Þjóðviljinn - 17.02.1979, Side 6

Þjóðviljinn - 17.02.1979, Side 6
6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 17. febrúar 1979 Frumvarp Stefáns Jónssonar um fiskeldi í sjó hér á landi, sem áöur var flutt en dagaöi uppi, er nú aftur komiö á Alþingi meö stuöningi allra flokka. Þessu ber aö fagna og vonandi veröur frum- varpiö samþykkt á þessu þingi. Ég hef ekki ennþá séö þetta frumvarp, svo mér er ekki kunnugt um hvort f þvi felst allt sem þar þarf aö vera, svo árangurinn veröi sem bestur. Ég vona bara aö svo sé. Þaö er nú oröið æriö langt siöan ég reifaöi fyrst nauösyn þessa máls hér i Fiskimálaþáttum min- um, en talaði þá fyrir daufum eyrum. Þetta mál er búið aö tefjast alltof lengi, sumpart fyrir sinnuleysi Alþingis, sem veröur meö löggjöf aö marka fiskeldi sem atvinnugrein heildarlöggjöf til að styöjast viö. Þá tel ég aö máliö hafi tafist vegna rangra upplýsinga þeirra sem til var leit- aö, um hitaskilyrði sem þyrftu aö vera i sjó þar sem fiskeldi væri stundaö, en þessar upplýsingar byggðust á úreltum fræöikenn- ingum, sem þá var búiö aö af- sanna. Menn ráku sig t.d. á þá staðreynd aö lax i ætisleit viö Vestur-Grænland þoldi betur kalda sjóinn heldur en þorskur- inn. Þá fundu fiskimenn frá Fiskeldi í sjó er aðkallandi á íslandi Sagt frá árangri norskra laxeldismanna Borgundarhólmi það út aö uppvaxandi lax hélt sig i miklum mæli snemma aö vorinu noröur og austur af Jan Mayen ef átu- skilyröi voru góö þar, og tóku aö veiöa lax þar i reknet i stórum stil. Staöreyndin var nefnilega sú aö átuskilyröin i sjónum höföu fullt eins mikiö aö segja og sjávarhitinn. Hins vegar er mönnum þaö jafnframt ljóst aö hægt er aö auka vaxtarhraöa lax- fiska í hæfilega heitum sjó, sé nægilegt æti fyrir hendi þar. En sá er gallinn á eldi fiska i heita sjónum, aö fiskgæöin til átu verða ekki eins mikil þar, eins og i hæfilega köldum sjó. Þaö er af þessari ástæöu sem fiskur úr norölægum höfum er eftirsóttari markaösvara, heldur en sá fiskur sem veiöist suöur undir miöbaug jaröar. Fyrir fáum árum var t.d. taliö útilokaö aö stofna til eldis lax- fiska á Austfjöröum, sökum þess aö sjórinn þar væri of kaldur til þess. Pólarsíld á Fáskrúðsfiröi af- sannaöi hinsvegar þessa kenn- ingu eftir þvi sem Bergur Hallgrimsson framkvæmdastjóri þess fyrirtækis skýrði mér frá á s.l. hausti. Þetta fyrirtæki stofn- aði til fiskeldis á laxi og fékk ekki ósvipaöa þyngd og norsk laxeldis- bú miðaö viö sama eldistima. Pólarsild notaöi tvö norsk netbúr undir eldið. Hins vegar varð fyrirtækiö fyrir þeim skaöa I ofsaveöri i fyrravetur aö stærra búriö rifnaöi, svo allir iaxfiskarn- ir sluppu út. Meiningin var svo að slakta fiskinum úr minna búrinu á s.l. vori, og væru þeir búnir aö nota sérstaktnorskteldisfóöur til að fá hinn rauða lit á fiskvöövann, sem gekk mjög vel. Hins vegar dróst aö slakta laxinum fram á haust, en yfir sumariö var hvorki notuð rækjusild eöa hiö tilbúna norska fóöur sem gerir vööva fisksins rauöan. Þetta varö þess svo valdandi aö fiskvöövi laxins varö of ljós, Hins vegar sagöi Bergur aö þyngdin á hverjum einstökum laxi heföi ekki reynst lakari heldur en i norskum eldisbúum. Náttúrlega veröur hinn ljósi fisk- vöðvi ekki flokkaöur undir annaö en afleiöingu af vankunnáttu i starfi, og er ekki óeölilegt þó slik mistök séu gerö, þegar menn vantar leiðbeiningar og eru að þreifa sig áfram. Þróun í eldi laxfiska i Noregi sidustu árin Mér hefur nýlega borist I hendur skýrsla um þróun i eldi laxfiska siöustu árin i Noregi. Skýrslan er samin af rannsóknar- stofnun norska Verslunar- háskólans, eftir rannsóknir sem stofnunin framkvæmdi á s.l. sumri. Hvaö sem hér verður sagt er tekiö úr þeirri skýrslu. Rannsóknin var gerö á 20% fiskeldisbúanna, aðallega i Suöur- og Suövestur-Noregi; annars er nú laxeldi stundaö meöfram allri norsku ströndinni, allt noröur á Finnmörku. Samanlagöur fermetrafjöldi eldisbúanna er tal- inn á s.l. hausti þekja svæöi sem er 1.850.000 fermetrar, og þá lágu fyrir beiðnir um 600.000 fermetra viðbót. Allra fyrstu eldisbúin eru stofnsett I kringum 1960, en þau eru mjög fá. Hinsvegar komst verulegur skriöur á eldi laxfiska i Noregi upp úr 1970 og áfram. Aðeins 15% fiskeldisbúanna eru rekin af mönnum sem styðjast viö landbúnaö. Hitt eru aöallega menn sem áður voru sjómenn, eöa unnu við fiskiönaö. Rannsóknastofnunin fram- kvæmdi afkomuathugun á 11 eidisbúum 1974, og miðað viö þá athugun þá hefur framleiðslan aukist á hvern mann um 12% á s.l. þremur árum, en heildar- framleibsla þessara 11 búa um 38%. Taliö er aö tveir þriöju norsku fiskeldisbúanna séu rekin af einum eöa tveimur eigendum. Fyrstu fiskeldisbúin sem stofnuð voru um 1950 voru aöallega á Hörðalandi. I norsku fiskeldislög- unum er gert ráö fyrir þvi sem meginreglu, aö hámarksstærö hvers einstaks bús fari ekki yfir Jóhann J.E. Kúld físktmái 8000 fermetra. A slfku búi segir aö hægt sé aö framleiöa 70—80 smá- lestir af fiski á ári. Slikt bú á að geta veitt mörgum mönnum lif- vænlega atvinnu. segir. i skýrsl- unni. Annars segir aö samkvæmt tölum frá árunum 1974—1977, þá hafi bú með 10-50 smálesta framleiðslu sýnt besta afkomu. A slðustu árum heíur laxeldiö á búunum fariö stöðugt vaxandi, en á sama tima hefur oröiö samdráttur i eldi á silungi, sem aö stærsta hluta hefur veriö regn- bogasilungur. Þetta hefur orsak- ast af þvi, aö markaöur fyrir lax Finhamar byggir undir vísitöluverði Bv ggingasam vinnufélagiö linhamar er um þessar mundir ð skila af sér siöustu fbúðunum i lyggingaráfanga í Hólahverfi. ’élagið hefur byggt þar alls 61 júð i þremur blokkum við Stelks- óla, Súluhóla og Ugluhóla. 9 ár ru siðan féiagið hóf að byggja og etja íbúðir og á þessu timabili efur það byggt alls 299 Ibúöir. Ailar þær ibúöir.sem Einhamar efur sdt, eru afhentar fullgeröar ti og inni. Lóð er frágengin með rasi, gangsti'gum og bila- ^eðum. Hafa ibúöirnar verið lun ódýrari en Ibúöir á hinum almenna markaöi, og allnokkuð fyrir neðan visitöluverö. Hefur vfeitöluverð á rúmmetra verið 17,8 — 62,21% hærra en verðið pr. rúmmetra hjá Einharmri. Gangur byggingarfram- kvæmda hjá Einhamri hefur veriðþannig i stórum dráttum, að eftir að teikningar hafa veriö samþykktar hjá borgaryfir- völdum, hafa ibúðirnar verið verðreiknaöar. Yfirleitt hefur sú verðlagning veriö aöeins undir byggingarkostnaði á hverjum tima. Siöan hefur hálf hækkun á byggingarvisitölu á byggingar- timanum komið til viöbótar á ibðúöarverðiö. Þegar verö- lagning hefur legiö fyrir, hafa ibúðirnar veriö auglýstar til sölu. Söluverð ibúðanna sem þeir afhentu i des. ’78 til febr. ’79 var sem hér segir: Tveggja her- bergja ibúðir 6.960.780 kr., þriggja herbergja 9.281.000 kr. og fimm herbergja 10.372.900 kr. 1 fréttatilkynningu frá Einhamri segir að visitöluverð á sam- svarandi ibúðum sé 62,21% hærra, þar sem rúmmetersverð þeirra ibúða sé 28.391 kr. en bygg- ingarkostnaöur sé núna kr. 46.050 kr. á rúmmeter. isf hefur veriö góöur og veröiö hátt, en hinsvegar hefur það veriö miklum erfiðleikum bundiö að flytja út silung fyrir viöunandi verö. Mest af silungnum hefur verið selt á innanlandsmarkaöi. Sú breyting hefur oröiö á norsku laxeldi siöustu árin, vegna markaöanna, aö nú er laxinn mest alinn upp i miölungsstærð eöa jafnvel þar fyrir neðan, þvi þessar stæröir eru mest eftirsótt- ar af neytendum eins og stendur. Þaö kemur fram i skýrslunni aö talsvert hefur boriö á þvi i Noregi, aö þeir sem hafa fengiö leyfi til laxfiskaeldis hafa ekki notaðþau, og hafa af þessum sök- um myndast eyöur á góöum stöö- um fyrir laxeldisbú. Þetta telja rannsóknarmenn aö geti valdiö ýmsum erfiöleikum á viökomandi svæöi, sérstaklega hvaö sam- vinnu viðkemur á milli búanna. Samkvæmt norsku fiskeldislög- unum missa þeir réttinn sem ekki stofna til búreksturs innan tveggja ára frá þvi leyfi er veitt. Þessu ákvæöi telja rannsóknar- menn aö hafi ekki verið framfylgt sem skyldi. Afkoiaa fiskeldisbúanna telja rannsóknarmenn að byggist á stórum hluta á dugnaði þeirra og þekkingu sem viö búin vinna. Eldisbúin hafa veriö uppbyggö meö langtimalánum ásamt eigin fjármagni. Eigið fjármagn i fisk- eldisbúunum er nú talið vera 66.1%, og segja rannsóknarmenn að þetta sé mikiö hærra hlutfall af eiginf jármagni heldur en I öörum atvinnugreinum. Þetta gefur vis- bendingu um hve reksturinn hef- ur veriö hagkvæmur á siöustu ár- um, þegar á heildina er litib. Vegna þessarar góöu fjárhags- stööu er þvi slegið föstu, aö þessi atvinnugrein sé fær um að taka á sig stórar markaðísveiflur,' án þess að búin komist i fjármagns- þrot. Eigiö f jármagn búanna sem . nær eingöngu liggur I uppvaxandi fiskistofnum eldisbúanna telur rannsóknarstofnunin hagkvæmt aö auka sem mest. öll sala á laxfiskum fiskeldis- búanna fer fram á vegum sölu- samlags sem félagsskapur fisk- eldismanna stendur að. Samanlögö framleiösla fisk- eldisbúanna af silungi og laxi var áætluð 5000 smálestir á árinu 1978. Samkvæmt útflutnings- skýrslum birtum i riti norsku fiskimálastjórnarinnar, Fiskets Gang, yfir útfluttar norskar sjávarafurðir á timabilinu 1. janúar til 24. desember 1978, þá voru fluttar út frá Noregi 82 miljónir 904 þús. Og heilfrystur lax 1067 smálestir fyrir n.kr. 41 miljón 437 þúsund. Til glöggvunar þeim mönnum, sem ekkert þekkja til markaös- mála viðkomandi laxi, þá skal þaö upplýst, aö verö á laxi sem veiddur er i sjó er hærra, heldur en á laxi sem veiddur er i fersku vatni og ám. Hafréttar- ráðstefnan hefst 19. mars Attundi fundur þriöju haf- réttarráöstefnu Sameinuöu þjóö- anna hefst í Genf þann 19. mars og stendur til 27. aprfl næstkom- andi. Fulitrúar tslands á ráö- stefnunni veröa: Hans G. Ander- sen, sendiherra sem er formaöur sendinefndarinnar, Guömundur Eiriksson, deildarstjóri i utanrik- isráðuneytinu, varaformaöur, Jón Arnalds, ráöuneytisstjóri i sjávarútvegsráðuneytinu og Guö- mundur Pálmason, forstööu- maöur jaröhitadeildar Orku- stofnunar. Þá veröur hverjum þingflokki um sig gefinn kostur á aö tilnefna einn fulltrúa I sendinefndina. Skákkeppni stofnana hefst eftir helgina Skákkeppni stofnana og fyrir- tækja 1979 hefst i A-riöli mánu- dag 19. febrúar kl. 20 og i B-riðli miövikudag, 21. febrúar kl. 20. Teflt veröur I félagsheimili Tafl- félags Reykjavíkur aö Grensás- vegi 44—46. Keppnin veröur með svipuðu sniöi og áöur — I aöal- atriöum á þessa leiö: Tefldar veröa sjö umferöir eftir Monrad-kerfi i hvorum riöli um sig. Umhugsunartimi er ein klukkustund á skák fyrir hvorn keppanda. Hver sveit skal skipuö fjórum mönnum auk 1—4 til vara. Fjöldi sveita frá hverju fyrir- tæki eöa stofnun er ekki takmark- aöur. Sendi stofnun eöa fyrirtæki fleiri en eina sveit, skal sterkasta sveitin nefnd A-sveit, næsta B- sveit o.s.frv. Þátttökugjald er kr. 10.000 fyrir hverja sveit. Nýjar keppnissveitir hefja þátttöku i B- riðli. Nánari reglur um keppnina fylgja meö þessu bréfi. Keppni i A-riöli fer fram á mánudagskvöldum, en I B-riðli á miövikudagskvöldum. Fyrsta kvöldiö veröur tefld ein umferö, en tvær umferöir þrjú seinni kvöldin. Mótinu lýkur meö hrað- skákkeppni, en nánar veröur til- kynnt um þaö siðar. Þátttöku i keppnina má til- kynna f slma Taflfélagsins á kvöldin kl. 20—22. Lokaskráning i A-riðil veröur sunnudag, 18. febrúar kl. 14—17, en i B-riðil þriðjudag, 20. febrúar kl. 20—22. Heimspeki Poppers Fjóröi fundur félags áhuga- manna um heimspeki veröur haldinn sunnudaginn 18. febrúar, kl. 14.30 i Lögbergi. Frum- mælandi veröur Stefán Snævarr og nefnir hann erindi sitt ,,Um heimspeki Karls Poppers”. Menntaskóla- nemar álykta A fundi hjá Framtíðinni, mál- fundafélagi Menntaskólans i Reykjavik, var samþykkt eftir- farandi tillaga: „Fundur.haldinn I kjallara Casae Novae aö kveldi hins sjöunda febrúar, skorar ein- dregiö á Alþingi að veita fólki átján ára og eldra aögang að áfengisútsölum”. Vilja menntskælingar greini- lega fá aö kneifa þann mjöö sem áfengisútsölurnar hafa á boö- stólum, með löglegum hætti likt og þeir sem eldri eru að árum.

x

Þjóðviljinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.