Þjóðviljinn - 23.03.1975, Side 7

sunnudagur 23. marz 1975. Þ.'ÓOVILJINN — StÐA 7
ekki vera til sölu annars staöar I
apótekum.
Lyfjavit og
peningavit
Þannig er með glöggum rökum
sýnt fram á það frá rekstrarhag-
kvæmnissjónarmiði að dreifing
innflutningsverslunarinnar á
hendur margra aðila er óeðlileg.
En tryggir frjáls samkeppni
lægra lyfjaverð og betri
þjónustu? Það segir ihaldið
okkur, en skýrsla sérfræðingsins
segir:
„Hin frjálsa samkeppni milli
margra heildsala um sömu lyf,
hefur þannig ekki stuðlað að góðri
þjónustu i þessu tilviki...
Augljóst er, að þegar margir
aðilar flytja inn sama lyf skortir
yfirsýn yfir það birgðamagn, sem
fyrir hendi er. A hinn bóginn hafa
lyfjafræðingar gagnrýnt, að við
einkaumboð hefðu umboöin oft
lent i höndum aðila, sem litla inn-
sýn hafa i lyfjamál”. Hér er vægt
til orða tekið um það að innflytj-
endur lyfja vita oft ekkert hvað
þeir eru með i höndunum, enda
þarf sem kunnugt er ekki að fara
saman vit á lyfjafræði og pen-
ingum.
Eftir að hafa rakið nokkuð
ástand lyfjamála hér á landi
kemst KJ að þeirri niðurstöðu að
,,af hagkvæmnisástæðum mælir
ýmislegt með þvi, að ein stofnun
reki bæði lyfjagerð og heildsölu
hérlendis.”
I samræmi við þessa megin-
niðurstöðu ákvað heilbrigðisráð-
herra að láta semja frumvarp um
einkasölufyrirkomulag i lyfja-
heildsölu. Voru ástæður meðal
annars taldar fram þessar:
„Viss miðskipun lyfjainn-
flutnings verður að teljast
óhjákvæmileg vegna smæðar
þjóðarinnar, þar eð ýmsir
viðskiptaaðilar eru mjög tregir til
að afgreiða slikar vörusendingar.
Hefur Lyfjaverslunin i reynd
gegnt þessu hlutverki óhjá-
kvæmilegrar miðskipunar.”
Kostir einka-
heildsölu ríkisins
I skýrslunni er bent á að mark-
mið fyrirkomulags lyfjasölu
hljóti að verða þriþætt: Þjónustu-
öryggis- og hagkvæmnismark-
mið, allt með það fyrir augum að
tryggja sjúklinginn sem best.
Núverandi fyrirkomulag nálgast
alls ekki þessi markmiö.
„Miðskipun lyfjaheildsölu i eitt
einkasölufyrirtæki mundi að
likindum auka hagkvæmni i
rekstri við óbreytt þjónustustig.
Oryggisleysið sem núverandi
kerfi hefur i för með sér kemur
ákaflega vel fram að þvi er
varðar val lækna á lyfjum.
Þúsundum auglýsingabæklinga
um lyf er dreift til lækna reglu-
lega og miðast þessi starfsemi
auðvitað fyrst við gróðann,
heilsubótin sem af lyfinu stafar
verður þannig auka atriði.
„Einkasalan auðveldar yfirsýn
yfir lyfjanotkun og eftirlit með
sölustarfsemi. Einkasölunni má
gera að leggja fé til fræðslustarfs
og ætti þaö raunar að vera ein af
skyldum hennar. Einkasala i
höndum opinberra aðila yrði ekki
rekin meö ágóða- eða sölumark-
mið i huga og mundi þvi eiga auð-
veldara með að beita sér fyrir
óhlutdrægu upplýsinga- og sölu-
starfi.” (KJ bls. 62).
Fleira kemur til. „Við einka-
heildsölu yrði aðstöðujöfnun milli
apóteka i hinum ýmsu byggöum
landsins vegna flutningskostn-
aðar lyfja auðveld i fram-
kvæmd”.
Og að siðustu: Þar sem tryggja
verður ,,að einkasalan sé ekki
rekin með ágóðamarkmið ein að
leiðarljósi, kemur vart annað
form einkasölu til greina en rikis-
einkasala.”
Lyfjaframleiðsla
Aður er þess getið að lyfja-
málanefnd viðreisnarstjórnar-
innar hafi viðurkennt það að best
væri að hafa lyfjaframleiðsluna á
einum stað, enda þótt hún hafi
gert sér sérkennilegar hug-
myndir um eignarhlutfall rikisins
i lyfjaframleiðslu. Vegna þess að
jafnvel þessi nefnd skildi nauðsyn
slikrar skipulagningar lyfjafram-
leiðslu verður ekki farið út i að
gera rökunum itarleg skil hér. Þó
skal bent á eftirfarandi galla
núverandi skipulags og kosti þess
að hafa lyfjaframleiðsluna á
einum stað:
— Lyfjagerð þarf góðan húsa-
kost, en húsakostur lyfja-
gerðanna er misjafn og „hjá
Lyfjaverslun rikisins nánast ófor-
svaranlegur”. (KJ bls. 41).
Meðan margir aðilar fást við
lyfjaframleiðslu verður öryggi
hinnar innlendu framleiðslu tak-
markað, eftirlit verður erfitt og
rannsóknir ekki nægilega öflugar.
Með framleiðslu á einum stað
fengist aukin hagkvæmni og unnt
yrði að fylgja strangari kröfum
um gæði lyfja og eftirlit með
framleiðslunni. Auk alls þessa
yrði náttúrlega um beinan gjald-
eyrissparnað að ræða meö þvi að
flytja framleiðslu lyfja sem allra
mest inn i landið sjálft. Gæti þar
orðið um hundruð miljóna að
ræða.
Augljós rök — en
Vegna þessara augljósu raka
sem mæla með þvi að inn-
flutningur og heildsala á lyfjum
verði á einni hendi og að fram-
leiðsla á lyfjum verði á einum
stað ákvað Magnús Kjartansson
að láta semja frumvörp um lyfja-
heildsölu og um lyfjaframleiðslu.
Þessi frumvörp höfðu það megin-
markmið að tryggja viðskipta-
mönnum lyfjaverslana og lyfja-
iðnaðar betri lyf, öruggari lyf og
ódýrari lyf en unnt er með
núverandi skipulagi. Frumvörp
um þessi efni voru samin og þau
voru flutt sem stjórnarfrumvörp:
fyrst skömmu fyrir þinglok 1973.
Þá kom i ljós heiftarleg andstaða
við bæði frumvörpin: fámennar
en rikar og þar af leiðandi valda-
miklar klikur fóru hamförum: Nú
ætluðu kommúnistar að fara að
skerða möguleika lyfjainn-
flytjenda til þess að græða á veik-
indum mannanna. Það varð að
sporna við þessu og innan Fram-
sóknarflokksins fór i gang hópur
manna sem reri i istöðulitlum
Framsóknarráðherrunum og ein-
stökum þingmönnum Fram-
sóknarflokksins. Frumvörp þessi
voru ekki afgreidd fyrir lok þings
1973, en um haustið lagði heil-
brigðisráðherra annað frum-
varpið, frumvarp um lyfjafram-
leiðslu, fyrir á alþingi. Strax og
það kom fram tóku riku klikurnar
i Sjálfstæðisflokknum og Fram-
sóknarflokknum aö bölsótast á
móti frumvörpunum. Þingmenn
Sjálfstæðisflokksins, eins og
Auður Auðuns, fluttu langar
ræður til þess að rakka niður
þetta frumvarp, hún sá sem var
að tilgangur þess var að skerða
gróða milliliða og braskara i þágu
sjúklinga. Slik ósvinna mátti ekki
gerast. Frumvarpið varð aldrei
afgreitt.
Mér sýnist augljóst að eðlilegt
væri að núverandi stjórnaraand-
stöðuflokkar tækju sig saman og
flyttu þessi frumvörp aftur. Þetta
voru góð og þörf mál — og hver
veit nema einhverjir af fram-
sóknarþingmönnunum myndu
skammast til að standa að frum-
vörpunum.
Pólitísk saga
Bak við þessi lyfjamál er litil
pólitisk saga: saga sem gengur i
gegnum allt þjóðfélag auðvalds-
skipulagsins: Ein stór og forrik
fjölskylda græðir miljónatugi á
þvi að flytja inn lyf, selja lyf og
framleiða lyf. Þessi fjölskylda
getur með áhrifamætti fjár-
magnsins haft kveratak á Sjálf-
stæðisflokknum og hún getur
ráðið yfir Alþýðuflokknum og
Framsóknarflokknum að vild
sinni. Það sýnir reynslan. En
reynslan sýnir lika að Alþýðu-
bandalagið er eini stjórnmála-
flokkurinn sem þorir að risa gegn
„kerfinu”, fjármálakerfi
braksaralýðsins i þjóðfélaginu.
Noregur og Sviþjóð hafa þegar
fyrir allnokkru tekið upp nýtt
fyrirkomulag lyfjaverslunar og
lyfjaframleiðslu nokkuð i ætt við
það sem stefnt var að hérlendis
með frumvörpum Magnúsar
Kjartanssonar. Nú, hinsvegar,
sér ihaldsstjórnin um það að engu
verði breytt i bráðina, að gróði
einkaaðila á þvi að selja veiku
fólki lyf, minnki ekki, aukist
heldur.
Nú er það gróði og aftur gróði.
Þessi maður heitir Alfreð
Þorsteinsson. Hann er annar af
tveimur borgarfulltrúum
Framsóknarflokksins. Myndin
þessi var tekin fyrir nokkrum
dögum, er hann var af tilviljun
staddur fyrir utan Kjarvals-
staði. Nú mun félagsmálaskóli
flokks Alfreðs ætla að nota
þessa mynd við kennslu i stjórn-
málamannafræðum. Skýringar
með myndinni munu vera á
þessa leið:
Takið eftir festunni i svipnum.
Takið eftir vönduðum klæða-
burði, sem er fyllilega I sam-
ræmi við rikjandi tisku, en gefur
þó ekki tilefni til að væna mann-
inn um frjálslyndi. Sérlega
merkilegter, að á sama tima og
Alfreð flytur tillögu um yfirráð
stjórnmálamanna yfir lista-
safni, þá er hann af tilviljun
staddur utan við listasafnið og
hefur meö sér ljósmyndara
flokksblaðsins. Þessi aðferð er
reyndar þekkt, einkum er henni
beitt f Sovétrikjunum, en þar
hafa stjórnmálamenn náð hvað
bestum tökum á listamönnum.
Rik ástæða er til að ætla, að al-
mennir, óflokksbundnir lesend-
ur blaðs Alfreðs hugsi með sér
er þeir sjá myndina af hetju
sinni:
Nei hve hann er myndarleg-
ur! Hann minnir á þá báða, Al-
bertög Birgi lsleif! Mikið hlýtur
hann að hafa mikinn áhuga á
listum og sambandi kjósenda
við rétta tegund af list! Skyld-
um við einhvern tima fá að velja
hann sem borgarstjóra?
Og þá minnumst við þess, að
þegartillaga Alfreðs um yfirráð
stjórnmálamanna yfir allri list i
Reykjavik var borin upp i borg-
arstjórn, þá mátti Alfreð ekki
vera að þvi að fylgja greinar-
gerðinni úr hlaði, vegna þess aö
hann var að fara að borða kút-
maga meö almennilegu fólki úti
i bæ...
Are you against killing?
Framsóknarflokkurinn er
skritinn stjórnmálaflokkur.
Hann minnir mjög á nautgrip i
fjósi. Á yfirborði virðist hann
furðurólyndur, enda grunar
mann að rólyndið stafi ekki af
heimspekilegri ihugun, heldur
hreinræktuðu skilningsleysi á
umhverfinu. Samt er þessi
nautgripur slæmur með að gera
sig öðru hvoru illyrmislega gild-
andi. Hann brýst um hart á
básnum, rekur upp baul, slettir
halanum og stigur klepruðum
afturfæti i mjaltafötu fjósa-
mannsins.
Góður fjósamaður hefur oft
lag á að umgangast nautpening
sinn, þannig að gripirnir valdi
ekki vandræðum i fjósi, heldur
hagi sér sem beljum ber: að
mjólka vel og nýta fóðrið i þágu
búsins.
Stjórnmálaöflunum hefur
ekki tekist að beina nautpen-
ingseðli Framsóknar inn á svo
heilladrjúga braut.
Framkoma Framsóknar i
pólitikinni einkennist af kálfs-
legum klunnatilburðum, sem
broslegt er að horfa á.
Sjálfstæðisflokkurinn, fyrir-
mynd og stóri bróðir framsókn-
arkálfsins reynir af mætti að
hagnýta sér fylgispekt og nátt-
úrlegt þrek samstarfsflokks
Halldór Ásgrimsson — þykkur
undir hönd.
Hugmyndin er ótrúlega sovésk.
Nú eiga alfreðar þessa lands,
með alla sina smekkvisi og rétt-
visi, að reyna að hafa hemil á
listamönnum, standa fyrir
Kjarvalsstöðum og reka Borg-
arleikhús. Nú biða menn þess að
ihaldiðgeri annaðhvort: að láta
kálfinn rása út um viðan völl,
eða reki hann á básinn aftur og
láti sig engu skipta klaufaspörk
og halasveiflur.
Stundum tekst ihaldinu að
láta kálfinn rata þægan á básinn
Nú vilja þeir að skólalæknirinn annist fræðslu I kynferðismál-
um.
sins, en stundum rekur kálfur-
inn þó af misskilningi hornin I
fjósamann sinn.
Þannig fór t.d. þegar ihaldið i
borgarstjórn fór seint og um
siðir að átta sig á, að það væri i
raun fjandi slæmt, að hafa alla
þá listamenn, hverra verk
hanga af einhverjum ástæðum á
veggjum ihaldsmanna i
Reykjavik, á móti sér. Og um
það leyti sem ihaldið velti fyrir
sér að rétta listamönnum hönd-
ina, þá spillti bévitans kálfurinn
öllu.
Alfreð Þorsteinsson rauk upp
með tillögu um að koma á lagg-
irnar stjórnmálamannaráði, og
skyldu þeir ráða öllu um skipan
og málefni listar i borginni.
og umla þar rólegan i kjarn-
fóðri.
Dæmi um það er meðferðin á
fóstureyðingafrumvarpinu.
Frumvarp þetta fór þvert fyrir
brjóstið á ihaldinu. Framsókn
vissi hins vegar ekki hvað var
þar á ferðinni. Nú, þegar ihaldið
hafði stutt sig við kálfinn og
komist til valda, setti það kaup-
mannssoninn og knattspyrnu-
kappann Ellert Schram til að
endurskoða frumvarpið, draga
út úr þvi öll þau atriði sem báru
keim af endurbótum. Ellert
fékk sér til aðstoðar strák af
Austfjörðum, Halldór Asgrims-
son.
Halldór þessi er ekki ógeðug-
ur maður, nokkuð þykkur undir
hönd og ber yfirbragð hins hálf-
upplýsta sveitamanns, gáfur
svona manna eru stundum svo-
litið tregðukenndar.
Sjálfsagt hefur hann fljótlega
fundið hveitilyktina af Ellert,
sem alinn er upp i nægtabrunni
hins reykviska kaupmanns, og
innan veggja vöruskemmunnar
eru menn ekki vandir á að
hugsa sérstaklega um þarfir
annarra einstaklinga en sjálfra
sin.
Þeir Ellert og Halldór migu
nú eftirminnilega i skó sina,
þeir standa uppi i fararbroddi
með kerlingum og væru þeir
aörir eins auglýsingamenn og
Alfreð, hefðu þeir látið mynda
sig á hátiðarfundi hjá kvenfé-
laginu Hvöt —holdtekju þeirrar
þjóðfélagsbæklunar sem skil-
greind er með orðinu kerling, en
það orð á i þeim skilningi jafnt
við um karlkyns verur og kven-
kyns.
Morgunblaðið, hið hlutlausa
og óháða fréttablað allra lands-
manna, sló met um daginn, þeg-
ar það sagði frá stjórnsömum
aðgerðum rikisstjórnarinnar i
gjaldeyrismálum.
1 haust skýrði Þjóðviljinn frá
þvi, að fjöldi einstaklinga hefði
brotið lög um gjaldeyrisvið-
skipti, hefði m.a. keypt fast-
eignir á Spáni bak við lög og
reglur. Nú hefur Ölafur við-
skiptaráðherra farið að ráðum
ihaldsins og birt snjalla auglýs-
ingu. Þar segir að hafi menn
svindlað með gjaldeyri og varið
honum i fasteignir erlendis, eigi
þeir að láta vita fyrir 1. ágúst i
sumar. Svo fylgir sögunni, að
verði menn góðir og segi frá
eignum sinum erlendis, verði
„ekki tekið þungt á þessum
brotum”, segir moggi, enda
varla ástæða til, þvi blaðið gefur
i skyn að það séu ekki eigendur
þess, hinir sjóðriku og dyggu
sjálfstæðismenn sem steli
gjaldeyri af löndum sinum,
heldur námsmenn. 1 viðtali við
mogga segir Björgvin Guð-
mundsson, skrifstofustjóri i
ráðuneyti ólafs Jóhannessonar:
Ráðuneytið hefur orðið vart við
þann misskilning, m.a. meðal
sjómanna, flugmanna og náms-
manna, að heimilt væri að verja
fengnum gjaldeyri svo sem
þeim þóknaðist...
Blaðamenn hafa margir sér-
kennilega afstöðu til viðfangs-
efna — en i seinni tið hefur ekki
annar eins fréttaskýrandi sést á
blaði eða varpi, sem Haukur
Helgason af Visi, sem spurði
MacGiolla, forseta „official"
arms IRA, sem hér var um dag-
inn: Mr. MacGiolla, are you
pcrsonally against killing,?
—GG