Þjóðviljinn - 13.12.1973, Blaðsíða 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 13. desember 1973.
Má mennt
vera
máttur?
Milill hiti var í umræðum
um nýja fóstureyðingar-
löggjöf á opnum fundi
læknanema um málið sl.
laugardag og tóku margir
til máls auk frummæl-
enda, sem voru sex og
jafnt af hvoru sexi.
Fyrstur talaði Guðmundur
Jóhannesson læknir. Hann taldi
lagafrumvarpiö mjög gallað og
kvaðst ekki sjá þörf þjóðfélagsins
fyrir rýmri löggjöf. Uín þörf
manneskjunnar ræddi hann
minna. Hann sagði fóstureyöingu
geta verið hættulega aðgerð og
kvað 120 konur i Englandi hafa
látist af þeim völdum á vissu ára-
bili. Hvorki var þó útlistað,
hversu stór þúsundhluti það væri
af öllum aðgerðum þarlendis, né
heidur hvort þær hefðu dáið af
þessum sökum einum saman, og
enn siður var tilgreint, hversu
gömul þau fóstur hefðu verið,
sem um var aö ræöa. Þá sagöi
hann fóstureyöingum hafa fjölgað
mjög i Sviþjóð eftir að þær voru
lögleiddar, en orðaði ekki einu
sinni þá sjálfsögöu ályktun aö
ólögiegum eyðingum kynni að
hafa fækkað að sama skapi og
kom sér hjá þvi að svara fyrir-
spurn þess efnis siðar á fund-
inum. 70% þeirra kvenna, sem
synjaö hefði verið um aðgerð,
væru nú ánægðar með sitt.
Næst talaði lljördis Hákonar-
dóttir lögfræðingur, og var mál
hennar heldur háspekilegt i
fyrstu, en þó greiddist úr þokunni,
og i ljós kom, að um var að ræða
þær spurningar, hvenær maður
verði manneskja, um frelsi
mannsins og sjálfsákvörðunar-
rétt, og niðurstaðan var sú, að
bann við fóstureyðingum væri
skerðing á frelsi mannsins.
Öfugsnúin umhyggja
Þá kom rööin að Birni Björns-
syni prófessor.sem ræddi um rétt
þessa þumlungsstóra kakkar i
kviði konunnar, sem nefnist 8-12
vikna fóstur, gagnvart rétti kon-
unnar sjálfrar. Varðandi það
misrétti, sem nú rikir, að efnaðar
konur geta án þess um muni
fengið fóstureyðingu erlendis,
meöan fátækar ráða ekki við
slikt, sagði hann það mundu
verða enn hróplegra misrétti, ef
hinar fáu riku fengju ókeypis
eyðingu heima, hvað sem öllum
fjöldanum liði. öfugsnúin
umhyggja.
Gerður óskarsdóttir kennari
taldi 9. grein frumvarpsins mikil-
vægasta, þar sem ákvörðunar-
réttur konunnar væri tryggður.
Ef kona væri talin óhæf til að taka
ákvörðun i þessu efni, mætti
spyrja, hvort hún væri þá hæf til
að ala upp börn.
Hryllingssögur
liulda Jensdóttir forstöðukona
sagði hryllingssögur af fóstur-
eyðingum með orðum einsog
„opin og sviðandi sár”, „fölt
andlit innan um blómin og gjaf-
irnar”, „brot gegn sköpunar-
verkinu” osfrv. Hún taldi 80-90%
fóstureyðinga ekki neyðarúrræði,
heldur stafa af leti kvenna,
einkum menntakvenna, sem
mættu ekki vera að því að sinna
ORÐ
í
BELG
Má
Nemandi i heimspekideild
Háskólans, nánar tiltekið I is-
lensku, segir einn kennarann
hafa komið meö bréf með
starfstilboði frá erlendu fyrir-
tæki, sem hefur skrifstofu hér
á landi. Var þar óskað eftir ts-
lendingi til starfa og skyldi sá
vera læs á skandinavisk mál,
gáfaður, góður i islensku, vel
máli farinn og — „má vera
kona”.
(Móðirin) í svigum
Nú stendur yfir læknis-
skoðun yngstu skólabarnanna
hér i Reykjavik og fá þau þá
tilkynningar um mætingu i
Heilsuverndarstöðinni með
sér heim. Tvær mæður H.Th.
og G.F. hafa hringt og vakið
athygli á undarlegum tvi-
skinnungi i þessum til-
kynningum, en börn þeirra
eru annað i Laugarnesskóla,
hitt i Isaksskóla.
Á báöum tilkynningum
stendur eitthvað á þessa leið:
Aðstandandi barsins
(móðirin) er beðinn að koma
með barninu. Þær spyrja:
Hversvegna er tekið fram um
móður fyrst á annað borð eri
látið lita svo út, að sama sé,
hvaða aöstandandi kemur
meö barnininu. Er fririnn þá
ekki jafngóður móðurinni? Á
öörum seðlinum stendur
m.a.s. bcöin i kvenkyni!
En fyrst og fremst gift
Bjö rg Einarsdóttir setur
eftirfarandi orð i belginn:
„I útvarpinu er að staðaldri
(vikulega) þáttur, sem nefnist
„A listabrautinni”. Jón B.
Gunnlaugsson er stjórnandi
þáttarins. 2. des. s.l. var kynnt
kona, sem er við söngnám og
hún söng. Stjórnandi þáttarins
sagöim.a.: „Hvernig er sliku
námi hagaö? Nú ert þú gift
kona og kennari að auki”.”
Hvers er metið starf
húsmóður?
G.O. hringdi og sagði frá
reynslu sinni sem húsmóöur
er hún leitaöi bóta vegna
veikinda.
Kvaðst hún hafa verið veik
og óvinnufær i 5 vikur og fékk
enda um um það vottorð frá
heimilislækni, að hún heföi
veriö veik frá 22. október til 30.
nóv.
— Ég vogaði mér að sækja
um sjúkradagpeninga, sagði
hún, en viðbrögð viðkomandi
opinberra starfsmanna voru
aö rengja mig á allan hátt og
ma. var ég margspurð, hvort
heimilið hefði orðið fyrir tjóni
af þessum veikindum minum.
Það er semsagt spurning,
hvort það er tjón aö húsmóðir-
in sé óvinnufær. Helst vildi
maðurinn fá einhverja
reikninga fyrir greidda vinnu
á heimilinu.
Þá var dregið i efa, að ég
hefði verið nógu veik til að
teljast óvinnufær þarsem um
bakmeiðsl var að ræða og
finnst mér nokkuð djarft af
starfsmanninum að ætla að
meta vinnufærnina sjálfur án
skoðunar.
Ég átti ekki von á svona
móttökum eftir að lögfest var
að húsmæður fengju sjúkra-
dagpeninga eins og aðrir, og
varð þvi svolitið rugluð, svo ég
mundi ekki strax eftir að segja
frá þvi, að maðurinn minn
tapaði örfáum vinnustundum
meðan ég var veik vegna þess
að hann kom þá stundum of
seint i vinnuna á morgnana.
en það er stimpilklukka þar
sem hann vinnur.
En þetta reyndist skipta
miklu máli og var metið til
tjóns og endaði máliö á þvi aö
ég fékk 10 daga bætur eða dag-
peninga.
Þar var enginn
Og við skulum enda á eftir-
farandi frásögn Aslaugar
Káradóttur:
„Ég vinn á skrifstofu hjá
félagssamtökum og fram-
kvæmdastjóri þar, sem er
karlkyns, vinnur hálfsdags-
vinnu.
Ég er þvi oft ein á skrifstof-
unni. Margir hringja þangað
og einnig kemur fólk á skrif-
stofuna.
Það vakti fljótt athygli mina,
að i rauninni vildu fæstir tala
við mig um erindi sin á skrif-
stofuna, en spuröu eftir fram-
kvæmdastjóra, formanni eða
lögfræðingi og oft var einfald-
lega spurt hvort hægt væri að
tala við einhvern. Þetta á við
um bæði kynin.
Eitt sinn kom karlmaður inn á
skrifstofuna, þegar ég var þar
ein, og sagði: Er einhver við?
Til gamans svaraði ég: Nei,
hér er enginn. Hann fór út.
Einu sinni ætlaði ég að skrifa
langa ritgerð um reynslu mina
á þessu sviði i atvinnulifinu,
en ég læt þetta nægja að
sinni."
Fyllum belginn
Ég stenst ekki mátið að
þakka lesendum viðbrögðin og
góða þátttöku i orðabelgnum
og hvet ykkur til að halda
áfram að segja frá reynslu
ykkar, góðri eða slæmri, eða
þvi, sem þið hafið heyrt, séð
eða lesið og finnst eiga erindi
til fleiri. Þvi miður verður sið-
an okkar nú, eins og fleira fast
efni, að vikja fyrir aug-
lýsingaflóði jólanna um sinn,
en við höldum áfram tviefld að
þeirri kaupskaparhátið aflok-
inni. Safnið i belginn þangað
til, skrifið eða hringið i sima
17500. —vh
Svín Naut Kanína Maður
11C. myiul. Samanbu'ður á fósturþróun lirvggdýra. (Bead-
fiell).
(Jr Liffræði Siguröar H. Péturssonar
börnum sakir starfs eða sam-
kvæmislifs. Kvenfólk vildi nú-
orðið ástunda fjálsar ástir á borð
við karlmenn, en þær yrðu að
vera ábyrgar gerða sinna, og var
helst svo að skilja, að annað
tveggja væri um að velja skirlifi
eða getnað.
Helgi Kristbjarnarson lækna-
nemi sagðist ekki vera hrifinn af
fóstureyðingum, þótt þetta væri
raunar ósköp snyrtileg aðgerö, en
besti kosturinn væri sá, að þær
væru frjálsar, en engin kona
þyrfti að notfæra sér þann rétt.
Versti kosturinn væri hinsvegar
sá, ef kona vildi láta eyða fóstri,
en yfirvöld bönnuðu þaö. Hann
kvaðst hafa lokið 3/4 hlutum
læknanáms, en enn hefði enginn
kennt sér hvernig ætti að dæma
um þörf konu á fóstureyðingu eða
á hvaða forsendum ætti að neita
slikri ósk hennar.
Þrúgaöir læknar
Eftir dálitið innbyrðis spjall
frummælenda hófust frjálsar um-
ræður, og reið Jakob Jónssongeð-
læknir á vaðið. Hann sagöi það
áráttu lækna að vilja troða sinum
skoðunum upp á sjúklinga, og
þeir væru langt frá þvi alltaf hlut-
lausir. Þannig væri þvi varið
varðandi fóstureyöingar. Margir
læknar væru þrúgaðir af þeim
siðgæðis- eða trúarhugmyndum,
sem þeir hefðu alist upp við eða
rikjandi væru, og beint eða óbeint
settu þeir sig i dómarasæti gagn-
vart konunni. Sumar ráðlegg-
ingar lækna úreltust fljótt. Einu
sinni hefði verið talin allra meina
bót að hreinsa þarmana. Aðrar
væru tómur þvættingur, eins og
þegar mönnum væri ráðlagt að
„forðast áhyggjur” eða „fara vel
með sig". Eini gallinn á frum-
varpinu væri sá, að i kaflanum
um ráðgjöf og fræðslu væri ekki
gert ráð fyrir leiðbeiningum um
þaö, hvernig fólk ætti sem best að
njóta kynmaka. En þetta væri
ekki litið atriði, þvi að ástin væri
tilfinningamál, en ekki bara kyn-
færamál, og ólag i þessum efnum
færi illa með geðheilsu margra.
Gera hið besta
úr orðnum hlut
Varðandi 70% ánægju þeirra,
semsynjaðhefðiverið.gerði Arni
Björnsson þá athugasemd, að
vitaskuld leituðust flestir við að
gera hið besta úr orðnum hlut og
vildu ekki láta vonbrigði sin
koma niður á börnum sinum. A
hinn bóginn væri þá mjög oft búið
að breyta óafturkallanlega þvi
lifshlaupi, sem konan hefði upp-
haflega óskað sér. Þá bar hann
fram þær spurningar: 1) hvort
öllum þætti ekki æskilegast, að
fólk eignaðist börn, þegar það
sjálft langaði til, 2) hvort nokkur
sæti uppá þeim siðferðishrauk aö
finnast ósiðlegt, að fólk nyti hvers
annars á þann eðlilegasta hátt,
sem náttúran ætlaðist til, 3) hvort
mönnum dytti i alvöru i hug, að
fólk hætti i stórum stil að nota
varnir og gerði sér fóstureyðingu
að leik, og 4) hvaðan úr ósköp-
unum læknum kæmi sá réttur að
vilja hafa vit fyrir konu og
ráöskast með lif hennar og fram-
tið.
Itósa Biöndal sagði, að nú væri
verið að leggja til lögleiðingu á
Framhald á 14. siðu
Forvitin rauö
um fóstur-
eyðingafrv.
Rauðsokkareru nú með i undir-
búningi nýtt hefti af blaði sinu
„Forvitin rauð” og er efni þess að
þessu sinni algerlega helgað
fóstureyðingamálinu og skyldum
málum. Að þvi er nokkrir rauð-
sokkar i starfshópnum um blaðið
sögðu Þjóðviljanum, er fjallað
um lagafrumvarpið, núverandi
ástand i þessum málum og við-
horf rauðsokka, getnaðarvarnir,
kynlif ofl. og nokkrar konur segja
frá reynslu sinni af ólöglegum
fóstureyðingum.
—vh