Dagur - 29.08.1992, Blaðsíða 14

14 - DAGUR - Laugardagur 29. ágúst 1992
Gistiheimilið Engimýri
Heimafólk -
Ferðamenn
Hvernig væri að fara í helgarkaffi á
sunnudag á kr. 500 og ef til vill á hestbak eða upp að
Hraunsvatni með silungastöngina í leiðinni?
Góðar viðtökur, fagurt umhverfi.
Gistiheimilið Engimýri í Öxnadal
Finhi/lichnc
■Uh■ ■ iput J II
Samskonar hús og er uppsteypt no. 72
við Huldugil.
Stærð húsa:
139.3 fm og bílgeymsla 40,8 fm.
124.4 fm og bílgeymsla 36,2 fm.
Selst fokhelt, tilbúið undir málningu og
innréttingar, eða eftir óskum kaupanda.
LeitiÖ upplýsinga á staönum eða
í síma 22351 hjá Guölaugi.
Guðlaugur Arason, húsasmíðameistari.
Heimir Guðlaugsson.
Hefur þú áhuga á að eignast
einbýlishús á raðhúsaverði, á rólegum
og fallegum stað?
Getum boðið til sölu 4ra eða 5 herbergja hús
á lóð no. 74 við Huldugil, samskonar hús
og er uppsteypt no. 72 við Huldugil.
Laxdalshús er elsta húsið á Akureyri, byggt 1795. Á Akureyri var ekki föst byggð fyrr en um miðja 18. öld.
Örlítið sögubrot:
Frá Gásum til Akureyrar
A 130 ára afmæli Akureyrar-
kaupstaðar er ekki úr vegi að
rifja upp sögu staðarins, án
þess þó að fara alveg aftur til
Helga magra og Þórunnar
hyrnu, enda eru þau víðs fjarri
á afmælisdaginn. í afmælis-
blaði sem Dagur gaf út á 125
ára afmælinu 1987 var bernsku-
ára bæjarins getið og verður
það gert aftur hér í stórum
dráttum.
Nafnið Akureyri birtist fyrst í
Ljósvetningasögu á 13. öld sem
örnefni í landi bóndabýlis, en
ekki eru menn á einu máli um
það hvort hér sé um Akureyri við
Eyjafjörð að ræða. Sumir telja
þessa Akureyri hafa verið að
finna í Ljósavatnsskarði.
Fullvíst er hins vegar talið að
átt hafi verið við Akureyri í Eyja-
firði haustið 1580 þegar séra F>or-
steinn Illugason í Múla bar fram
kæru vegna þess að hafa verið
sleginn á Akureyri þá um sumar-
ið.
Öefjords Handelssted
Þegar einokunarversluninni var
komið á fót hér á landi 1602
fengu kaupmenn á Helsingjaeyri
einkaleyfi til verslunar í „Akker-
öen“ eða „Öefjords Handels-
sted“ eins og staðurinn var oftast
nefndur allt þar til hann fékk
kaupstaðarréttindi 1862.
Upphaf verslunar við Eyja-
fjörð er reyndar að Gásum
nokkru utar í firðinum. Þar var
höfuðverslunarstaður Norður-
lands og eins helsta siglingahöfn
landsins fram yfir árið 1400.
Gásahöfn spilltist smám saman af
framburði Hörgár og hefur versl-
un þá færst innar í fjörðinn þar
sem Oddeyri og Akureyri mynda
ákjósanlega höfn. Á Gásum eru ■
Landnemarnir Helgi magri og Þór-
unn hyrna veröa fjarri góðu gamni á
afmælisdaginn.
enn minjar um þennan forna
verslunarstað og eru þær friðlýst-
ar.
Oddeyrar er getið um svipað
leyti og Akureyrar, m.a. í
Glúmssögu og Ljósvetningasögu.
Líkur benda til að Oddeyri hafi
verið þingstaður og segir Flateyj-
arbók frá atburði sem átti sér
stað á Oddeyrarþingi 1303. Einn-
ig má geta að Oddeyrardóntur
var kveðinn upp 1551 um eignir
Jóns biskups Arasonar og sona
hans.
Föst byggð
um miðja 18. öld
Kaupstaðurinn Akureyri er
byggður á löndum fornra stór-
býla, en þau helstu eru Kjarni,
Naust og Stóra-Eyrarland. Norð-
>an Glerár er byggðin á löndum
jarðanna Syðra-Krossaness og
Bandagerðis. Fyrstu bæjarmörk
sem skráðar heimildir segja frá
eru frá 1818. Að sunnan voru þau
við Kóngsvörðu á Krókeyri og að
norðan við Grástein, utan við
kaupstaðarhúsin í Eyrarlands-
brekku. Vegalengdin er aðeins
um 900 metrar. Takmörk að
austan voru fjörðurinn og brekku-
brúnin að vestan.
Ekki var föst byggð á Akureyri
fyrr en um miðja 18. öld. Dansk-
ur kaupmaður hafði þar vetur-
setu 1718 en þetta var fyrst og
fremst verslunarstaður. Fyrst ein-
okunarverslunin danska, síðan
selstöðuverslun, þá sjálfstæð
kaupmannastétt og loks sam-
vinnuverslun. En verslunarsaga
Akureyrar verður ekki rakin
frekar.
Akureyri og fimm aðrir versl-
unarstaðir fengu kaupstaðarrétt-
indi 1786 en misstu þau aftur,
nema Reykjavík sem hefur hald-
ið kaupstaðarréttindum frá þess-
um tíma. Frá 1836 voru Akureyri
og hinir staðirnir fjórir kallaðir
löggiltir verslunarstaðir.
Friðrik konungur sjöundi veitti
Akureyri kaupstaðarréttindi 29.
ágúst 1862. Þrátt fyrir sjálfstæðis-
yfirlýsinguna var Akureyri enn
danskur bær og sú vafasama
nafnbót loddi lengi við kaupstað-
inn. Þó var einokunarversluninni
aflétt 1787. Danska var hið viður-
kennda verslunarmál og íbúarn-
ir, sem voru 286 í árslok 1862,
notuðu flestir danska tungu í
daglegri umgengni.
Um leið og Akureyri fékk
kaupstaðarréttindi var bærinn
fráskilinn Hrafnagilshreppi en
það var hins vegar ekki fyrr en
1886 að Oddeyrin sameinaðist
Akureyri og voru íbúar þá orðnir
388. SS
Kl ■ •■ í I 1 ip
Búnaðarbanki íslands Hamingjuóskir f tilefni 130 ára
sendir öllum Akureyringum árnaðaróskir í tilefni dagsins afmœlis Akureyrarkaupstaðar
BÚNAÐARBANKI Hofsós -
yy ÍSLANDS Hofshreppur
^ * * ^
I