Þjóðviljinn - 06.10.1977, Blaðsíða 5

af erlendum vettvangi
Fimmtudagur 6. október 1977 ÞJÖÐVILJINN — SIÐA S
Lance-málið
varanlegt áfall
fyrir Carter
„Þrennt er það, sem fólki er al-
vöruniál. Trúarbrögð þess,
fjölskyldan og þó fyrst og fremst
peningar þess.” Þetta er að sögn
biandarfska blaðsins Time eftiriæt
isspakmæli Bert Lance, fjárlaga-
stjóra Carter-stjórnarinnar og
eins helsta áhrifamanns stjórnar-
innar, sem nú hefur orðið
að segja af sér og yfirgefa
Washington vegna þess að
Bandarikjamenn eru ekki ennþá
búnir að jafna sig af þynnkunni
eftir Watergate-hneykslin. Og
ásakanir þær, sem um siðir
hröktu Lance úr embætti, voru
einmitt þess efnis að hann væri
full frekur til fjár.
Lance er Georgiumaður eins og
Carter og hefur verið náinn sam-
starfsmaður hans siðan 1966 að
minnsta kosti. 1 Bandarikjunum
kemstenginn fetið i stjórnmálum
án þess að hafa aðgang að gildum
sjóðum, og þegar Carter hóf
baráttu fyrir þvi að komast að
sem rikisstjóri Georgiu, varð
Lancehonum betri en enginn með
þvi að tryggja honum stuðning þó
nokkurra sterkefnaðra kaup-
sýslumanna og atvinnurekenda.
Siðan hafa þeir tveir fylgst að.
Forsetar„utanaf landi”.
1 Austurrikjunum er til staðar
gamalgróið fjármálavald og auð-
jöfraættir, sem rekja kyn sitt
aftur til upphafs Bandarikjanna.
Þetta „fina” fólk hefur tilhneig-
ingu til að lita smáum augum á
stjórn- og fjármálamenn „utan af
landi”, það er að segja þá, sem
koma frá öðrum hlutum landsins,
þar sem byggð og efnahagslegur
uppgangur eiga sér skemmri
sögu. I staðinn mætir þessi
austurrikjaaðall tortryggni
mannanna „utan af landi.” Sá
hefur þvi jafnan verið háttur
Bandarikjaforseta, sem hafist
hafa til áhrifa utan hinna útvöldu
forustuhópa i Washington, New
York og Nýja Englandi, að taka
með sér f Hvíta húsið gamla
stuðningsmenn sina, trúnaðar-
menn og vini, koma þeim inn i
stjórnina og starfslið Hvita húss-
ins. Þetta eru menn, sem þessir
forsetar af „lágum stigum”
þekkja út i gegn og treysta, og
hafa enga minnimáttarkennd
gagnvart eins og „heimsborgur-
um” höfuðborgarinnar og
Austurrikjanna. Þegar Truman
varð forseti að Roosvelt látnum,
tók hann með sér til'Washington
heilan hóp gamalla félaga sinna
frá Missouri, sem eins og hann,
höfðu komist til áhrifa i skjóli
vægast sagt vafasams athafna-
manns að nafni Tom Pendergast,
sem Truman sagði um að hefði
verið „eins líkur Stalín og nokkur
maður hefði getað verið” — lik-
lega báðum til hróss. Svipað gerði
Nixon og siðan Carter tók við hef-
ur hann ekki látið á sér standa að
fylla Hvita húsið af Georgiu-
mönnum.
„Á engan hátt hæfur..”
Spilling er oft á næstu grösum
við fjármál, og i mörgum banda-
risku rikjanna hafa stjórn- og fjár-
mál lengi verið flækt saman i
margskonar ógeðslegar bendur.
Slikuhafa menn lengi vanist þar i
landi, og fyrir fáum árum hefði
varla neinn farið að gera sér
mikla rellu út af þvi, þótt ein-
hverjir embættismenn nýkjörins
forseta ættu að baki eitthvað
flekkótta fortið á þvi sviði. En
Watergate-hneykslin ofbuðu
Bandarikjamönnum, sem þrátt
fyrir allt hafa allsterka tilhneig-
ingu til að sýnast — og jafnvel
vera — ærlegir, og Carter vann
forsetakosningarnar ekki hvað
sist á eindregnum loforðum um
heiðarlega og óflekkaða stjórn.
Þessvegna eru hans menn meira
undir smásjá blaðanna og þings-
ins en áður hefur lengstum
þekkst.
Ekki hafði Lance lengi verið i
stjórn Carters er farið var að
bera honum sitthvað misjafnt á
brýn. Hann var sagður hafa verið
skæður með að láta sér verða á
yfirdrátt i bönkum Georgiu, þar
sem hann hafði mikil itök, hafa
notað flugvél i eigu rikisbanka
Georgiu til persónulegra og póli-
tiskra þarfa, notað aðstöðu sina i
bönkunum til að verða sér úti um
óeðlilega rausnarleg lán, svikið
undan skatti, og fleira og fleira i
þeim dúr. Ein alvarlegasta ásök-
unin — og ein af þeim sem mun
hafa verið sönnuð — var á þá leið
að Lance hefði selt banka sem
hann átti að mikluleyti sjálfur,
notaða einkaflugvél sina fyrir
miklu meira en sannvirði. Hófst
nú mikil skothrið á Lance — og
siðan á Carter — i þinginu og þó
einkum blöðum, og meira að
segja Wall Street Joumal, sem
varla verður sakað um fjandskap
við athafnamenn, komst að þeirri
niðurstöðu að ferill Lance i
bankamálum væri sllkur, að hann
væriá engan hátthæfursem f jár-
lagastjóri.
„Bert, ég er stoltur af
þér”
Carter varði vin sinn lengi vel
eindregið, kvaðst treysta honum
takmarkalaust og lét engum
steini óvelt til að auglýsa sam-
stöðu sina með honum. „Bert, ég
erstolturaf þér”, sagði forsetinn.
En þegar Lance — og þar með
spurningin um heiðarleika
Carter-stjórnarinnar — var orðið
aðalmatur blaðanna dag eftir
dag, mun þeim félögum hafa orð-
ið ljóst að leiðir þeirra yrðu að
skilja. Sv'o að Bert sagði af sér og
fór heim til Georgiu.
En þar með er ekki sagt að
Carter sé búinn að bita úr nálinni
i þessu máli. Þar sem þeir Lance
hafa lengi verið félagar i stjórn-
málum, spyrja nú margir hvort
Carter hafi ekki hlotið að hafa vit-
að eitthvað um fjármálabrall
þessa vinar sins. Og ef hann vissi
um það, hvers vegna skipaði hann
Lance þá i eitt áhrifamesta
embætti stjórnarinnar? Raunar
voru völd Lance, þennan stutta
tima sem hann hélst við i Was-
hington, öllu meiri en sem svarar
embætti fjárlagastjóra. Hann var
einn nánasti samstarfsmaður for-
setans og einn af helstu ráðunaut-
um hans i efnahgsmálum.
Sundurtættdýrðar-
mynd.
Þetta lita margir á sem ljósa
visbendingu þess, að Carter hafi
brugðist þvi kosningaheiti sinu að
tryggja þjóðinni „ærlega stjórn”.
„Við höfum þegar séð nóg til þess
að vita, að Carter er ekki minni
hræsnari en hver annar meðal-
stjórnmálamaður,” hreytti Wall
Street Journal út úr sér. Time
segir að þetta mál hafi afhjúpað
uggvænlegan eiginleika i fari
Carters: þegar honum geðjast að
einhverjum eða treystir honum
sem af eðlisávisun, þá sé hann
reiðubúinn að láta sem hann sjái
ekki veikleika þess hins sama.
Blaðið bætir þvi við, að
Lance-málið hafi gert að verk-
um, að héðan i frá sé vonlaust
fyrir Carter að telja fólki trú um,
að hann sé eindreginn riddari sið-'
ferðilegs hreinleika I stjórnsýslu.
Niðurstöður skoðanakannana
styðja þessa fullyrðingu, en sam-
kvæmt þeim hafa vinsældir Cart-
ers farið dvinandi meðan
Lance-þvargið var i gangi. 1
kosningabaráttunni tókst að telja
miklum fjölda Bandarikjamanna
trú um, að Carter væri hrekklaus
dreifbýlingur, laus við spillingu
og engum klíkum háður. Þessa
mynd — sem auðvitað var aldrei
ekta — hefur Lance-málið tætt i
sundur. Yfirlýsing Carters við
brottför þessa gamla félaga hefur
og varla bætt úr skák fyrir hon-
Klaus Croissant:
Fasismínn flæðir yfír
V estur-Þýskaland
PARtS 3/10 Reuter — Vestur-
þýski lögfræðingurinn Klaus
Croissant, sem handtekinn var i
Frakklandi 30. september eftirað
hafa farið þar huldu höfði i tvo
mánuði, sagði i dag fyrir rétti að
ný bylgja fasisma flæddi nú yfir
Vestur-Þýskaland.
Klaus Croissant var verjandi
manna úr hinum svokallaöa
„Baader-Meinhof hóp” en flýði
land fyrir tveimur mánuðum.
Sagði hann að vestur-þýsk yfir-
völd hundeltu hann vegna þess aö
hann hefði sagt að þau létu
„skæruliðana” deyja I hungur-
verkföllum. Vestur-þýska stjóm-
in hefur ákært hann fyrir þátttöku
i skæruliðastarfsemi „Baader-
Meinhof hópsins” og krafist þess
aö hann yrði handtekinn og fram-
seldur.
Hann fór fram á það I dag að
hannyrði látinn laus gegn trygg-
ingu,og lýsti þviþá yfir fyrir rétt-
inum að stjórn Vestur-Þýska-
lands heföi vakiö upp nýja tegund
fasisma sem væri lævislegri en
hinn fyrri en hættulegri af þeim
sökum. Dómarinn leit svo á aö
þar sem ekkiværi búið að þýða öll
málskjölin á frönsku gæti hann
ekki kveðið upp úrskurð og
frestaði málinu i viku. Mun Klaus
Croissant þvi sitja áfram i
fangelsi að svo stöddu.
Bert Lance var einn helsti maðurinn á bak við Jimmy Carter allt frá
þvi að framaferill þess siðarnefnda i stjórnmálum hófst.
um. Þar endurtók Carter að hann
treysti Lance fullkomlega og
kenndi blöðunum um að hann
hefði neyðst til að fara frá.
Enda þótt þvf fari fjarri að allar
ásakanirnar á hendur Lance hafi
verið sannaðar, þá er ekki vafi á
þvi að almannarómurinn er sá, að
hann hafi á engan hátt verið til
þess fallinn að verða einn áhrifa-
mesti aðilinn i „siðvæðingar-
stjórn” Carters. Þvi er hætt við,
að margir muni lita á kveðjuorð
Carters i garð Lance sem merki
um forherðingu. Þetta mál gæti
þvi orðið stjórn Carters afdrifa-
rikt.
dþ
SILDVEIÐAR í NORÐURSJÓ:
Samkomulag
um veiðikvóta
KAUPMANNAHÖFN 3/10 Reuter
— Danir, norðmenn og svlar ætla
að draga úr slldveiðum sinum I
Skagerak og takmarka þær við
14.500 tonn árlega I stað þeirra
80.000 tonna sem nú eru veidd að
sögn talsmanns fiskveiðiráðu-
neytisins i Kaupmannahöfn.
Talsmaðurinn sagði frétta-
mönnum að þessar þrjár þjóöir
hefðukomistaö samkomulagi um
nýja sildveiðikvóta en nefnd
Efnahagsbandalangsins I Brussel
ætti þó enn eftirað samþykkja þá.
Fer sú nefnd með öll fiskveiðimál
aðildarrikjanna. Samkvæmt
þessum kvótum fá danir 7.000
tonn, sviar 5.000 og norðmenn
2.500.
Talsmaðurinn sagði aö sam-
komulagið gengi I gildi 1. janúar
næsta ár en hann bætti við aö
gerðaryrðu ráðstafanirtil að tak-
marka sfldveiðar i Skagerak þeg-
ar i næsta mánuði.
Félagið ísland —
DDR
minnist 28. þjóðhátiðardags Þýska Al-
þýðulýðveldisins með samkomu að
Lækjarhvammi, Hótel Sögu, föstudaginn
7. október 1977 kl. 20.30.
Dagskrá:
1. Ávarp:
Dr. örn Erlendsson, form. Félagsins Is-
land-DDR
Georg Spitzl, Charge d’Affaires a.i.
2. Skemmtiatriði:
Visnasöngur, örn Bjarnason
Samkór Trésmiðafélags Reykjavikur
3. Dans.
Kynnir: Kristbjörg Kjeld, leikkona.
Allir félagsmenn og vinir þýska Alþýðu-
lýðveldisins velkomnir.
Stjórnin