Þjóðviljinn - 15.11.1972, Blaðsíða 2

Þjóðviljinn - 15.11.1972, Blaðsíða 2
2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 15. nóvember 1972 Hvað er hvurs, og hvurs er hvað? Ef Einar útgerðar- maður á tvo báta, Gunnar I og Gunnar II, og Gunnar fyrsti lendir i hrakningum á hafinu og Gunnar annar bjargar honum, fær þá Einar út- gerðarmaður björg- unarlaun greidd frá tryggingum fyrir að bjarga eigin báti? Hjá tjónadeild Samvinnutrygg- inga fengum við þær upplýsingar, aft tryggingaríólaginu bæri að greiða eiganda þess báts sem að björgun vinnur, björgunarlaun, og skiptir þá ekki máli þótt sami eigandi só að bátnum sem bjarg- að er og þeim sem bjargar. Björgunarlaun munu skiptast þannig, að útgerð þess báts sem björgunarstarfið vinnur fær 2/3 hluta björgunarlauna, en áhöfn l/3hluta. Þriðjungur áhafnarinn- ar skiptist til helminga, og fær skipstjóri annan helminginn, en hinn helmingurinn skiptist milli áhafnarinnar eftir sömu reglu og aflahlutur. Verið er að vinna að breyting- um á löggjöf um björgunarlaun, og hefur ríkisskipuð nefnd skilað áliti. —úþ. Norrænir laganem- ar lýsa stuðningi við 50 mílurnar A nýafstöðnum ráðsfundi Nor- ræna laganemaráðsins (NSJR) var m.a. rætt um tengsl norræns róttar og róttar i öðrum Evrópu- rikjum, einkum með tilliti til íyrirsjánlegrar stækkunar EBE. Samþykkti fundurinn ályktun, þar sem skorað er á löggjafar- valdið, stjórnmálamenn og réttarfræðinga að rannsaka áhrif evrópsks réttar á réttarkerfið á Norðurlöndunum. bá kemur enn- fremur fram í ályktuninni, að nánari samvinna Norðurland- anna á sviði löggjafar sé æskileg. Réttaröryggi stúdenta var mjög rætt á ráðsfundinum. t þvi sambandi benti fundurinn á nokkur atriði, sem breyta þyrfti, t.d. ættu allar prófúrlausnir að vera nafnlausar, leið yrði opnuð, til að ákvarðanir kennara yrðu endurmetnar o.fl. bá samþykkti ráðsfundurinn ný lög fyrir N.S.J.R. Að lokum lýsti ráðsfundurinn yfir fullum stuðningi við útfærslu islenzku fiskveiðilögsögunnar i 50 milur. í yfirlýsingunni er fallizt á sjónarmið tslendinga um vernd- un fiskimiða umhverfis landið. Einnig er tekið fram, að engin alþjóðalög banni tslendingum út- færslu, hvorki alþjóðasamþykkt- ir, millirikjasamþykktir né venjuréttur, sem þó sé óljós i þessu sambandi. Kaþólskur prófessor reis gegn skírlífi klerka og Páli páfa Austurriskur guðfræðingur, próf. Hubertus Mynarekj hefur gengið úr kaþólsku kirkjunni eftir að liafa ásakað páfa um valda- fikn. Hann heldur þvi og fram, að inargir kaþólskir prestar stundi kynlif á iaun. Prófessorinn heldur þvi fram i bréfi til páfa, að sameining manns og konu sé réttur sem ekki megi taka frá neinni manneskju — hvort sem um er að ræða prest eða ekki. Mynarek ' hefur til skamms tima kennt guðfræði við Vinarháskóla. Mynarek var vrgður til kaþólsks presta 1953 ÍHann lýsir þvi yfir i ofangreindu bréfi að hann ætli að gifta sig. Pál páfa sakar hann um að ,,h'afa fallið i synd valdafiknar”, þá heldur hann þvi og fram áð margir kaþólskir prestar halcji hjákonur. Auglýsingasími ÞJÓÐVILJANS er 17500 H -------•------kn • --—TTT- bað á að halda þjóðhátið árið 1974 til að minnast 11 hundruð ára afmælis ístands- byggðar. Nú er það reyndar litt sannað mál, að Ingólfur hafi setz.t hér að einmitt anno Domini S74, en látum svo vera, þetta er hefðbundið ártal. Kinnig er harla vafasamt, að lngólfur þessi sé endilega fyrsti landná msmaðurinn fremur en t.d. Náttfari eða cinhver ónefndur, en látum aftur vera, þetta er hefð. bá mætti spyrja, hví við ættum að binda okkur við tiræð hundruð i stað þess að vera enn þjóð- legri og reikna i stórum hundruðum tólfræðum, svo sem tiðast var að fornu, og lialda enga hátið fyrr en i kringum 2074, jafnvel i von um að nákvæm timasetning upphafsins væri þá fundin. En látum enn vera, þvi spurningin verður æ hin sama: llvert verður inntak hátiðarinnar? llvcrju erum við að fagna? Við höfum áður haldið þrjár slikar stórhátiðir, og allar gegndu þær drjúgu hlutverki i þágu þjóðfretsis og þjóðreisnar. 1874 gátum við fagnað þeim áfanga, sem stjórnarskráin var, enda var tilcfnið hagnýtt ótæpilega af þáverandi sjálfstæðismönnum að oss sæmi að halda þetta afmæli með tómum fagnaði og yfirlæti". Ólafur Lárusson segir i sama riti: „búsund ára afmæli alþingis nálgast óð- um...Veglegasti minnisvarð- inn, sem vér gctum reist þeim (Úlfljóti og samverkamönn- um), og þeim samboðnastur, væri sá, að vinna i þeirra anda og bæta lög landsins...Og fyrir 1930 getum vér lokið öðru verki, sem oss er skylt að vinna, útrýmt dönsku lögun- um, sem enn eru i gildi, svo að þá lúti þjóðin cngum lögum öðrum en þeim, sem rituð eru á tungu sjálfrar hcnnar.” Hvað sem slikum óskum liður er ærin ástæða til að minnast þess, að i tilefni Alþingishátiðarinnar tókst okkur að endurheimta fjöl- marga þá þjóðardýrgripi úr dönskum söfnum, sem verð- mætastir Þ.vkja (Val- þjófsstaðarhurðin, Grundar- stóllinn t.d.), og er slikt ólitill þáttur i raunsannri endur- lieimt þjóðfrelsis og þjóð- reisnar. 1944 öðluðumst við svo fullt og óskorað sjálfstæði eftir ósmáa innri baráttu og fjöl- yrðum ekki um það að sinni, en hvaða sigur ætlum eða ætt- ÞJOÐARINNAR á Alþingi til að fá attaniossa Ilanastjórnar ,,til samkomu- lags eða hlutleysis amk. og nota hugrekki það við stjórnina, er þcim jókst við hin væntanlegu þjóðhátiðarhöld annars vegar, og hugleysi þeirra við þjóðina hins vegar”, cins og Páll E. Ólason kemstaðorði. Hann segir enn- fremur, að þjóðhátiðarhöldin hafi verið dönsku sljórninni aðhald. þvi þau voru e.k. aug- lýsing til alheims um óslitna menningu og þær kröfur til stjórnfrelsis, sein hlutu að vera samboðnar menningarþjóð. bar sem búast mátti við, að margir ágætir menn frá ýmsum þjóð- um sæktu tslendinga heim og auga alheims nænii staðar á þeim eitt augabragð, gat danska stjórnin ekki vel varið það fyrir öðruin siðuðum þjóð- um, að hún héldi þessari hálofuðu menningarþjóð i ánauðarbandi. ,,bvi skyldi ekki nota þetta, eins og önnur girnileg ráð?” spurði lika Jón Sigurðsson i Andvara 1874. Og þetta tókst með þeim árangri, að tslendingar réttu úr kútnum og hækkuðu höfuð- burðinn. Baráttuþátturinn árið 1930 kom cðlilega einkum fram sem sjálfsvirðing og hreykni yfir fullveldinu frá 1918 (þegar enga þjóðhátið var unnt að lialda). En árin á undan má sjá, að mætustu nienn vilja nota þessi timamót til þjóðþarfra hluta. i Vöku árið 1927 varar Sigurður Nordal við andlcgu glysi”: ,,Ef vér viljum gera þjóðina eftirininnilega hlægilega, þá skulum vér verja 2-3 miljón- um króna til hátiðahatdanna: i dýrar vei/lur, byggingar, sem hrófað er upp, og húsgögn, scm kevpt eru til fárra nátta, og annan hégónia...Hvað eig- um vér þá að gera? Helzt sem allra minnst...Mér býður við þeirri liugsun. að þessi ein- staka minningarhátið fari fram i merki auglýsinga- skrumsins. Hún á umfram allt að auka sjálfsþekkingu þjóðarinnar...Saga alþingis er engin gamansaga og framtið vor heldur ekki svo ugglaus, um við að vinna áriö 1974, úr þvi að árans handritin eru hvorteðerá leiðinni? Svarið er bæði i kvöldgolunni og storminum: að islands byggð verði aftur herlaus og hlut- laus. Prumphátíöin mikla En þessi heljarsamkoma framundan virðist ekki eiga að verða annaö en „andlaust glys", ef þjóðhátiðarnefnd cin fær að ráða. i hvert sinn sem einhver hugmynd birtist frá þeirri nefnu, kemur manni orðið prump i hug. bótt margar þeirra gufi góðu heilli upp, fæðast nýjar með vá- brestum: þjóðargimald á bingvelli prump vikingafleyta á ránsferðaslóðir prump 50 binda bókmenntasamtiningur i svörtu prump skrautbúin skip fyrir landi svo enginn komist undan tildrinu, brennur allt árið uppum liolt og hæðir til ágóða fyrir oliu- félögin, sérstakur þjóðhátiar- mjöður (hver skyldi fá að hagnast á lionuin?) betta fargan hefur þó liingað lil komið og liðið hjá: en þegar framkvæmdarstjóri hátíðarinnar dembir þessu öllu i einu útúr sjónvarpinu og framan i fólk, þá slær manni •fyrir brjóst. bað eiga tam ckki að verða litlar vegabætur á næstu 20 mánuðum, ef auk Skeiðarársands á að gera Uxahryggi,Auðkúluheiði, Blá- fellsháls óg allan Sprengi- sandsveg hæfa til að anna bilaumferö tugþúsunda á 1-2 dögum. Ilvi ekki lika Bárðar- götu og Skessubásaveg? Nú in un ekki vcita af Sverri Runólfssy.ni með vélarnar sinar fremur en tröllkonum Napóleons, sem mokuöu burt fólki og húsum og ýmist hlógu . grenjuðu eða liræktu. Ein- lægast sýnist reyndar að flytja gestina með skáldlcgu hugar- flugi nefndarmanna, sem minnir um margt á Heljar- slóðarorrustu svo sem skraut- siglinguna frá Marselju, atreið Blálandskeisara eða konunginn frá Tartaria, sem „lét skera upp lierör um allt sitt riki, og streymdi til hans múgur og margmenni, svo að menn hyggja það verið hafi nær þrem miljónum en tveim: var það illþýði mikið og óþjóðalýður og eirði engu nema ránuni og manndráp- um.” En undir slikan leka á m.a. að setja með þjóðhátiðar- glundrinu fyrrnefnda, sem vera skal þeim töfrum búið, að brennivinsglöðustu menn gái þess eigi, hvort brennivinið er brennivin. Og liklega eiga liinir helgu neistar frá ára- mótabrennunum, sem geyma skal árið um kring, að tendra næga hrifningarloga i brjóst- um þeirra, sem ekki geta fundið nóg til af gutlinu einu. „A maður þá að kveikja á kerti i brennunni og láta loga allt árið?” spurði lítil stúlka, sem liorfði á framkvæmda- stjórann. Annars mætti barna þessa ó i s I e n z k u brennuhugmynd (skógfátækir islendingar höfðu lengst af ekki ráð á að fara svona með eldivið) með þvi að kvnda myndarleg bál á liæstu tindum til hagræðingar. Snæfell. öræfajökull, Eyja- fjallajökuil, Snæfcllsjökull, Gláma, Kaldbakshorn, Viði- dalsfjall, Mælifellshnúkur, Kerling, Bakrangi, Iteykja- hliðarf jall, Axarnúpur og Gunnólfsvikurfjalla mundu anna þörfum meginþorra landsmanna, en varastöðvar þyrfti á Ileklu. Baulu og nokkruin stöðum norðanlands og auslan. og etv. toppstöðvar á Snækolli i Kerlingarfjöllum og Bláhnúki i Landnianna- laugum. Um rekstur þessara cldstöðva mætti trúlega semja við þyrluliðið á Vellinuin, og þá gæti þjóðin sungið i einu: Eg elska yður, þér íslands fjöll. Á heljarslóð A fyrirhugaðri þjóðháðtið fengju ráðherrar næga yfir- umsjón hver eftir sinu embætti. ólal'ur fæst við lög- gæzluna og töfradrvkkinn, Einar sér um kynningu að- hlátursefnisins útá við, Halldór liorgar brúsann, Hannibal sinnir umferðaröng- þveitinu, Magnús Torfi skrautsýninguiium, Lúðvik vakir yfir söluturnunum með pylsu- og kókviðskiptum, en aumingja Magnús Kjartans- son fær vist ekki mikið annað i sinn hlut sem hcilbrigðisráð- lierra en vera eftirlitsmaður meðþessum 2000 salernum. Allt þetta húllumhæ gerir raunar ekkcrt til, sé einhver ósvikinn vitundargundvöllur að baki. Hann sýnist þó enn ekki annað en holdlaus og blóðlaus sjálfsánægja fólks, sem af litlu liefur að státa frá siöustu þjóðhátið nema spilltara neyzlusamfélagi. Maður heyrir næstuni þessar 00 þúndir orga í hámrasaln- um: hennar lif er eilift krafta- verk. bá verður þetta lika ' sjálfsánægja yfir 25 ára afmæli þess, cr við tritluðum i striðsbandalag við einhverja stórtækustu manndrápara sögunnar, og þar með 30 ára smánarafmæli lýðveldisins. Ef herinn og herstöðvarnar verða ekki horfnar af landinu árið 1974 eða amk. á hraöri leið þaöan, þá er efalitið hugnanlegra fyrir hvern þjóðhollan maiiii að gleðja Ingólf i Útsýn og Guðna i Sunnu og flýja um stund þessa heljarslóð prumpsins. Arni Björnsson

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.