Þjóðviljinn - 21.01.1973, Blaðsíða 3

Sunnudagur 21. janúar 1973 þJóDVlL.IINN — SIÐA 3
Hersetan grefur undan trú
á eigin sj álfstæði
„Sjálfstæði er ekki lengur til.”
Þessi setning var sögð við mig
fyrir skömmu, er ég átti viðræður
við nokkra kunningja mina um
brottför hersins. Kannski væri
þetta ekki i frásögur færandi, ef
hér hefði átt hlut að máli for-
hertur heimsvaldasinni með her-
foringja á goðastalli sinum,
maður, sem þóttist kunna skil á
fjölda kafbáta i höfunum og
hernaðarstyrk beggja bandalaga
i austri og vestri. Svo var ekki. í
samræðum okkar kom fram, að
þessi maður vildi gjarnan, að
herinn færi burt. Hann harmaði,
að herinn væri hér á íslandi, en
hann harmaði jafnframt, að
annað væri ókleift. Hann taldi
borttför hersins óraunsæja ósk-
hyggju, sem væri i andstöðu við
skipan heimsmála og samskipti
þjóða. Hann gerði sér grein fyrir,
að erlendar herstöðvar á landi
hér samræmdust ekki sjálfstæði
þjóðarinnar, en niðurstaða hans
var þessi: Sjálfstæði er ekki
lengur til. Smáþjóðir geta ekki
staðið einar. Þær verða að halla
sér að einhverju stórveldinu.
Fólk er ekki áfjáð i
herinn
Þessi viðmælandi minn er ekki
einn um þetta viðhorf.öðru hverju
birtast skoðanankannanir i dag-
blaðinu Visi um viðhorf almenn-
ings til hersetunnar. Visir sagði
frá þvi fyrir skömmu með nokk-
urri velþóknun, að meirihluti
þjóðarinnar telji hersetuna ennþá
nauðsynlega. Nú kann vissulega
að vera rétt, að draga megi i efa
fræðilegar niðurstöður þessara
skoðanakannana, en ég held við
gerum rétt i þvi að huga að þeim
svörum, sem fram koma i sam-
bandi við þær. Hjá fjölmörgum
birtist sams konar viðhorf og hjá
manni þeim, sem ég vitnaði til
hér að framan, enda þótt það hafi,
mér vitanlega, aldrei verið svo
afdráttarlaustorðað. Fólk er ekki
áfjáð i að hafa herinn hér, en
samt vill það — a.m.k. að sögn
blaðsins — ekki láta hann fara.
Og hvers vegna? Jú, það er
öryggi i að hafa hann, er sagt, það
er vissara.
Ótti og öryggisleysi
Gangi maður hins vegar á fólk,
sem talar i þessum anda, og
spyrji hvers vegna, vefst þvi
tunga um tönn. Og það er ósköp
eðlilegt, þvi leikið er á strengi til-
finninganna. Þetta fólk er fórnar-
lömb áróðurs þeirra afla i land-
inu, sem vita, að bezti banda-
maður þeirra er ótti og
öryggisieysi fólksins; stjórn-
málaafla sem vita fullvel, að þá
fyrst er sigur þeirra unninn, er
þjóðin fæst til að segja, að sjálf-
stæði sé ekki lengur til.
Slik skemmdarverk hafa
Vesturveldin verið að vinna á
Islendingum sleitulaust siðan á
dögum siðari heimsstyrjaldar.
Þau náðu á sitt band ógæfu-
sömum islenzkum stjórnmála-
mönnum, sem sviku þjóðina i
hernaðarbandalag árið 1949, er
aftur opnaði leiðina til þess að
koma her inn i landið tveim árum
siðar. Frá þeim tima hafa
erlendir aðilar farið með ,,her-
varnir” hér eins og Danir forðum,
og i skjóli þess haft óeðlileg og
afdrifarik áhrif á utanrikisstefnu
okkar, enda þótt svo ætti að heita,
að við færum með þau mál sjálf.
Ef við förum að telja þessa skipan
mála eðlilega og sjálfstæða for-
sendu fyrir tilveru okkar, þá má
með sanni segja, að sjálfstæði sé
ekki lengur til.
Hvernig mátti þetta gerast?
Hvernig stendur á þvi að banda-
riskar herstöðvar eru hér á landi?
Beint tilefni þess, að herinn steig
hér aftur á land árið 1951, var
Kóreustriðið, eins og mönnum er
kunnugt, en átökin við landamæri
Norður- og Suður-Kóreu voru
túlkuð á þann veg af hálfu
Bandaríkjastjórnar, að Ráð-
stjórnin væri að brjóta sér leið til
heimsyfirráða. Heimsfriði væri
ógnað. Koma hersins til Islands
var ein afleiðing þessarar túlk-
unar. Lengi hefur það klingt i eyr-
um okkar, að utanrikisstefna
Sovétrikjanna allt frá lokum
siðari heimsstyrjaldar hafi gert
þessa þróun — inngöngu tslands i
Nato og komu hersins — nauð-
synlega og einungis pólitiskur
þroski og góðhugur Bandarikja-
stjórnar hafi bjargað hinum vest-
ræna heimi frá yfirgangi heims-
kommúnisma. Þennan málflutn-
ing þekkjum við fullvel úr mál-
gögnum Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins.
stjórnmála i Bandarikjunum um
langt skeið, var ráðgjafi
Kennedys forseta og sendiherra
Bandarikjanna á Indlandi i
forsetatið hans.
1 þessari bók sinni (Who needs
the Democrats?, 1970) rekur Gal-
braith samhengið milli atburða
eftirstriðsáranna i Evrópu og
þess sem siðar gerðist i Asiu,
fyrst i Kóreu (tilefni herstöðv-
anna hér á landi) og siðan i Viet-
nam. Samhengið, að dómi Gal-
braiths, er fólgið i mistúlkun
Bandaríkjastjórnar á erlendum
atburði á öllu þessu timabili.
Svava Jakobsdóttir.
Úr ræðu, sem Svava Jakobsdóttir, alþingismaður
flutti um viðhorfin í herstöðvamálinu
á félagsfundi Alþýðubandalagsins í Kópavogi
Mistúlkun Bandaríkja-
stjórnar
I ljósi þessa er stórfurðulegt að
lesa bók eftir einn viðurkennd-
asta gáfumann Bandarikjanna,
prófessorinn og hagfræðinginn
John Kenneth Galbraith, en hann
er einig höfundur bókarinnar
„Iðnriki okkar daga”, sem þýdd
hefur verið á islenzku. Bókin,sem
mig langar til að vitna i hér,
fjallar um Demókrataflokkinn og
stöðu hans um þessar mundir, en
verður i reynd úttekt á utanriks -
og innanríkisstefnu Bandarikj-
anna á siðastliðnum áratugum.
Galbraith var i innsta hring
Óttinn um eignirnar
samslunginn guðsótt-
anum
Galbraith rekur allt aftur til
loka siðari heimsstyrjaldar skip-
brot ameriskrar utanrikisstefnu,
sem nú nær hápunkti i Viet-nam.
A árunum eftir strið var auð-
veltað imynda sér og telja öðrum
trú um, að Sovétrikin stefndu að
heimsyfirráðum. Þar sem óttinn
um eignirnar er hæfilega sam-
slunginn guðsóttanum, er hægur
vandi að ala á ótta við guðlausan
kommúnisma, segir Galbraith.
Or þvi geti orðið sefasýki og
margir móttækilegir I Bandarikj-
unum á þeim tima. Siðan segir
hann orðrétt:
„Þróunin i Evrópu á seinni
helmingi fimmta áratugarins
hefði getað farið út fyrir þau
mörk, sem Sovétstefnan setti.
Það gerðist i Grikklandi og að
öllum likindum einnig i Kóreu.
Uppgangur kommúnista i Grikk-
landi á fyrstu árunum eftir strið
(sem varð tilefni Truman-kenn-
ingarinnar) varð, svo sem nú er
orðið ljóst, ekki vegna uppörv-
unar frá Sovétrikjunum, heldur
þrátt. fyrir andstöðu þeirra. Eins
var kinverska byltingin verk Kin-
verja, ekki Rússa. Hefði efna-
hagslegt og stjórnmálalegt öng
John Kenneth Galbraith
þveiti ásamt hernaðarlegu tóma-
rúmi haldizt á ttaliu og Frakk-
landi eftir 1946, er hugsanlegt, aö
hinir fjölmennu og samstiiltu
kommúnistaflokkar þar hefðu
náð völdum — og án nokkurrar
sérstakrar uppörvunar af hálfu
Sovétrikjanna. Ein mistök þessa
timabils var oftrú á mátt stór-
velda, ameriskra eða sovézkra,
til þess að hafa áhrif á slika at-
burði”.
En samtimis þvi að þessi þróun
varð ekki, segir Galbraith, átti
Bandarikjastjórn frumkvæði að
mörgu og margvislegu: Truman-
kenningunni sem var beitt i
Grikklandi og Tyrklandi árið
1947, Marshalláætluninni sem var
hrundið af stað árið 1948, og fjöl-
mörgum hernaðarákvörðunum
sem leiddu til endurvopnunar
Þýzkalands og stofnunar Nato
árið 1949.
Úr þvi fæst aldrei skorið, segir
Galbraith, hvort kommúnistar
Framhald á 6. siðu.
HUSIÐ AUGLÝSIR
Nýkomið í rafdeild, 2. hœð, glœsilegt úrval
af hinum margeftirspurðu
POLY-OPTICS amerísku borðlömpum
> . * ♦ *• . •»
, *. • *
, •* ■
: ■■ •• -, 1
OASIS
Skoðið
úrvalið af:
LOFTLJÓSUM - HENGILJÓSUM -
LJÓSAKRÓNUM - VEGGLJÓSUM
HFC LESLAMPINN ENNÞA
FYRIRLIGGJANDI A GAMLA GÓÐA
VERÐINU, KR. 1.150,-
VERZIIÐ ÞAR SEM ÚRVAIIÐ ER MEST
06 KJÖRIN ERU BEZT
HRINGBRAUT 121 • SÍMI 10600 Nœg bílastœði