Þjóðviljinn - 23.03.1978, Side 24

24 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 23. mars 1978
Krossgáta
nr. 118
Stafirnir mynda islensk-orö
eða mjög kunnugleg erlend
heiti, hvort sem lesiö er lárétt
eða löðrétt.
Hver stafur hefur sitt númer
og galdurinn við lausn gátunnar
er sá að finna staflykilinn. Eitt
orð er gefið, og á þvi að vera
næg hjálp, þvi að með þvl eru
gefnir stafir i allmörgum öðrum
orðum. Það eru þvi eölilegustu
vmnubrögöin að setja þessa
stafi hrt'ern. i sinn reit eftir þvi
sem tölurnar segja til um.
Einnig er rétt að taka fram, að i
þessari krossgátu er gerður
skýr greinarmunur á grönnum
sérhljóða og breiðum, t.d. getur
a aldrei komið i stað á og öfugt,
VERÐLAUNAKROSSGÁTAN
1 Z y— y 5" (í> V 9 H 1 9 10 )/ 3 21 )2 13
5 V ‘só ? y 7 H> 3 n )(z 2 18 J9 3 8 9 9-
7 20 21 2U )b )0 10 18 8 /? 23 3 )D 2/ ú> 10 3
2 2V 4 V 9 )b 23 '4 II 2 28 2/ Ib TÖ~ V )0 Z
T~ )b 18 1$ /3 3 (p d 10 2) V 7 21 2 9 21 2 H
2I 3 <P| ](o 12 v- )b 18 l(p 10 1 II S2. i/ 23 10 2S~ )(o
9 2 23 10 1 2 3 2) y 10 z 3 )<o w J? 27 3 2
2 28 )0 i V i? 2 17 1) 20 <? 18 J? lá>
/<r 3 )(o V 29 8 3o 7 ii 3 18 52. 82. \ )ú> (p 23 3
)(p 9 2 22 9 II 7 V )7 T~ II 7 18 )(s> 3 2 22 2
3 2 2o 21 !8 /9 28 10 i io K2 H- 18 10 12 31 )é> 28
'i A
2 A
3 B
4 D
5 Ð
6 E
7 É
8 E
9 G
10 H 1
11 1
17 i
13 1
14 K
15 L
16 M
17 N
18 O
19 Ó
20 P
21 R
22 S
23 T
24 U
25 Ú
26 V
27 X
28 Y
29 Ý
30 Þ
31 Æ
32 O
31 )á> 10 10 II 2b )b 18

Setjið rétta stafi i reitina
neðan við krossgátuna. Þá
mynda þeir nafn á sögufrægum
hershöfðingja. Sendið þetta
nafn sem lausn á krossgátunni
til Þjóðviljans, Siðumúla 6,
Reykjavik, merkt: „Krossgáta
nr. 118”. Skilafrestur er þrjár
vikur. Verðlaunin verða send
vinningshafa.
Verölaunin eru
smásagnasafnið Sól skein
sunnan, sem kom út hjá
Helgafelli áriö 1956. Undirtitill
bókarinnar er — sögur frá
ýmsum löndum.og i bókinni eru
sagan Fárveifan eftir V.M.
Garschin i þýðingu Magnúsar
Asgeirssonar, Elskendur eftir
Liam O’Flaherty i þýðingu
Boga Ólafssonar, Harri eftir
William Saroyan i þýðingu
Halldórs Kiljans Laxness,
Zinaida Fjodorovna i þýðingu
Kristján Albertssonar og
seinasta sagan i bókinni er
Leyndarmálið eftir Stefán
Zweig i þýðingu Jóns
Sigurðssonar frá Kaldaðarnesi.
Af þessari upptalningu má sjá
að höfundar þessara smásagna
eru einvalalið og þýðendurnir
þeir sem hæst ber i þeirri bók-
menntaiðju.
Verdlaun fyrir
krossgátu nr. 114
Verðlaun fyrir krossgátu nr. 114
hlaut Rannbeig G. Agústsdóttir,
Kleppsvegi 48, Reykjavik.
Vcrðlaunin eru skáldsagan
Farðu burt skuggi eftir Steinar
Sigurjónsson. — Lausnarorðið
var RANDVER
Áfengi er hættuiegra
konum en körlum
Eins og menn vita eyði-
leggur ofneysla áfengis
lifrina smám saman. En
menn geta lagt mismun-
andi mikió á lifur sína —
vegna þess að kynhormón-
ar koma mjög inn á sam-
verkan áfengis og lifrar-
innar. Það er einmitt af
þessum ástæðunaað áfengi
er enn hættutegra konum
en körlum.
Talið hefur verið, að karlmaður
þoli 80 grömm af hreinum vin-
anda á dag: fjórar flöskur af bjór,
pott af vini eða iifiinfalda snafsa.
Meiru getur lifri’n ekki tekið viö
án þess áð biða tjón.
Sjö grömm á kiukkustund
J?að eru margir sem eru i þess-
ari hættu. Tihdæmiser þriðji hver
fullorðinn Þjóðverji i hópi þeirra
sem „drekka mikið” — m.ö.o. 80
grömm af alkóhóli á dag eða
meira. Tvær miljónir Vestur-
Þjóðverja eru nú þegar i lifs-
hættu vegna ofneyslu áfengis’.
Lifrarsjúkdómar eru þar i landi i
þriðja sæti meðal banameina á
eftir hjarta- og æðasjúkdómum
og krabbameini.
Lifrin hefur verið talin geta
„afkastað” sjö grömmum af vin-
anda á klukkustund — m.ö.o.
breytt þessu magni I skaðlaus
efni. Ef að álagið.verður meira til
langframa hlaðast úrgangsefni
upp og tortima frumum lifrarinn-
ar.
Mismunandi þol
Hitt vita menn, að sumir virð-
ast þola álagið betur en aðrir.
Læknar hafa til þessa ekki getað
fundið neina skýringu á þessum
mun á einstaklingum. Þeir hafa
ekki getað svarað öðru til um þau
efni en þvi, að hér sé um að ræða
„arfgengar hneigðir” eða eitt-
hvað þessháttar.
Nýjar rannsóknir benda til
þess, að kynhormónar séu for-
sendan fyrir mismunandi
áfengisþoli manna. Lifur sem
verður fyrir árásum alkóhóls á
bersýnilega erfitt með að losna
við östrogenhormónann. Og þetta
efni verður ekki aðeins til i eggja-
stokkum kvenna, heldur er það og
framleitt af kynkyrtlum karla, en
magnið er mjög einstaklings-
bundið.
Hormönabúskapur
Ef allt er með telldu taka heil-
brigðar frumur lifrarinnar viö
östrogeni að brjóta það niður.
Frumur sem alkóhól hefur skað-
að eru vart færar um það starf.
östrogenmagn er jafnan hátt i
blóði drykkjumannsins.
Vegna þess að sjaldan er ein
báran stök i lifefnafræöilegum
búskap likamans, gerist það um
leið, að framleiðsla á testosteron
minnkar, en testosteron er öflug-
astur kynhormón mannsins.
Karlmaður sem hefur mikið af
östrogen og litið af testosteron i
blóðinu glatar nokkru af karl-
mennsku sinni, hann gerist
„kvenlegur”. Kynhvöt hans
minnkar, útlinur hans verða allar
kvenlegri -keraur nú til sögunnar
hinn káti feiti maður, sem er litt
hærður á kroppinn, hefur gaman
að vini og söng og getur öðru
hvoru brostið i grát af yfirmáta
viðkvæmni.
Hann finnur ekki mikið fyrir
þvi, að kynlif hans er fremur"
dauflegt. Hann finnur heldur ekk-
ert til i lifrinni; hún er tilfinninga-
laus. Það er helst aö sjá megi á
gulunni i augnhvitunni að sjúkur
maður er á ferð. Harmleikur
þessara manna er sá, að hor-
mónabúskapur þeirra er þannig,
að lifur þeirra ræður við þó
nokkru minna en 80 grömm af
alkóhóli á dag.
Það versta er eftir
Rannsóknir á þvi, hve hættulegt
er að blanda saman vinanda og
östrogen sýna, að konur eru i
sýnu meiri hættu en karlar fyrir
lifrarskemmdum. Þegar komið
er yfir 80 gramma dagskammtinn
eykst hættan á lifrarskemmdum
jafnt og þétt. En lifur konunnar
vlsrmli og
samfélag
getur ekki ráðið við nema 20
grömm af alkóhóli á dag — eða
sem svarar hálfum litra af bjór.
Þegar komið er yfir það magn
eykst hættan á skorpulifur mjög
ört „svo sprengingu líkist” segir i
einni sérfræöingaskýrslu.
Samt eru langflestir lifrarsjúk-
lingar karlar, enn i dag. Það má
rekja til þess, að það tekur um 20
ár fyrir iðna drykkjumenn að
komast i það ástand, að helming-
ur þeirra fær skorpulifur. Konur
hafa ekki byrjað aö drekka neitt
að ráði fyrr en á siöustu árum, og
þvi má búast við þvi, að lifrar-
sjúklingum meðal þeirra muni
fjölga verulega eftir nokkur ár.
Engin lyf geta bjargað þessum
sjúklingum — ekkert nema al-
gjört bindindi.
Skrítlur
Kona nokkur kom til geðlæknis
og bað hann gefa sér vottorð um
að hún væri heil á geösmunum.
Hann spurði hana spjörunum úr
og gaf henni siðan umbeðið
vottorð um leið og hann spuröi:
— Af hverju eruð þér aö biðja
um bréf upp á geðheilsu yðar?
Þér getið verið ánægð með að þér
eruð eðlilegri en flestir aðrir.
— Jú, það er maðurinn minn
sem segir að þaö sé ekki ailt i lagi
uppi á þurrklofti hjá mér. Og
hugsið yður bara: Hann segir
þetta bara af þvi að ég haldi svo
mikið upp á rjómakökur
— Rjómakökur? Það var þá
ástæöa! Ég er sjálfur stórhrifinn
af rjómabollum.
— Er það virkilega? Þá ættuð
þér að koma heim til min. Ég er
meö fataskápinn fullan af rjóma-
kökum.