Dagur - 30.09.1995, Blaðsíða 5

Laugardagur 30 september 1995 - DAGUR - 5
Mikilvægt að hafa
sálartetrið í lagi
- segir María Vigfúsdóttir í viðtali um lífíð á Grænlandi.
íslendingar hafa löngum verið
óhræddir við að leggja land und-
ir fót og kanna nýjar slóðir. Ak-
ureyringurinn María Vigfúsdótt-
ir er ein þeirra sem hefur farið
víða, hefur m.a. búið í Bandaríkj-
unum og á Ítalíu. Það var þó
ekki fyrr en í nágrannalandi Is-
lands, Grænlandi, sem virkilega
reyndi á aðlögunarhæfnina, en
María flutti til Grænlands ásamt
mannsefninu sínu, Guðmundi
Magnússyni, síðastliðið vor. í
viðtali við Dag lýsir María
reynslu sinni af grænlensku þjóð-
inni og upplifun sinni á þessu
landi sem er svo nálægt okkur en
þó svo ólíkt.
Það er vart hægt að hugsa sér betri tíma til
að birta viðtal við Maríu en einmitt í dag
því þetta er dagurinn sem þau María og
Guðmundur ætla að ganga í það heilaga - á
Grænlandi. „Þetta verður persónuleg og
vonandi falleg athöfn en ekkert mikil læti.
Svo höldum við bara upp á þetta með meiri
stæl næsta sumar heima á íslandi," segir
María.
María flutti til bæjarins Nuuk í Græn-
landi í apríl síðastliðnum, en þá hafði Guð-
mundur, kærastinn hennar, sem einnig er
frá Akureyri, þegar dvalið þar í tvo mánuði.
„Ástæðan fyrir því að við fórum til Græn-
lands er sú að Guðmundur, sem er yerk-
fræðingur, fékk vinnu hjá Royal Greenland.
Eg verð að viðurkenna að ég var hálf hrædd
í fyrstu. Ég vissi að þetta væri mikið öðru-
vísi og ég var ekki viss um að ég myndi
þola þessa einangrun. En Guðmundur var
rosalega ýtinn og spenntur fyrir þessu og á
endanum gafst ég upp og sættist á að
prófa,“ segir María um tildrög þess að þau
fluttust til Grænlands.
Nuuk er stærsti byggðarkjarninn á Græn-
landi og segir María að bærinn sé svipaður
að stærð og Akureyri. Byggðin sé hinsvegar
nokkuð dreifð og þau búi t.d. í nýju hverfi
aðeins utan við miðbæinn. „Við vorum fyrst
í húsnæði sem Royal Greenland útvegaði
okkur en erum núna komin í stærra húsnæði
á almennum leigumarkaði. Verðlagið er
svipað og heima, dýrt, en þetta er huggu-
legt. Við erum búin að koma okkur vel fyrir
og höfum eignast marga kunningja og vini.
Það þýðir ekki annað en að gera þessa
reynslu sem mest spennandi og vera já-
kvæður."
Danir eins og kóngar
María segir að viðbrigðin við að flytja til
Grænlands hafi verið mikil. „Allt er svo
ólíkt. Menningin og eins eru allir lifnaðar-
hættir og viðhorf gagnvart svo mörgu ólíkt
því sem ég á að venjast. Það kom mér
nokkuð á óvart að Danir eru hér alls ráð-
andi. Þeir eru í öllum toppstöðunum og fá
allt það besta. Þeir eru eins konar kóngar í
ríki sínu og það er visst ójafnvægi milli
Grænlendinga og Dana. Þessu þarf að
breyta. Grænlendingar hafa lítið sjálfsör-
yggi og kannski líka lítinn metnað og sjálfs-
aga því hann hefur ekki fengið að þroskast í
þeim. Þeir láta sig bara hafa það að vera
kúgaðir. Drykkjan er líka mikið áberandi.
Þetta er svo einangrað og því tekur maður
vel eftir allri eymd sem er til staðar og ekki
er hægt að neita því að brennivínið bragð-
góða er dálítið mikið notað hér.“
María segir að margt sé erfitt hjá Græn-
lendingum en eflaust væri mikið hægt að
gera til hjálpar ef rétta fólkið fengist í það.
„Það er mjög mikið atvinnuleysi og Græn-
lendingar eru margir á atvinnuleysisbótum.
Ég hef yfirleitt ekkert nema gott haft af
Dönum að segja en ég verð að segja að
maður fær pínulítið nóg af þeim hér. Þeir
sitja í öllu því besta og stundum hef ég á til-
finningunni að þetta séu Danir sem er löngu
búið að segja upp starfi í Danmörku og síð-
an koma þeir hingað í toppstöður og líta á
sig heldur stórum augum. Áuðvitað er þetta
misjafnt en ég skynja þetta svolítið sem fólk
sem ekki hefur fengið að njóta sfn á heima-
slóðum.“
Grænlenska menningin nýtur sín ekki
Nuuk hefur upp á ýmsilegt að bjóða á af-
þreyingarsviðinu en Maríu finnst þó nokkuð
vanta upp á til að hin sérstæða grænlenska
menning fái að njóta sín. „Hér er ekki bíó
og ekki sundlaugar en nóg af diskótekum
og bjórstofum. Hér er líka menningarlegt
María segir að viðbrigðin við að flytja til
Grænlands hafi verið mikil. „Allt er svo ólíkt.
Mcnningin og eins eru allir lifnaðarhættir og
viðhorf gagnvart svo mörgu ólíkt því sem ég á
að vcnjast.“
Markaður sem kallast „Brettið“ cr staðsettur í
gamla bænum. Þar koma sjómenn með fisk,
fuglakjöt og aðrar afurðir og selja. Markaður-
inn er opinn alla daga og er mjög vinsæll.
safn og annað slagið koma sýningar. Einnig
er verið að byggja hér menningarhús sem á
að vera tilbúið eftir um þrjú ár. Þar á að
vera vettvangur fyrir tónlist, myndlist og
alls kyns aðrar listgreinar en það vantar ein-
mitt alla þessa menningu sem við eruin vön.
Videómenningin er ofboðslega vinsæl. Eins
hafa Grænlendingar sína eigin menningu en
hún er einhvern veginn orðin svo fjarlæg.
Þessi grænlenska menning nýtur sín ekki
því fólk er svo óánægt og eins og það lifi
bara fyrir líðandi stundu og sína bjórkrús.
María og Guðmundur búa í nýju hverfi aðeins
utan við miðbæinn. Þar býr mikið af ungu
fólki og eins eru Danir fjölmennir í hverfinu.
Þetta er mikil synd og þyrfti að hjálpa og
aðstoða þetta fólk en það gera Danir ekki.
Að rnínu mati rífa þeir meira niður þó auð-
vitað sé ekki hægt að alhæfa á þennan hátt.“
María segir að þessi mikla eymd meðal
Grænlendinga sé það sem hafi slegið sig
mest þegar hún kom fyrst til Grænlands.
„Það er enginn kraftur og metnaður og
aldrei verið ýtt undir slfkt hjá fólkinu.
Grænlendingar hafa hæfileika og þeir eru
glaðir og yndælis fólk. En vegna þess að
þeim finnst ekkert bíða sín, sem þeir þurfa
að berjast fyrir, virka þeir oft eins og þeir
haldi að hlutirnir komi upp í hendurnar á
þeim. Sú hugsun að það þurfi að vinna
markvisst að hlutunum og fórna sér til að ná
árangri virðist ekki vera til staðar hjá þeim
og mér finnst það mikil synd.“
*
Omissandi að eiga bát
Þó eitthvað vanti upp á menningarlífið í
Nuuk er ýinislegt hægt að gera sér til
ánægju. María og Guðmundur keyptu sér
bát stuttu eftir að þau komu til Grænlands
en bátar eru, að sögn Maríu, jafn mikilvægir
og bílar eru annars staðar. „Við notum tæki-
færið og siglum í hverri frístund sem við
höfum. Þetta bjargar manni alveg. Það opn-
ast nýir heimar að sjá þessa stórbrotnu nátt-
úru. Nuuk er í frekar kuldalegu umhverfí og
því þarf maður að komast í burtu annað
slagið. Mörgum finnst líka nauðsynlegt að
eiga snjósleða á vetuma til að geta farið ein-
hverjar ferðir. En það er auðvitað dýrt. Mat-
ur hér er líka dýr og almennt er dýrt að lifa.
Launin eru þónokkuð betri en heima en
margt annað kemur upp á móti.“
María segir að töluvert sé um íslendinga
í Nuuk, sennilega eitthvað á annan tug. „Is-
lendingarnir eru búnir að stofna íslendinga-
félag og við reynum að vera svolítið menn-
ingarleg og hittast á þessum vanalegu dög-
um eins og 1. desember. Við hittumst ein-
mitt 17. júní og stofnuðum félagið þá.“
Gifting og tvíburar í vændum
Það er ekki einungis gifting sem er á döf-
inni heldur á María von á tvíburum í byrjun
desember. „Já, maður vill hafa þetta allt,“
segir María og hlær dátt. „Það eru tvíburar
og það er gifting. Líf okkar skötuhjúa er svo
sannarlega allt öðruvísi en ég hélt að það
yrði. Hvenær hefði maður t.d. trúað því að
maður færi til Grænlands? Eða þá að eign-
ast tvíbura og gifta sig hér í Nuuk? Aldrei.
En þetta ætlum við að gera,“ segir hún og
virðist ekki ósátt við hlutskipti sitt þó margt
hafi farið öðruvísi en búist var við.
María er söngmenntuð og ætlaði að fara
að vinna á stofnun fyrir þroskaheft börn og
nota tónlistarmenntunina. Þegar hún varð
ófrísk ákvað hún hinsvegar að taka því ró-
lega. „Ég hef tekið fólk heim í einkatíma í
söng. Grænlendingar eru ofsalega söngelsk-
ir og dýrka allt sem heitir músík. Ég hefði í
rauninni nóg að gera ef ég gæti farið á fullt í
músíkina."
Mun sáttari en áður
María segir að óvíst sé hve lengi þau verði á
Grænlandi en hún viðurkennir fúslega að
aðlögunin að lífinu þar hafi verið erfið.
„Auðvitað sakna ég fólksins míns en ég á
stóra fjölskyldu. Ég hef búið í Bandaríkjun-
um og á Ítalíu en þegar ég kom hingað var
ég svo mikið með sjálfri mér. Það er mjög
mikilvægt að hafa sálartetrið í lagi til að
líka að búa hérna. Annars verður maður
bara niðurbrotinn og flýr strax aftur til ís-
lands.“
Bæði María og Guðumundur eru frá Ak-
ureyri, eins og fyrr segir, en hafa þó ekki
búið þar undanfarin ár. „Ég hef komið
þangað á sumrin, en vonandi kemur sá tími
að við komum til með að búa á Akureyri.
Kannski samt ekki alveg strax því það er
svo margt spennandi sem býðst í framtíð-
inni. En við áætlum ekkert langt fram í tím-
ann. Okkur líður vel núna. Ég átti mínar erf-
iðu stundir fyrst og var ekki alveg sátt við
að vera hér. En ég hef sigrast á þessu og er
orðin mun sáttari en áður. Nuuk er líka bær
sem venst. Hann hefur sinn sjarma þó hann
sé ekki sá fallegasti sem ég hef séð. Ég
reyni bara að vera jákvæð og láta gott af
mér leiða. Það dugir ekki annað, annars get-
ur maður bara farið heim til sín.“ AI
Áslaug Gunnarsdóttir virðir fyrir sér hvalkjöt sem var til sölu á „Brettinu“. Áslaug er dóttir
Gunnars Braga Gunnarssonar og Halldóru Grétarsdóttur sem einnig búa í Nuuk.