Dagur - 25.01.1992, Blaðsíða 7

Laugardagur 25. janúar 1992 - DAGUR - 7
Eyfirskir bændur funduðu um GATT-málefni í fyrrakvöld:
Landbúnaðarráðherra fái stuðning í bar-
áttunni við Jóna-dúett Alþýðuflokksins
Halldór Blöndal, landbúnaðarráðherra í ræðustóli á bændaklúbbsfundinum í Laugarborg. T.v. á myndinni eru
framsögumennirnir Jónas Jónsson, búnaðarmálastjóri og Gunnlaugur Júlíusson, hagfræðingur Stéttarsambands
bscnda. Mynd: JÓH
Búnaðarsamband Eyjafjarðar
efndi til bændaklúbbsfundar í
Laugarborg í Eyjafjarðarsveit í
fyrrakvöld þar sem umræðu-
efnið var staðan í GATT-við-
ræðunum. Framsögumenn á
fundinum voru þeir Jónas
Jónsson, búnaðarmálastjóri,
og Gunnlaugur Júlíusson,
hagfræðingur Stéttarsambands
bænda. Fram kom í máli
bænda á fundinum að þeir hafa
uppi spurningar um þá misvís-
un sem er á túlkun aðila á
áhrifum af tilboði Dunkels í
GATT-viðræðunum. Þá virt-
ust fundarmenn almennt sam-
mála um að takast verði á við
ýmsar breytingar í náinni
framtíð en standa verði fast á
þeim fyrirvörum sem ríkis-
stjórnin hafi sett sem samn-
ingskröfur af íslands hálfu.
í lok fundarins í Laugarborg
var samþykkt ályktun fundarins
þar sem stjórnvöld eru áminnt
um að standa á þeim fyrirvörum
sem ríkisstjórnin hefur sett.
Ályktunin er svohljóðandi:
„Eigi væntanlegt GATT-sam-
komulag að geta komið til greina
gagnvart íslenskum landbúnaði
verður að standa fast á kröfum
um strangt heilbrigðiseftirlit og
verðtryggingu skuldbindinga
varðandi tollaígildi og innan-
landsstuðning.
Á sama tíma og niður eru
felldar útflutningsuppbætur á
íslenskar landbúnaðarvörur kem-
ur ekki til greina að heimila inn-
flutning á niðurgreiddri búvöru.
Verði af GATT samkomulagi,
skorar fundurinn á Alþingi að
láta fara fram heildarúttekt á
áhrifum slíks samkomulags á
íslenskt hagkerfi, áður en endan-
leg afstaða til þess verður tekin.“
Grunvallarbreytingar í
tilboði Dunkels
Gunnlaugur Júlíusson, rakti í
máli sínu ganginn í GATT-við-
ræðunum á síðustu tveimur árum
en fór því næst yfir helstu atriðin
í því tilboði sem Arthur Dunkel,
framkvæmdastjóri GATT, lagði
fram laust fyrir jól.
Gunnlaugur sagði tvö grund-
vallaratriði skipta mestu máli fyr-
ir íslenskan Iandbúnað í tilboði
Dunkels. í fyrsta lagi að innflutn-
ingshömlum verði breytt í tolla
sem breyti þeirri reglu er ríki í
dag að íslendingar leyfi ekki inn-
flutning á búvörum meðan inn-
lend framleiðsla geti annað eftir-
spurn. í öðru lagi feli breyting á
heilbrigðisreglum í sér grundvall-
arbreytingu. Hingað til hafi
íslendingar haft þá löggjöf að
banna innflutning á ákveðnum
búvörum af heilbrigðisástæðum.
Þessar reglur hafi verið harðar
vegna reynslu af innflutningi, sér
í lagi lifandi búfjár. Samkvæmt
tilboði Dunkels verði heimildir
landa til að beita innflutningstak-
mörkunum á grundvelli heil-
brigðisaðstæðna takmarkaðar og
þeim breytt í að á innflutnings-
landi hvíli sönnunarbyrði, þ.e.
að ef íslendingar vildu koma í
veg fyrir að ákveðin vara yrði
flutt til landsins þá yrðu þeir að
sanna að þessi vara sé landinu
hættuleg.
í lok máls síns sagði Gunnlaug-
ur bændasamtökin á margan hátt
ásátt við þá fyrirvara sem ríkis-
stjórnin hefur gert við þessi
samningsdrög en öllu máli skipti
hver verði endanleg niðurstaða í
viðræðunum. „Ekki er hægt að
krefjast meira af stjórnvöldum í
þessu sambandi en þau marki
stefnu og fylgi henni eftir,“ sagði
Gunnlaugur.
Efasemdir um frjálsræðið
í matvælaviðskiptum
Jónas Jónsson, búnaðarmála-
stjóri, vék í sínu máli að þróun í
landbúnaðinum í heiminum.
Hann hafði uppi efasemdir um
frjálsræðið í viðskiptum með
matvæli og sagði lögmál fram-
boðs og eftirspurnar haga sér á
annan hátt þegar matvæli séu
annars vegar.
„Það er sagt að þessar tillögur
miði að því að ná saman þeim
stærstu, þ.e. Bandaríkjunum
annars vegar og efnahagsbanda-
laginu hins vegar. Þá er spurning-
in hvernig fer fyrir smáu þjóðun-
um sem klemmast á milli.“
Jónas sagði að fari sem horfir
séu einhver mestu vonbrigðin
þau ef heilbrigðisverndin fái ekki
að halda. Hér á landi eru 1100
ára gömul búfjárkyn og þau séu
mikilvæg frá umhverfissjónar-
miði.
„Þið hafið búið við það bændur
að hér hefur verið beitt mesta
öryggi varðandi meðferð á búfé
innanlands en þetta verður brotið
niður því við eigum ekki að ráða
neinu um landbúnaðarstefnuna.“
Um fyrirvara ríkisstjórnarinn-
ar sagði Jónas helstu vonina þá
að til komi stórir bandamenn,
t.d. Japanir og Kanadamenn.
Hann sagði bændasamtökin telja
mikilvægt að þetta GATT-mál sé
nú fyrst kynnt fyrir þjóðinni.
„Það sem við verðum að vona er
að sá sigur vinnist að við fáum að
hafa sjálfstæða landbúnaðarstefnu
og ráða þar með nokkuð hvað við
gerum hér og hvað ekki. Við höf-
um hér matvælaöryggi og við
skulum sameinast um að styrkja
stjórnina okkar í þeirri trú að það
sé til nokkurs að vinna að geta
búið hér í landinu eins og við
viljum. Rökin eru óteljandi fyrir
því að við eigum að hafa hér
landbúnað."
Fyrirvarar ríkisstjórnar-
innar hljóta að vera
samningskröfur
Fleiri fundarmenn lýstu stuðningi
sínum við landbúnaðarráðherra
og þá fyrirvara sem ríkisstjórnin
hefur samþykkt vegna tilboðs
Dunkels. Tveir af þingmönnum
kjördæmisins, þeir Guðmundur
Bjarnason og Jóhannes Geir Sig-
urgeirsson, lögðu áherslu á að
þessir fyrirvarar verði samnings-
kröfur af hálfu íslands en Guð-
mundur taldi nokkurn brest að
heyra á Alþýðuflokksmönnum í
ríkisstjórn. „Við vitum að við-
skiptaráðherra hefur dregið úr
þessum fyrirvörum og leyft sér að
kalla þetta athugasemdir en auð-
vitað eru þetta fyrirvarar sem
ríkisstjórnin hefur gert og land-
búnaðarráðherra og forsætisráð-
herra hafa margoft lýst yfir. Við
vitum að landbúnaðarráðherrann
okkar glímir við sína samstarfs-
menn sem sumir hverjir sjá ekki
annað en það sem erlent er og við
skulum sameinast um að styðja
ráðherrann í baráttunni við Jóna-
dúettinn í Alþýðuflokknum,“
sagði Guðmundur.
Fórnum ekki heilbrigðis-
kröfum fyrir lágt verð
Þóranna Björgvinsdóttir sagði
bændur hafa það ofarlega í huga
hver hollusta sé af þeim afurðum
ef innflutningur verði hafinn af
alvöru. Auk þess megi spyrja
hvaðan sá gjaldeyrir eigi að koma
sem greiða eigi með fyrir þessar
vörur.
„Við höfum í langflestum til-
fellum getað treyst því að sú mat-
vara sem við berum á borð úr
íslensku hráefni sé holl og
ómenguð. Við vitum mætavel að
í erlendum landbúnaði eru notuð
ýmis hjálparefni, lyf, eitur og
hormónar. Þetta eru efni sem
ekki eru leyfð í íslenskum land-
búnaði. Fræg mynd sem sýnd var
í sjónvarpinu fyrir nokkrum
mánuðum sýndi m.a. skelfilegan
aðbúnað svína og hænsna og þar
sem nautgripir voru aldir á
hænsnaskítnum. Hvernig skyldi
það nautakjöt bragðast komið á
diskana? Því segi ég að það er
skýlaus krafa okkar bænda að
aldrei verði fórnað heilbrigðis-
kröfum fyrir lágt verð. Það er
eðlilegt að mikill urgur sé í bænd-
um vegna þessarar GATT-um-
ræðu en við verðum að gera okk-
ur grein fyrir að vegna breyttra
tíma í samskiptum við aðrar
þjóðir þá er nauðsynlegt að
Island taki þátt í þeirri umræðu.
Við megum ekki vera svo nei-
kvæð að berja í borðið og segja
að það eigi ekki að leita samn-
inga og ræða þessi mál, eins og ég
hef heyrt suma segja. En þessar
umræður verða að byggjast á
sanngjörnum forsendum. Hvaða
sanngirni er það að íslendingar
afnemi t.d. alveg útflutningsbæt-
ur á sínum landbúnaðarafurðum
á sama tíma og samkeppnisaðil-
inn lækkar sínar niðurgreiðslur
aðeins um 36%?“
Þóranna taldi fslenska bændur
sjá fram á ójafna og harða sam-
keppni við innflutning. Hérlend-
ur landbúnaður geti ekki staðist
verðsamkeppni þeirra þjóða sem
viðhaldi bæði stuðningi við sinn
landbúnað og útflutningsbótum
sem jafngildi 64% af því sem
áður var. „Það hljóta að vera
eðlilegri viðskiptahættir að
útflutningslöndin afnemi allar
útflutningsbætur. Það er ekki fyrr
en þessum atriðum er náð að
raunverulegur grundvöllur er fyr-
ir áframhaldandi umræðu um
frjálsræði í viðskiptum með land-
búnaðarafurðir," sagði Þóranna
Björvinsdóttir.
Hæpnar fullyrðingar
Neytendasamtaka um
lækkun matvælaverðs
Sigurgeir Þorgeirsson, aðstoðar-
maður landbúnaðarráðherra,
lagði áherslu á að útilokað sé að
segja til um áhrif af GATT-sam-
komulagi á þeim nótum sem til-
boð Dunkels gerir ráð fyrir.
„Ég er þeirrar trúar að í vernd-
artollinum komi til með að felast
raunveruleg vernd. Kannski ekki
100%, það veltur á verðbólgu-
þróuninni hér og erlendis. En við
skulum ekki gleyma því að verð-
viðmiðunin við álagningu toll-
anna er sótt aftur í tímann til
1986-1988. Þær kröfur um lækk-
un útflutningsbóta um 36% hjá
hverri þjóð koma til með að lyfta
verði vara í alþjóða verslun. Því
er það hæpin ályktun Neytenda-
samtakanna þegar þeir fullyrða
að matmælaverð muni lækka í
framhaldi af þessum samningum.
Þvert á móti mun það örugglega
hækka til að byrja með því við
erum jú innflytjendur meirihluta
þeirra landbúnaðarvara sem við
neytum. Ef okkur tekst á sama
tíma, sem nauðsynlegt er, að
lækka verulega verð á íslenskri
framleiðslu á næstu árum þá get-
ur verndartollurinn í raun haldið
100% verndargildi út samnings-
tímann. Ég ítreka það að þetta
er ef-ið. Það sem ég held að verði
skeinuhættast íslenskum land-
búnaði, ef illa tekst til, eru
ákvæðin um þennan lágmarks
markaðsaðgang á lágum tollum
og ef ekki verður hægt að fram-
kvæma þetta öðru vísi en svo að
sú vara sem þannig er flutt inn
verði á hálfu verði miðað við
íslenskar afurðir þá mun það
hola steininn hér innanlands.
Hver haldið þið að viðbrögðin
verði ef eina vikuna verður hægt
að kaupa smjör á 200 kr. kílóið
en þegar það er búið kemur
íslenskt smjör á 5-600 kr. kílóið?
Það verður hið erfiða mál í
þessu.“
Sigurgeir sagði rétt sem fram
kom í ræðu Jóhannesar Geirs
Sigurgreirssonar, alþingismanns,
fyrr á fundinum að íslenskir
bændur hafi gengið í gegnum
stranga aðlögun á undanförnum
árum. „En þeir eru ekki komnir
niður í dalbotninn enn í þeirri
aðlögun. Við skulum hafa hug-
fast að sú skerðing f framleiðslu
sem ákveðin var í búvörusamn-
ingnum er ekki farin að snerta
íslenska bændur ennþá. Hún
kemur ekki fram fyrr en næsta
haust. Hvort sem verður GATT
eða ekki þá eru erfiðir tímar
framundan fyrir íslenska bænda-
stétt. En Jóhannes Geir sagði
líka að stéttin hefði sýnt styrk og
ég tek undir það með honum og
treysti því að hún megi með
góðra manna hjálp sýna þann
styrk áfram,“ sagði Sigurgeir.
JÓH
Vantar
skemmtikrafta?
Þá er X-TRÍÓ góður
kostur. X-TRÍÖ er sönglaga-
tríó sem býður uppá fjöl-
breytta og vandaða
dagskrá með þekktum
alþýðu- og þjóðlagaperl-
um, ásamt léttum grín og
gleðisöngvum.
Einnig sérsamið efni eftir
óskum, ef pantað er með
góðum fyrirvara.
Upplýsingar í símum:
96-27686 Sigurður,
96-24021 Erlingur,
96-27205 Birgir.