Þjóðviljinn - 13.06.1973, Blaðsíða 10

10 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 13. júni 1973.
Búnaðarblaðið/ þriðja
blað þessa árgangs/er ný-
komið út. I blaðinu er
meðal annars efnis einkar
þörf hugvekja eftir Rík-
harð Brynjólfsson/
„Skítur"/ en þar vekur
hann athygli á þvi hve
mikil verðmæti eru í hús-
dýraáburði/ sem menn á
síðari árum hafa tekið að
amast við sem hálfgerðum
aðskotahlut og vandræða-
barni. Höfundi telst til, að
mykja eftir 20 kýr sam-
svari áburðarþörf á 3,4
hektara af kjarna og 6,4
hektara af þrífosfati og 12
hektara af kalí, en sauða-
tað eftir 250 fjár samsvari
áburðarþörf á 2,1 og 2 og 6
hektara í sömu röð af
tegundum tilbúins áburðar.
Skógurinn skapar hámarksfrjósemi landsins, segir Helgi Hallgrimsson náttúrufræöingur.
Skítur í Búnaðarblaðinu
Margur hefur stokkið yfir
lækinn eftir þvi sem minna er,
segir Rikharður réttilega.
Fleiri nytsamar greinar eru i
Búnaðarblaðinu, þótt hér verði
fárra einna getið. Arni Snæ-
björnsson búkennari ritar grein
um sinubrennur. Hann telur að
sinubrennsla geti átt rétt á sér
þar sem sina er mikil, og virðist
það vera i samræmi við rikjandi
viðhorf hjá bændum. Nýgræð-
ingur taki fyrr við sér að vori þar
sem brennt er, og klaki fari fyrr
úr jörð. Sauðfé sæki meira i
brennt land en óbrennt. Prótein
(eggjahvita?) virðist mun meiri i
gróðri brennda landsins. Hins
vegar sé uppskera meiri af
óbrenndu landi, en meiri hluti
hennar tréni.
Bjarni E. Guöleifsson tilrauna-
stjóri átelur bændur harðlega
fyrir slæma meðferö á túnum:
„bað er með fádæmum hvað
grösum og öðrum lifverum jarð-
vegsins er ætlað að þola af
misjafnri meðferð, og svo er ætl-
azt til þess að tún-
in skili fullri uppskeru. Hér
þarf að verða breyting á, bændur
þurfa aö gera sér Ijóst aö tún er
safn lifandi einstaklinga, jurta og
örvera, sem bregðast við um-
hverfisbreytingum svipaö og
aörar lifverur. Verði kjör þeirra
óhagstæð að sumri t.d. vegna
aksturs dráttarvéla um raklendi
of hárrar grunnvatnsstöðu, óhag-
stæðs sláttutima eða mikillar
beitar frá vori til hausts, láta
linustu einstaklingarnir strax
bugast um sumarið og áðrir ná
ekki að búa sig undir komandi
vetur og drepast þá”.
Nokkuð er drepið á eignar- og
afnotarétt á land eins og stundum
áður i blaðinu. Jón Ragnar
Kjörnssonsegir i ritstjórnarrabbi
að ýmsir vilji aö landið verði al-
þjóðareign, en ekki bændanna
einna. betta sé að visu skiljanlegt
ef litið sé á það eitt, að aðeins 15%
þjóðarinnar búi i strjálbýli. En
íandið sé undirstaða að land-
búnaðinum, þéttbýlisbúar þurfi
þar á móti ekki nema 0,05% af
flatarmáli landsins undir sina
byggð, þar við bætist einhver
landþörf vegna fristunda og af-
þreyingar. Segir hann: „bað ætti
ekki að þurfa að deila um, að eðli-
legast sé að bændur haldi sínum
eignar- og umráöarétti yfir
landinu, þvi þeirra hagsmunir
vega þyngst”. Jón bætir við að
ekki eigi aö meina þéttbýlisbúum
afnotaf landinu, en gera megi ráð
fyrir að samkeppnin um landið
fari vaxandi milli bænda og
þeirra sem i þéttbýlinu búa. —
Ekki gerir höfundur grein fyrir
þvi hvort hann telji að fjármunir,
peningavald, eigi að ráöa i
Laugardalsvöllur
I. DEILD
K.R. - FRAM
leika i kvöld kl. 20.00.
K.R.
N j arðvikurvöllur
íslandsmótið 1. deild.
í kvöld kl. 20.00 leika á Njarðvikurvelli
Í.B.V. - Í.A.
Komið og sjáið spennandi leik.
Ath: áætlunarferðir frá B.S.Í. kl. 19 og til
baka kl. 22.30.
Í.B.V.
þessari samkeppni og ekki getur
hann heldur um það, hvort um-
ráðaréttur bænda yfir landi eigi
að takmarkast við hefðbundin bú-
skaparnot eða taka einnig til ein-
okunar á þeim nytjun sem hingað
til hafa verið búskap framandi,
dæmi: útilifsafnot, djúpvatn,.
háhiti.
Asgeir bóndi i Þúfum skrifar
bréf þar sem hann vikur að fyrri
umræðu i blaðinu um svipuð efni
og segir: „Að lokum vil ég segja
að eignarrétturinn er engin heilög
kýr. Hann hefur breytzt meö
framvindu samfélagsins og mun
enn breytast. Ef tiltekið form
eignarréttar hamlar gegn eðli-
legri þróun framleiðslu og
nýtingu lands, þá ber að afnema
þá tegund eignarréttar”.
Landnytjar frá sjónarmiöi
náttúrufræðings
t Búnaöarblaðinu er birt erindi
Ilelga Hallgrimssonar náttúru-
fræðings á Akureyri sem hann
héltá árshátiðbúfræöikandidata i
fyrrasumar. Hér á eftir eru birtir
kaflar úr fyrri hluta erindisins:
Þvi verður ekki með rökum
neitað að hér hefur gerzt stór-
kostleg gróður- og jarðvegs-
eyðing, sem helzt verður jafnað
við eyðingu Miöjarðarhafs-
landanna og Norður-Afriku, en á
engan sinn lika i nærliggjandi
löndum. Astæöur þessarar
eyðingar eru margar og marg-
slungnar, en höfuöorsökin og
frumorsökin getur þó aöeins veriö
ein: þ.e. búsetan I landinu og
meöferö þess. Þetta þýöir þó
ekki, að hér hafi i sjálfu sér verið
stunduð meiri rányrkja en i
grannlöndunum, t.d. i Noregi eða
Skotlandi, heldur stafar þetta af
þvi, að náttúra fslands er miklum
mun viðkvæmari fyrir rán-
yrkjunni heldur en náttúra hinna
landanna.
Náttúran hefur sjálf sina vitis-
vél sem stöðugt lemur á landinu
án þess að við eigum nokkra or-
sök i þvi, eöa getum neitt viö það
ráðið. Þaö er þvi ekki fjarri lagi
aö segja, að eldur og is ráöi miklu
um velferðina á þessu skeri
okkar, og liklega mun meiru,
þegar allt kemur til alls, en sjálf
islenzka rikisstjórnin.
Skóglendi er aö ööru jöfnu þaö
gróöurlendi sem bezt svarar eöli
landsins og mestu afkastar miöaö
viö skilyrði þess. Tilkoma búfjár i
landinu breytir litlu um þetta, svo
framarlega sem það er ekki of-
beitt. Þar er aðeins um að ræða
að fjölga dýrategundum lif-
félagsins. Sé miðað við óræktað
land, má ætla, að skóglendið gefi
yfirleitt bezta möguleika af öllum
gróðurlendum þurrlendisins,
enda virðist það sannast i mörg-
um skógauðugum héruöum.
Hugtakið beitarskógur, sem
frumkvöðlar skógræktarinnar
hér á landi töluðu um i ræöu og
riti, er þvi alls engin fjarstæða,
þvert á móti raunveruleg stað-
reynd, þótt slikt hafi nú ekki
heyrst meðal skógræktarmanna
um áratuga skeið. Það vill svo til,
að við höfum hér i héraðinu um-
hverfis mikið af slikum beitar-
skógum, og virðist hvorttveggja
þrifast vel i S.-Þing, skógurinn og
búféð.
En skógurinn gerir þó meira,
en skapa hámarksfrjósemi
landsins. Hann jafnar og stýrir
vatnsbúskap jarövegsins i mikl-
um mæli. Hann bindur úr-
komuna, og viöheldur henni i
jaröveginum, hindrar ofþornun
efstu laganna, og flytur
næringarcfni úr jarövegs-
grunninum upp i hin efri iög, en
það mun vera mjög mikiivægt
atriöi þar sem jarövcgur er eins
þykkur og hér á landi. Skógurinn
jafnar snjókomu og kemur I veg
fyrir skafstur. 1 skóglendi leggst
snjórinn nokkuö jafnt yfir landiö
og hlifir þvi yfir veturinn, enda
tekur hann siður upp i smáhlák-
um. Skógurinn skapar sérstakt
loftslag inni i sér, sem er aö
jafnaði mun hagstæðara öllu iifi,
en loftslagiö á bersvæöi. Og siðast
en ekki sizt, bindur hann jarö-
veginn bctur en flest annaö, og
kemur i veg fyrir jarövegs-
evðingu.
Ég er að sjálfsögðu ekki
að halda fram, að landið ætti að
vera alvaxið skógi, slikt er auð-
vitað óhugsandi. Hér er einungis
verið að ræða um þurrlendið, eða
þann hluta þess, sem ekki er
ræktaður eða ræktanlegur. Ekki
verður hjá þvi komizt, að minnast
hér á þann gróöur, sem nú er
rikjandi á þurrlendinu á stórum
svæðum landsins, en þaö er
lyngið og hrisiö, eöa fjall-
drapinn. Þegar skógunum var
eytt fór viöa svo, einkum i hinum
snjóþyngri sveilum, aö lyng og
hris lagöi undir sig iandiö 1
staöinn.Þetta er alkunnugt fyrir-
bæri, einnig i grannlöndum
okkar, og nægir að minna á
heiðarnar i N.-Þýzkalandi og Jót-
landi. Þar sem lyngið er ekki
lokastig eðlilegrar gróðurþróunar
eins og skógurinn,er það að sjálf-
sögðu mun ófrjósamara en hann,
enda hafa margir búnaðarmenn
horn i siðu þess, og rætt er um að
eyða þvi með áburði eöa öðrum
aðferðum. Hér verður þó aö fara
varlega i sakirnar, ef ekki á illt af
að hljótast. Þvi verður ekki
neitaö, að lyng og hris bindur
jarðveginn mun betur en gras-
lendi. Eyðing lyngsins gæti boðið
uppblæstrinum heim. Hér er það
vissulega, sem skógræktin ætti að
koma til sögunnar. 1 lyngmóana
ætti aö gróðursetja birki i stórum
stil og endurskapa þannig hið
eðlilega gróðurfélag. Hefur þetta
verið gert i grannlöndum okkar,
með góðum árangri, að þvi er ég
bezt veit. Lyngmóarnir eru ein-
staklega ófrjór jarðvegur, og þvi
myndi gras ekki þrifast þar,
nema með stöðugri áburðargjöf.
Þetta sannast raunar á túnum
þeim, sem gerð hafa verið á lyng-
móum. Að breyta þessu ónáttúru-
lega gróöurlendi i annað enn
ónáttúrulegra er engin lækning,
nema skottulækning.
Þaö er vandi aö lifa á islandi,
og þó einkum mikiil vandi aö búa
á islandi, þ.e.a.s. aö
stunda þá atvinnuvegi, sem
byggjast á náttúru þess, án þess
að eiga þaö á hættu, aö setja af
stað eyðingaröfiin, sem hvar-
vetna viröast boöin og búin aö
taka völdin af okkur, og enn meiri
vandi er þó að hamla gegn þeim,
eftir aö þau eru einu sinni komin i
ham.
Þaö er náttúran sjáif, sem
hefur unnið spjöllin, en viö, ibúar
landsins, höfum komiö eyöingar-
öflum hennar af stað og aöstoöað
þau, með óskynsamlegri nýtingu.
Naumast er þó hægt aö álasa
forfeörum vorum fyrir þetta. I
fyrsta lagi vegna þess, aö þeir
komu frá löndum, sem voru alls
ekki eins viðkvæm aö náttúrufari.
Þar höföu búskaparhættirnir
þróazt, án þess aö tii verulegra
skemmda kæmi á landinu, og
ekkert var eölilegra en þeir álitu,
aö sama gilti um þetta land. t
ööru lagi vegna þess, aö þeir áttu
i mörgum tilfellum engraannarra
kosta völ ef þeir áttu aö halda
gripum sinum og þar meö sinu
eigin Hfi, og loks höföu þeir tak-
markaöa möguleika til aö skilja
þaö orsakarsamhengi, sem hér
um ræöir.
Allt öðru máli gegnir með
okkur nútimamenn. Viö höfum
enga afsökun fyrir þvi aö
skemma landiö. Bæöi vegna þess
aö viö vitum, eöa getum vitaö
hvernig eigi aö fara meö þaö, og
hjá okkur er þaö ekki lengur
spursmál um aö halda lifinu,
heldur spursmál um misjafnlega
mikinn eöa auötekinn gróöa.
Okkar vandi er þvi mikill, og á
okkur hvilir mikil ábyrgö, ef viö
eigum aö firra okkur þeim dómi
eftirkomenda aö vera kallaöir
landniöendur.
(Samantekt hj—)
F egurðarsamkeppiii
hunda háð í ágúst
Hundaræktarfélag tslands hef-
ur ákveðið að efna til hunda-
sýningar hinn 25. ágúst næst-
komandi, kl. 7 siödegis. Sýningin
er hin fyrsta sinnar tegundar hér
á landi og verður haldin i hinum
vistlegu húsakynnum Eden i
Hveragerði. Sýning hundanna fer
fram meö liku sniði og tiökazt
hefur, þegar sýndir eru góðhest-
ar, það er, hundarnir eru leiddir
fram fyrir dómara, sem dæmir
þá siðan eftir útliti, skapgerð og
hreyfingum.
Aðeins veröa sýndir
hreinræktaðir hundar af hinum
ýmsu og óliku tegundum, sem til
eru i landinu, svo sem islenzkir
hundar, collie, poodle o.s.frv.
Stjórn Hundaræktarfélags
tslands væntir þess, að fólk
bregðist vel við og tilkynni þá
hunda, sem til greina komi að
verði sýndir, og vill benda öllum
þeim á, sem eiga hreinræktaöa
hunda, að þeim er heimilt aö taka
þátt i umræddri sýningu. Þátt-
takendur verða að skrá hunda
sina fyrir júnilok, þar sem
væntanlega verður komið á
námskeiði fyrir þá, sem þess
æskja, i þjálfun, tamningu og
meðferð sýningarhunda.
Dómari sýningarinnar verður
frk. Jean Lanning, alþjóðlegur
hundadómari. Frk. Lanning er
meðal frægustu dómara á hunda-
sýningum og hefur m.a. dæmt á
Crufts-sýningunni i London.
Mjög góð verðlaun verða veitt
þeim hundum sem efstir standa á
þessari sýningu.
Þeir, sem æskja nánari upplýs-
inga, geta snúið sér til ritara
félagsins, Sigriðar Pétursdóttur,
Ólafsvöllum, Skeiðum, eða i sima
13280 i Reykjavfk.