Þjóðviljinn - 19.09.1976, Qupperneq 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 19. september 1976.
Finnlandstextar
eftir Árna
Bergmann
ANNAR SKAMMTUR
Hnýsni
fyrir
frum-
sýnmgar

Þeir baru saman bækur um Hundana: Frá vinstri — höfundurinn Christer Kihl-
man, leikstjóri Veli-Matti Saikkonen; leikmynd Kari Liila.
.
Héraðsleikhúsið i Kuopio rekur m.a. sérstakan
skólaieikhóp.
endalokum voru til lýöræBis-
legrar umræðu i leikhúsinu.
Allir sekir
Hundarnir í
Casablanca
Kvöld eitt fæ ég að fara niður i
þann djúpa kjallara þar sem Lilla
teatern er til húsa og fylgjast
stundarkorn með þvi, hvernig
leikrit verður til. Höfundur,
Christer Kihlman, skærast ljós
sænskfinnskra bókmennta, situr
þar i sal og strýkur skegg sitt:
leikritiö er eftir hann. Það heitir
„Hundarnir f Casablanca”. Það
heitir svo vegna þess, segir Kihl-
man, að aðalpersónunni i leiknum
(sem allir tala um en aldrei sést á
sviðinu) finnst hann vera jafn
einmana, hrakinn og alls vesæll
og hundarnir i þeirri borg.
Annars gæti þetta leikrit gerst
hvar sem væri segir höfundur,
þótt kveikjan að þvi sé reyndar
atvik sem gerðust hér i Finnlandi.
Það fjallar um hómósexúalista,
en reynir um leið að ráðast gegn
fordómamaskinunnigegn ýmsum
minnihlutum, hópum, þeim sem
eru „öðruvisi”. Christer hefur
verið meö á flestum æfingum og
eins og sjá mátti af handritum
hafði verkið breyst gifurlega i
meöferð leikara og leikstjóra —
og ég held það sé mikiö til
batnaðar segir höfundur. Þegar
þessi æfing var haldin, var endir
reyndar ekki fundinn á leikritið,
sem átti að frumsýnast 10.
september — þrjár tillögur að
Hundarnir i Casablanca er vel
skrifað verk. Það gerist á biðstofu
á sjúkrahúsi: eftir að höfundur
hefur um hrið leitt okkur á villi-
götur með þvi að láta okkur halda
að kannski sé gyðingurinn Móses
aðalpersónan, en hann er að biða
eftir að kona hans fæöi, kemur á
daginn, að tal persónanna snýst
mest um ungan mann, Josef
Mann, sem hefur hent sér út um
glugga og er f lifshættu. Orsök
slyssins er sú kreppa sem hann er
i sem hómósexúalisti. A sviðinu
deila móðir hans, stjúpi, prestur,
elskhugi, eiginkona um það, hver
beri sök á því hvernig fór. Bygg-
ingin minnir á An Inspector Calls
eftir Priestley: aðalpersónan sést
aldrei á sviðinu, en það kemur á
daginn, að allir áttu sinn hlut af
sektinni þótt enginn beinlinis
hrinti Jósef út um gluggann. I
annan stað gætum við minnst
ræðu gyöingsins Shylokcks úr
Kaupmanni i Feneyjum þegar
ástmaður Jósefs fer með fallega
lýriska varnarræöu fyrir hómó-
sexúalista og þeirra ástir á
sviðinu. Adeilanerá köflum mjög
bitur, einkum i meðferðinni á
prestinum og fjölskylduvininum
hræsnisfulia og á stjúpanum
Helmut, sem gapir mikinn um
svivirðu hommerfs, en hefur
ekkert á móti þvi aö prófa Jósef
sjálfur. Gyðingurinn Móses, sem
Asko Sarkola leikur af ágætri
snilld, er skemmtilega skrifað
hlutverk: hann verður til þess að
minna á að fordómakvörnin
malar marga hópa: f gær júöa, i
dag komma eða homma....
Margbreytileiki
Borgar Garðarsson fer í þessu
verki með hlutverk lögreglufull-
trúa sem rekur úr fólkinu garn-
irnar i seinni þætti (sjá viötal hér
á opnunni). Hann sagði mér að
þegar væru komin viðbrögð við
þessu leikriti: umboðsmaður
leikhússins hjá Fazers-bakari
hafði fyrirfram afþakkað að sjá
svona svinari. (En Lillan byggir á
umbakerfi hjá fyrirtækjum sem
reyna að drifa sitt fóik i leik-
húsið).
Asko Sarkola, sem helst hefur
orð fyrir Lillan sagði, að það væri
ekki einfalt mál að lýsa linu leik-
hússins i verkefnavali, það þyrfti
bæði að vera þjóðlegt (sýna finn-
landssænskum verkefnum sóma)
og alþjóðlegt — i sem fæstum
orðum sagt: sýna margbreytileik
lifsins. Nefnum dæmi: Claes And-
ersson, John Borgum og Viveca
Bandler eru að sjóða saman
kabarett sem á að heita Verandan
— þar á eftir átti að vekja upp
Bláfuglinn eftir Maeterlinck...
Aður en við segjum skilið við
þetta ágæta hús: það hefur náð
þeim merkilega árangri, að 4 af
hverjum tiu áhorfendum eru
finnskumælandi eða tvityngdir.
Kannski er þetta sú sænsk menn-
ingarstofnun i Finnlandi sem
einna best gengur að yfirvinna þá
tregðu sem fylgir þvi að reyna að
skilja mál sem er jafnólikt þinu
eigin og sænska er finnsku.
Áhyggjur af
Runeberg
Þessa ágústdaga var annað
leikrit að verða til á fjölum
Sænska Ieikhússins i Helsinki, og