Þjóðviljinn - 03.06.1973, Page 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 3. júní 1973.
Sunnudagur 3. júni 1973. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 11
Sennilega munu Eyjamenn fá að ráða því hvar þeir
100 fjölskyldur og 70
einstaklingar fá fjár-
hagsaðstoð að staðaldri
A almennum fundi Eyjamanna
I Háskólabiói fyrir helgi komu
fram margs konar upplýsingar og
fyrirspurnir varðandi hag og
framtiðarhorfur Vestmannaey-
inga. Fréttamaður biaðsins hafði
tal af Magnúsi Magnússyni,
bæjarstjóra, og ræddi við hann
um helztu atriðin sem komu fram
á fundinum.
— Þú ræddir um fjárhagsað-
stoð við fjöldskyldur i inngangs-
erindi þinu.
— Já. 1 byrjun var það Rauði
krossinn sem annaðist þessa að-
stoð, en siðan tók við fjárhagsað-
stoðarnefnd bæjarins. Til þessa
hafa verið greiddar 32 miljónir til
fólks sem hefur þurft á aðstoð að
halda og hefur þetta fé komið að
mestu frá Rauða krossinum og
Hjálparstofnun kirkjunnar. Núna
eru um 100 fjölskyldur og um 70
einstaklingar sem fá fjárhagsað-
stoð að staðaldri.
— Þú minntist lika á málefni
aldraðra.
— Já, Rauði krossinn hefur
keypt hús við Kleppsveg með 12
tveggja herbergja ibúðum og
þrem einstaklingsibúðum og við
höfum tekið á leigu tvær hæðir i
iðnaðarhúsnæði við Siðumúla og
þar er verið að innrétta 18 tveggja
herbergja ibúðir. Svo er verið að
ganga frá samningum við Breið-
holt um byggingu á 46 ibúða blokk
i Breiðholti og þar hugsqm við
okkur að eldra fólk fái að minnsta
kosti 20 ibúðir.
Að byggingu þessa fjölbýlis-
húss standa Viðlagasjóöur, bær-
inn, Rauði krossinn og Hjálpar-
stofnun kirkjunnar.
Við höfum að undanförnu rætt
mikið við heilbrigðisyfirvöld um
innflutning á dvalarheimili fyrir
aldraða,eða sambland af dvalar-
heimili og hjúkrunarheimili, og
ég persónulega hallast að þeirri
skoðun að bezt sé að heimilið
rúmi i senn þá sem geta að mestu
séð um sig sjálfir og þá sem þurfa
á hjúkrun að halda.
— Hvað var margt.á elliheim-
ilinu i Eyjum?
— Það voru 27 manns, en nú
þurfum við að fá heimili fyrir
fleira gamalt fólk, heimili er rúmi
50—70 manns. Við gætum byrjað
með heimili fyrir um 50 manns og
fengið svo viðbyggingar siðar,
þar sem slikt er mjög auðvelt. Við
getum fengið lóð fyrir heimilið
syðst á Borgarspitalalóðinni, og
það hefur lika verið talað um lóð i
Kópavogi fyrir þetta heimili, en
bæjarstjórn Kópavogs hefur
meiri áhuga á að við komum þar
upp barnaheimili. Hugmyndin er
sú að viðkomandi sveitarfélög
kaupi þessi hús, þegar við þurfum
ekki lengur á þeim að halda, og
peningarnir verði notaðir til að
byggja elli- og barnaheimili i
Eyjum.
Við erum búnir að taka á leigu
Heyrnleysingjaskólann við
Stakkholt og byrjum með barna-
heimilisrekstur þar um mánaða-
mótin og trúlega getum vjð líka
tekið þar inn eitthvað af eldra
fólki. Ætlunin er að nota þetta
húsnæði þar til við höfum leyst
barnaheimilaspursmálið til
frambúðar.
Þá er i athugun að við byggjum
barnaheimili, sem falli inn i áætl-
anir Reykjavikurborgar. Við get-
um nefnt heimili fyrir 60 börn, og
þá er hugmyndin sú, að Reykja-
víkurborg reki heimilið og við fá-
um siðan aðgang að öðrum
barnaheimilum i borginni fyrir
jarnmörg börn. Við höfum fengið
verðtilboö i slikt hús og ég vonast
til þess að við getum gengið frá
pöntuninni nú i vikunni. Við höf-
um fengið okkur til aðstoðar
verkfræðifyrirtæki erlendis til að
bera saman og skoða norsk og
sænsk hús.
— Er ekki unnið að þvi að út-
vega unglingum vinnu?
— Við höfum i huga sumar-
dvalarbúðir, vinnuskóla og að út-
vega unglingum vinnu. Varðandi
sumardvalarbúðir njótum við að-
stoðar kirkjunnar. Við höfum rætt
við ýmsa atvinnurekendur um
vinnu fyrir, 14—16 ára unglinga,
og þar á meðal höfum við á prjón-
unum að leigja bát til að gera út.
Þá kemur inn i þetta Noregsferð-
irnarsem byrja 12. júni og standa
fram i ágúst. Þátttakendur eru
yfir 900 hundruð og auk þess hafa
Norðmenn boðizt til að taka á
móti 15 eldri manneskjum i 7
daga. Börnin munu dvelja i sum-
arbúðum og á einkaheimilum.
Norðmenn bjuggust ekki við að
það kæmu nema 3—400 börn, en i
þessum aldursflokkum eru tæp
þúsund börn, þannig að þátttakan
er gifurlega mikil. Það er norski
Rauði krossinn sem sér alveg um
þessar ferðir, tekið verður á móti
börnunum á Loftleiðahótelinu og
þangað verður þeim skilað aftur.
tslenzkir námsmenn i Noregi
verða með hverjum hóp auk sér-
þjálfaðra Norðmanna.
— Þú nefndir útsvarsálagn-
ingu á fundinum.
— Já. Það er enn ekki búið að
ákveða hvernig álögunum verður
háttað, en það eru allir sammála
um að leggja minna á en við eðli-
legar aðstæður. Það er búið að
ákveða að innheimta 2/5 af út-
svari fyrra árs, en samkvæmt
lögum á að vera búið að inn-
heimta 50% en við ætlum að inn-
heimta 20%, sem jafngildir þvi að
þrfr mánuðir falli niður. Ég veit
ekki um framhaldið, en allavega
er ljóst að álögur verða mun

I viðtalinu við
Magnús
Magnússon,
bæjarstjóra, ber á
góma samskipti
bæjarstjórnar og
Viðlagasjóðs,
húsbygginga- og
félagsmál, lán til
Grindavíkurhafnar,
útsvarsálagningu,
stöðu
Vestmannaeyja
sem vilja
byggja sjálfir,
boranir í Eyjum
og margt fleira
minni en við eðlilegar aðstæöur.
— Er ekki fjárhagur bæjarins
ákaflega erfiður núna?
— Það er ekki svo gott að segja
um það, vegna þess að það eru
ýmis heimildarákvæði i reglum
og lögum Viðlagasjóðs um að
hann geti bætt okkur tekjutap og
útvegað okkur bráðabirgðalán,
en fram að þessu hafa engar
ákvarðanir um þetta verið teknar
hjá Viðlagasjóði. Það má segja að
Viðlagasjóður hafi fjármál okk-
ar að verulegu leyti i hendi sér.
Sumar gjafanna, em við höfum
fengið, eru bundnar skilyrðum
um ákveðna ráðstöfun, t.d. til
uppbyggingarstarfs eða með ein-
dreginni ósk um að þeim verði
varið til uppbyggingarstarfs i
Eyjum. Þetta á við um hinar
miklu gjafir frá dönsku sveitafé-
lögunum, en það kom fram i ræö-
um Dananna, að þeir vildu að
lénu yrði varið til uppbyggingar i
Eyjum, en ef svo illa færi, að ekki
yrði um uppbyggingu að ræða,
sem ég hef reyndar enga trú á, þá
yrði bæjarstjórnin sjálf að ákveða
livað gert yrði við féð. Þetta fé er
komið hingað og nemur um 30
miljónum króna. Þá gaf Kaup-
mannahöfn sérstaklega og
Frederikshavn, sem er vinabær
Vestmannaeyjakaupstaðar i
Danmörku.
— A fundinum var nokkuð
áberandi sú skoðun að Vest-
mannaeyingar hefðu i raun ekki
sömu réttindi og aðrir lands-
menn. Hvað viltu segja um þetta
viðhorf?
— Það er mikil óánægja hjá
fólki að það skuli ekki fá lána-
fyrirgreiðslu. Ef þú ert Vest-
mannaeyingur og átt heilt hús úti
i Vestmannaeyjum færðu ekki að
veðsetja það, og þú færð enga að-
stoð hjá Viðlagasjóði til aö byggja
hús hér. Ef þú aftur á móti átt hús
hér i Reykjavik, sem þú ert ekki
búinn að ljúka við, þá geturðu
fengið lán til að ljúka þvi, ef þú
lofar að leigja Vestmannaeyingi.
tJt á Vestmannaeying geturðu
fengið 3-400 þúsund króna lán, en
Vestmannaeyingar sjálfir fá ekki
neitt.
— Hvað heldurðu að þetta
ástand geti varað lengi — hafiði
rætt þetta við stjórn Viðlaga-
sjóðs?
— Það er oft búið að ræða þess i
mál, og sér i lagi að það þurfi aö
hjálpa Vestmannaeyingum um
lán sem vilja og geta hjálpað sér
að einhverju leyti sjálfir. Við get-
um nefnt tölu eins og miljón á
fjölskyldu og þá gæti hún sjálf
komið sér upp húsi. Það eru
margir sem álita þetta miklu
skynsamlegri lausn en að Við-
lagasjóður sjálfur sé að kaupa inn
hús sem koma til með að kosta
þrjár miljónir króna stykkið.
Vestmannaeyingar eiga ákaflega
erfitt með að skilja, að það borgi
sig frekar að kaupa þessi hús en
lána þeim hluta af húsverði. Þeir
vilja frekar flytja inn hús og
leigja okkur — hús sem kosta um
þrjár miljonir fyrir utan gatna-
og lóðagjöld. Og Viðlagasjóður
þarf einnig að lána sveitafélögun-
um til að gera lóðirnar klárar. A
sama tíma er þeim Vestmanna-
eyingum neitað um fyrirgreiðslu
sem geta og vilja hjálpa sér sjálf-
ir.
— Nú virðist almenningur
ekki vera sáttur við þetta; er hægt
aö breyta reglugerð Viðlagasjóðs
til þess að koma á móts við vilja
fólksins I þessu tilfelli?
— Það er ýmislegt i reglugerð
Viðlagasjóðs sem þyrfti að breyta
að mínu mati, og við ætlum ein-
mitt að leggja fram tillögur um
það til bæjarráðs og til Viðlaga-
sjóösstjórnar. Það er hægt að
nefna, að i reglugerð er ekki gert
ráð fyrir neinum bótum vegna af-
notamissis húseigna i Vest-
mannaeyjum. Maður sem á stórt
og mikið hús i Vestmannaeyjum
og hefur stóra fjölskyldu þarf
eðlilega að greiða háa leigu hér i
Reykjavik en hann fær enga að-
stoð umfram aðra. Það eru ýmis
slik dæmi sem þarf að ræða og
taka afstöðu til.
— A fundinum var minnzt á
borun við Fiskiðjuna. A hvers
vegum var þessi borun gerð og
hvað leiðir hún i ljós?
— Þessi borun var gerð af vis-
indamönnum að beiðni háskól-
ans. Hún var gerð til að kanna
áhrif kælingarinnar. Borað var
nálægt Fiskiðjunni og nálægt
kaupfélaginu við Heimagötu.
Þegar komið var niður á 12 metra
dýpi var hitinn 700 til 760 gráður,
en þar sem hefur verið borað i
ókælt hraun hefur hitinn verið um
llOOgráður á fets til eins meters
dýpi. Það er álit háskólamann-
anna að dæla þurfi i einn mánuð
til viðbótar til að kæla hraunið i
gegn, en höfuðáherzlan er lögð á
kælingu á svæði sem liggur fyrir
vestan gig og út á móts við Yzta-
klett til þess að fá kældan vegg.
Þaö sýnir sig núna, að „massinn”
er hallur á hreyfingu og hreyfist
aöallega i austur vegna viðspyrnu
kælda hraunsins, þó að það hafi
ekki enn verið kælt i gegn. Ef við
náum að kæla það i gegn, sem há-
skðlamennirnir álita að taki
mánaðartima, má gera ráð fyrir
að varanlegur varnarveggur sé
fenginn. Núna er búið að kæla það
12 metra niður, en álitið er að
kælingin þurfi að aukast um ann-
að eins. Núna hækkar hraun-
kanturinn að vestan og það er
eðlilegt. þar sem kælingin gerir
sveitarfélagið verður fyrir vegna
skólahaldsins. Höfuðmarkmiðiö
verður það að fólk fái að ráða þvi
sjálft hvar það vill hafa lögheim-
ili eftir 1. desember.
— Hefurðu nokkra hugmynd
um hvað margir Vestmanna-
eyingar eru hér á höfuöborgar-
svæðinu?
— Ég hef engar nýjar tölur um
þetta, en siðast þegar þetta var
kannað þá voru um 60% Vest-
mannaeyinga hér i Reykjavik og i
kring. Það getur verið að eitthvað
hafi fækkað, en allavega er yfir
helmingur Vestmanaeyinga hér
ennþá.
— Þaö kann að vera erfitt fyrir
þig að svara næstu spurningu, en
hver eru helztu ágreiningsmál
ykkar og Viðlagasjóðs?
— t stórum dráttum má segja,
að Viðlagasjóður hafi ekki haft
eins mikið samráö viö bæjar-
stjórn eins og gert var ráð fyrir i
lögunum um starfsemi Viðlagasj.
Mér finnst á ýmsum sviðum að
samstarfið sé ekki nógu náið. Ég
býst við að stjórn Viðlagasjóðs liti
þannig á, að fyrst þrir bæjar-
stjórnarmenn séu i Viðlagasjóði
þá komi fram sjónarmið bæjar-
stjórnar I öllum málum. Ég geri
ráö fyrir að þetta geri það að
verkum að Viðlagasjóður telji sig
ekki þurfa að leita álits bæjar-
stjórnarum einstaka málaflokka.
t reglugerð er til dæmis sérstak-
lega tekið fram að i sambandi við
niðursetningu húsa skuli haft
samráð við bæjarstjórn Vest-
mannaeyja, en það hefur alls ekki
verið gert. Það er rétt að benda á
að Viðlagasjóöur var stofnaður af
Alþingi til að taka að sér ákveðin
verkefni og um leið voru tekin
völd af bæjarstjórninni, en vissu-
lega var þetta allt gert i góðum
tilgangi.
— Ef eitthvað kemur fram,
sem er að flestra dómi rangt, er
þá ekki hægt að breyta þvi til hins
betra með lagabreytingu?
— Við getum sent út ályktanir
og gert samþykktir bæði i bæjar-
ráði og bæjarstjórn, en það verð-
ur Viðlagastjórnin sem samþykk-
ir eða hafnar. Við getum gefið
umsagnir og Viðlagasjóður getur
leitað umsagnar hjá okkur, en
hann þarf ekki að fara eftir vilja
okkar. Það er einmitt þetta sem
mjög margt fólk er óánægt með
og það telur að við hefðum getað
haft meiri áhrif á Viðlagasjóð. Ég
dreg ekki dul á að i einstaka mál-
um hefðum við kannski getað
sýnt af okkur meiri hörku, en
allavega er það Viðlagasjóður
sem hefur úrslitavaldið.
Fólkinu finnst að ýmislegt
gangi hægt, til dæmis lausn hús-
næðisvandans. Margt fólk hefur
orðið fyrir verulegu andlegu
áfalli, eins og skiljanlegt er, og
þess vegna er margt fólk óþreyju-
fullt og beiskt og ekkert óeölilegt
þó að bæjarstjórnin sé skömmuð,
en við I bæjarstjórninni, hvar i
flokki sem við stöndum, reynum
að gera okkar bezta, en það er
vissulega ekki nóg.
— Nú er eitt erfitt vandamál i
uppsiglingu og á ég þar við um-
sókn Vestmannaeyinga um hús-
byggingar i Mosfellssveit á eigin
vegum. Þessir aðiljar hafa farið
fram á lánveitingar hjá Viðlaga-
sjóði.
— Þetta er ákaflega viðkvæmt
mál. Gera má ráð fyrir að ef Við-
lagasjóður veiti aðstoð, þá fari
margir fleiri fram á sams konar
aðstoð, en ég álit, að það yrði
bara til bóta ef menn þrýstu á
slika aðstoö, þvi að þá væri
kannski hægt að spara innflutning
á 50—100 húsum. t slikum tilfell-
um má setja reglur um forkaups-
rétt Viðlagasjóðs, þannig að
menn geti ekki grætt á húsa-
braski þar sem Viðlagasjóður
veitir aðstoð.
— Þessir aðilar nuðust til að
gangast undir slikar kvaðir.
— Það er rétt og Viðlagasjóði á
að vera innan handar að sjá um
aö lánsfé hans verði ekki ein-
hverjum einstaklingum að fé-
þúfu.
— Hér er ég með úrklippu úr
sænsku blaði þar sem hneykslazt
er á þvi að tollur og söluskattur
skuli lagður á innfluttu húsin,
sem mörg verða keypt fyrir
Framhald á bls. 19
vilja eiga lögheimili eftir 1. desember
Húsnæði Heyrnleysingjaskólans við Stakkholt hefur nú verið tekið á leigu af bæjarstjórninni og þar verður barnaheimili í sumar. Húsnæðið
er mjög rúmt og kann að vera þar rúm fyrir eldra fólk.
það að verkum að hraunið hleðst
upp en skriður ekki fram. Núna er
skriðið svo til allt i austur og eitt-
hvað litilsháttar i norðaustur, en
ekkert i vestur. Hraunið hefði vit-
anlega skriðið í vestur og yfir
bæinn, ef ekkert hefði verið gert
til að hindra það. Það er svolitil
hætta að gigurinn geti brotnaö
niður að norðvestanverðu,og hef-
ur reyndar borið á þvi bæöi um
páskana og eins sl. sunnudag. En
við höfum viðbúnað þar uppfrá til
að beita öllu kælikerfinu á þetta
svæði, ef eitthvað fer úrskeiðis.
— Hvað gerðist þarna á sunnu-
daginn? .
— Hraunið rann fram um 30
metra, þunnfljótandi, en stöðvað-
ist. Sama gerðist á páskunum.
Það er talið að það taki ekki nema
20 minútur frá þvi að menn verða
varir við framhlaup þangað til
allt kælikerfið er komið i gang til
að hefta hraunstrauminn.
— Ef við vendum okkar kvæði i
kross, þá langar mig að nefna
gagnrýni sem kom fram á fundin-
um I sambandi við Grindavik, og
lán til hafnarframkvæmda þar.
— Það var deilt á að Viðlaga-
sjóður skyldi lána fé til Grinda-
vikurhafnar, 44,4 miljónir ef ég
man rétt, til þess að bæta aðstöðuV
Vestmannaeyjabáta. Það kom
fram á fundinum, en ég þorí ekki
a ábyrgjast réttmæti þeirra upp-
lýsinga, að ekki hafi nema fimm;
bátar lagt þar upp að staðaldri.
Aftur á móti hafi meginhluti flot-
ans lagt upp afla sinn i Þorláks-
höfn, en samþykkt var að lána 6
miljónir króna til Þorlákshafnar.
Menn telja að það hefði átt að
lána meir til Þorlákshafnar til að
bæta hafnarskilyröin þar.
— Verður þetta mál eitthvað
kannað betur á næstunni eða rætt
frekar?
— Þetta er mjög stutt lán,
þannig að þetta er ekki peningur
sem er búið að eyða i einhverja
vitleysu. Mér er kunnugt um að
það er mikill áhugi hjá útvegs-
mönnum að aðstaðan i Þorláks-
höfn verði bætt fyrir næsta vetur,
ef ekki verður hægt að gera út að
heiman i stórum stfl. Sjómenn
telja að Grindavik sé of vestar-
léga sé sótt á heimamið. A fund-
inum gat formaöur Viðlagasjóös
þess, aö þótt Vestmannaeyingar
hafi ekkí sótt mikið til Grindavik-
ur' hafi stækkun hafnarinnar létt á
Þorlákshöfn og þeir hafi þess
vegna getað látið Vestmannaey-
ingum I té betri aðstöðu.
— Þú nefndir einnig lögheim-
ilisspursmál á fundinum.
— Þetta er mál sem við höfum
talsvert rætt við félagsmálaráðu-
neytið. Að óbreyttum lögum verð-
ur ekkert sveitarfélag til i Vest-
mannaeyjum 1. desember. Ráðu-
neytisstjórinn er tilbúinn að
leggja fram frumvarp til laga á
haustþinginu sem fæli i sér að
Vestmannaeyingar geti sjálfir
ráöið hvort þeir vilja vera áfram
Vestmannaeyingareða hvort þeir
vilja eiga lögheimili þar sem þeir
eru til heimilis. 1. desember næst-
komandi. Þetta mál hefur ýmsar
hliðar. Ég vonast eftir að sem
flestir vilji áfram teljast Vest-
mannaeyingar, þvi þá renna út-
svarsgreiðslur áfram til okkar,
jöfnunarsjóðsframlög og annað
þviumlikt. Aftur á móti yröum við
að greiða sveitarfélögum fyrir
þjónustu sem þau veita Vest-
mannaeyingum i sambandi við
skólamál og félagsmál. Við skul-
um taka sem dæmi, að þriðjungur
nemenda i skóla i einhverju sveit-
arfélagi séu Vestmannaeyingar,
þá verðum við að sjálfsögðu að
greiða þriðjung kostnaðar sem
Kælingamenn að þinga inni á miðju hrauni. Starf þeirra hefur borið ótviræðan árangur og verður haldið áfram að kæla hraunið I gegn á
skipulegan hátt.
Eftir almennan fund Eyiamanna í Háskólabíói: