Þjóðviljinn - 30.03.1976, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 30. mars 1976
MOÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Kjartan óiafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Umsjón meö sunnudagsblaöi:
Árni Bergmann
Uitstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólavörðust. 19. Simi 17500 (5 linur)
Prentun: Blaðaprent h.f.
SKRIÐA YERÐHÆKKANA
Alþýðusambandið hefur nú til athugun-
ar hvort grundvöllur sé fyrir málshöfðun á
rikið vegna hækkunar landbúnaðarafurða
nýverið. Hafa talsmenn Alþýðusam-
bandsins bent á að skv. lögunum um
framleiðsluráð landbúnaðarins megi
hækka landbúnaðarvörur vegna launa-
hækkunar bónda með tilliti til hækkunar
launa viðmiðunarstéttanna næstu þrjá
mánuði áður en verðlagning landbúnaðar-
vara á sér stað. Þessi meginregla hefur
augljóslega verið brotin núna þar sem
launahækkunin átti sér ekki stað á um-
ræddu 3gja mánaða timabili fram til 1.
mars, heldur eftir að þvi lauk. Hér er þvi
um skýlaust lögbrot að ræða.
I annan stað vekur það athygli að rikis-
stjórnin hikar ekki við að samþykkja
verðhækkanir á landbúnaðarvörum sem
eiga ekki við neinar eðlilegar viðmiðanir
að styðjast. Hér er i fyrsta lagi um að
ræða hækkun á sláturkostnaði núna vegna
dilkanna sem ýmist eru þegar étnir eða á
markaðnum enn, en var allavega slátrað
AFMÆLISK VEÐ J A
Alþýðubandalagið i Reykjavik er 10 ára
i dag. Það var stofnað 30. mars 1966 og var
það áður en Alþýðubandalagið varð form-
legur sósialiskur stjórnmálaflokkur. Þessi
stofnun Alþýðubandalagsins i Reykjavik
markaði á margan hátt þáttaskil i sögu
Alþýðubandalagsins sem kosningasam-
taka; eftir það varð ljóst að fljótlega hlyti
að koma til þess að Alþýðubandalagið yrði
stjórnmálaflokkur islenskra sósialista.
10 ár eru ekki langur timi stjórnmála-
fyrir mörgum mánuðum. 1 öðru lagi er hér
um að ræða hækkanir á vinnslukostnaði
mjólkur sem heldur á ekki við rök að
styðjast. Þessar svindlhækkanir eru
aukaálag á neytendur landbúnaðarafurða
og var þó vist nóg að gert.
Hækkun landbúnaðarvaranna var ekki
nema að örlitlum hluta til vegna launa
bændanna sjálfra. Verulegur hluti
hækkunarinnar stafar einfaldlega af
hækkuðum milliliðakostnaði og af auknu
álagi rikissjóðs. Milliliðir og rikissjóður
taka i sinn hlut 81 kr. af hækkuninni á
hverju kilói súpukjöts en hækkunin nam
þar 102 kr.
Verðhækkanir undanfarinna daga hafa
komið eins og reiðarslag yfir almenning.
Meginhluti kauphækkunarinnar er þegar
upp étinn og fleiri hækkanir eru boðaðar.
Margar og raunar meginhluti þessara
hækkana á rætur að rekja til beinna
stjórnvaldaákvarðana og til rikisstofnana
af ýmsu tagi.
Þessar hækkanir eru miklu meiri en for-
ustumenn verkalýðshreyfingarinnar
fengu upplýsingar um að til stæðu i kjara-
samningunum. Þannig var sagt i
samningunum að Hitaveitan i Reykjavik
myndi hækka um 15%, en raunin varð 27%
og þannig mætti lengi telja slik dæmi. Það
var þvi að undirlagi rikisstjórnarinnar
farið með beinar lygar á samningafund-
unum með fulltrúum verkalýðssamtak-
anna.
Þessi framkoma núverandi rikisstjórn-
ar staðfestir enn einu sinni að afstaða
hennar til verkalýðssamtakanna er f jand-
samleg. Og þessi framkoma rikisstjórnar-
innar staðfestir enn einu sinni nauðsyn
þess að verkalýðssamtök og verkalýðs-
flokkar móti skýra sameiginlega pólitik
sem unnt yrði að fylkja launamönnum um
til þess að færa launamenn nær þvi að al-
þýðuvöld taki við af auðvaldi þvi sem ræð-
ur öllu um stjórnarathafnir núverandi
rikisstjórnar.
—s.
sögunnar, en engu að siður hefur félagið
gengið i gegnum lærdómsrikan ferrl þar
sem vissulega hafa skipst á skin og skúrir.
Alþýðubandalagið i Reykjavik er nú
sterkara en nokkru sinni fyrr út á við að
fylgi. Málstaður flokksins á i höfuðstaðnum
sem annars staðar vaxandi fylgi að fagna
svo ekki verður um villst.
En nú þarf Alþýðubandalagið i Reykja-
vik að efla sitt innra starf. Þar þurfa
félagarnir enn að leggja hönd á plóginn af
óeigingirni og fórnfýsi. Efling flokksstarfs
i fátækum flokki kostar vinnu og aftur
vinnu. Og þeir einir eru reiðubúnir til þess
að inna slika vinnu af hendi, sem hafa
hugsjónir að berjast fyrir, hugsjónirnar
um sósialismann, jafnrétti og sjálfstætt
Island.
Þjóðviljinn flytur Alþýðubandalaginu i
Reykjavik — stærsta stjórnmálafélagi is-
lenskra sósialista — baráttukveðjur.
—s.
Uppspuni
var
ástœðan
I Lesbók Morgunblaðsins á
laugardag er birtur fyrri hluti
úr útdrætti blaðsins á banda-
riskum leyniskýrslum er varða
ísland á fyrstu árum kalda
striðsins, frá 1949. Bandarisk
stjórnarvöld hafa þá vinnureglu
að slik plögg, sem ella eru trún-
aðarmál geti orðið aðgengileg
almenningi eftir 15 ár. Þær
skýrslur sem Morgunblaðið
birtir eru að þessu sinni allar
frá 1949, og er þar greint frá
undirbúningnum að aðild
Islands að NATO. í skýrslunum
kemur ýmislegt fróðlegt fram,
en það langmerkilegasta i þeim
er að Bjarni Benediktsson virð-
ist hafa trúað þvi statt og stöð-
ugt að raunverulega væri hætta
á valdatöku „kommúnista” —
þ.e. herstöðvaandstæðinga hér
á landi. Það var með öðrum
orðum hreinn uppspuni sem
knúði utanriksiráðherra íslands
áfram þegar hann beitti sér
fyrir aöild Islands að Atlants-.
hafsbandalaginu.
Þá kemur það glöggt fram i
skýrslum þessum og það er ekki
siður merkilegt að bandarikja-
menn vildu fá hér herstöðvar
strax 1949 og islenskir ráða-
menn voru þvi ekki mótfallnir
en þeir töldu að það þyrfti
hugarfarsbreytingu meðal þjóð-
arinnar áður!!!
Verða nú til fróðleiks rakin
nokkur atriði úr skýrslum
þessum.
Eins
hljóðlega
og kostur er
Sú fyrsta er i formi simskeytis
dags. 12.1.1949 frá Butrick
sendiherra bandarikjamanna á
Islandi til utanrikisráðherra
Bandarikjanna. 1 skeytinu er
greint frá viðtali sendiherrans
við Bjarna Benediktsson utan-
rikisráðherra. Þar kemur fram,
að þeir sem hlynntir eru NATO-
samningnum á Islandi telji
islendinga fjandsamlega
erlendri hersetu. Nauðsynlegt
sé að fá hingað til tslands
kunnáttumenn til þess að ræða
við leiðtoga stjórnmálaflokka
um málið „eða að valinn hópur
Islendinga færi til Washington i
sama skyni, en þá eins hijóðlega
og kostur væri.” Annað sim-
skeytið er milli sömu aðila frá
27. janúar 1949. Þar fellst utan-
rikisráðuneyti Bandarikjanna á
skilgreiningu sendiherra sins
hér. Þar segir ennfremur að
eftir að NATO-samningurinn
er genginn i gildi verið athug-
að hvaða aðstöðu þurfi ao
skapa á Islandi og hvaða her,
flota og flugvélar þyrfti að hafa
til taks til varnar.” Af þessum
tveimur skeytum er þegar ljóst
að utanrikisráðherra tslands
var hlynntur aðild, en hann ótt-
aðist andstöðu þjóðarinnar við
hersetu og jafnvel aðild að
hernaðarbandalagi og þvi vildi
hann að viðræður um þessi mál
færu fram með mestu leynd.
Ennfremur er ljóst að banda-
rikjamenn ætluðu þegar fyrir
inngönguna i NATO að fá hér
herstöðvar þrátt fyrir allar yfir-
lýsingarnar um annað.
Næsta skýrsla er enn sim-
skeyti frá sendiherranum hér á
landi til bandariska utanrikis-
ráðuneytisins. Sendiherrann
hefur enn rætt við islenska utan-
rikisráðherrann. Nú er komiö
babb i bátinn, þvi utanrikisráð-
herrann telur að „hlutleysis-
stefnunni hafi aukist mjög fylgi
og stjórnin sé nú ekki viss um
stöðu sina.”
Vildi efla
lögregluna
Næsta plagg er siðan frá 15.
mars 1949. Þá var haldinn
fundur i Washington og sátu
hann af tslands hálfu Bjarni
Benediktsson, utanrikis-
ráðherra, Eysteinn Jónsson, i
skýrslunni titlaður flugmála-
ráðherra, Emil Jónsson,
viðskiptaráðherra, Thor Thors,
sendiherra tslands, Hans G.
Andersen, lögfræðilegur ráðu-
nautur islenska utanrikisráðu-
neytisins. Skýrslu þessa skráði
yfirmaður stjórnardeildar um
málefni Evrópu, Hickerson að
nafni. Skv. greinargerð þessari
hafa ísíensku ráðherrarnir
Bjarni Benediktsson og Ey-
steinn Jónsson borið fram
margar spurningar á þessum
fundum. Á fundinum kemur
fram, að Anderson, hershöfð-
ingi telur að mesta hættan stafi
af „aðgerðum undirróðurs- og
byltingarafla I landinu sjálfu.”
Bjarni Benediktsson tekur fram
i viðræðunum að nauðsynlegt
kunni að verða að hafa vörð i
Keflavik til þess að verja stöðv-
arnar gegn skemmdarverkum.
Ennfremur sagði hann að
islendingar heföu „150 lögreglu-
menn, að mestu óvopnaða i
Reykjavík og þeir (þe. Islend-
ingar) vildu efia þann liðsstyrk,
en til þess skorti fé. En þetta
væri samt sem áður vandamál,
sem Island þyrfti að glima við.
Nú þyrftu þeir vernd gegn
óspektum kommúnista.
Kommúnistar gætu hrifsað til
sin völdin yfir öllu landinu, hve-
nær sem þeim sýndist, og þetta
væri vandamál, sem Island yrði
að leysa”, segir orðrétt i
greinargerðinni. Þar segir enn-
fremur:
Hvatti til
innanlandsátaka
„Anderson hershöfðingi benti
á, að kommúnistar væru ekki
fjölmennari en hinn hluti
þjóðarinnar og spurði af hverju
ibúarnir tækju ekki höndum
saman. Bjarni Benediktssori
kvað islendinga frábitna þvi að
beita valdi og flestir islendingar
tryðu þvi ekki, að kommúnistar
myndu gera það. Það er erfitt
að ala þjóðina upp og breyta
hugsanagangi hennar, og þetta
er helsta hindrunin á tslandi
gegn myndun herstyrks og aðild
að Atlanshafssáttmálanum.”
Ennfremur segir i greinar-
gerðinni: „Bjarni Benediktsson
benti á að þeir (rússar —
innskot mitts s.) gætu valdið
jafnmiklu tjóni með minni
áhættu með þvi að nota fimmtu
herdeildina. Ég (Hickerson)
endurtók, að innlend
skemmdarverk virtust vera
mesta hættan og það ylli meiri
áhyggjum en hugsanleg árás.”
Af þessari greinargerð er
ljóst:
1) Að Bjarni Benediktsson
taldi höfuðástæðuna fyrir nauð-
syn NATO-aðildar vera starf-
semi islenskra sósialista.
2) Að hann taldi að nauðsyn-
legt væri að breyta hugarfari
þjóðarinnar til þess að hún
samþykkti hersetu hér á landi.
3) Að bandarisku þátttakend-
urnir voru sammála þessari af-
stöðu islenskra ráðamanna og
að þeir litu á aðildina að NATO
til þess að unnt væri að berjast
gegn stjórnmálaáhrifum is-
lenskra sósialista, auk þess sem
þeir hvöttu til innanlandsátaka
gegn sósialistum. (Anderson). .
4) Að islenski utanrikisráð-
herrann leit á lögregluna hér
sem bandamann i árásum á
islenska sósialista og að hann
vildi gjarnan ná samkomulagi
við bandarikjamenn um að efla
lögregluna hér á Iandi.
5) Allt þetta staðfestir að her-
setan og aðildin að NATO er af
ihaldinu og bandarikjamönnum
hugsuð sem einskonar virkis-
garður gegn islenskum sósial-
istum og þar með er enginn vafi
á þvi lengur að þannig hefur
herstöðin verið notuð á beinan
og óbeinan hátt.
Lokaskýrslan er frá Wash-
ington 29. júli. Þar koma þessi
sömu viðhorf fram, en viðfangs-
efni skýrslunnar er að meta
stöðu Bandarikjanna á íslandi
„með sérstakri hliðsjón af hætt-
unni á stjórnarbyltingu
islenskra kommúnista” I
skýrslunni kemur fram að
bandarikjamenn gerðu áætlun,
um hvernig ætti að vinna gegn
sósialistum.
Loks er vert að geta þess að
hvorki Emil Jónsson né Ey-
steinn Jónsson létu I ljósi sömu
skoðanir eða stuðning við skoð-
anir Bjarna Bcnediktssonar I
þessum málum. Afstaða
Eysteins virðist i meginatriðum
hafa byggst á þvi að nauðsyn-
legt væri að verja landið fyrir
utanaðkomandi hættu. —s.
... OG SKORIÐ