Dagur - 24.03.1995, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Föstudagur 24. mars 1995
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 60, AKUREYRI, SÍMI: 96-24222
ÁSKRIFT KR. M. VSK. 1500 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ M. VSK. KR. 125
RITSTJÓRAR: JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, (ÁBM.),
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
AÐRIR BLAÐAMENN:
GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON,
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585, fax 96-42285),
KRISTÍN LINDA JÓNSDÓTTIR, SÆVAR HREIÐARSSON (íþróttir).
LJÓSMYNDARI: ROBYN REDMAN
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Meö hverjum deginum sem líöur verður ljósara
hversu alvarleg áhrif eru að verða í þjóöfélag-
inu af verkfalli kennara, sera staðið hefur á
annan mánuð. Nemendur segja sig í stórum stíl
frá námi, áætlanir þeirra fyrir næsta skólaár
hanga á bláþræði og rót er komið á heirailis-
haldið á mörgum heimilum. Á meðan þessu fer
fram skella menn hurðum í Karphúsinu, tala
um áróðursstríð samninganefndanna úti í þjóð-
félaginu og neita að halda áfram vinnu við það
sem skiptir raáli, tilraunirnar tíl að ná samning-
ilar telja sig hafa náð fram að loknu verkfallinu,
hvenær sem það verður. Samúðin er því fyrst
og fremst með þessum hópi sem situr uppi með
skaðann án þess að vera málsaðili.
Lausn á verkfalli kennara er mjög Gókið mái
og engum dylst að af hálfu ríkisvaldsins er ætl-
unin að gefa ekki fordæmi í kennarasamning-
unum sem erfitt yrði að fylgja eftir gagnvart
öðrum hópum. Kröfugerð kennara hleypti
greinilega strax illu blóði í viðsemjandann og
eftir að út i verkfaO var komið virðist sera
samningsaðilar hafi aldrei komist nálægt sam-
eiginlegum fleti. Spurningin lilýtur að vera sú
um og ljúka ófremdarástandi i menntamálum
þjóðarinnar. Þolinmæði fólksins úti í þjóðfélag-
inu er að verða takmörkuð og þrýstingurinn á
að menn haldi sig að samningsgerðinni hlýtur
að vaxa jafnt og þétt. Fulltrúar samningsaðil-
anna verða að gera sér grein fyrír að spurníng-
in snýst ekki um það að þeír kaupi sér samúð í
þjóðfólaginu heldur er þetta mál fariö að snúast
að stærstum hluta um áhrifin fyrir unga
menntafólkið í landinu sem hefur orðið fyrir
miklu áfalli í þessu verkfalli. Þeirra skaði hlýtur
að dragast frá þeím ávínningi sera samningsað-
hvort lausnina þurfi ekki að nálgast eftir alger-
lega nýjum leiðum, hvort ekki megi ná saman
um ákveðin atriði og ljúka verkfalli en ná niður-
stöðu í öðrum málum innan tilskílins tíma.
Þetta hefur verið gert áður í samningum hér á
landi og hlýtur að vera skoðunarinnar virði í
kennaradeilunni. Lausn á kennaraverkfallinu er
mikilvægari en svo að menn geti leyft sér að
standa upp á fimm vikna afmæli verkfallsins og
gefast upp.
Staða landbúnaðarins:
Alþjóðasanmíngar og mnflutningur búvara
Miklar breytingar hafa átt sér staó
í rekstrarumhverfi landbúnaðarins
á liðnum árum, bæði hérlendis og
í sambandi við alþjóðlega samn-
inga um landbúnaðarmál. EES
samningurinn hefur talsverð áhrif
á garóyrkju og grænmetisfram-
leiðslu og mun leióa til aukins
innflutnings slíkra vara. Ennþá
meiri og viðtækari verða þó áhrif
GATT samninganna sem gengið
var frá fyrir rúmu ári síðan.
Eitt af höfuðmarkmióum Gatt-
samningsins var að draga úr
hindrunum í heimsviðskiptum
með búvörur. Þaö tók nærri sjö ár
að fá fram nióurstöðu í viðræðun-
um og sést best á því hve hér er
um viðkvæman og erfiðan mála-
flokk að ræóa. Samió var um
verulega rýmkun á reglum varð-
andi innflutning á búvörum til Is-
lands. Sú framtíðarsýn, sem
bændur og afurðastöðvar búa nú
vió, er aö samkeppni vegna inn-
fluttra búvara fari vaxandi. Ef fer
fram sem horfir þá tekur Gatt-
samningurinn formlega gildi þann
1. júlí nk. Það skiptir miklu máli
eftir hvaða leikreglum landbúnað-
urinn kemur til með að takast á
við aukinn innflutning. Um þær
liggur ekkert fyrir enn nema það
að landbúnaðarráðherra fari útaf
fyrir sig áfram með forsvar máls-
ins og einnig hverjir verði há-
markstollar á innfluttum vörum.
Hér er á ferðinni mjög afdrifaríkt
mál og það er afar dæmigert fyrir
þau átök og illindi, sem ríkt hafa í
stjómarherbúðunum í þessum
málaflokki, að engin niðurstaða
skuli fengin. Ríkisstjómin hefur
verið óstarfhæf með öllu á þessu
sviði, eins og fleirum, og fyrir þaó
líður landbúnaðurinn. Lítum nánar
á nokkur atriði.
í fyrsta lagi: Ákveðið var í
Gatt-samningunum að tollígildi,
eða jöfnunartollar, sem lagðir
verða á innfluttar búvörur eigi að
lækka um 36% að jafnaði á næstu
sex árum. Heimilt er að koma
málum þannig fyrir að tollígildi
lækki um 15% á innfluttum bú-
vörum, sem lenda í samkeppni við
mikilvægustu innlendu búvörum-
ar, og þaó þá jafnað í tollígildum á
öðrum vörum. Ekkert liggur fyrir
um þessa skiptingu enn, þrátt fyrir
að skammur tími sé til stefnu. Rétt
er einnig að undirstrika að í öllum
tilvikum er um heimild til álagn-
ingar jöfnunargjalda að ræða sem
veita eiga innlendri framleiðslu
Síðari grein
vemd í stað beinna innflutnings-
takmarkana áður. Þessi ríkisstjóm
hefur enga stefnu mótað um beit-
ingu þessara heimilda, enda ófær
um það eins og margt annað.
I öðru lagi: Gert er ráð fyrir
lágmarksinnflutningi (3%) allra
búvara, sem verður tollaður mjög
lágt eða ekkert. Þessi innflutning-
ur fer síóan vaxandi upp að
ákveðnum mörkum. Ekkert liggur
fyrir um það enn hvaða vömr
verða fluttar inn á þessum kjörum,
hverjir fá að flytja þær inn, hve-
nær þær verða fluttar inn né hvar
þær verða seldar. Hér er stórmál á
ferð þar sem innlendir framleið-
endur og vinnslustöðvar geta ekki
undirbúið sig fyrir framtíðina og
aukna samkeppni ef ekki liggur
fyrir eftir hvaða leikreglum á að
fara. Allt öðruvísi hefur verið
staðið að undirbúningi í nágranna-
löndunum og þessir hlutir em fyrir
löngu frágengnir þar.
í þriðja lagi: Utanríkisráðherra
þjóðarinnar hefur hagað sér þann-
Steingrímur J. Sigfússon.
ig að ekki verður annað séð en
hann reyni í sífellu að koma
stefnu Alþýðuflokksins í landbún-
aðarmálum til framkvæmda gegn-
um Gatt-samninginn, stefnu sem
hann fær engan hljómgrunn fyrir á
innlendum vettvangi. Óheftur inn-
flutningur búvara virðist lokatak-
markið. Meðan utanríkisráðherrar
annarra landa kepptust við að
gæta hagsmuna sinna umbjóðenda
þá lék íslenski utanríkisráðherrann
einleiki og forðaðist að láta hags-
munaaðila koma nálægt samn-
ingnum, eða leita stuðnings hjá
þeim. Ráðherrann er, ásamt flokki
sínum, orðinn ber að hreinni
blekkingarstarfsemi, þar sem veif-
að er röngum tölum um ávinning
neytenda af búvöruinnflutningi í
formi lægra vöruverós. Skrípa-
leikir utanríkisráðherrans í kosn-
ingabaráttunni í þessu sambandi,
hvort heldur er í stórmörkuðum
eða annars staðar, eru aumkunar-
verðir og lýsa átakanlegri mál-
efnafátækt.
Þeirri óvissu sem landbúnaður-
inn býr við í þessum efnum verður
að eyóa án tafar. Gera þarf ítar-
lega úttekt á starfsgrundvelli og
samkeppnisskilyrðum greinarinn-
ar í Ijósi breyttra aðstæðna, ekki
síst vegna áðumefndra alþjóða-
samninga. Síðan þarf að móta
stefnu til framtíðar á grundvelli
slíkra upplýsinga, m.ö.o. vinna
þau verk sem þessi ríkisstjóm hef-
ur reynst öfær um.
Steingrímur J. Sigfússon.
Höfundur er alþingismaöur, fyrrverandi land-
búnaöarráóherra, og skipar efsta sætió á G-lista
Alþýöubandalags og óháöra á Noróurlandi
eystra.
Skemmtílegur Þjóðvaki
Mikið er gott að enn er til fólk
sem vill freista þess að finna jafn-
aðarstefnunni farveg sem hæfir í
íslenskum stjómmálum. Og nú er
komin fram hreyfing jafnaðar-
manna sem er svolítió aðlaðandi
eftir alllangt kuldaskeið þar sem
stjómmálin hafa verið mjög svo
leiðinleg. Ef til vill hafa þau verió
of staujuð fyrir smekk fjöldans.
Þaó má segja að ekki hafi ríkt eins
aólaóandi andrúmsloft í kringum
neina stjómmálahreyfingu síðan
Alþýðuflokkurinn var í sínum
eina raunverulega meðbyr í seinni
tíð, vorió 1978.
Stjónmálahreyfing
með sjarma
Birgir Guðmundsson heldur því
fram í grein sem hann kallar Stytt-
ur bæjarins í Tímanum nýlega að
stjómmálahreyfingar geti ekki
haft sjarma eftir að þær eru orðnar
að flokkum. Þetta er rangt. Al-
þýðuflokkurinn hafói t.d. virkilega
sjarma 1978 en nú er það Þjóð-
vaki sem er sjarmerandi. Aó
mörgu leyti hefur verió erfitt að
vera jafnaðarmaður á íslandi mörg
undanfarin ár og margir verið í
vandræðum meö að finna sér
samastað í flokkakerfinu eins og
þaö hefur verið. Alþýóuflokkur-
inn, jafnaðarmannaflokkur Is-
lands, hefur ekki verið það skjól
sem leitað hefur verið aó. Það er
ljóst að Þjóðvaki hefur nú þegar
orðið til þess að mörg uppgjör
hafa átt sér stað hjá jafnaðarmönn-
um í öllum flokkum og er þaó
skiljanlegt að erfitt sé aó vera ríg-
bundinn í einhverjum flokki með-
an svona hræringar standa yfir.
Það er mjög auðvelt að hafa taug-
ar til Eiríks Stefánssonar og hans
manna í Alþýðuflokknum á Aust-
urlandi, bæjarstjómarmeirihlutans
á Akureyri og Þjóðvaka í Norður-
landskjördæmi eystra.
Um borð í Þjóðvakavagninn
Það er leiðinlegt að ekki skuli
vera til sú breiðfylking jafnaðar-
manna sem svo oft er talað um og
vafasamt að hún veröi til með
samningamakki flokksformanna
eins og þeir hafa stundum verið að
ímynda sér. Þess vegna varð
svona hreyfing eins og Þjóðvaki
að veróa til og verður ákaflega
spennandi aó fylgjast með hvemig
þetta þróast í framtíðinni. Fylgi
Þjóðvaka fer nú aftur vaxandi í
skoðanakönnunum og það eru
margir sem stíga um borð í Þjóö-
vakavagninn þessa daga fram aó
kosningum. Það má því vænta
margra nýrra andlita í sölum Al-
þingis á næsta kjörtímabili. Von-
andi ekki öll jafn gáfuleg, því fátt
er jafn leiðinlegt og þingmenn
með gáfumannasvip sem er þeim
ekki eðlilegur. Best er auðvitað að
þama sé sem breióast sýnishom af
fólki þessa lands.
Brjóstvit í íslenska pólitík
Kannski var það rétt sem Aust-
firðingurinn sagði á sínum tíma,
að þaö vantaöi menn með brjóstvit
í íslenska pólitík. Það hefur nú
farið svo að vissar stéttir hafa orð-
iö mest áberandi hjá framboðun-
um, mikið um lögfræðinga hjá
Sjálfstæðisflokknum nú og svo
verkalýðsleiðtoga sem tíndir voru
JÉi:
Jón Árni Guðmundsson.
upp til að skreyta lista Alþýðu-
bandalagsins. Heldur hefði ég vilj-
aó sjá meira af skjólstæðingum
þeirra þarna og hafa bara foringj-
ana í sinni vinnu áfram. Það getur
vel verið að einhverjir verkalýðs-
foringjar eigi erindi á Alþing en
það verða þá að vera menn sem
hafa tíma til að sinna þeim mikil-
vægu störfum sem þeir eru í eða
menn meö einlægan áhuga á at-
vinnumálum. Ekki forystumenn í
stærstu samtökum launþega. Það
nægir nefnilega ekki bara að tala
um atvinnuleysi á sunnudögum og
1. maí. Atvinnuleysi er eitt mesta
böl sem yfir fólk getur dunið og er
ásamt alltof lágum launum undir-
rót þess að þorri almennings í
þessu landi á ekki hamingjusamt
líf. Þá er ekki verið að tala um að
kaupa hamingjuna heldur að geta
séð sér og sínum farborða. Við
verðum að vona að það fái aldrei
hljómgrunn að nota atvinnuleysi
sem hagstjómartæki eins og
stundum hefur heyrst úr herbúð-
um sjálfstæðismanna.
Stjórnmálaskoðun er
lífsskoðun
Það er ekki verið að halda því
fram að Þjóðvaki búi yfir
einhverjum töfralausnum en
mörgum góðum málum er hægt að
koma áfram með einlægum vilja
og lausnum okkar sem aðhyllumst
jafnaóarstefnuna, því stjórn-
málaskoðun er ekkert annaó en
lífsskoðun. Vió þurfum ekki að
efast um að varaformaður Þjóð-
vaka, Svanfríður Jónasdóttir og
áhöfn hennar starfi í þessum anda.
Jón Árni Guðmundsson.
Höfundur er vélfræöingur og starfar sem vél-
stjóri á Haróbak EA 303.