Dagblaðið Vísir - DV - 29.04.1995, Blaðsíða 28

28
LAUGARDAGUR 29. APRÍL 1995
Fjögurra bama móðir í ráðherrastóli:
Hef ekki komist
heim til að
skipta um föt
- segir Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigðisráðherra
Ingibjörg varð snemma ákveðin í að verða hjúkrunarfræðingur og hún stóð
við það. Þátttaka í stjórnmálum kom til mörgum árum siðar en varla hefur
hana órað fyrir því að einn góðan veðurdag yrði hún yfirmaður allrar heil-
brigðisþjónustu í landinu. DV-mynd BG
„í öllu starfi eru vissir eðlisþættir
sem skipta miklu máli. Sérstaklega
við stjórnunarstörf. Ég held að aðal-
atriðiö sé að geta unnið með fólki og
notað sína hæfileika þar sem þeir
nýtast best og njóta síðan hæfileika
annarra þar sem manns eigin eru
ekki fullkomnir. Þetta held ég að eigi
ekki bara við í ráðherrastóli heldur
alls staðar í erfiðum störfum," segir
Ingibjörg Pálmadóttir, sem tók við
embætti heilbrigðsráöherra fyrir
nokkrum dögum, aöspurð hvaða
kosti góður ráðherra þyrfti að hafa.
Sú ákvörðun Framsóknarflokksins
að fela Ingibjörgu heilbrigðismálin
er athyglisverð fyrir ýmsar sakir og
þá ekki síst fyrir þá staðreynd að hún
er fyrsti kvenmaðurinn úr röðum
framsóknarmanna til að gegna ráð-
herraembætti. Hin 46 ára gamla Ingi-
björg er jafnframt fyrst kvenna til
að verða fyrsti þingmaður kjördæm-
is en hún er fyrsti þingmaður Vestur-
lands. Við embættisráðninguna
heyrðust efasemdarraddir sem
töluðu líka um erfitt ráðuneyti og
það fór ekki framhjá hinum nýja
ráðherra. „Þaö hljóta alltaf að koma
upp efasemdir. í hvert s^kipti sem nýr
skipstjóri er ráðinn á 'skip heyrast
alltaf þessar raddir. Ég heyrði þetta
þegar ég byrjaði í bæjarstjórn fyrir
13 árum, líka þegar ég fór á þing.
Þetta er eðlileg umræða. En er þó
meira áberandi er kona á í hlut.“
Skyldur embættisins
Þótt Ingibjörg sé ekki nýgræðingur
á þingi er munur á því að vera
óbreyttur þingmaður eða ráðherra.
„Ég vissi að þetta-yrði breyting frá
því að vera þingmaöur en satt að
segja gerði ég mér ekki grein fyrir
því að þetta yrði svona mikil breyting
eins og raun ber vitni. Bara frá því
á sunnudaginn, er ég tók viö embætt-
inu á Bessastöðum, hef ég bókstaf-
lega ekki staðið upp frá verkefnum.
Varla eina mínútu, nema til að sofa.
í þessu ráðuneyti eru náttúrlega fjöl-
mörg verkefni sem bíða úrlausnar
og sum mjög erfið sem liggur á að
Ijúka. Læknar eru í erfiðri deilu,
bæði sín á milli og í ráðuneytinu. Það
mál var í algerri upplausn og er ekki
frágengið. Þetta er málefni sem menn
hafa í rauninni verið að reyna að
leysa undanfarin átta ár. Svo stend
ég frammi fyrir því líka aö hjúkrun-
arfræðingar á landsbyggðinni eru að
ganga út 1. júní og ég gæti tahð upp
fleira.“
Þrátt fyrir verkefnin er Ingibjörg
hvergi bangin. „Ég sé fram á gríðar-
lega vinnu en ég er alveg tilbúin að
takast á við hana.“ Auk erfiðra mála
að glíma við þarf lika sitthvað að
læra um skyldur embættisins. „Ég
hef rekið mig á það að ráðherrann á
sig ekki lengur alveg sjálfur. Satt að
segja hafði ég af þvi nasaþef en þó
ekki alveg eins og þaö sýnist vera.
Maður fær bara sína dagskrá. Ég
kom á sunnudegi og þá er mér sagt
að á mánudagsmorgun þurfi ég aö
fara til ísafjarðar en þá var ég þegar
búinn að ákveða fund með ráðherr-
um. Þessu þurfti að púsla saman og
það gekk. En svona hefur vikan ver-
ið, þaö er búið að ákveöa fyrirfram
mjög stóran hluta af mínum tíma.
Svo bíður hér fjöldi manna eftir við-
tali við ráðherra og ég er að skipu-
leggja þau,“ segir hún galvösk og er
greinilega tilbúin í slaginn.
Frá vöggu til grafar
„Ég held að þetta sé meira en tvö-
falt starf -og get því ekki verið eins
mikið í mínu kjördæmi og áöur. En
nú erum við tveir þingmenn fyrir
Framsókn í Vesturlandi því Magnús
Stefánsson hlaut kosningu og mun
því taka að sér ýmis verkefni sem
ég áður hafði. Ég ætla samt að reyna
að halda eins góðu sambandi við
mína umbjóðendur og ég hef reynt
hingað til.“
Þrátt fyrir fiallháa bunka af skjöl-
um fer fiarri að Ingibjörg sé eitthvað
að kvarta og hún virðist hæstánægð
með að fá að spreyta sig. „Þaö er
mjög spennandi að fá að takast á við
þetta verkefni. Sérstaklega af því
málaflokkurinn höfðar sterkt til mín.
Þetta er líka málaflokkur sem höfðar
til allra íslendinga, alveg frá vöggu
til grafar. Þetta kemur öllum lands-
mönnum við, það sem er að gerast í
þessari þjónustu. Það fer nánast
helmingur fiárlaga í gegnum heil-
brigðis- og tryggingakerfið. Þetta eru
bæði gríðarlegir fiármunir og líka
miklir hagsmunir.
Strákurinn
vildi ósigur
Ingibjörg er gift Haraldi Sturlaugs-
syni, framkvæmdastjóra á Akranesi,
og eiga þau fióra syni á aldrinum
6-21 árs. Hún hefur því kannski þurft
samþykki fiölskyldunnar til að taka
við ráðherrastarfinu. „Maöurinn
minn hefur alltaf tekiö því sem aö
höndum ber. Ég var nú í bæjarstjórn
Akraness í 10 ár og þegar ég sagði
honum að ég ætlaði að gefa kost á
mér sem þingmaður kom það honum
ekki á óvart. Ég tók þá ákvörðun á
einum degi. Hann sagði bara að þetta
væri mér líkt. Þegar ráðherraemb-
ættið kom svo til umræðu þá var
hann tilbúinn að standa með mér.
Ég get hins vegar sagt þér að yngsti
sonur minn spurði mig hvort verið
væri að kjósa um eitthvað, daginn
sem þingflokkurinn tók ákvörðun-
ina. Hann vildi að ég tapaði þegar ég
sagði honum að það þýddi aö ég yrði
meira heima!“
Hvort Ingibjörg býr yfir undra-
verðum krafti veit blaðamaður ekki
en vafalaust eru margir sem hugleiða
hvernig fiögurra barna móðir fer að
því að standa í þessu. „Það hefði
auðvitað ekki verið hægt ef ég hefði
ekki átt góða að. Þessir fiórir drengir
mínir eiga fóöur og það er góður fað-
ir. Ég viöurkenni að auðvitað koma
mjög erfiðir dagar en tengdamóðir
mín býr við hliðina og þeir fara oft
yfir til hennar. Svo hef ég haft góða
stúlku heima um nokkurt skeið.
Eldri strákarnir mínar hjálpa mér
líka mjög mikið. En ég segi bara eins
og er að ég á afskaplega góða stráka.“
Litli bróðir líka á þing
Þótt flestir tengi Ingibjörgu við
Akranes er hún þó fædd og alin upp
á Hvolsvelli til unglingsára og þar
kyiknaði áhuginn á stjórnmálum.
„Ég hef alla tíð haft geysilegan áhuga
á sfiórnmálum. Það var kannski ekki
mikið talað um stjórnmál á mínu
heimili en það var í kringum mig og
á vinnustað fóður míns. í skóla var
það að vísu mjög erfitt að hafa þenn-
an áhuga. Það var t.d. alls ekki í tísku
þegar ég var unglingur að vera fram-
sóknarmaður og oft þurfti ég að
heyja harða baráttu fyrir málstað-
inn.“
Hvort áhugi hennar á stjórnmálum
smitaði út frá sér á heimilinu skal
ósagt látið, nú þegar litli bróðir henn-
ar, ísólfur Gylfi, er líka kominn á
þing fyrir sama flokk. Þau Ingibjörg
og Isólfur Gylfi eru börn Pálma Ey-
jólfssonar, fyrrv. sýsluskrifara á
Hvolsvelli, og Margrétar ísleifsdótt-
ur tryggingafulltrúa. Elsta barnið
þeirra, Guðríður, hefur ekki haft sig
frammi í stjórnmálunum en ráðherr-
ann segir hana þó vera framsóknar-
konu sem styðji.systkini sín.
Þrátt fyrir áralangt starf í stjóm-
málum kom bara eitt starf til greina
hjá Ingibjörgu þegar hún var ung
stúlka. Það var hjúkrun en því námi
lauk ráðherrann frá Hjúkrunarskóla
íslands 1970. Sfiórnmálin komu ekki
alvarlega til sögunnar fyrr en meira
en áratug síðar. „Ég tók þátt í próf-
kjöri fyrir bæjarstjómarkosningar á
Akranesi 1982 og ætlaði fyrst alls
ekki aö vera ofarlega en lenti strax
í öðm sæti og varð svo forseti bæjar-
stjórnar fiórum árum síðar."
Eiginmaðurinn
í heimsókn
Alveg eins og ráðherrann er nú
orðinn fastur í stjómmálunum er
hann nú löngu orðinn Akurnesingur.
í upphafi stóð þó aðeins til að dvelja
þar í tvo mánuði að loknu hjúkrun-
arnámi. Landsfrægur fótboltagarpur
kom hins vegar til sögunnar og þess
vegna er Ingibjörg þar enn. Ekki vill
hún rifia upp sérstaklega þeirra
fyrstu kynni, segist vera búin að því
svo oft. Ekki stendur hins vegar á
því að rifia upp fyrstu ferðina á
knattspyrnuvöllinn með manninum.
Haraldur var þá reyndar meiddur
og fylgdist með viðureign Skaga-
manna og KR-inga úr áhorfenda-
stúkunni. „Ég var ungmennafélags-
manneskja og hélt alltaf með þeim
sem stóðu sig vel. KR-ingar skoruðu
glæsilegt mark og ég hreifst með en
Haraldur gaf mér hressilegt olnboga-
skot og alvarlega áminningu. Síðan
stend ég með mínum mönnurn," seg-
ir Ingibjörg og bætir því við að sig
hafi aldrei langað til að yfirgefa
knattspyrnubæinn, þar sé gott að
búa enda mannlífið með ágætum.
Staðsetningin sé góð, svona hæfilega
langt frá Reykjavík.
Með breyttum högum Ingibjargar
gæti þó oröið tímabundin breyting
þar á en fram til þessa hefur hún
tekið Akraborgina eða keyrt á milli.
Breytingin er reyndar svo mikil að
ráðherrann hefur ekki einu sinni
komist heim til sín til að skipta um
fót frá því ríkisstjórnin tók til starfa!
Strákarnir hennar hafa ekki séð
mömmu sína þennan sama tíma en
maður Ingibjargar kom í „heim-
sókn“ í gær með fatapoka.
Vakning
framsóknarmanna
Af þessu að dæma virðist ekki eins
spennandi að vera ráðherra og marg-
ur hyggur. A.m.k. ekki ef gleymist
hvernig börnin manns líta út. „Nei,
ég gleymi því ekki svo glatt hvernig
þeir líta út en ég verð aö hafa mynd
af þeim hérna á skrifstofunni. Þeir
hafa ekkert náð í mig til að kvarta.
Ég hef frétt af þeim en ég hringi
reglulega til að athuga hvort ekki sé
allt í lagi.“
í stjórnmálum geta veður skipast
fljótt í lofti og þá getur verið gott að
hafa að öðru að snúa. Ráöherrann
útilokar ekki heldur að fara einhvern
timann aftur til fyrri starfa. „Eftir
því sem tíminn Mður ryðga ég sem
hjúkrunarfræðingur. Það er svo
mikil þróun í þessu fagi að ég þyrfti
að fara í endurmenntun. Ég er ekk-
ert farin hugsa um þetta og tek eitt
í einu,“ segir ráðherrann. Næstu árin
mun allt snúast um heilbrigðismálin
hjá Ingibjörgu ef gæfan er henni hlið-
holl og með frammistöðu hennar
verður vel fylgst, ekki síst á meöal
kynsystra hennar. „Staða kvenna í
stjórnmálum fer skánandi. Það er
ekki hægt að segja annað,“ er mat
ráðherrans.
Ingibjörg segir að þær konur sem
eru á Alþingi leggi sig fram og séu
mjög duglegar. Hún viðurkennir þó
LAUGARDAGUR 29. APRÍL 1995
37
Ingibjörg er fyrsti kvenmaðurinn úr röðum framsóknarmanna til að gegna ráðherraembætti. Þá er hún líka fyrst kvenna til að verða fyrsti þingmaður kjördæmis en ráðherrann er fyrsti þing-
maður Vesturlands. DV-mvnd BG
að stundum séu þær kannski fljótari
en karlar að sætta sig við að fá ekki
„feita bita“ .
í Framsóknarflokknum er þessum
málum betur farið ef marka má ráð-
herrann. „Ég minni á að við konurn-
ar í þingflokki Framsóknarflokksins
þurfum ekki að kvarta. Það er
kannski einstök vakning hjá fram-
sóknarmönnum. Mér er treyst fyrir
ráðherraembætti og Valgerður
Sverrisdóttir er formaður þing-
flokksins en við erum ekki nema
þrjár konur í þingflokknum. Sú
þriðja, Siv Friðleifsdóttir, var efsti
maður á lista í Reykjanesi eins og
menn muna. Okkur er sýnt fullt
traust. Ég hef aldrei fundiö það í
mínu flokki að ég þurfi að berjast
eitthvað meira umfram karlana. í
mínum þingflokki gengur þetta
býsna vel.“
Getur fæðingin beðið!
Ekki veit blaðamaður hvort um
maka ráðherra megi segja að þeir séu
ekkjur eða ekklar líkt og notað er í
merkingunni um eiginkonur knatt-
spyrnumanna. Því síður veit DV
'hvort Haraldur Sturlaugsson er að
upplifa eitthvað slíkt. Svo mikið er
þó vist að Ingibjörg var fótbolta-
ekkja, eins og hún segir sjálf. „Ég
upplifði það þegar elstu strákarnir
mínir voru htlir að vera fótbolta-
ekkja. Þá var Haraldur nýbyrjaður í
þessu krefiandi starfi sem fram-
kvæmdastjóri í stóru fyrirtæki og
var í fótboltanum. Við eignuðumst
elstu strákana með skömmu millibili
en það er ekki ár á milli þeirra elstu
og ég man eftir því þegar næstelsti
strákurinn fæddist að þá var maður-
inn á leið á æfingu. Ég sagði Haraldi
að ég þyrfti endilega að komast á
fæðingardeildina og hann spurði
bara hvort ég gæti ekki farið eftir
æfinguna. Hann kom mér svo á stað-
inn og fór svo á völlinn en var varla
kominn í gallann þegar síminn
hringdi og honum var sagt að koma
strax, annars gæti hann missti af
fæðingunni. Um þetta talar hann enn
þá og segir að ég hefði getað beðiö
þar til æfingin hefði verið búin!“
„Það gekk auðvitað mikið út á fót-
boltann og ennþá meira þegar strák-
arnir uxu úr grasi. Ég fylgist mjög
vel með og hef mikinn áhuga á íþrótt-
um almennt og sé hvað þetta gefur
mikið. Hjá mér eru stjórnmálin auð-
vitað í fyrsta sæti en það er ekki
spurning að hjá öðrum á heimilinu
er það fótboltinn. Annars á ég einn
strák sem er 16 ára og hann hefur
meiri áhuga á poppinu og er ekki á
kafi í fótbolta. Sá yngsti aftur á móti
er kominn í 7. flokk og er farinn að
keppa.“
Ráðherra á eigin bíl
Um önnur áhugamál segir Ingi-
björg að þau hafi ferðast mikiö sam-
an. Landið hafi talsvert verið skoðað
hin seinni ár þótt enn hafi ekki tek-
ist að fara allan hringinn í einni lotu.
Ráðherranum finnst margt áhuga-
vert fyrir utan stjórnmálin og nefnir
þar húsmóðurstörfin og segir það
e.t.v. vegna þess hversu sjaldan hún
komist í eldhúsiö. Hún fylgist líka
með í sínu fagi og á fiölda vina sem
gott er að eyða tíma með. Útivist,
hjólreiðar og sund er líka ofarlega á
listanum en hún segir þau hjónin
gera töluvert af því að trimma
snemma á morgnana. Hún vill þó
ekki skilja við áhugamál án þess aö
nefna sjávarútvegsmál sem hún hef-
ur lifað og hrærst í um áraraðir í
gegnum manninn sinn. Ekki hefur
ráðherrann ákveðiö sumarleyfið sitt
þetta árið nema að þvi leytinu að það
verður tekið. „Ég er ákveðin í að taka
mér eitthvert frí. Þetta er búinn að
vera langur og strangur vetur og svo
kosningabaráttan meö allri sinni
pressu. Ég held að ég verði að hlaða
„rafhlöðurnar" í sumar, hvenær sem
það verður. Það er hverjum manni
lífsnauðsynlegt.“
En ætlar Ingibjörg ekki að fara að
ráða sér aðstoðarmann? „Ég þarf að
gera það en samt ekki strax. Hér er
mjög gott starfsfólk og ég vil fyrst sjá
hvernig aðstoðarmaður kæmi að
bestu gagni. En það er mjög mikil-
vægt að fá góðan aðstoðarmann."
Um hvort hún þurfi ráðherrabíl seg-
ir Ingibjörg að hún sé með bílinn sinn
fyrir utan skrifstofuna og hann dugi
alveg en ekki er frágengið með bíl-
stjóra. „Ég hef ekki haft neinn tíma
til að spá í bílstjóramál. Ég er þó
ákveðin í að fá mér bílstjóra hið allra
fyrsta og ég býst þá við að hann fari
undir stýrið á bflnum mínum.“
Eftir að blaðamaður hafði minnst
á aðstoðarmenn og ráðherrabíla er
heldur ekki hægt annað en að minn-
ast líka á dagpeninga. Á því máli
hafa allir skoðun, þótt misjöfn sé.
„Sem þingmaður kynntist ég lítiö
dagpeningum, enda ekkert í erlend-
um samskiptum. Sem ráðherra þarf
ég hins vegar að ferðast eitthvað og
þá kynnist ég væntanlega betur
þessu kerfi. Mín skoðun er sú að ein-
hverra breytinga sé þörf. Fyrir það
fyrsta mega dagpeningar ekki vera
ferðahvetjandi þannig að menn sjái
gróða í þvi að ferðast."
Með þykkan skráp
Líf stjórnmálamanns er ekki alltaf
dans á rósum og Ingibjörg segist
stundum hafa spurt sig af hveiju hún
sé að standa í þessu. Sú spurning
komi þó nú upp mun sjaldnar. „Ef
maður er sæmilega sáttur er maður
ekki alltaf aö spyrja sig af hverju er
ég hér en ekki þar. Þetta getur verið
gefandi starf þrátt fyrir að það sé
erfitt og þrátt fyrir að maður sé sí-
fellt að taka ákvarðanir sem valda
alltaf einhverjum hræringum og
óánægju einhverra."
Líkt og aðrir í áhrifastöðum kemst
Ingibjörg ekki hjá því aö um hana
er fiallað úti í þjóðfélaginu og sú
umfiöllun er ekki alltaf endilega
þægileg eða sanngjöm. „Þetta var
mjög viðkvæmt fyrst þegar ég var
að byrja. Núna er ég kannski reið ef
á mig er ráðist ómaklega en ég verð
ekki langvarandi sár og svekkt. Ég -
er búin að fá á mig skráp og hann
er oröinn töluvert þykkur. Það kem-
ur mér á óvart hvað ég er orðin fljót
að gleyma en ætli ég hafi ekki lært
að ekki þýðir að fara að muna allt
sem um mig er sagt. Þá gæti maður
ekki unniö með neinum. Þetta er
bara hluti af stjórnmálunum."
Gjaldeyrisskapandi
heilbrigðisþjónusta
Eins og fleiri stjórnmálamenn á
heilbrigðisráðherrann sér sínar hug-
sjónir og hana dreymir um að áorka
ýmsu. „Ég vil sjá blómlegra atvinnu-
líf á ísland þar sem er góö þjónusta
í félags- og heilbrigðismálum og þar
sem menntamálin eru í öndvegi. ís-
lendingar eiga mikla möguleika á
mörgum sviðum og þetta er spurning
um að nýta sér það enn betur. Ég er
í stjórnmálum til aö vinna að þessu.
Mig langar að sjá okkur skapa gjald-
eyri í heilbrigðisþjónustunni. Að
hingaö komi fólk vegna þess að hér
sé besta þjónustan við ýmsar aðgerð-
ir. Ég sé líka fyrir mér ísland á al-
þjóðavettvangi rannsókna. Þar má
nefna krabbamein og gigtarsjúk-
dóma. Við erum fámenn og hér eru
ættir vel þekktar. Þetta gefur okkur
möguleika. Það þarf auövitað að
leggja í kostnað til að ná þessu inn í
landið en við getum líka fengið mikið
í staðinn. Þetta er minn draumur.
Að sjá meiri nýtingu á þeirri góðu
menntun og þeim tækja- og húsa-
kosti sem við þegar eigum."
Ráðherrann og synir hennar fjórir. Sturlaugur, Haraldur, ísólfur og Pálmi. Þeir Sturlaugur og Pálmi hafa fetað í
fótspor föður síns og gert garðinn frægan á knattspyrnuvellinum með liði Skagamanna.