum sem
hlupu suður frá Sauðárkróki nýlega eða fara sjálfur
gangandi með bréfið frá Akureyri til Reykjavíkur og
gauka því inn um bréfalúgu viðkomandi stofnunar.