Þjóðviljinn - 15.02.1978, Page 9

8 SÍÐA — ÞJ6ÐVILJINN Miövikudagur 15. febrúar 1978
Karpov hefur nú sama
styrkleika og Fischer
þegar hann var bestur
AUt frá árinu 1962, aö sovéski
skákmaöurinn Lev Polugajevski
varð stórmeistari, eftir sigur á
alþjóölegu skákmóti I Mar del
Plata og 2. sæti i minningarmóti
um Capablanca.hefur hann veriö
velþekktur meöal skákmanna um
alian héim, en það var þó ekki
fyrr en um 1970 að stjarna hans
fer að skina skært,og 1973 hlaut
hann heimsfrægð er hann ávann
se'r rétt til þátttöku f áskoranda
einvígjunum og lenti þar á móti
Karpov, núverandi heimsmeist-
ara, sem þá var að hefja sinn
merkilega skákferii. Síöan þá
hefur Polugajevski verið í hópi
allra bestu skákmanna heims.
Hann teflir nú sem kunnugt er á
Reykjavikurskákmótinu, þar
sem honum hefur ekki gengiö sér-
lega vel og kennir hann um hinum
nýju timamörkum, sem hann
segir að trufli sig óvenju mikið á
viðkvæmu augnabliki. Þegar
Þjóðviljinn óskaði eftir viötali við
hann, var það auðfengið.
Polugajevski er fremur lág-
vaxinn, grannur, en dökkur yfir-
litum, með hvöss, nærri svört
augu, sem þó leiftra þegar hann
segir frá einhverju sem honum
finnst skemmtilegt.
Ekki skákmunkur. en
kannski skák,,idijót”
„Nei, ég fylli ekki hóp þeirra
sem sumir kalla skákmunka,
þeirra sem alls ekki hugsa um
neitt nema skák, en ég get
kannski kallast „skákidijót”, þvi
skák er mér svo mikils virði að
ég hef fórnað henni minum bestu
árum og sé ekki eftir þvi. Hins-
vegar lauk ég minu námi i raf-
magnsverkfræði og hef‘ dálitið
unnið við það, svona til að fylgjast
með og geta hafið störf f raf-
magnsverkfræðinni þegar mér
fer að daprast flugið i skákinni.”
Polugajeski er 43ja ára gamall,
frá borginni Kujbisjet, en fluttist
til Moskvu 1961 þegar hann gifti
sig og þar hefur hann búið siðan.
„Égbyrjaði að tefla smástrák-
ur og árið 1947; þegar ég var 12
ára komst ég uppi 1. flokk i Sovét-
rikfunum. Og 18 ára varð ég
kandidat til meistaratitils. 1960
varð ég stórmeistari i Sovétrikj-
unum og 1962 alþjóðlegur stór-
meistari. Þetta er nú svona i' stór-
um dráttum ferill minn i titla-
stiga skáklistarinnar. Bæði 1973
og 1977 náði ég að komast i áskor-
endaeinvigi, 1973 gegn Karpov og
þar tapaði ég, og siðan 1977, þá
sigraði ég fyrst Mecking frá
Brasilinen tapaði svo fyrir Korts-
noj.”
— Þú sagðir áðan að þú hefðir
unnið dálitið að þinu fagú er
möguleiki fyrir skákmena þegar
þeir eru komnir með þann styrk-
leika sem þú hefur að sinna öðru
en skák, ef þeir eiga ekki að
dala?
„Nei, ég tel aðþað sé ekki hægt,
ekki almennt, en þaö eru þó til
menn sem geta unnið með skák-
inni og halda styrk sinum. Þar
má til að mynda nefna Botvinnik
og nokkra fleiri, en eins og ég
sagði áðan þá tel ég að það heyri
til undantekningar að hægt sé að
koma þessu heim og saman.”
Hver verður að búa sér
til æfingakerfi
— Þetta þýðir sem sé að skákin
er orðin svo flókin að menn geta
ekki með góðu móti sinnt neinu
öðru ef þeir ætla að halda sér á
toppnum; en hvernig æfa þá
sovéskir stórmeistarar?
„Um það hvernig menn þjálfa
sig er ekki til nein algild regla;
hver stórmeistari verður aö búa
sér til sitt eigið æf ingakerfi.og þar
á ég við, að menn eru svo mis-
jafnir að það sem hentar einum,
hentar öðrum ekki. Sumir þjálfa
sig allan daginn og ná góðum
árangri, öðrum fellur betur að
vera styttra að i einu og hvila
hugann þess á milli. Enn aðrir
vinna i skorpum, nokkradaga, en
taka sér svo langa hvild i milli.
Og enn fleiri útgáfur eru tíl. En
eitt er þó öllum sariieiginlegt,
enginnnærlangt á mótum, nema
með góðum undirbúningi, sem
kostar mikla vinnu. Það fer eng-
inn langt nU til dags á náðargáf-
unni einni saman, þaö þori ég að
fullyrða. Og það hefur sýnt sig
marg-oft, að merkir skákmenn
dala ótrúlega fljott, eftir að þeir
slá af við þjálfun sina; hvorki
reynsla né náöargáfan geta
bjargaö mönnum, ef þeir þjálfa
sig ekki.
Éghef ekki fasta stundaskrá að
fara ef tír við mina þjálfun og það
fer allt eftir þvi hvað ég er að
undirbúa mig fyrir hverju sinni,
hvernig ég haga minni þjálfun.
Stundum finnst mér kannski að
ég standi illa að vigi i byrjunum;
þá tek ég það mál sérstaklega
fyrir og þegar ég tek eitthvaö
svona fyrir, þá vinn ég i skorpum.
Hafa þeir náð sama styrkleika?
Kannski 10 tima á dag i marga
daga,-og þegar ég finn að ég hef
gertallt sem hægt er, hvili ég mig
og reyni þá að hugsa ekki einu
sinni um skák. En vanalega er ég
við þjálfun svona 3 tima á dag.
Svo kemur fyrir að mér finnst ég
orðinn þreyttur á skák, þá fer ég
alveg frá henni um tima og
stunda þá Iþróttir eða geri eitt-
hvað sem mig langar til. Það get-
ur aftur á móti verið dáh'tið erfitt
fyrir menn að meta það, hvenær
þeir eiga að hvila sig og hvenær
ekki. En það verður hver að f inna
út fyrir sig.
Þegar ég svo tek þátt í mótum,
einsogmótinuhér á Islandi þessa
dagana, þá skoða ég ekki svo
mjög hvern einstakling á mótinu,
kannski eyði ég svona einni
klukkustund á dag i það. En ef ég
á biðskák þá getur allt eins svo
farið að ég vaki yfir henni alla
nóttina eða jafnvel meira; ég hlífi
mér aldrei ef ég á biðskák. Og
svona mótverður þegar allt kem-
ur til alls óskaplega mikiö álag á
mig. Ég er ailtaf i spennu þegar
ég er að tefla og i löngu móti
reynir slikt að sjálfsögðu mjög á
menn.
Nýja timareglan slæm
fyrir mig
„Það er afar misjafnt hvaða
stil menn temja sér I skák. Sumir
ienda aldrei i timahraki, en aðrir
nærri þvi alltaf og svo er auðvitað
allt þar á milli. Ég hef þaö fyrir
sið að reyna ávalt að flækja stöö-
ur frekar en einfalda þær. Þess
vegna hentar þetta nýja tima-
form á mótinu hér heldur illa
fyrir mig. Með þvf að setja tima-
mörká 30leiki á 1,5 klukkustund,
leyfist manni ekki að velta fyrir
sér fióknum hlutum. En enda þótt
að þessi timaregla henti mér
ekki,hentarhúnöðrum veLog það
er sannarlega gaman að fá að
taka þátt i að prófa þetta."
— Éf við vikjum aðeins aftur að
þjálfun þinni, sumir skákmeist-
arar i Sovétrlkjunum hafa sér-
stakan þjálfara eða einhvern sem
æfir með þeim; er það þannig hjá
þér?
„Já, ég hef unnið mikið með
skákmeistara sem heitir Bagirof,
hann er alþjóðlegur meistari og
er 41 árs gamall. Hann er kominn
með fyrri áfanga að störmeist-
aratith og ég spái þvi, að mjög
stutt sé i það að hann verði stór-
meistari. Til að mynda stóð hann
sig einkar vel á sovéska
meistaramótinu siðasta”.
Skákkennsla i Sovétrikj-
unum
— Nú mun skák ekki annars-
staðar Utbreiddari en i Sovétrikj-
unum, hvernig er hagað skák-
kennslu og æfingum barna og
unglinga þar?
„Já, það errétt, skák er mjög
útbreidd i' Sovétrikjunum, og
hann er stór barnahópurinn, sem
fæst þar við að tefla skák. Og i
Sovétrikjunum er kerfi af skák-
mótum fyrir börn og unghnga i
gangi, þannig að þau efnilegustu
fá mýmörg tækifæri til að reyna
sig. Eitt frægasta mótið fyrir
börn og unglinga heitir „Hviti
hrókurinn”, sem er áfangakeppni
skólabarna. Siðan er keppni sem
er mjögsterk og með dálitið sér-
stæðu sniði. Þar er um að ræöa
mót þar sem mætast skáksveitir
frá mörgum borgum landsins, i
hverri sveit er átta manns. Einn
stórmeistari og 7 manna flokkur
unglinga, 6 drengir og ein telpa.
Siðan er fyrirkomulagið þannig
að ef það væri til að mynda ég
með mina unglingasveit, þá
myndi ég sem stórmeistari keppa
við 7 manna unglingasveitina frá
til að mynda Tallin og yrði ég þá
að keppa við þessa 7 unglinga
með fullri timalengd á skákina,
en stórmeistarinn sem kæmi með
Tallin-sveitinni, myndi þá keppa
við mina unglingasveit. Þegar
svo mótið er bUið, er allt lagt
saman, minn árangur og árangur
unglingasveitar minnar, og sá
hópurinn sem flesta vinninga
hlýtur er sigurvegari. Þarna
gefst efnilegustu unglingum
hverrarborgartækifæriá að tefla
við reynda stórmeistara og öðlast
þannig bæði reynslu og þekkingu.
Þannig fær til að mynda hver
unglingasveit að tefla við 6 stór-
meistara á mótinu.
Þá má tilnefna hinn fræga
skákskóla Botvinniks i Sovétrikj-
unum. Or þeim skóla hafa komið
margir efnilegustu og bestu skák-
mönnum Sovétrikjanna, svo sem
Karpov svo dæmi sé nefnt.
Unglingamir i skóla Botvinniks
eru á aldrinum 13-17 ára og koma
allsstaðar að úr landinu. Þau eru
20 i einu i skólanum og eru i 2x20
daga á ári. Og það er vinsæl hug-
mynd i Sovétrikjunum að stór-
meistarar stofni svona skákskóla.
Hver veit nema ég stofni seinna
meir svona skákskóla, það held
ég að gæti vel komið til greina.
— En ef nú kemur fram sérlega
efnilegur unglinguri skák, er eitt-
hvað sérstakt gert fyrir hann til
að hjálpa honum og kenna?
„Slikur unglingur á ótal mögu-
leika á að þjálfasig upp. Þaö eru
mótin, sem ég nefndi áðan, og i
sumar og vetrarfrium skólabarna
er reynt að halda uppi eins mörg-
um mótum og frekast er unnt og
þau eru haldin á vegum Skák-
sambandsins. Og þegar ungt fólk
sýnir að af þvi má búast við miklu
er allt gert sem hægt er til að
auka á getu þeirra og kunnáttu.
Þar má til nefna þjálfara og svo
getur þetta unga efnilega fólk
leitað til ýmissa stórmeistara,
sem eru alltaf reiöubúnir tíl aö
aðstoða það og segja þvi til.
Bestu árin 30—35 ára
— Ekki munu allir á einu máli
um það á hvaða aldri skákmenn
standaá hátindinum, hvert er þitt
áht á þvi?
„Ég hygg að besti aldur skák-
manna séu árin frá 30 til 35 ára.
Fyrir nokkrum árum mun aldur-
inn i kringum fertugt hafa veriö
talinn bestur en þetta hefur færst
niður. Ég hygg að fullyrða megi
að 10—12 ára gamlir krakkar hafi
nú orðið álika mikinn skákþroska
og unglingar 15—16 ára höfðu
fyrir svona tveimur áratugum
siðan og þar af leiðir að bestu ár
skákmannsins færast niður. Hitt
er svo annað mál að menn geta
teflt af fullum krafti fram yfir
fimmtugt, en úr þvi menn eru
orðnir fertugir þurfa þeir að
leggja mun meira á sig við æf-
ingar, en menn um þritugt til að
halda sama styrkleika . Þetta er
mitt álit. Svo er annaö, en það er
að menn sem komnir eru yfir
fertugt, svo maður tali nú ekki
um þegar menn eru komnir yfir
fimmtugt, þá þreytast þeir miklu
fyrr i mótum en hinir y ngri. En á
móti kemur að visu sú mikla og
dýrmæta reynsla sem sá eldri
hefurogþað vegur þugnt. En svo
eru i þessu máli eins og öllum
öðrum, undantekningar og er
hægt að nefna nokkra menn sem
hafa afsannað þetta sem ég er að
segja, svo sem Smyslov, svo
dæmi sé tekið, en ég hygg þó að
þeir séu frekar undantekningin,
sem sannar regluna.
List og sköpun
— Hvað er skák, er hún iþrótt
eða list?
„Um þetta greinir menn á eins
og annað. Smyslov segir að skák
sé fjórþætt. Visindi, Iþrótt, list og
sköpun. Ég hygg aö hver stór-
meistari liti á einn þessara þátta.
Ég held þvi fram að skák sé list
og sköpun og ég vil ekki að þáttur
iþróttarinnar þjarmi þar að, eins
og ég tel að hann geri meö nýju
timareglunni á Reykjavfkurskák-
mótinu. Ég vil tefla skák sem
heillegt verk og tel mig vera að
skapa þegar ég tefli skák. Og ég
tel að einmitt á þeim tima i skák-
inni þegar fyrri timamörkin
þjarma aö manni á mótinu hér,
standi maður hvað dýpst i sköp-
uninni i skákinni og þess vegna
koma þau mér svo illa, eins og ég
sagöi áðan.
Karpov sá besti
— Þá langar mig aðeins að
biðja þig að spá um úrslit i
væntanlegu einvigi þeirra Karp-
ovs og Kortsnojs?
„Já, ég þekki þánúbáða all vei
sem skákmenn og að minu áliti
stendur Karpov betur að vigi i
þvl einvigi. Karpov er að minu
áliti sterkari skákmaður en
Kortsnoj, en það verður lika að
taka tillit til þess, að þetta einvigi
þeirra venður mjög hlaöið spennu,
en samt spái ég Karpov sigri. Og
ég tel engan vafa á þvi að Karpov
sé besti skákmaður heims i dag,
og hann er enn að bæta sig, enda
aðeins 25 ára gamall. Hann hefur
alveg einstaka hæfileika frá
náttúrunnar hendi, sem hann
hefur ræktað sérlega vel. Það er
til að mynda með ólikindum hvaö
hann er alltaf fljótur að leysa
flóknustu hluti i skákinni, ég
þekki engan sem stendur honum
þar jafnfætis.
Ég tel heldur engan vafa á þvi
að Karpov hafi nú þegar náð
sama styrkleika eða jafnvel
meiri styrkleika, en Fischer hafði
þegar hann var uppá sitt besta.
Og það var harmleikur fyrir
skákina að þeir skyldu ekki mæt-
ast við skákvorðið þegar Fischer
var uppá sitt besta. Að tala um
einvigi þeirra á milli nú, er tómt
mál, Fischer á alls enga mögu-
leika gegn Karpov nú, eftir að
hafa einangrað sig frá skák-
keppni i heil 5 ár, slikt þolir eng-
inn maður hversu góður sem
hann hefur verið. En á réttum
tima hefði einvigi milli Karpovs
og Fischers verið mesti viðburð-
ur skáksögunnar, i langan tima.
Stórefnilegir skákmenn
á islandi
— Að lokum, hvernig hefur þér
likað á Reykjavikurskákmótinu
það sem af er?
„Þetta er mjög sterkt mót og
framkvæmd þess öll til fyrir-
myndar. Og það er gaman að sjá
þessa ungu skákmenn ykkar sem
taka þátt i þessu móti, þar eru
mikil efni á ferðinni og vist er að
Islendingar þurfa engu aö kviða
framtiðinni i skák, þið hafið þeg-
ar eignast menn, sem munu halda
merki stórmeistaranna ykkar á
lofti i framtiðinni. Annars er
skákstyrkleiki tslendinga næst-
um ævintýri og þið eru margfalt
sterkari i skákinni en mannfjöldi
hér segir til um að ætti að vera
mögulegt. Og að þetta litla riki
skuli hafa haldið tvö HM einvigi,
fyrst sjálft einvigið um titilinn
milli Spasskys og Fischers og siö-
an einvigiö á milli Spasskys og
Hort, það segir meira en mörg
orð um hve virtir Islendinear eru
á skáksviöinu. —S.dór
Miðvikudagur 15. febrúar 1978 'ÞJÓDVILJINN — SIÐA 9
...ísland
þar f
engu að
kvíða
með
f ramtiöina
á sviði
skák
listarinnar.
JgBB « 1 Wl
í m * M H. Æ j|L. ÆLm
LEIKRIT BJÖRNS BJARMAN:
„Póker” sýnt á
Nordurlöndunum
1 s.l. viku var haldinn i Stokk-
'hólmi fundur með fulltrúum leik-
listardeilda sjónvarpsstöðvanna
á Norðurlöndum. Voru þar
skoðuð leikrit, sem stöðvarnar
munu skiptast á næstu mánuði, og
rædd samvinna stöövanna, sem
er allviðtæk.
Af hálfu islenska sjónvarpsins
var boðið fram og sýht leikritið
„Póker” eftir Björn Bjarman,
sem frumsýnt var hér 29. janúar -
’ sl. Var það samþykkt til sýningar
á öllum Norðurlöndum. Leikstjóri
i „Póker” er Stefán Baldursson,
en upptöku stjórnaði Tage
Ammendrup. Aðalhlutverkið
leikur Sigmundur örn Arngrims-
son.
Meðal þess efnis sem á móti
kemur frá Norðurlöndum má
nefna tvö stutt leikrit frá norska
sjónvarpinu og fjallar annað
þeirra um viðhorf ungra foreldra,
sem eignast vanskapað barn, en
hitt er einþáttungur eftir Sigrid
Undset um vandamál skilinna
hjóna.
Frá danska sjónvarpinu kemur
leikrit i tveimur hlutum, sem ber
nafnið „Else Kant”. Byggist þaö
á skáldsögum, sem komu út á
siðasta áratug 19. aldar, eftir
dönsku skáldkonuna Amalie
Skram og byggjast á lifsreynslu
hennar sjálfrar. Þótt efni þetta sé
nokkuð komið til ára sinna, þykir
mega lesa úr þvi ýmislegt, sem
bendir fram á við til kvenna-
hreyfinga nútimans.
Frá sænska sjónvarpinu kemur
leikritiö „Nationalmonumentet”
eftir Tor Hedberg. Þetta er
gamanleikrit meö alvarlegum
undirtón, sem m.a. fjallar um
aðstöðu og hlutverk listamanns-
ins i þjóðfélaginu, og mun vera
jafntimabær i dag og þegar leik-
ritið kom fyrst fram fyrír um það
bil hálfri öld.
A fundinum i Stokkhólmi var
m.a. rætt um samvinnu norrænu
stöðvanna við norður-þýska sjón-
varpið i Hamborg um gerð
kvikmyndar, er byggist á
„Paradisarheimt” Hallddrs Lax-
ness. Mál þetta hefur veriö ali-
lengi á döfinni, enda er um stór-
virki að ræða: Framhaldsmynd i
þremur þáttum, er alls verði 4-5
klst. að lengd. Ahugi á gerð þess-
arar myndar er mikill, bæði á
Norðurlöndum og i Hamborg, en
þó litur út fyrir, að ekki geti orðið
úr framkvæmdum fyrr en sum-
arið 1979. Kostnaður við verkið
hefur veriö lauslega áætlaður á
þriðja hundrað milj. isl. kr.
(Fréttatilkynning frá Sjónvarp-
inu)
Nýstofnað félag sósíalista í framhaldsskólum:
Róttæka félagið
Frá kynningarfundi Róttæka félagsins i MH 18. janúar sl.
Nýstofnaður er félagsskapur
ungs fólks i framhalsskólum
Reykjavikur og nefnist hann Rót-
tæka félagið. Félag með sama
nafni var reyndar við lýði fyrir
nokkrum árum, en það var lagt
niður 1974. Undanfarið hefur Rót-
tæka félagið gengist fyrir kynn-
ingarfundum i menntaskólunum.
tfélaginu eru nú sósialistar i MH,
MR og MS.
I starfsregium félagsins segir
að Róttæka félagið sé pólitiskt
fræöslu-, umræðu- og athafna-
félag, opið öllum þeim fram-
haldsskólanemum sem telja sig
sósialista. Meginverkefni félags-
ins eru: að stuðla að auknu
umræðu- og fræðslustarfi meðal
sósialista i framhaldsskólunum,
að hafa frumkvæði að almennum
póiitiskum fundúm, og að sporna
gegn áhrifum ihaldsins meðal
framhaldsskólanema og mynda
samfellu i starfi sósialista i skól-
unum. Aðild að félaginu er án
skuldbindinga, pólitiskra sem
fjárhagslegra.
t stofnávarpi Róttæka félagsins
segir m.a.: „Hvatamenn að
stofnun Róttæka félagsins vilja
með henni stuðla að samfelldara
og öflugra starfi og virkja hina
dreifðu sósialista til sameiginlegs
átaks gegn vofu ihaldsins i
menntastofnunum landsins.
Við teljum að vænlegasta leiðin
til þess að hafa áhrif i þessa átt sé
annars vegar að starfrækja öflugt
fræðslu- og umræðustarf á
Iðn-
verkafólk
mótmælir
Stjórn Landssambands iön-
verkafólks mótmælir harðlega
frumvarpi rikisstjórnarinnar um
ráðstafanir i efnahagsmálum,
sem tilefnislausri árás á lifskjör
fólksins i landinu, upphefur gild-
andi kjarasamninga og stefnir
með ákvæðinu, um að draga
óbeina skatta útúrvisitölunni, aö
þvi að gefa rikisvaldinu sjálf-
dæmi i launamálum og afnema i
raun frjálsan samningsrétt
stéttarfélaganna.
Skorar stjórn landssambands-
ins á öll samtök launafólks að
snúast einshugar til varnar gegn
þessum árásum.
lýðræðislegum grundvelli, og hins
vegar að hafa frumkvæði að
almennum pólitiskum fundum
þar sem sósialistar geta kynnt
málstaö sinn eða mismunandi
sjónarmið sin.”
Ýmsar hugmyndir hafa komið
fram innan félagsins, t.d. um
fræðslufundi og kynningu á
flokkum vinstrihreyfingarinnar á
islandi. Sl. fimmtudagskvöld hélt
Róttæka félagið fund i Mennta-
skólanum við Hamrahlið og þar
talaði Gunnar Benediktsson rit-
höfundur.

Veldi tilfinninganna”:
Hamrahlídarmenn
og Flensborgarar
mótmæla banni
Eftirfarandi samþykktir við-
vikjandi áliti rikissaksóknara á
hinni nú mjög svo umtöluðu kvik-
mynd „Veldi tilfinninganna”,
hafa Þjóðviljanum borist frá
kennurum og nemendum Flens-
borgarskólans i Hafnarfirði og
Kvikmyndafélagi Menntaskólans
við Hamrahliö:
Hafnarfirði 9. febrúar 1978
Hr. rikissaksóknari,
Þórður Björnsson.
Fundur kennara og nemenda
Flensborgarskólans i Hafnarfirði
mótmælir þvi harðlega að þú i,
krafti þins embættis hafir látið
banna sýningar á kvikmyndinni
„Veldi tilfinninganna” eftir
japanska ieikstjórann Nagisa
Oshima.
Við mótmælum þvi að þú skulir
leyfa þér að úrskurða kvikmynd,
sem vakti geysilega athygli i
Cannes '76 og margir vildu kalla
einstætt listaverk, kvikmynd,
sem breska kvikmyndastofnunin
kaus bestu mynd ársins ’76 klám
er varöi viö lög að sýna á þessari
fyrstu kvikmyndahátið tslands.
Þætti okkur fengur i aö vita hvort
þú hyggst einnig ákvarða hver
verði leyfileg dagskrá lista-
hátiðar á sumri komanda.
Okkur þykir það næsta óheilla-
vænleg þróun að geðþótta-
ákvörðun embættismanna hins
opinbera skeri úr um hvað er list
og hvað ekki. Frh. á 14. siðu