Þjóðviljinn - 21.01.1973, Blaðsíða 7

Sunnudagur 21. janúar 1973 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Nú beita
unglingar með
hippaband og
síðhærðir vel
Hér er mynd af tveim beitingamönnum á Mumma á vertíðinni i vetur.
Ungiingurinn siðhærður með hippaband og aldinn heiðursmaður kom-
inn með skalla. Þeir heita Vignir Sigursveinsson og Elias Guðmunds-
son.
Beitingamennirnir á Munnna á vertiðinni i vetur, Sigursveinn Bjarnason, iandformaður, Vignir Sigur-
sveinsson, Elias Guðmundsson, Þorkell Aðalsteinsson og Geir Geirmundsson. Talið frá hægri
Þeir voru að beita úr
haug landmennirnir á
vélbátnum Mumrna i
Sandgerði og var beita á
nær hverjum öngli. Þeir
beittu sild veiddri við
Surtsey i fyrra og virðist
fiskur ekki hafa litið við
þessari beitu. Fékk
Mummi tæp þrjú tonn af
þorski i róðrinum á
þriðjudag
Mumma-menn höfðu lagt
linuna á 200 faðma dýpi klukku-
tima og korter i norðvestur á Mið-
nessjó. Þá höfðu Sandgerðisbátar
farið suður á Hóla og jafnvel út á
Boða svo að þekkt mið
Suðurnesjamanna frá fornu fari
séu nefnd.
Nokkrir Sandgerðisbáta höfðu
beitt smokkfiski i linuróðrinum á
þriðjudag. Höfðu þeir kannski
lagt linuna samhliða linu beittri
sild.Munaðinær helmingi á afla á
smokkfiskbeituna i þriðjudags-
róðrinum. Þá hafa þeir verið að
beita kræklingi keyptum i
Færeyjum i haust og sild veiddri i
Norðursjónum i sumar. Virðist
sildin reynast verr sem beita
svona i upphafi vertiðar.
Hámarksfjöldi er 45 bjóð á linu-
bát á vetrarvertið, sagði Sigur-
sveinn Bjarnason, landformaður,
á Mumma. Beita fimm menn 40
bjóð á Mumma i vetur
1 hverju bjóði er lina með 420
önglum og stundum lenda
beitingamenn i miklum flækjum,
ef lina hjá einum bát hefur lent
saman við aðra úti á miðunum.
Straumaköst orsaka slika flækju
á linu og getur þetta orðið versti
hnútur.
Nokkra útsjónarsemi þarf til
þess að greiða úr flækju og stund-
um þarf að beita hárfinu hugar-
flugi. Er þá mikið tekið i nefið og
jafnvel farið i kaffibrúsann. Fyrst
og siðast er það þó þolinmæðin er
allar þrautir vinnur, segja
beitingamenn af eigin raun
Þeir á Mumma héldu að hálfan
annan tima tæki að beita úr haug i
eitt bjóð. Er það góður meðal-
hraði i beitingu. A ölium linubát-
um er beitt i ákvæðisvinnu i Sand-
gerði. Þykir það borga sig þrátt
fyrir kauptryggingu, nær 40
þúsund kr á mánuði.
Annars vildu þeir litið ræða
þessa ákvæðisvinnu beitinga-
mennirnir á Mumma.
A linubátnum i Sandgerði eru
bðtarnir þetta með 36 til 45 bjóð i
lögn. Virðist þá ekki skipta máli
hvort báturinn er 36 tonn að stærð
til 200 tonna og fer afli ekki eftir
stærð bátanna. g.m.
Viðauki
eiginmannsins
um
skyggnast
skyli
Jæja, þá eru framtalseyðu-
blöðin komin og með þeim
hefjast árleg heilabrot hinna
riku um hvernig helzt verði
svikið undan skatti. Við hin
þurfum ekki að hafa eins
miklar áhyggjur og við giftar
konur alls engar, eða hvað?
Við erum ekki taldar skatt-
greiðendur og teljumst ekki
framfærendur ekki einu sinni
okkar sjálfra, þótt við öflum
tekna utan heimilis. Við erum
bara viðaukar við eigin-
manninn, okkar tekjur bætast
við hans, og við erum varla
einu sinni samábyrgar, þvi
þótt lina sé fyrir okkur til að
skrifa undir neðst á skatt-
skýrslu hans, veit ég mörg
dæmi þess, að ekki hefur verið
gengið eftir þvi af yfirvöldum,
að fá undirskrift eiginkonu ef
hana vantaði. Nú, á sama hátt
eru líka skattarnir teknir af
kaupi eiginmanns, en eigin-
konan fær sin laun greidd út
óskert.
Þetta heitir samsköttun
hjóna og byggist á þvi, að enn
er karlinn einn talinn fram-
færandi og fyrirvinna
heimilisins og það jafnt þótt
konan vinni utan heimilis og
afli þar tekna rétt eins og
hann. Ætla mætti, að kominn
væri timi til að endurskoða
þetta fyrirvinnuhugtak, ekki
sizt i ljósi þess, að rúmlega
52% allra giftra kvenna hér-
lendis afla nú tekna með vinnu
utan heimilis og þróun
þessara mála er mjög hröð,
sambærileg tala 1963 var
36.6%, og má þvi gera ráð
fyrir, að prósenttalan næst-
komandi ár verði æ hærri. En
auk þess er konan, sem vinnur
heimilisstörf og elur upp
börnin, auðvitað lika fyrir-
vinna, jafnvel þótt hún fái
þessa vinnu ekki borgaða i
peningum. Hún leggur fram
sinar vinnustundir í þágu fjöl-
skyldunnar og þarmeö þjóð-
félagsins, en verðmætasköpun
hennar fæst ekki viðurkennd
nema hún vinni húsverk
annarsstaðar en á eigin
heimili.
Samt er vinna hús-
móðurinnar skattlögð, eða er
ekki verið að skattleggja
heimilisverkin þegar persónu-
frádráttur hjóna nemur 220
þúsund krónum, en tveggja
ógiftra einstaklinga samtals
290 þúsundum? Það er
semsagt lagður skattur á 70
þúsund króna mismuninn.
Eitt af stefnumálum Rauð-
sokka, sem berjast jú fyrir
jafnræði kynjanna, er að hjón
séu skattlögð sem tveir ein-
staklingar, enda eru þau tveir
sjálfstæðir einstaklingar, en
konan ekki viðauki karlsins,
eins og skattayfirvöldin
virðast álita. Þetta er sjálf-
stæðismál. En auðvitað véfst
það bæði fyrir Rauðsokkum og
öðrum, hvernig sérsköttun
yrði bezt framkvæmd. 1 blaði
Rauðsokka, Forvitin rauð,
setur Helga Sigurjónsdóttir
fram eftirfarandi hygmynd:
„Vinna bæði hjónin utan
heimilis, telji þau tekjur sinar
fram til skatts og útsvars
hvort fyrir sig. Persónufrá-
dráttur yrði að sjálfsögðu hinn
sami fyrir alla, gifta sem
ógifta. Allur annar frádráttur,
svo sem persónufrádráttur
barna, vaxtagjöld ofl. skiptist
jafnt á báða aðila. Jafnframt
yrði að lögfesta, að allar skrá-
setningarskyldar eignir væru
skráðar á nöfn beggja hjóna.
Oll gjöld af þeim, svo og öðr-
um eignum hjónanna, deildust
jafnt á bæði.
Þetta viröist ekki vera flókið
i framkvæmd, en málið
vandast, þegar skattleggja á
konuna (eða karlinn), sem er
heima allan daginn og sinnir
þar nauðsynlegum störfum
vegna umönnunar barnanna.
Hún aflar ekki tekna, en
vinnur samt. Eina viðunandi
lausnin er að meta heimilis-
störfin til fjár. Margri hús-
móður þætti það áreiðanlega
ekki vonum fyrr. Sem við-
miðun mætti hafa það, sem
Reykjavikurborg greiðir fyrir
vistun barna á fósturheimilum
þeim, sem hún rekur. Þar er
greidd ákveðin upphæð fyrir
hvert barn og á svipaðan hátt
má meta störf húsmóður á
eigin heimili, hafi hún börn að
annast. Sá væri aðeins
munurinn, að hún hlyti ekki
kaup frá opinberum aðilum,
heldur færðist hluti af tekjum
eiginmannsins yfir á skatt-
skýrslu hennar. Sú upphæð
yrði að miðast við barnafjölda
og etv. lika aldur þeirra. Þessi
upphæð mætti þó aldrei fara
yfir tiltekið hámark. Þannig
fyrirkomulag ætti hvorki að
hækka né lækka skattana, þar
sem aðeins yrði um að ræða
tilfærslu á peningum. Barn-
lausar heimavinnandi konur
verða sennilega ekki margar i
náinni framtið, og ég hef
engar tillögur um mat á störf-
um þeirra.”
Þessar hugmyndir eru
vissulega athygli verðar, þótt
framkvæmdin virðist dálitið
flókin. Þá lizt mér að sumu
leyti jafnvel betur á hug-
myndir, sem ég hef heyrt
hreyft, um að tekjur hjóna
skiptist hreinlega jafnt á milli
þeirra, eins og gjöld og barna-
frádráttur, á skattskýrslunni
og þau fái þannig jafnan skatt.
Þetta litur einfaldar út, en
mótbárur við þessari hug-
mynd voru, að með þessu móti
yrði háttekjumönnum hlift ó-
eðlilega, þareð þeir fengju þá
tækifæri til að skipta tekjum
sinum i tvennt og borga lág-
tekju- eða miðtekjuskatt i
tvennu lagi i stað hátekju-
skattsins. En að sjálfsögðu
yrði að endurskoða skatt-
stigann um leið og svona
breytingar yrðu gerðar og ná
þannig til hátekjufólksins.
Það er annað atriði, sem
gerir sérsköttunina erfiða i
framkvæmd, þvi hún má
enganveginn verða til þess að
draga úr konum að sækja
vinnu utan heimilis. Allir vita,
sem reynt hafa, að þvi fylgir
aukinn kostnaður við heimilis-
hald að bæði hjónin vinni úti,
og er ekki óeðlilegt, að tillit sé
tekið til þess við skatt-
lagningu. Það hefur lika verið
gert með 50% frádrættinum af
tekjum giftrar konu til tekju-
skatts. En þetta ákvæði er þó
mjög vanhugsað, þvi með þvi
fer upphæðin, sem ætluð er til
barnagæzlu, hreingerninga,
saumaskapar osfrv. eftir
tekjunum sem konan aflar,
þannig að konu sem aflar td.
400 þúsund króna árstekna eru
ætlaðar 200 þúsund krónur til
þessara hluta, en hinni sem
vinnur fyrir 200 þúsundum ár-
lega, aðeins 100 þúsund krón-
ur.
Til að konur hætti ekki við
að vinna úti verður að taka til-
lit til aukins kostnaðar
heimilisins. En það má ekki
gera á þennan óréttláta hátt,
heldur verður að miða við
fjölda barna á heimili og auka
barnafrádrátt foreldra sem
vinna úti og mest einstæðra
foreldra. Hins vegar get ég
ekki séð, að barnlaus hjón
þurfi neinar ivilnanir vegna
heimilishalds fremur en ein-
hleypir einstaklingar aðrir.
Hvað þá um konurnar, sem
ekki vinna úti? kann nú ein-
hver að spyrja. Hversvegna
eiga þær sem vinna úti að fá
meiri barnafrádrátt en hinar,
sem leggja fram vinnu sina á
heimilinu? A þá ekki að meta
þeirra vinnu neins?
Vissulega er þetta
ihugunarefni, sem erfitt
verður að finna viðhlitandi
lausn á. Hitt er staðreynd, að
foreldrar, sem vinna úti bæði,
hafa mun lengri vinnudag en
hin, sem geta teknanna vegna
skipt verkum svo, að annað
afli þeirra og hitt vinni heima.
Tökum til dæmis tvenn hjón,
sem hvor um sig hafa samtals
800 þúsund króna árstekjur, i
öðru tilvikinu vinna hjónin
hvort um sig fyrir 400 þúsund
krónum, i hinu er það eigin-
maðurinn, sem einn vinnur
fyrir 800 þúsundunum, konan
vinnur heima. Reiknum með 8
stunda vinnudegi og jafn-
mörgum börnum og þvi sam-
svarandi heimili hjá báðum.
Þá litur myndin þannig út:
Þegar eiginmaðurinn, sem
vinnur fyrir 800 þúsundunum
kemur heim úr vinnunni, þá er
konan hans búin að vinna
heimilsverkin á þessum 8
timum, sem hann var úti að
vinna. Hann þarf ekki að taka
til hendi heima og þau geta
notið samvistanna við börnin
og hvilt sig bæði. Vinna þeirra
fyrir 800 þúsundum tekur
samanlagt 16 tima á dag. —
En þegar hjónin sem bæði
vinna úti koma heim, þá eiga
þau eftir að vinna heimilis-
verkin eða borga fyrir hluta
þeirra og þar sem við reiknum
með samsvarandi heimili, þá
er þetta 8 stunda vinna, unnin
eða keypt. Þeirra vinnudagur
Framhald á 19. siðu.