Dagblaðið Vísir - DV - 31.08.1994, Síða 4

4
MIÐVIKUDAGUR 31. ÁGÚST 1994
Fréttir
ÚA-menn hyggja að framtíð sinni varðandi aðM að Mecklenburger Hochseefischerei:
Þjóðverjarnir stíf ir og
taprekstur heldur áfram
Tveir togarar þýska útgerðarfélagsins í höfn á Akureyri. DV-mynd Gylfi
Forsvarsmenn Útgerðarfélags Ak-
ureyringa hf. hafa unnið að þvi hörð-
um höndum undanfama mánuöi að
koma viðunandi rekstrargrundvelli
undir þýska fyrirtækið Mecklenbur-
ger Hochseefischerei. Þeir hafa jafn-
an lýst því yfir að tvennt þurfi aðal-
lega að koma til svo stöðva megi tap-
rekstur fyrirtækisins sem hefur ver-
ið gríðarlegur síðan ÚA keypti 60%
af hlutafé fyrirtækisins að þýsku
einkavæðinganefndinni fyrri hluta
síðasta árs. Annars vegar þurfi hinir
þýsku eignaraðilar að koma inn með
aukið hlutafé í reksturinn, hins veg-
ar, og það sé grundvallaratriði,
samningar verði að nást við verka-
lýðshreyfinguna um breytt launa-
kerfi á togurum fyrirtækisins. Bæöi
þessi atriði hafa staðið verulega í
Þjóöveijunum. Eru því helst líkur á
að ÚA notfæri sér heimild í samningi
eignaraöila fyrirtækisins þess efnis
að hveijum þeirra sé heimilt að slíta
rekstri þess nemi tap fyrirtækisins
25% af eigin fé en það skilyrði var
reyndar fyrir hendi strax á síðasta
ári.
Kjarakaup?
Kaup ÚA í fyrirtækinu á síðasta
ári þóttu ævintýraleg enda var um
að ræða að kaupa 60% eignarhlut í
fyrirtæki með 1250 milljóna króna
eigið fé og greiða fyrir það 260 millj-
ónir króna. Efasemdaraddir vökn-
uðu strax en í viötali við DV sagði
Halldór Jónsson, þáverandi bæjar-
stjóri á Akureyri og stjómarformað-
ur ÚA: „Okkur er ekki kunnugt um
neitt grunsamlegt varöandi stofnun
þessa fyrirtækis."
Mecklenburger á 8 stóra togara
fullbúna til að vinna og frysta aflann
um borð og því ekki að undra þótt
mönnum þætti ýmist sem ÚA hefði
dottið í lukkupottinn eða að maðkur
væri í mysunni og máhð var mikiö
rætt manna á milli. „Það er erfitt að
skýra í stuttu máh það verð sem ÚA
greiddi fyrir eignarhlut sinn. Við
höfum alla tíð sagt að kaupin hafi
verið ÚA mjög hagstæð, þau eru það
og því verður aldrei mótmælt," sagði
Halldór Jónsson.
Taprekstur strax
Strax við mihiuppgjör á síöasta ári
kom í ljós að geysilegt tap var á
rekstri fyrirtækisins. í fyrstu var
rætt um að tapið á árinu gæti orðið
hátt í 300 milljónir íslenskra króna
en þegar öll kurl komu til grafar nam
tapið ríflega 400 mihjónum og fór nú
að fara um ýmsa, auk þess sem þeir
sem höfðu ávaht haft grunsemdir um
kaupin færðust í aukana. Forsvars-
menn ÚA lögðu hins vegar áherslu á
að ÚA væri ekki að tapa peningum:
„Viö viljum taka það skýrt fram að
þótt um taprekstur sé að ræða hjá
þýska fyrirtækinu hefur það engin
áhrif á afkornu Útgerðarfélags Akur-
eyringa. Það hefur komið greinilega
fram hjá okkur að um svokallaö sam-
stæðuuppgjör er ekki að ræða sem
þýðir að afkoma Mecklenburger
kemur á engan hátt inn í rekstur
ÚA,“ sagði Gunnar Ragnars, fram-
kvæmdastjóri ÚA, á blaöamanna-
fundi seint á síðasta ári.
„Ef menn sjá ekki fram úr þessu
máli og stefnir í aukin vandamál
samfara eignaraðild að fyrirtækinu
á skhyrðislaust að nýta þann út-
göngumöguleika sem er fyrir hendi
og viðurkenna aö gerð hafi verið
mistök. Það er áhyggjuefni, ekki síst
fyrir eigendur ÚA að þurfa að vera
að sannfæra sjálfa sig og aðra um
að peningar séu ekki að tapast því
það er þvert á það sem gefið var í
skyn þegar farið var af stað,“ sagði
Jakob Björnsson, þáverandi bæjar-
fulltrúi, en núverandi bæjarstjóri á
Akureyri.
Þjóðverjar stífir
ÚA óskaði strax um síðustu áramót
eftir viðræðum við þýsku einkavæð-
inganefndina um þá stöðu sem upp
var komin í fyrirtækinu og síðar við
verkalýðshreyfinguna um breytt
launafyrirkomulag á togurum Meck-
lenburger. Þar eru menn á fostum
launum og eiga löng frí milli veiði-
ferða. ÚA lagði áherslu á að tekið
yrði upp hlutaskiptafyrirkomulag
eins og viðhaft er á togurum íslenska
flotans. í síendurteknum viðtölum
við forsvarsmenn ÚA nær aht þetta
ár hafa þeir verið sparir á stóru orð-
in, en þó gefið fyhilega í skyn að þeir
töluðu fyrir daufum eyrum, bæði um
Fréttaljós
breytt launakerfi og eins um að þýsk-
ir eignaraðilar kæmu inn með nýtt
hlutafé í fyrirtækiö.
Litlu landað „heima“
Viö kaup ÚA á hlut í fyrirtækinu
var því ekki síst haldið á lofti að tog-
arar þess myndu að verulegu leyti
landa afla sínum á Akureyri þar sem
afhnn færi ýmist til frekari vinnslu
eöa til útskipunar. Bent var á að þetta
myndi skapa fjölda starfa á Akur-
eyri, bæði myndi starfsfólk ÚA pjóta
góðs af og eins myndu skipin sækja
þjónustu og viðhald tU Akureyrar.
Þetta hefur ekki gengið eftir nema
að sáralitlu leyti.
Stjómvöld hafa ekki verið tílbúin
að losa hömlur af löndunum er-
lendra skipa hér á landi ef þau veiða
úr fiskistofnum sem ekki hefur verið
samið um veiðar úr og ekki fengist
til að Uta öðruvísi á Mecklenburger-
togarana en önnur erlend skip þótt
ÚA eigi meirihluta í þeim. Togarar
Mecklenburger hafa aö mestu veitt
úr óskiptum fiskistofnum t.d. út af
Reykjaneshrygg og þá ekki fengið að
landa hér á landi en hafi þeir t.d.
verið að veiðum við GræiUand og
veitt úr kvóta Evrópusambandsins
hafa þeir landað hér. Þær landanir
hafa hins vegar ekki síður verið á
höfuðborgarsvæðinu en á Akureyri
og það ekki verið tU að létta skap
manna fyrir norðan.
Enn er tap
Þótt ýmsum aðgerðum tU hagræð-
ingar hafi verið komið á í rekstri
Mecklenburger hefur fyrirtækið ver-
ið rekið með umtalsverðum haha
aUt yfirstandandi ár og bætist þaö tap
við ríflega 400 mUljóna króna tap síð-
asta árs. Eignarhlutur ÚA í fyrirtæk-
inu rýmar jafnt og þétt á sama tíma
og htið virðist miða í viðræðum um
grundvaharatriði fyrir áframhald-
andi rekstri að mati forsvarsmanna
ÚA. En samt sem áður hafa menn
ekki verið tilbúnir að kveða upp úr
með að nú sé nóg komið.
Ingi Bjömsson var ráðinn fram-
kvæmdastjóri Mecklenburger
snemma á þessu ári, með aðsetur í
Rostok, og hann sagði í viðtali viö
DV í júni sl.: „Það er áfram taprekst-
ur, ég veit ekki hversu mikUl en hann
er óviöunandi." Ingi sagði þá einnig
að engin ákvörðun hefði verið tekin
um að ÚA dragi sig út úr fyrirtæk-
inu, hluthafamir myndu taka sér 2-3
vikur til að hugsa sinn gang.
Og enn er beðið
Vikurnar eru orðnar mun fleiri, en
enn veijast forsvarsmenn ÚA allra
frétta af gangi mála. Akureyrarbær
er meirihlutaeigandi í Útgerðarfélagi
Akureyringa hf. og bærinn á því
mikiUa hagsmuna að gæta í málinu.
Gísli Bragi Hjartarson, oddviti Al-
þýðuflokksins í meirihluta í bæjar-
stjórn, segist ekki hafa neitt um mál-
ið að segja að svo komnu máli. „Ég
veit ekki betur en það sé verið að
vinna í málinu þessa dagana og bær-
inn tekur ekki afstöðu fyrr en þær
tihögur sem eru tU skoðunar hafa
verið ræddar og niðurstöðurnar
lagðar fram,“ sagði Gísli Bragi.
í dag mælir Dagfari
Notum útlenskt
Iðnnemasambandið hefur legið
undir ámæh að undanfornu vegna
þess að sambandinu varð það á aö
kaupa útlendar hurðir og innrétt-
ingar í endurbætta Bjarnaborg.
Bjarnaborg er eitt þekktasta hús-
iö í Reykjavík, var í upphafi reist
sem veglegt íbúðarhúsnæði, en eft-
ir því sem árin hðu og tímans tönn
setti svip sitt á það endaði Bjarna-
borg sem athvarf fyrir auðnuleys-
ingja og varð nokkurs konar afdrep
fyrir hjálparvana Reykvíkinga.
Svo kom að því að ákveðið var
að endurreisa þetta fornfræga hús
og iönnemar fengu þaö til afnota
fyrir námsmannaíbúðir. Iðnnemar
hafa unnið hörðum höndum aö lag-
færingum á húsinu og eru komnir
í tímaþröng með framkvæmdir.
Auk þess eru iðnnemar blankir og
veröa að horfa í hveija krónuna
og þegar þetta tvennt fór saman,
tímþröngin og blankheitin, gripu
þeir tíl þess ráðs að flytja inn hurö-
ir og innréttingar í húsið.
Þau Kíarakaup hafa orðið tilefni
gagnrýni. Iönnemar eru sakaðir
um að sniðganga íslenska fram-
leiðslu. Því er til aö svara að iðn-
nemar og íslenskir iðnaðarmenn
vita manna best aö íslensk fram-
leiðsla er ekki samkeppnisfær við
útlenda framleiðslu. Það er sosum
í lagi og raunar eðhleg krafa að
allur almenningur noti íslenskt og
styrki þannig atvinnulíf í iðnaðar-
framleiðslu hér á landi, en það er
hins vegar ósanngjamt aö fara
fram á að iðnnemar hlíti sömu
kröfum.
Iðnnemar geta ekki bruðlað með
takmarkað fé sitt. Þeir hafa annað
við peningana sína að gera en að
kaupa rándýrar, íslenskar innrétt-
ingar þegar þeir vita manna best
að hægt er að kaupa aðrar erlendar
og miklu ódýrari. Iönnemar hafa
vit á þessum hlutum. Þeir vita hvað
iðnaðarmönnum er borgað í laun
og vilja að sjálfsögðu fá þessi sömu
kjör og þess vegna eru þeir í raun-
inni iðnnemar til að ná sveinspróf-
um og samningum sem eru sam-
bærilegir viö þá sem gilda hér á
landi.
En það er ekki þar með sagt að
þeir geti borgað fyrir þessi laun
með því að kaupa framleiðsluna og
þess vegna taka þeir þeim kosta-
kjörum sem best eru í boði. Þess
vegna kaupa þeir úfienskt þegar
mikiö hggur við.
Þetta er ekki iðnnemum að
kenna. Þetta er kjarasamningum
að kenna og íslenskir iðnaðarmenn
geta ekki ætlast til aö fá há laun
fyrir vinnu sína á sama tíma og
innréttingar eru framleiddar er-
lendis fyrir miklu minni prís. Ef
iðnaðarmenn ætlast tíl þess að
bláfátækir iðnnemar kaupi rándýr-
ar, íslenskar innréttingar þá er
ekki annarra kosta völ en borga
iðnnemum betri laun tU að þeir
hafi efni á því að kaupa íslenska
framleiðslu. Maöur getur ekki bæði
haldið og sleppt. Það er ekki bæði
hægt að halda launum iðnnema
niöri og heimta svo að þeir borgi
launin til iðnaðarmannanna sem
framleiða hurðimar.
Þar að auki hefur verktakinn
bent á að hann hafi ekki náð því í
tæka tíð að smíöa innréttingar. Það
er meira en nóg að gera hjá honum,
segir verktakinn. Þeir hafa ekki
undan. Sem þýðir að það skortir
ekki atvinnu hjá smiðunum. Það
er meira að segja álag á þá og ónæði
ef þeir þurfa að smíða innréttingar
í Bjarnaborgina. Það er ekki á þaö
bætandi og í rauninni eru iðnnem-
ar að gera húsgagnasmiðunum
greiða með því að kaupa útlenskt
og létta af þeim vinnu, sem er meiri
en nóg fyrir.
Bjamaborgin mun rísa meö út-
lendum innréttingum og iðnnemar
munu flyfja inn á bak við útlenskar
hurðir og svo munu þeir ljúka sínu
námi og taka sín sveinspróf og
halda út á markaðinn í leit að
vinnu. Þá og þá fyrst geta þeir tek-
ið undir þá þjóðlegu kröfu að al-
menningur og íslenska þjóöin
kaupi íslenskt, því þá verða þeir
komnir á kaup sem er nógu hátt
til að gera íslenska framleiðslu ós-
amkeppnisfæra. Þá munu þeir
höíða th hohustu og skyldurækni
við íslenskt atvinnulíf, enda er al-
menningur ekkert of góður aö
kaupa það sem iðnnemar geta ekki
keypt. Einhvern veginn verða iðn-
nemar að lifa þegar þeir em orðnir
iðnaðarmenn og þegar að kjara-
samningum kemur og skella þarf
hurðum þá þurfa þær hurðir að
vera úr traustum viði og smíðaðar
á íslandi.
Dagfari