Þjóðviljinn - 13.06.1973, Blaðsíða 6

B siOA — ÞJÓÐVIL.IINN Miðvikudagur 13. júni 1973.
UODVIUINN
MÁLGAGN SÓSIALISMA/
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
(Ugefandi: (Jlgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson (áb.)
Auglýsingastjóri: Heimir Ingimarsson
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Skólav.st. 19. Simi 17500 (5 Hnur).
Askriftarverö kr. 300.00 á mánuöi.
Lausasöluverö kr. 18.00.
Prentun: Blaöaprent h.f.
HERINN Á AÐ FARA
Allir þjóðhollir íslendingar fagna nú
þeim áfanga, að hafizt hefur verið handa
um framkvæmd ákvæðis stjórnarsáttmál-
ans varðandi brottför Bandarikjahers af
Keflavikurflugvelli.
I gær afhenti Einar Ágústsson, utan-
rikisráðherra, sendiherra Bandarikjanna
á íslandi erindi þess efnis, að Islendingar
óskuðu nú endurskoðunar á „varnar-
samningnum” frá 1951. í bréfi rikisstjórn-
ar Islands til rikisstjórnar Bandarikjanna
er tekið fram, að orðsending sama efnis
verði send ráði Atlanzhafsbandalagsins
fyrir lok þessa mánaðar.
Með bréfinu, sem sent verður NATO
fyrir lok þessa mánaðar hefst 6 mánaða
timabilið, sem samkvæmt samningnum
frá 1951 er ætlað til gagnkvæmrar athug-
unar beggja aðila, — en leiði slik athugun
ekki til samkomulags er einhliða uppsögn
heimil, og þá með 12 mánaða fyrirvara.
Það skal undirstrikað hér, að i stjórnar-
sáttmálanum er afdráttarlaust tekið
fram, að tilgangur endurskoðunar her-
stöðvasamningsins sé sá og sá einn, að
bandariski herinn hverfi frá íslandi.
Um þetta segir i stjórnarsáttmálanum
orðrétt: „Varnarsamningurinn við
Bandarikin skal tekinn til endurskoðunar
eða uppsagnar i þvi skyni, að varnarliðið
hverfi frá íslandi i áföngum. Skal að þvi
stefnt, að brottför liðsins eigi sér stað á
kjörtimabilinu”.
í þessu skyni og engu öðru hefur nú ver-
ið hafizt handa um framkvæmd þessa
mikilvæga ákvæðis. Hér er þvi ekki um
neina almenna endurskoðun að ræða, sem
alveg eins geti leitt til áframhaldandi
dvalar hersins, heldur er tekið fram i bréfi
rikisstjórnar íslands, að óskað sé endur-
skoðunar samkvæmt 7. grein samningsins
frá 1951, en þvi aðeins fáum við rétt til ein-
hliða uppsagnar, samkvæmt bókstaf
samningsins, að slik endurskoðun hafi
farið fram.
Nú má vel vera, að Bandarikjamenn
reynist tilbúnir að fara héðan með her
sinn, að ósk islenzku rikisstjórnarinnar,
án þess að til uppsagnar þurfi að koma, og
er þá vel. Þetta mun koma i ljós i þeim
samningaviðræðum um málið, sem fram-
undan eru. Reynist þeir hins vegar ekki til
þess fáanlegir öðlumst við að 6 mánuðum
liðnum rétt til einhliða uppsagnar, og
stefna rikisstjórnarinnar er að notfæra sér
þann rétt, ef á þarf að halda, svo að herinn
verði farinn fyrir lok kjörtimabilsins.
Ákvæðið um brottför hersins af Kefla-
vikurflugvelli var á sinum tima sett i
samning stjórnarflokkanna i samræmi við
yfirlýsta stefnu þeirra allra fyrir siðustu
alþingiskosningar.
Alþýðubandalagið tekur þátt i rikis-
stjórninni á þeirri forsendu m.a., að hér sé
um eitt veigamesta ákvæði stjórnarsátt-
málans að ræða. Alþýðubandalagið hefði
kosið, að jafnframt fylgdi útsögn úr At-
lanzhafsbandalaginu, en þar hafa sam-
starfsflokkarnir haft aðra afstöðu sem
kunnugt er.
Ákvörðunin um að hefja nú undirbúning
að brottför hersins er tekin óháð land-
helgisdeilunni, að öðru leyti en þvi, að
landhelgisdeilan hefur tafið nokkuð fram-
kvæmdir i herstöðvamálinu.
Það gæti hins vegar orðið ærið mörgum,
sem eitt sinn töldu Atlanzhafsbandalagið
og stórveldi þess okkar helzta skjól, að
einmitt nú þegar utanrikisráðherra okkar
tilkynnir á fundi starfsbræðra sinna frá
öðrum NATO-rikjum um endurskoðun eða
uppsögn herstöðvasamningsins, — þá ger-
ist þetta við þær aðstæður, að eitt helzta
stórveldi NATO heldur uppi sjóhernaði
gegn okkur íslendingum, i stað þess að
veita okkur þá vernd gegn árás, sem lofað
var, er ísland gerðizt aðili að þessu
bandalagi.
Nýja Mjólkárvirkjun
tekur til starfa 1975
A undunförnum 2 árum hafa
slaöiö yfir vatnsmiölunarfram-
kvæmilir l'yrir Mjólkárvirkjun á
Vestfjöröu m.
Þar cr um aö ra-öa stíflugcröir
og úttaksmannvirki viö l.anga-
vatn og llólmavatn, en þau eru
uppi á hálcndinu fyrir ofan virkj-
unina i um 500 rnetra hæö yfir sjó.
Aöstaða til framkvæmda cr
þarna erfið, þvi aö aöeins er hægt
aövinna þar um hásumariö. þeg-
ar snjóa hefur leysl úr fjöllum.
Verki þessu er lokið, en l'yrir-
tækið Vesturverk h.f. i Bolungar-
vík annaðist framkvæmdir.
Núverandi Mjólkárvirkjun er
2.400 kW, staðsett við sjávarmál,
og nýtir hún 210 m. fallhæð. 1
framhaldi al' þessu hefur verið
undirbúin ný virkjun, sambyggð
núverandi stöðvarhúsi, og verður
hún 5700 kW.
Þessi nýja virkjun nýtir fallhæð
frá Langavatni með 3800 m.
langri þrýstivatnspipu úr stáli, en
jafnframt verður þá vatnsmiðlun
aukin frá nærliggjandi Tanga-
vatni. Hér er um virkjun að ræða
með yfir tvöfalt meiri fallhæð en
áður hefur verið hagnýtt hér á
landi, enda verður kostnaður
þrýstivatnspípunnar all-stór hluti
af heildarkostnaði.
Tilboð hafa nú borizt i alla þætti
virkjunarinnar, þ.e. i þrýsti-
vatnspipu, byggingarmannvirki
og vélbúnað. Samið hefur verið
um kaup þrýstivatnspipu og
l'ramkvæmd byggingarmann-
virkja, en nú stendur yfir könnun
tilboöa i vélbúnað.
Tilboð i þrýstivatnspipu bárust
lrá 5 aðilum. Það hæsta var 102
M. kr. en hið lægsta 52 M. kr., en
það var frá lyrirtækinu Mannes-
mann i V.-Þýzkalandi. Samið var
við Mannesmann og er hafin
smiði pipanna. Tilboð i bygging-
armannvirkin bárust frá 2 inn-
lendum aðilum. Lægra tilboðið
var frá tstak h.f. að upphæð 142
M. kr. Var samið við það fyrir-
tæki, og er það nú að hefja fram-
kvæmdir.
1 vélbúnaðinn bárust tilboð frá 7
erlendum aðilum. Tilboð þessi
voru i 3 þáttum, en hjá þeim, sem
buðu i þá alla voru upphæðirnar
frá 68 M. kr. upp i 74 M. kr. Með
skiptingu þessara þátta á bjóð-
endur má vænta þess, að heildar-
upphæðin verði nálægt 55 M. kr.
Samtals verða þvi tilboðin i
þrýstivatnspipu, byggingar-
mannvirki og vélahluta um 249 M.
kr., en áætlunarupphæð, miðuð
við núverandi gengi erlends
Góður viður-
gernmgur
T
Engin sérdeilis incrkileg tiðindi
er að fá af landhelgisgæzlustörf-
um um helgina. Þó bar það til tlð-
inda að eftirlitsskipið brczka,
Miranda, kom til Akureyrar ineð
veikan sjóliða af einhvcrju
brezku herskipanna við landiö.
Var manninum skotið á land þar
nyrðra og fluttur á sjúkrahús, til
lagfæringar. Telja má slíkt góðan
viðurgerning við fjanda sinn.
Dönsku varðskipin, sem hafa
það hlutverk að verja fiskiland-
helgi Færevja, fóru i fri um hvita-
sunnuna og fjölgaði þá mjög land-
helgisbrjótum þar, og segir i
sumum erlendu fréttaskeytunum,
að togarar hafi komið af tslands-
miðum til lögbrots við Færeyjar
þessa helgi.
Landhelgisgæzlan taldi sig ekki
geta staðfest að samsvarandi
fækkun landhelgisbrjóta hér við
land hefði orðið við fjölgun slikra
i landhelgi Færeyinga. —úþ
gjaldeyris, var um 213 M. kr., og
eru þvi tilboðin um 17% hærri en
áætlun.
Utan þessa kostnaðar er siðan
flutningskostnaður búnaðar frá
erlendri höfn, uppsetning véla,
sem Rafmagnsveiturnar fram-
kvæma, hönnun og eftirlit mann-
virkja og dvalaraðstaða fyrir
starfsfólk, sem að virkjuninni
starfar.
Aætlað er, að þessi nýja virkjun
geti tekið til starfa vorið 1975.
Stöðvarhús Mjólkárvirkjunar eins og þaö litur nú út.
Tónlistarhátíð í
næstu viku
Tónskáldafélagið efnir lil alþjóðlegrar
tónlistarhátiðar í sambandi við aðalfund
Alþjóðasamtaka um nútimatónlist
Alþjóðleg tónlistarhátiö veröur
i Reykjavík dagana 18. til 25. júni.
Er hún skipulögö af Tónskáldafé-
lagi íslands og er haldin á vcguin
þess og Alþjóðasamtaka um nú-
timatónlist, en þau halda aðal-
fund sinn hér um þær mundir. A
hátlðinni vcrða flutt alls 16 dag-
skráratriöi.
Flutt verður tónlist eftir 5 is-
lenzk tónskáld, Sinfóniuhljóm-
sveitin mun leika og nokkrir aðrir
islenzkir flytjendur koma fram. A
hátiðina koma nokkrir erlendir
einleikarar og flokkar hljóðfæra-
leikara. Má búast við góðri
skemmtun, en auk þess fæst
þarna gott yfirlit yfir nútima-tón-
list, sökum þess að öll tónverkin
sem flutt verða eru ný af nálinni.
Það þykir hvarvetna mark-
verður viðburður i Iistalifi þar
sem Alþjóðasamtök um nútima-
tónlist halda aðalfund og deild
þess gengst fyrir listahátið. Að
þessu sinni var ætlunin að deild-
irnar á Norðurlöndum gengjust
sameiginlega fyrir hátiðinni, þar
sem hún er geysimikiö fyrirtæki.
En norrænn samstöðuandi brást,
og var fæti brugðið fyrir það að
styrkur fengist úr hinum digra
Norræna menningarmálasjóði.
Tónskáldafélagið islenzka sem er
deild úr Alþjóðasamtökunum
féllst ekki hugur við það, en bauð
samtökunum eigi að siður að
halda aðalfund sinn hér, án þess
þó að ábyrgjast tónleikahald í stil
við það sem venja er til. Hins veg-
ar hefur komið á daginn að deildir
viða um heim hafa sýnt málefn-
inu og aðstöðu tslands mikinn
skilning; heilir flokkar tónlistar-
manna eru sendir hingað íslend-
ingum að kostnaðarlausu, en þá
oftast með styrk frá mennta-
málaráðuneytum viðkomandi
landa.
Tónskáldafélagið fær 100 þús-
und krónur frá riki og borg til há-
tiðarinnar, en auk þess vinsam-
lega fyrirgreiðslu aðila eins og
Myndlistarhúss á Miklatúni, Nor-
ræna hússins og Loftleiða. Al-
þjóðasamtökin bregða nú út af
venju sinni og veita fé til hinnar
árlegu hátiðar.
Meira verður sagt frá þessari
tónlistarhátið siðar hér i blaðinu.
Stjórn Tónskáldafélags Islands
hefur borið hita og þunga dagsins
við undirbúning að tónlistarhátið
þessari, en formaður félagsins er
Atli H. Sveinsson, ritari Þorkell
Sigurbjörnssonog gjaldkeri Skúli
Halldórsson.
Vináttufélag
Fréttatilkynning:
Hinn 15. mai s.l. — á þjóð-
hátiðardegi Austurrikis — var
stofnað félag til eflingar vinsam-
legum samskiptum milli tslands
og Austurrikis, félagið Austria. t
fyrstu stjórn þess eru Hans
Ploder, formaður, Sigurður Blön-
dal, Ólafur Björgvinsson, Emmi
Krámmer og Pétur Urbancic,
meðstjórnendur. Félagið er opið
öllum áhugamönnum um stefnu-
mál þess. Þeir, sem óska að ger-
ast félagsmenn, geta látið skrá
sig hjá einhverjum ofangreindra
stjórnarmanna.