Dagur - 17.12.1993, Qupperneq 17

*
Föstudagur 17. desember 1993 - DAGUR - B 17
Eru mcnn ckki sununála á Gjaldcyri
nei svo virðist ekki vera cn deiluefnið fæst uppgefið í leikhúsinu.
Mynd: Robyn.
á Ystunöf?
sín með ýmsu móti. Þeir eftirláta
lcikstjóra misjafnlega mikið.
Mörg handrit eru mjög opin og
gcfa leikstjóra mikla mögulcika til
að móta verkin og skapa mismun-
andi sýningar á grundvelli. ákveð-
inna texta. Onnur eru rígnegld þar
sem höfundurinn hefur þegar gert
ráð fyrir hinum smæstu hlutum.
Sumir höfundar kjósa að vinna
meó leikstjórum. Aðrir ekki og
margir eru horfnir úr mannheimi
fyrir löngu.“
En þótt lcikstjórinn sé í raun
hinn ósýnilegi aðili í leikhúsinu
hefur Hlín Agnarsdóttur tekist að
skapa sér nafn scm leikhúsmaður.
Hún hefur þorað að fara ótroðnar
slóðir, brjóta hcl'ðbundin form.
Nýta þá fjölbreyttu möguleika
sem leikhúsið býöur. Hún neitar
ekki að vera umdcild en ef til vill
cr þaó kostur í þessu starfi. Það
hrukku til dæmis ýmsir við á sýn-
ingunt á Englum í Ameríku fyrir
skömmu þegar naktir karlmenn
sýndu ástarlciki á sviðinu.
Leikstjóri verður að hafa
kjark til að fara eigin leiðir
„Ég held að hluti af þessu felist í
ákvcöinni samkeppni á milli leik-
stjóra. Verkefnin eru takmörkuð
og þarna fer fram barátta unt
brauðin eins og innan annarra at-
vinnugreina. En leikhúsió hagnast
vissulega á þessari samkeppni;
hún örvar hugmyndaflugið og
eykur þá næringu sem listamenn
þarfnast í störfum sínum .“ Hlín
tók sér málhvíld og horfði um
stund á snjókornin falla á götuna
fyrir utan glugga veitingahússins.
,jJá - ég hcf farið ótroónar slóðir.
Ég held ég þori að gera hluti scm
ntargir rnyndu ekki þora í Ieikhús-
inu. Þú nefndir sýninguna á Engl-
um í Amcríku. I því verki er verið
að ljalla um hluti sem mikil bann-
helgi „tabú" hvílir yfir; það cru
tilfinningar samkynhneigðs fólks.
Og það er á vissan hátt mjög erfitt
fyrir leikstjóra að vinna úr slíku
efni cn í þessu tilviki fannst rnér
ckki annaö koma til greina en
kryfja málió til fulls. Erfiöustu
viðfangsefnin í leikhúsinu eru oft
þau þar sem miklar tilfinningar
koma við sögu og list leikstjórans
er að finna á hvern hátt hann gctur
fcngið lcikarana til að túlka þær-
hvcrsu erfitt sem það getur verið.
Þar teljast ástar- og kynlífsatriði
síst til undantekninga. Nógu erfitt
getur verið aó setja ástaratriði
gagnkynhneigðs fólks á svið -
hvað þá samkynhneigðs eins og í
þessu tilviki. Við verðurn aó gera
okkur grein fyrir að í leikhúsinu
erum við meó lifandi fólk á svið-
inu en ekki mynd á tjaldi eins og í
kvikmyndahúsi."
Og Hlín hcldur áfrarn að ræða
um þann kjark scm hún telur að
lcikstjórinn þurfi að hafa. „Mér
llnnst að leikstjóri vcrói að hafa
kjark til að fara sínar leiðir. En
hann vcróur einnig að geta tekiö
gagnrýni. Mér finnst allt í lagi að
sparkaó sé í mig ef einhver llnnur
löngun til slíks - ég þoli það vcl.
Ég er laus við alla viðkvæmni en
það tók mig dálítinn tíma að losna
Yndisleg vitleysa
- segir Hlín Agnarsdóttir um Góðverkin kalla - átakasögu,
sem hún leikstýrir nú hjá Leikfélagi Akureyrar
„Þctta er yndisleg vitleysa. Maó-
ur gctur hlegið sýninguna á
cnda,“ sagði Hlín Agnarsdóttir,
leikstjóri, þegar hún var beðin að
lýsa jólaleikriti Leikfélags Akur-
eyrar - Góðverkin kalla - átaka-
saga - sem frumsýnt verður í
Samkomuhúsinu á Akureyri á
þriðja í jólum. Höfundar verksins
cru þrír Þingcyingar; þcir Ár-
mann Guðmundsson, Sævar Sig-
urgeirsson og Þorgeir Tryggva-
son. „Viö Viðar Eggertsson, leik-
hússtjóri, höfðum kynnst fyrri
vcrkum þcina og ákváðum því
að fara þcss á leit við þá að skril'a
handrit aó gamanleik fyrir Lcik-
félag Akureyrar. Verkió er skrif-
að á liónu sumri og voru höfund-
amir aó lcggja síðustu hönd á
það um svipaö Icyti og æfingar
hófust.
Hlín sagói aó umgjörð verks-
ins væri dæmigert bæjarfélag á
landsbyggðinni þar scm menn
væru allt í scnn; á fullri ferð aó
afla bjargar í þjóðarbúið, glíma
við dæmigerða efnahagserfið-
leika landans og keppa um at-
hyglina í heimabyggóinni. Ymis
félagsstarfsemi kærni mikið við
sögu, cinkum klúbbar og góð-
gcrðarfélög. Athygli höfundanna
beindist ekki síst aó samkeppni
heimamanna við að starfrækja
góðgeróafélögin - að safna fyrir
hinu og þcssu cr ælti að vcrða til
hagsbóta fyrir cinhvcrja. Af því
væri nafn verksins dregið.
„Þetta er dæmigeröur farsi
eins og þeir gerast bestir - nýr ís-
lenskur farsi þar sem háóió fær
að lcika lausum hala og nánast
ekkcrt mannlcgt er höfundunum
óviðkomandi. Þcir sjá skoplcgu
hliöarnar á flestum hlutum og
beita gamansemi og háói til hins
ýtrasta."
Hlín sagði aó höfundar vcrks-
ins beiti tungumálinu af mikilli
færni þannig að verkið sé skrifaó
á kjammikilli íslensku - ef til vill
þingeysku - og eigi snjallir orða-
leikir mikinn þátt í hrynjanda
þcss og fcrskleika. „Vcit einhver
til dæmis hvaó „straumlínugjafi"
cr - cða „hjartahnoðbrctti" - eða
„fyrirtíðaspennubreytir" - allt eru
þetta „þarfir" hlutir á Gjaldeyri á
Ystunöf þar sem leikurinn gerist
og forsvarsmcnn góðgerðarfélag-
anna kcppast um að safna fyrir.
Ef mcnn cru ckki vissir um til
hvers þessir hlutir eru þá veröur
svörin að finna í leikhúsinu á
þriðja í jólum og áfrant.
Framámcnn góðgeróarfélag-
anna á Gjaldeyri á Ystunöf hugsa
hlýlcga til fleiri en „þurfandi"
l'ólks í heimabyggóum - fram-
ámennina í þjóðfélaginu má
hcldur ekkert skorta og því safna
góðgerðarglaðir stórborgarar í
ýmsa sjóði; þar á meóal í Biðla-
unasjóð alþingismanna og Jcppa-
sjóð seólabankastjóra. Þá gel’st
fólki einnig kostur á aö ættleiöa
rækjur í sjónum og taka þátt í
uppeldi þcirra - svona tilbreyting
frá því að ættlciða hvali, scm
fólk úti í hcimi var farið að
gera."
Persónur verksins eru tíu líf-
lcgar týpur og meó hlutvcrk
þeirra fara; Rósa Guðný Þórs-
dóttir, Dofri Hcrmannsson, Aðal-
stcinn Bergdal, Sigurþór Albert
Heimisson, Sigurveig Jónsdóttir,
Skúli Gautason, Ingibjörg Gréta
Gísladóttir, Saga Jónsdóttir, sem
nú lcikur mcð Lcikfélagi Akur-
cyrar cftir 15 ára hlé, Sigurður
Hallmarsson og Oddur Bjarni
Þorkelsson, auk þess sem Reynir
Schiöth kemur fram í hlutverki
Píanóa cóa undirleikara, því aó
scx söngvar cru í verkinu og hafa
höfundarnir sjálftr samið lög og
tcxta. Vcgna þcssara tónlistarat-
riða fær verkiö á sig nokkurt
yftrbragð söngleiks þótt söngv-
arnir séu ckki aðalatriði í því cn á
mcóal lcikara eru nokkrir góðir
söngvarar. Þá má gcta þess að
Stígur Stcinþórsson gerir lcik-
mynd og búninga og Ingvar
Bjömsson annast lýsingu. ÞI
við hana. Ég er ekki viss um aó ég
hefði sagt þetta fyrir nokkrunt ár-
um,“ hún brosir, „löngu áður en
ég varó fertug."
Sextíu þúsund eintök
skipta máli
Og í framhaldi af því berst talið aó
leikhúsgagnrýni; þeirri starfstil-
högun sumra skriffinna dagblað-
anna að lofsyngja ýmist eða slátra
verkum leikritahöfunda og leik-
stjóra. Jón Viöar Jónsson var um-
deildur fyrir slíkt fyrir nokkrum
árum og Súsanna Svavarsdóttir er
í þessu sviðsljósi í dag. Þótt Hlín
segist vön gagnrýni og þola spörk
þá hefur hún ýmislegt viö störf
gagnrýnenda að athuga.
„Ollum geta oróið á mistök og
einnig þeim sem vinna í leikhúsi.
Þannig getur óvægin gagnrýni átt
fullan rétt á sér en við verðum
einnig að gera þær kröfur að hún
sé faglega unnin. Ég hcf sjálf
skrifað gagnrýni og tel ntig því
þekkja nokkuð til þcirra starfa.
Gagnrýnandinn veróur að þckkja
til leikhússins - hafa ákveðna lág-
marksþckkingu á leiklist. Ef við
tökum Súsönnu sem dæmi; þá
hefur hún enga menntun í leikhús-
fræðum. Þekking í bókmennta- og
fjölmiðlafræðum getur gert leik-
húsgagnrýnandanum nokkurt
gagn en hún kemur ekki í stað
leikhúsmenntunar þcgar rökstyðja
þarf af hverju eitthvert verk er
ómögulegt en annað þurfi aó hefja
til skýjanna. Einnig þarf fólk
ákveðin tíma til að íhuga hvert
verk. Ég tel þannig ákallega hæp-
ið aó bruna heint að leiksýningu
lokinni, skella bílhurðinni á eftir
sér, setjast við tölvuna og skrifa
gagnrýni hvort sem vcrkið á skilið
lof eða last og fara með greinina
niður á blað í býtið morguninn
eftir. Ég held aö slíkt geti ekki tal-
ist fagleg vinnubrögð og gagnrýni
verói vcl unnin eða heiðarleg með
því móti. Hvað Súsönnu varóar þá
tcl ég að hún hafi einn ákvcðinn
vciklcika sem gagnrýnandi; hún
bcitir starllnu um of til þcss aó
upphefja sjálfa sig, olt á kostnað
þcss sem henni er ætlað að fjalla
um. Og hún hefur vissulcga náð
ákvcóinni stöðu. Fólk bíður eftir
því hvað Súsanna segi, hvernig
hún fjalli um viðkomandi vcrk. Ef
ef til vill er þetta eftirsóttasta
staða gagnrýnandans. En þeir sem
vinna eftir þessari formúlu af-
hjúpa sjálfa sig oftast fyrr eða síó-
ar. Og þannig hefur farið fyrir
þessum ágæta gagnrýnanda. I um-
fjöllun um Pelíkana Ágústs
Strindbergs á síðasta vori kom
fram ótrúleg vanþekking hennar á
efni verksins - hún virtist engan
tíma hafa tekið til að kynna sér
þaó. Ég er viss um að ef Súsanna
skrifaði í eitthvert blað sem hefði
litla útbreiðslu þá tæki enginn sér-
staklega eftir henni - fólk biði
ekki með öndina í hálsinum eins
og mióaldamúgur eftir aftöku á
torgi. Það eru þessi 60 þúsund ein-
tök af Morgunblaðinu sem þarna
skipta máli."
Dóttir hvaða Agnars
Hlín hefur auk leikhússins starfað
við fjölmióla. Hún gegndi meðal
annars starfi ritstjóra vikublaðs á
Suðurnesjum um skeið. Ritstýrði
blaðinu, skrifaði það og annaðist
öflun auglýsinga. „Þetta var erils-
samt starf. Ég var hreinlega búin
eftir hálft ár. Vinna nótt og dag.
Ég reyndi að hafa efni blaðsins
fjölbreytt og ef fólki fannst eitt-
hvað vera að þá var það að blaðið
væri of menningarlegt. Þetta er
ákveðinn „pakkháttur" sem ein-
kennir sum byggðarlög. Ef til vill
liggja orsakirnar á einhvern hátt í
lífsbaráttunni á þessum stöðum.
En þessum hugsunarhætti skýtur
mjög víða upp. Ég get nefnt sem
dæmi að fólk hefur oft meiri
áhuga á mér sjálfri en því sem ég
er að gera; hverra manna ég sé. Ég
er Agnarsdóttir og ég hef verið
spurð hvort ég sé dóttir Agnars
hvalveiðiskipstjóra, eöa Agnars í
Kassagerðinni, jafnvel Agnars
Þórðarsonar, leikritaskálds. Fólki
finnst það verði að kenna mig við
einhvern Agnar sem það hefur
heyrt nefndan. Ég er engu að síður
Agnarsdóttir og faðir minn bjó hér
á Akureyri um tíma. Þar kynntist
hann mömmu. Því er ég á ákveð-
inni heimaslóð þessa dagana."
Hríóin hefur aukist og leikhús-
ið kallar að nýju. Hlín vefur trefl-
inum aftur um hálsinn og er brátt
þotin suöur Hafnarstrætið. „Við
ræðurn nánar urn leikhúsvcrkið
eftir helgina," voru síóustu oró
hennar á þröskuldinum." ÞI
Sendum öllum viðskiptavmum ofáar
bestu óskir um
Q\mt$ m
og Ljœjuríkt komandi ár.
4 Þökkum viðskiptin á árinu sem er að líða.
* Hjólbaröaþjónustan
Undirhlíb 2 - Akureyri - Sími 22840
4
*
4
*
4 Sendum ólluni ‘Toíariseigendum
ðk bestu jóia- og nýárskveðjur.
Þöfckum viðskiptin.
* Polarisumboöib á íslandi
Jk Hjólbaröaþjónustan
4 Undirhlíö 2 - Akureyri - Sími 22840
*4*4*4*4*4*4*4
4
4
Jk
4
*
4
*
4
*
4
A
4
A
4
4
A
4
A
4
4
4
A
4
A
4
*