Þjóðviljinn - 13.12.1973, Blaðsíða 14

14 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 13. desember 1973.
Glistrup
ákœrður
Kaupmannahöfn 12/12 — Lög-
reglan í Kaupmannahöfn lagði I
dag hald á fyrsta hluta mikils
skjalamagns i skrifstofu lögfræð-
ingsins, skattsvikarans og þing-
mannsins Mogens Glistrup. Þetta
var gert eftir að bæjarréttur
Kaupmannahafnar hafði lagt
fram ákæru á hendur honum.
Fulltrúi saksóknara lagði fram
i réttinum 30 blaðsiðna lista yfir
skjöl sem hann óskaði eftir að
hald yrði lagt á ef höfðað yrði mál
á hendur Glistrup. Akæran hljóð-
ar upp á skattsvik, fjárdrátt og
okurstarfsemi.
Fulltrúinn sagði að vegna þess
hve hér væri um mikið skjala-
magn að ræða yrði lögreglan aö
fara margar ferðir eftir þeim.
Glistrup var ekki viðstaddur er
rétturinn lagði fram ákæmma., en
fulltrúi hans bað um freslun á
lögregluaðgerðunum^en var synj-
að um hana.
F i árlög
í Sovét
Dregið úr útgjöldum
til hermála
Moskvu 12/12 — Nú stendur yfir
afgreiðsla fjárlaga i Sovétrfkjun-
um. Lagöi f jármálaráðherra
landsins, Vasili Garbúsof, þau
fyrir æðstaráðið f dag. >ar er þaö
merkast að dregið er úr fjárveit-
ingum tii hermála um 800 miljón-
ir rúblna i fyrsta sinn f 8 ár. Er
ástæðan sögð vera minni spenna i
Evrópu.
Ctgjöld til hermála hafa allt frá
1969 numið 17,9 miljörðum rúblna
árlega (rúml. 2 þúsund miljarðar
isl. kr.) en eru nú lækkuð niður f
17,1 miljarö. Garbúsof kvaö þau
hafa lækkaö hlutfallslega frá ár-
inu 1968 úr 15% af heildarútgjöld-
um rikisins niður I 9,9%.
Aætlunarráðherrann, Nikolaj
Baibdakof, hélt ræöu á undan
Garbúsof og kom fram I henni að
iönaöarframleiösla Sovétrikj-
anna hefur aukist það sem af er
þessu ári en engin aukning hafði
verið frá árinu 1971. Einnig kvað
hann kornuppskeruna hafa veriö
30% meiri en árið áður.
Bætt skipu-
lag tónnáms
Helgi F. Seljan flytur á alþingi
tillögu til þingsályktunar um bætt
skipulag tónlistarnáms. Tillagan
er á þessa leið:
Alþingi ályktar að skora á
rlkisstjórnina að taka til gagn-
gerðrar endurskoðunar allt
tónlistarnám i landinu.
M.a. skal starf hinna einstöku
tónlistarskóla samræmt skyldu-
náminu og almenn tónlistar-
kennsla skipulögð, þar sem engin
er nú.
Skal að þvi stefnt að færa undir-
stöðukennslu I hljóðfæraleik inn i
alla skyldunámsskóla nemendum
aö kostnaðarlausu.
Við þessar aðgerðir, svo og
aðrar, sem nauðsynlegar
reynast, skal stuðst við álit
tónmenntunarnefndar mennta-
málaráðuneytisins frá 30. ágúst
1972.
„Furðuverk”
Barnaleikritið Furðuverkiö,
sem sýnt hefur verið að undan-
förnu á Kjallarasviði bjóðleik-
hússins mun fara á flakk á næst-
unni,og verður leikurinn sýndur á
Kirkjubæjarklaustri n.k. sunnu-
dag og daginn eftir i Vik i Mýrdal.
í síðustu viku var leikurinn sýnd-
ur þrisvar sinnum sama daginn
fyrir nemendur Digranesskólans
i Kópavogi við mjög góðar undir-
tektir nemenda skólans, og á
næstunni mun leikurinn væntan-
lega verða sýndur i fleiri skólum.
Ef skólastjórar hafa hug á að láta
sýna Furðuverkið fyrir nemendur
sina þá eru þeir vinsamlegast
beðnir að hafa samband við að-
göngumiðasölustjóra Þjóðleik-
hússins.
Ræða Geirs
F'ramhald af bls. 1
Stjórnarflokkarnir hafa stór-
hækkað fjárveitingar til fram-
kvæmda og þjónustu og til
tryggingamála til þess að bæta
kjör þeirra sem ekkert hafa ann-
að fyrir sig að leggja en trygg-
ingabætur. Allt kallar þetta á
fjárveitingar og skattlagningu.
Aðgerðir stjórnarflokkanna
hafa borið árangur i stóraukinni
atvinnu og framlciðslu um allt
land þar sem nú cr keppst viö
húsbyggingar og hvers kyns upp-
byggingu, þær hafa borið árangur
i þvi að nú sér fólk sem áður hefur
verið sett hjá að stórfelldum fjár-
munum er varið til að auka jafn-
rétti á þessum sviðum, i atvinnu-
málum og félagslegri þjónustu.
En til þess að framkvæma
þessa stefnu þarf að beita sam-
félagslegu fjármagni. Fjárveit-
ingar sem núverandi stjórnar-
flokkar hafa staöiö að og óhjá-
kvæmileg tekjuöflun I þvi sam-
bandi eru grundviillur framfara
hvarvetna í landinu, og grund-
völlur jafnréttis til atvinnu og
þjónustu.
Þess vegna treysti ég þvi að
þausamtök launamanna um alit
land sem hér eiga mestra hags-
muna aö gæta, og sem svo miklu
geta ráðiö um hvernig mál skip-
ast nú, tryggi i samningum við
stjórnvöld að þær tillögur um
stórauknar fjárveitingar til að
gera enn átak til framkvæmda og
framfara hvarvetna um landið fái
farsælan framgang.
Engin skilyrði
Framhald af bls. 1
b) Það er Reykjavikurborg,
sem ásetur sér strax 1962 að
tryggja 7% arðsemi með einhliða
yfirlýsingu i bréfi frá Geir Hall-
grimssyni þáverandi borgar-
stjóra. 1 bréfinu til Alþjóðabank-
ans er hins vegar cngin skuld-
binding til slikrar arösemisgjaf-
ar, aðeins fyrirheit um að bank-
anum skuli tilkynnt og við hann
ráöast ef siik ágóðamyndun næst
ekki.Hins vegar verður sú álykt-
un dregin af bréfi Alþjóðabank-
ans frá 29. sept. 1972, að hann sé
út af fyrir sig ánægður með 7%
arðsemi og geri ekki frekari arð-
semiskröfur en borgir ásetur sér
sjálf.
c Við mat á fastafjármunum i
rekstri notast Reykjavikurborg
við visitölu byggingarkostnaðar,
en hvort hún er eölileg viðmiðun i
þessu sambandi kynni að orka
tvimælis. Þá mun Hitaveita
Reykjavikur afskrifa flestar eigri-
ir sinar um 5% á ári og álitur
ráöuneytiö ekkisjálfgefíðað slikt
skuli teljast hæfilegar afskriftir.
d) Lán Alþjóðabankans til Hita-
veitu Reykjavikur nam upphaf-
lega 2 miljónum dollara, og mun
nú endurgreiddur um það bil
helmingur þessarar upphæðar.
Eftirstöðvarnar nema svo lágri
upphæö i samanburði við eignir
Hitaveitu Reykjavikur, að fráleitt
er að tillit til hennar teljist hæsta-
réttardómur um allar athafnir
stofnunarinnar.
Boöið upp á samvinnu
um eðlilega
fjármögnun
Ráöuneytiö væntir þess aö ekki
sé umdeilt að timabært sé
að kanna til fullrar hlit-
ar hvort margnefnt arðgjaf-
'arákvæði sé að sama skapi
svo óskorað sem það hefur ver-
ið túlkað, og litur ráðuneytið
þaö mjög alvarlegum augum hafi
réttar staöreyndir ekki komið
fram I umsóknum hitaveitunnar.
Þar sem ákvæði þetta er
meö nokkuð sérstökum hætti orð-
ið svo atkvæðamikið i fjármögn-
un þýðingarmikilla framkvæmda
þykir ráðuneytinu rétt og skylt að
óska eftir rökstuddu áliti yðar, hr.
borgarstjóri, um þau atriði sem
hér hafa veriö rakin.
Ráðuneytið vill enn sem fyrr
leggja áherslu á það, að óhjá-
kvæmilegt er að flýta til muna
hitaveituframkvæmdum í ná-
grannabyggöum Reykjavikur, og
i sambandi við þaö vill ráðuneytið
minna á að enn hafa ýmsir ibúar
Reykjavikur ekki fengið hitaveitu
i hússin.Sjái Hitaveita Reykjavik-
ur ekki leiðir til þess að fjár-
magna þessar framkvæmdir með
eðlilegum hætti, er ráðuneytið
fúst til samvinnu um lausn þess
vanda.Her er ekki aðeins um að
ræða mikið nauðsynjamál ibú-
anna i nágrannabyggðunum,he!d-
ur verulegan þjóðhagslegan
sparnað. Þvi leggur ráðuneytið á-
herslu á það að menn hefji þetta
mál yfir meting og flokkspólitisk-
an vopnaburð, en i staðinn takist
einlæg samvinna um sem skjót-
astan framgang þessa stórmáls
milli Reykjavikurborgar, ná-
grannabyggöanna og rikisstjórn-
arinnar.
Eðvarð
Framhald af bls. 16.
„Þetta eru ekki nein ný sjónar-
mið hjá atvinnurekendum, þótt
þeir hafi ef til vill sagt þetta nokk-
uð skýrar nú en áður. Þetta hefur
skinið i gegn og það þurfti ekki
nein oliuvandamál til þess að
skynja þaö. Ég tel að meö þessu
ætli atvinnurekendur að knýja
fram ótlmabærar aðgerðir af
okkar hálfu”.
„Við erum engan veginn á þvi
að gefast upp við málið, og legg
ég sérstaka áherslu á það að við
málið verður ekki skilið nema
með verulegum kjarabótum til
hinna lægstlaunuðu. Um beinar
aðgerðir vil ég ekkert segja, en
tel að atvinnurekendur hafi ekk-
ert á móti þvi að til vinnustöðvun-
ar komi nú og hluti þeirra af pólit-
iskum ástæðum, meðal annars til
þess að gera hlut rikisstjórnar-
innar sem verstan. Þá er einnig
greinilegt að atvinnurekendur
ætla sér að láta aðra greiða þær
kjarabætur sem óhjákvæmilega
verða að eiga sér staö”,sagði Eð-
varð að lokum.
Næsti sáttafundur hefur verið
boðaður á mánudag.
—úþ
BSRB
Framhald af bls. 16.
sentuhækkun sömu flokka og
krónutöluhækkun.
Tilboð BSRB var hins vegar um
12% launahækkun á flokkana frá
lOog upp i 14 og krónutöluhækkun
þar á eftir. BSRB vill einnig að 10.
ilokknum sé tviskipt, byrjunar-
laun og laun eftir 5 ára starf.
Kristján sagði að eftir væri að
ræða ýmsa þætti krafna BSRB,
svo sem vinnutima, yfirvinnu og
vaktavinnuálag, en um þessa
málaflokka hafa nefndir fjallað.
Kristján taldi að fyrst eftir fund-
inni i gær, yrði hægt að segja fyr-
ir um það hvort hægt yrði að nýta
þann frest sem eftir væri til
samningagerðar, en hann rennur
út 15. des.
—úþ
Mennt — máttur?
Framhald af bls 8.
tæknilegum útburði barna,
endurvakin heiðni. Hvernig stæði
á þvi, að enginn hefði enn nefnt
hér Guð? En Guð væri þó til.
Siðan vitnaði hún i Móse-lög og
helgi mannlifsins.
Kriða Einarsdóttir spurði,
hvort konan yrði nokkuð annað en
„tæki ', ef fóstureyðingar væru
gefnar frjálsar, og var bágt að
skilja, hvi hún ætti fremur að
verða tæki þá en nú.
Kristjana Sigurmundsdóttir
sagðist furða sig á þeim ungu
konum, sem vildu leyfa frjálsar
fóstureyðingar. Þá spurði hún
Jakob Jónasson: ef ástin er til-
finningamál, er fóstureyðing þá
ekki lika tilfinningamál?
Ólafur llallgrimsson taldi, að
vanfær kona væri vanfærari til að
taka ákvarðanir i svona efni en
hlutlaus læknir. Þá fór hann
nokkrum orðum um heimspeki-
lega, lögfræðilega. en þó einkum
læknisfræðilega skilgreiningu
þess, hvenær lif yrði til, og minnti
þetta helst á Hamlet eða Stein
Steinarr.
Margrét Margeirsdóttir fé-
lagsráðgjafi færði fram mörg
reynslurök fyrir þvi, að réttur
konu til sjálfsákvörðunar um
fóstureyðingu væri nauðsynlegur
i nútima samfélagi.
Læknar í dómarasæti
Bjarni ólafsson deildi fast á
hroka margra lækna, sem þættust
þess umkomnir að setjast i
dómarasæti gagnvart konu, sem
þegar hefði vegið og metið sinar
aðstæður og gert upp hug um að
óska fóstureyðingar. A fundi i
Læknafélagi Reykjavikur hefðu 7
menn greitt atkvæði gegn frum-
varpinu. Samþykkt þessara 7
lækna væri ekki meira virði en
hverra 7 annarra. Ef hér væru
inni 7 sinnum 7 menn, sem gerðu
ályktun, þá tæki hann 7 sinnum
meira mark á henni en samþykkt
þessa læknafélagsfundar.
Elin Guðjónsdóttir sagðist vera
númer 7 i systkinahópi, og myndi
þvi sjálfsagt af sumum teljast
óvelkomið barn i dag. Sú hefði þó
ekki verið raunin, þvi móðir
hennar hefði haft til að bera hið
rétta hugarfar og ábyrgðartil-
finningu.
Konur ekki meö í ieiknum?
Guðrún Hallgrimsdóttir verk-
fræðingur spurði, hvort einhver
teldi, að fólk ætti ekki að hafa
kynmök, nema stefnt væri að
getnaði. Allar varnir væru meira
eða minna gallaðar (fyrir sumar
konur) eða óöruggar. Vegna um-
mæla Huldu um frjálsar ástir
karla spurði hún, hvort einhver
kannaðist við frjálst ástalif karl-
manna, þar sem konur væru ekki
með i leiknum. Þá varpaði hún
þeirri spurningu fram til Guð-
mundar læknis, á hvaða vikum
meðgöngutimans fóstur manns
greindist frá fóstrum annarra
spendýra. Þessari spurningu
svarðaði Guðmundur ekki i sinum
lokaorðum.
Bencdikt Sveinsson læknanemi
vildi, að menn ræddu lika það
vandamál, að sumar konur vildu
ekki láta eyða fóstri, jafnvel þótt
stór hætta væri á þvi, að barnið
fæddist vanskapað eða vangefið,
t.d. ef konan fengi rauða hunda á
meðgöngutimanum.
Arndis Björnsdóttir sagði það
greinilega aðalatriðið þessa
máls, að nú vildu konur umfram
allt fá að vera ábyrgðarlausar.
Og fyrst og fremst væru þetta
auðvitaö menntakonurnar og
hinar betur settu i þjóðfélaginu,
sem ekki nenntu eða þættust
mega vera að þvi að eiga börn.
(Þá klappaði Guðmundur
Jóhannesson einn.) Hinar
fátækari mundu hinsvegar vilja
„axla sina byrði”.
Að þessum umræðum loknum
tóku frummælendur aftur til
máls, og kom þar raunar fátt nýtt
fram.Þósýndi Hulda Jensóttiraf
sér nokkuð sérstæða háttvisi,
þegar hún svaraði „þessari
Guðrúnu”, og sagði, að annað-
hvort væri þessi manneskja
heyrnarsljó eða skilningsdauf.
Kannski hefði móöir hennar
fengið rauða hunda, þegar hún
gekk með hana!
Erfiösr viöureignar
Eitt atriði var einnig athyglis-
vert i lokaorðum Guðmundar
Jóhannessonar. Hann neitaði, að
læknar settu sig i dómarasæti
gagnvart konum, heldur væri um
að ræða vinsamlegar samræður,
leiðbeiningar og ráðleggingar. En
hitt væri rétt, sem komið hefði
fram, að þessar menntakonur
væru einna „erfiðastar viður-
eignar”.
Það er þá semsagt um ein-
hverja „viðureign” að ræða. Það
er margreyndur, hámenntaður og
ábúðarmikill læknir andspænist.d.
óharðnaðri unglingsstúlku eða
uppburðarlitilli konu, sem með
sina barnaskólamenntun er
haldin vanmetakennd gagnvart
hinum lærða og margvitra sér-
fræðingi. En árans menntakonurn-
ar, þær hafa þessi bein i nefinu,
sem véfengja átoritet læknisins i
þessum efnum. Það hefur löngum
þótt hálfgert ógæfuspor, að kven-
fólki skyldi nokkurntimann vera
leyft að mennta sig.
H.B.
Heilsugæsla
Framhald af bls. 6.
Auðvitað væri æskilegast að
geta strax skipt borginni i heilsu-
gæsluhverfi (eins og tillögurnar
frá 1968 gerðu ráð fyrir) og heil-
brigðismálaráð hlýtur að þurfa
að móta hugmyndir sinar um þá
skiptingu hið fyrsta. En breyting-
in úr núverandi skipulagsleysi yf-
ir i fastákveðin hverfi skeður
hvorki á einni nóttu né einu ári og
þvi þurfum við að finna skynsam-
lega þróunarleið.
Aðalatriðið er að breytingarnar
hefjist með endanlegt markmið i
huga Þærhljótaað grundvallast á
nauðsyn borgarbúa ogþaðber að
taka tillit til viðhorfs læknanna.
Við hljótum einfaldlega að vinna
út frá þeim aðstæðum sem fyrir
hendi eru, bæði hvað viðvikur
húsnæði og þeim starfskröftum,
sem við getum átt völ á.
1 Reykjavik eigum við myndar-
lega heilsuverndarstöð, sem hlýt-
ur áfram að veröa meginkjarni
heilsuverndarstarfs i borginni, en
þátt almennrar læknisþjónustu,
lækningarrannsókna og sérfræði-
þjónustu skortir til þess að stöðin
sé heilsugæslustöð samkvæmt
nýju lögunum. Ég býst tæpast
við, að húsnæði sé til fyrir þessa
auknu starfsemi i stöðinni sjálfri,
þannig að eflausriþarf að gripa til
leiguhúsnæðis i þessu skyni, t.d.
mætti athuga möguleika i Domus
Medica.
Um leið og fyrsta heilsugæslu-
stöðin yrði til annað hvort með
þessum hætti eða t.d. i Árbæjar-
eða Breiðholtshverfi þar sem
þörfin er hvað brýnust, þarf að á-
kveða hvaða starfslið á að vinna i
stöðinni og hvað mörgum borgar-
búum hún á að þjóna. Þetta á-
kvæði um fjölda verður fyrst um
sinn að koma i stað endanlega af-
markaðs hverfis vegna þess að
þeir heimilislæknar, sem nú
starfa, vilja ugglaust flestir flytja
sina sjúklinga með sér inn i stöð-
ina, og flestir borgarbúar kjósa
sennilega að eiga aðgang að ein-
hverjum ákveðnum lækni.
Mikið verkefni
fyrir höndum
Um þessi atriði þarf að semja
við lækna og nýju lögin gera ráð
fyrir að samið veröi við stéttarfé-
lög þeirra um þjónustu á heilsu-
gæslustöðvum. Það er nauðsyn-
legt að fara að huga að þeim
samningum þvi að þeir geta ef-
laust tekið nokkurn tima.
Reykjavikurborg á fyrir hönd-
um mikið verkefni i uppbyggingu
og skipulagningu heilsugæslu-
stööva. Bygging húsa er einn
þáttur þessa verkefnis og borgar-
stjórn hlýtur að leita allra ráða til
þess að fjármagna þær fram-
kvæmdir. 1 þeim efnum skapar
það aukaerfiðleika að allir þing-
menn Reykvikinga, sem við-
staddir voru afgreiðslu nýju heil-
brigðislaganna á siðasta þingi,
samþykktu þá breytingu við
frumvarp rikisstjórnarinnar, að
fé til uppbyggingar skyldi fyrst og
fremt renna til þeirra staða, þar
sem erfitt heföi reynst að halda
uppi heilbrigðisþjónustu. Bygg-
ing húsa tekur einnig sinn tima og
Reykjavikurborg þarf að geta
opnað fyrstu heilsugæslustöðv-
arnar sem allra fyrst. Þvi hljót-
um við að gripa til þeirra gömlu
ráða að leigja eða kaupa húsnæði
fyrir þær.
Kosti heilsugæslastöðva um-
fram einkastofur lækna þarf ekki
að ræða. Skipulögð samvinna
tryggir samlagsmönnum, að þeir
geti náð sambandi við lækna, og
læknum að þeir geti unnið i sam-
ræmi við menntun sina og þekk-
ingu.
Tillaga okkar er leiðsögn um,
hvernig hefja megi þá skipulags-
breytingu, sem nauðsynleg er,
sagði Adda Bára að lokum.
—vh
Hringtenging
Framhald af bls. 3.
verið að virkja, og það bjargar
þeim i bili.
Á samtengisvæðinu á Austur-
landi, sem nær frá Borgarfirði
eystra til Berufjarðar, er langt
komið með Lagarfoss, klárast á
næsta ári.
Hornafjörðurinn er eyja þarna i
hringrásinni með sina virkjun.
Aukning hefur orðið geysilega
mikil þarna, bæði rafhitun
ibúðarhúsa og til atvinnurekstr-
ar hefur margfaldast á ör-
skömmum tima. Viðbótar-
miðlunarmöguleikar eru mjög
takmarkaðir þar og dýrir og
mundu ekki leysa vandann eins
og hann er orðinn nú.
Það hefur verið rætt um sam-
tengingu við Austfjarðasvæðin
frá Djúpavogi og alla leið til
Grimsár. Þetta er náttúrlega
framtiðarlausnin, og ekkert vist
að það verði mjög langt i hana.
— En hver er augnablikslausn á
vanda Hornfirðinga?
— Augnablikslausn er ekkert
annað en rigning. Hins vegar eig-
um við þrjár diselvélar i vændum
núna um áramótin, og þá getum
við nú bjargað þessum Aust-
fjarðasvæðum, en þessar vélar
voru ekki sist ætlaðar vegna
loðnuvertiðarinnar.
—úþ