Þjóðviljinn - 23.03.1979, Blaðsíða 11

Föstudagur 23. mars 1979 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 11
1
Thor Vilhjálmsson flytur ræöu sina viö setningu menningardaganna á Kjarvalsstööum. Ljósm. Leifur.
Okkar vopnabúr
eru opin
Hátiö súsem hér er settf húsinu
kenndu viö Kjarval er haldin til
þess aö reyna aö sameina þá þjóö
sem tsland byggir, samanstilla
krafta og virkja hugvit til aö
stugga úr landi hernum sem
hefur þvf sem likast kloflö þessa
þjóö i tvær i undanfarin 30 ár.
Allir vita hvaö geröist 30. mars
1949, og þarf þá engum aö segja
hversvegna þessi timi er valinn
til aö halda hátföina. Allir vita
lika aö tsland hefur ennþá lengur
veriö hersetiö. En fyrir inngöngu
tslands I Atlantshafsbandalagiö
var þjóöin ein þótt ósammála
væri oft um flest, og langtimum
heföi búiö undir erlendu fargi.
30. mars 1949 er einn hinna
myrku daga i sögu okkar, örlaga-
dagur, óheilladagur. Siöan þá
hefúr oft verið sem lægi gjá um
þjóðlifiö þvert, klofi i sál þjóðar-
innarsem þarf að lækna. Allt frá
þvi 30. mars 1949 þegar alþýðu
var boðiö til veislu i hjarta
borgarinnar og fagnað með tára-
gasiog kylfubarsmið hefur geisaö
stríð um herinn I þessu landi og
gengið á ýmsu, stundum minnt á
tangódans þar sem ýmist er farið
áfram eða af.tur á bak, stundum
með djúpum sveigjum og eligans
en iöulega með auðsveiplegum
hneigingum og lágkúru. Stund-
um hefur vongleðiblossað upp, og
takmarkið virzt i augsýn; rikis-
stjórnir hafa verið myndaðar
meö fögrum ásetningi og fyrir-
heitum um að nú skuli stefnt að
herlausu landi. í þessu þrjátiu
ára striði hafa skipzt á sigrar og
ósigrar, og oft hefur hin bjartasta
trú reynzt tálsýnir einar. En
okkar styrkur er að þegar von-
brigðin hafa slenjaö eina kynslóð
þá kemur ný bylgja fram, og
styrkur okkar hreyfingar er hið
unga fólk semkemur tilstuðnings
okkar málstað bylgja eftir bylgju,
og slikt afl verður ekki sigrað.
Þessi menningarvika er ekkert
tildursmót, hún er viðleitni til
þjóðvakningar. Okkar vopnabúr
eru opin og öllum velkomið að
valsaþar um. Hér verða sýnd þau
vopn sem við trúum á, vopn
andans, þau sem þjóna lifinu og
beitt er til aö verja rétt þess.
önnur vopnabúr eru ekki eins að-
gengileg i landi okkar. A Miðnes-
heiöi eru vopnabúr sem ekkert
okkar veit hvað geyma. Ekki þú,
ekki ég. Kannski ekki þeir ráð-
herrar okkar sem helzt njóta
trúnaðar i stjórnstöðvum Atlants-
hafebandalagsins eða hjá þjóna-
tyfturum Pentagons, heljarfimm-
hyrnings. Og þá ekki heldur lyftu-
sveinar hins vestræna frelsis 1
Varðbergi sem fara sinar sali-
bunur uppog niður, upp og niður i
samkvæmisjójó með sergéntum
kadettum og quartermasters og
öðrum lággráðuliðþjálfurum
bandariska hersins eða þess
þýzka, og endrum og eins ber svo
vel í veiöi að berist upp í hend-
urnar þeirra báöar framfingur og
jafnvel lófinn á horskum generál
norskum.
í þrjátiu ár hafa allskonar
meinsemdir grafið um sig í þjóö-
lifi okkar af völdum hersins. Póli-
tisk spilling og fjármála hefur
nærzt af sambýlinu við þessa
ófreskju sem situr á Miönesheiði
meöginningarsinar.Þaðvar ein-
lægt verið að telja okkur trú um
að þessi her væri hingaö sendur
vegna viðkvæmni stórveldisleið-
toga og umhyggju fyrir þvi að
þessi litla þjóð, afkomendur vik-
inga meö elzta þingið og sögurnar
og einstaklingseðlið og frelsis-
ástina og fossana og hverina og
hreinleika jöklanna þyrfti ekki aö
hverfa, þetta stórmerkilega ein-
tak sem Englendingar I þorska-
strlöinukölluðumini nátionmætti
ekki týnast úr þjóöasafninu, svo
fágætt eintak. Og af þvi væri
sprottin sú fórnfýsi aö hafa hér
her manns i fásinni, þótt
aumingja hermönnunum hund-
leiddist en það yrði bara að hafa
þaö, af þvi Islenzka þjóðin mætti
ekki fara I kjaftinn á Rússum, til
þess væri hún alltof góö og göfug
þessi þjóð sem sendi Leif heppna,
og það langt á undan Kólumbusi
einsog sannast af styttunni fyrir
frama.n Hallgrimskirkju. Nú
viröast jafnvel þeir sem heitast
trúðu þeirri kenningu eða gyll-
ingum að hér sæti her til að
vernda okkur sjálfa hafaskipt um
sjkoðun, nú fllka þeir þvi sjaldan
en eru farnir að heimta fé fyrir
fyrirgreiðsluna I ástaleiknum
undir merki Atlantshafsbanda-
lagsins, og þvi meira fé eftir þvi
sem gldlin þverr; og er þaö vissu-
lega viö hæfi aö kalla þá stefiiu
arónsku þegar minnzt er hins
bibllufræga dans I kringum gull-
kálfinn, sem eitt sinn var for-
dæmdur af ekki lakari manni en
sjálfumMófeem þegarhann hafði
Ræða fhitt við
setningu
mennmgardaga
herstöðva-
andstæðinga
16. mars s.l.
brugðið sér frá til aö ráögast við
guð.
Undir sömu pierkjum með
flálegt hjal um frelsi og réttindi
einstaklingsins hefur lika veriö
gerð harkalegasta atlaga hér-
lendis gegn málfrelsi, ritfrelsi,
tjáningarfrelsi. Svæsnasta til-
raun sem hér hefur veriö gerð á
vettvangi dómstóla til að gera ís-
iendinga aðmúlbundnum þrælum
og þýjum sem þyröuekkiað segja
hug sinn. Það er vlst öllum ljóst
hversu þau vopn snerust I hönd-
um forgöngumanna VL-liösins,
svo þeir urðu aö gjalti en hinir
dæmdu standa uppréttir. Til-
raun VL-manna verður höfð I
minnum, og þeir eiga ekki von
uppreisnar né að skömm þeirra
veröi máö af spjöldum sögunnar.
Þeim mistókst að ógilda stjórnar-
skrána að þvl leyti sem hún til-
skilur þegnum landsins rétt til að
tjá hug sinn.
Fyrir áratugum lýsti ekki
ófróðari maður um herfræöi en
Ike heitinn Eisenhower að ekkert
land yrði varið í atómstrlöi, og
ljós varð lika sú hertækni Banda-
rlkjanna aðkoma sér upp útvarð-
stöövum til þess að beina þangað
gereyðingarárásum, og senda
þaðan langdræg helskeytin. Enn
hefur hertækni breytzt, og stund-
um virðast ástvinir hersetunnar
vera farnir aö óttast það að elsku
hjartans herinn hverfi héðan.
Þvl miður sé ég ekki merki þess
að sá ótti sé á rökum reistur held-
ur fremur stafi hann af einhver ju
misferli I tilfinningalifinu, ein-
hverskonar móöursýki eða
timburmönnum I steikargleöi
Varðbergseða hergróðasvalli eða
af öðru volæði þeirra sem setja
traust sitt á þennan her.
Þaö er vonandi að þessir menn-
ingardagar verði hugvekja þjóö-
inni. Meö söngoghljóðfæraslætti,
myndlist og ljóðum og öðrum
skáldskaparmálum, erindum og
list leikara, kvikmyndum verður
næstu daga reynt að efla og
styrkja þann liðsafnað sem þarf
til aö þjóðin verði aftur ein, sam-
einuð um þaðað I þessulandi eigi
og megi ekki vera her.
Sá maður sem þetta hús er
kennt Jóhannes Kjarval og hér
ætti andi hans að rikja, næra
okkur og innblása til að hugsa
stórt og starfa vel, hann sagöi:
Fólk sem aldrei lyftir neinu i
samtaki veröur aldrei þjóð.
Hér er fylkt liöi, breiðfylking
listamanna sem leggja vilja sinn
skerf fram til að sýna hug sinn
svo ekki veröi um villzt né vé-
fengt. Við skulum taka saman og
sýna að við séum þjóð.
Fyrrum var sagt þegar bátum
var hrundið á flot eða lent með
átökum: Samtaka nú. Með þess-
um orðum set ég menningardaga
andstæðinga hernáms: Samtaka
nú.
Thor Vilh jálmsson. _
Reyðfirðingar
Vilja kaupa
skuttogara
Bátarnir tryggja ekki næga
hráefnisöflun
Reyðfirðingar hafa nú
i undirbuningi kaup á
nýjum skuttogara. Þar
er ástandið i útgerðar-
málum þannig, að þeir
eru með tvo gamla báta,
aðrar fleytur hafa þeir
ekki til aflafanga, svo
heitið geti a.m.k. Nú er
útgerð þessara gömlu
báta vaxandi erfiðleik-
um bundin og þvi er
horft til togarakaup-
anna.
Blaðið hafði tal af þeim Arna
Ragnarssyni og Hallgrlmi Jónas-
syni á Reyðarfiröi og innti þá
nánar eftir þessum málum:
— Jú, það er rétt, sögðu þeir, —
að viöhöfum fullan hug á skuttog-
arakaupum. Héðan eru gerðir út
tveir bátar. Þeir eru báðir orðnir
gamlir og i ýmsu á eftir tlmanum.
Menn hafa því takmarkaðan
áhuga á að ráða sig á þá þegar
annað betra býðst. Ljóst er, að á
þessum bátum verður ekki Iryggö
hér hráefnisöflun til frambúðar.
Ný skip þurfa að koma tál.
— Nú hafa Reyðfiröingar I
höndum tilboð frá portúgölsku
fyrirtæki um að smiða fyrir þá
togara og að taka annan gamla
bátinn upp I andvirðið. Það er
þeim að sjálfsögðu mjög mikils
virði þvi erfitt er að fá mikla pen-
inga ,,á borðið” fyrir gamla báta,
en fjárráöin ekki alltof rúm
heimafyrir.
Þeir, sem að þessum kaupum
standa á Reyöarfirði eru annars-
vegar „Gunnar og Snæfugl”,,
sem gerir út bátana og rekur salt-
fiskverkun og hinsvegar Kaupfé-
lag Héraðsbúa, sem rekur frysti-
húsið. Þessir tveir aðilar hafa
unniðað þvl I sameiningu aðfesta
kaup á umræddum togara.
— Og það má þá lfka gjarnan
geta þess, sögðu þeir, félagar, að
Reyðfirðingar hafa nánast ekkert
fengið I sinn hlut af þvi fé, sem
variðhefur veriö til hagræðingar
og uppbyggingar frystihúsanna.
Þvlmá svo bæta hér við, aörík-
isstjórnin ræddi á fundi slnum nú
I vikunni um togarakaup Reyö-
firðinga, að frumkvæöi Hjörleifs
Guttormssonar, iðnaðarráð-
herra. Lagði hann þar eindregiö
til, að þetta mál fengi jákvæða af-
greiðslu hjá rikisstjórninni hið
allra fyrsta. Er þess fastlega aö
vænta að svo verði.
— mhg
Veitingastaöurinn Nessý við Innstræti er innréttaður i skoskum Tudor-
stil. Hann er opinn til 23.30 á kvöldin.
Nýr veitingastaður í
miðborg Reykjavíkur
Nýr veitingastaður hefur
veriö opnaöur I miðborg
Reykjavikur. Hann heitir Nessý
(eftir Loch Ness-skrimslinu) og
er i sundinu við Nýja bió sem
borgin hefur nú samþykkt að
nefna Innstræti. Eigandi er Jón
Hjaltason veitingamaður á
Óðali.
Veitingastaðurinn Nessý er
innréttaður i skoskum Tudorstil
og tekur 40 manns I sæti. Hann
er opinn frá 11 — 23.30 og verður
þvi eini staöurinn sinnar teg-
undar i gömlu Kvosinni sem er
opinn svo lengi á kvöldin.
Aöalréttir staðarins verða
kjúklingar sem eru framreiddir
á annan hátt en til þessa hefur
tlökast. Þá er sú nýjung i Nessý
að notaðar verða svokallaðar
einmata umbúðir um matinn
þ.e.a.s. þær eru einungis notað-
ar einu sinni. Jón Hjaltason
sagði I samtali við blaöiö að til
athugunar væri að sækja um að
fá aö reiöa fram borðvin með
matnum.
—GFr
Alþýðuorlof og FéLagsstofnun stúdenta:
„Ungir ferðast ódýrt”
Alþýðuorlof og Félagsstofnun
stúdenta hafa tekið upp
merkilega samvinnu um ferða-
lög, sem kynnt eru undir heitinu
„Gungir ferðast ódýrt”, UFO-
ferðirnar.
Óskar Hallgrfinsson forstjóri
Alþýöuorlofs og Skúli Thoroddsen
framkvæmdastjóri Félags-
stofnunar sögðu frá þessari ný-
breytni á blaðamannafundi sem
Samvinnuferðir-Landsýn héldu
til kynningar á starfsemi sinni á
miövikudag. En S-L. sjá um
feröirnar og veita upplýsingar
um þær.
Þessi samvinna felur það I sér
aö allir námsmenn eldri en 16 ára
og fólk úr verkalýðsfélögunum
yngra en 26 ára njóta nú sömu
frlðinda um t.a.m. flugferöir viða
um heim.
Þb