Þjóðviljinn - 15.07.1979, Blaðsíða 5

Sunnudagur 15. júll 1979. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 5
Ágúst Guðmundsson gerir kvikmynd eftir skáldsögu Indriða G.
LAND OG SYNIR
Jón Þórisson, leikmyndateiknari, stendur hér viö Chevrolet árg. 1928,
en þessi ágæti blll verður notaður sem mjólkurbfll i kvikmyndinni
Land og synir.
Agúst Guðmundsson hlaut
stærsta styrkinn úr kvikmynda-
sjóðnum, 9 milj., til að gera
kvikmynd eftir skáldsögu Ind-
riða G. Þorsteinssonar, Land og
synir. Að loknu námi hér heima
lagði Agúst land undir fót og
innritaðist i National Film
School I London þar sem hann
lagði stund á leikstjórn og hand-
ritsgerð. Þaðan útskrifaðist
hann fyrir tveimur árum.
Meðal verkefna Agústar má
nefna Saga úr striðinu og Skóla
ferð, sem hvorttveggja hefur
verið sýnt i sjónvarpi, og Litil
þúfa, sem hann hefur nýlokið
við að gera. Agúst rekur nú
kvikmyndafélagið ísfilm, á-
samt Indriða G. Þorsteinssyni
og Jóni Hermannssyni.
Eins og flestum er sjálfsagt
kunnugt fjallar Land og synir
um það timabil i sögu þjóðar-
innar, þegar Island var að
breytast úr bændasamfélagi I
borgarsamfélag, margt sveita-
fólkið varð illa úti i kreppunni,
jarðir lögðust i eyði, bændur
flosnuðu upp frá búskapnum og
fluttust á mölina. Við spurðum
Agúst hvers vegna þetta skáld-
verk hefði orðið fyrir valinu.
— Þegar samstarf mitt við
Indriða og Jón hófst hafði ég orð
á þvi, að mér fyndist bókin hent-
ug til kvikmyndatöku. Ég var
reyndar ekki einn um þá skoð-
un. Samt er það ekki nógu góð
og gild ástæða, að ákveðin saga
sé vel fallin til kvikmyndunar,
hún verður að vera þess eðlis,
að efnið höfði til manns. Mér
finnst þessi skáldsaga greina á
einfaldan hátt frá afskaplega
merkilegum þáttaskilum i sögu
islensku þjóðarinnar og sú er
meginástæðan fyrir þvi, að ég
hafði áhuga á að búa til kvik-
mynd eftir henni.
Við höfum lika hugsað okkur
að gera úr þessu eins konar hér-
aðslýsingu á þvi, hvernig var að
búa uppi sveit á árunum fyrir
strið og það er vissulega eitt af
þvi, sem mælir með þvi að géra
þessa mynd. Við gerum engar
stórvægilegar breytingar á
söguþræðinum, samtöl eru að
visu svolitið stytt og öðrum bætt
viö. Við höfum aftur á móti leyfi
höfundar til að fara nokkuð
frjálslega með texta.
Myndin verður tekin i Skaga-
firði og Eyjafirði og að hluta til
á Akureyri.
Sigurður Sigurjónsson hefur
verið ráðinn til að leika veiga-
mesta hlutverkið i myndinni.
Jón Sigurbjörnsson leikur Tóm-
as, bóndann á næsta bæ, en
Ragnhildur Gisladóttir, söng-
kona, fer meö hlutverk Mar-
grétar, dóttur hans. Þá höfum
við leitað til áhúgaleikhúsanna i
Skagafirði og á Siglufirði um
önnur hlutverk. Af leikendum
þaðan má nefna Jónas
Tryggvason, sem íeikur föður
Einars, Hauk Þorsteinsson, en
hann leikur mjólkurbilstjóra, og
Kristján Skarphéðinsson, sem
fer með hlutverk hreppstjórans.
— Hverjir vinna að gerð þess-
arar myndar, auk þin?
— Sigurður Sverrir Pálsson er
kvikmyndatökumaöur, en hon-
um til aöstoðar verður Ari
Kristinsson. Gerð leikmyndar
og búninga annast Jón Þórisson,
en enn sem komið er vantar
okkur hljóðupptökumann. Jón
Hermannsson er framleiðandi
myndarinnar og Indriði G. Þor-
steinsson er verndarvættur
hennar, er svo má að orði kom-
ast. Handritið hef ég samiö
sjálfur i samráði við höfund
bókarinnar, auk þess sem leik-
stjórnin verður i minum hönd-
um.
Kvikmyndin verður um hálfr-
ar annarrarklst. löng, tekin i 35
mm. og ætluð til sýninga i kvik-
myndahúsum.
— Hvernig verður dreifingu
myndarinnar háttað?
— Við ætlum aðfara sömu leið
og hingað til hefur verið farin,
þ.e. að hafa beint samband við
eigendur bióhúsanna. Það er
verið að vinna að þessu núna,
enda ekki ráð nema i tima sé
tekið, þvi það er varla hægt að
gera áætlanir um kvikmynda-
gerð, án þess að huga að þvi,
hvernig að dreifingunni verði
staðið. Við gerum ráð fyrir þvi,
að myndin standi undir sér
fjárhagslega með sýningum hér
á landi eingöngu. Við höfum enn
ekki áætlað að sýna hana er-
lendis af þeirri einföldu ástæðu,
að hún höfðar fyrst og fremst til
íslendinga sjálfra.
islensk
kvikmynda-
gerö
Umsjón:
Sigurðúr
Jón
Ölafsson
— Er það ekki full-mikil bjart-
sýni að ætla sér að gera þrjár
leiknar breiðtjaldsmyndir I
fullri lengd, þegar haft er i
huga, að kvikmyndasjóðurinn
hefur ekki úr miklu að moða á
fyrsta starfsári sinu?
— Það sem þú ert eiginlega að
segja er það, hvort ekki sé
heppilegra, að fjármagnið
dreifistá færrihendur. Égeral-
veg sammála þvi, enda er það
miklu skynsamlegra, þvi fjár-
skorturinn hlýtur alltaf að koma
niður á gæðum myndarinnar.
Félag kvikmyndagerðarmanna
sendi á sinum tima áskorun til
stjórnar kvikmyndasjóðsins
um, að styrkirnir yrðu fáir og
vel úti látnir og ég held, að hún
hafi að sumu leyti farið eftir þvi.
Hvað okkar verkefni snertir,
þá er ég tiltölulega bjartsýnn,
þvi ég hef trú á þvi, að myndin
eigi eftir aö ná hylli áhorfenda.
Við þurfum að visu að fá ansi
stóran hóp Islendinga til að sjá
hana, ef hún á að standa undir
sér fjárhagslega; alla vega ætti
aðsóknin að verða eins góð og að
stórmyndum á borð við Super-
man, Grease eða Star Wars,
sem, vel að merkja, eru keyptar
hingað til lands fyrir tugi mil-
jóna. Það mætti geragóða kvik-
mynd fyrir svo drjúgan skild-
ing.
Lifsstríössaga úr Eyjum
Ein þeirra mynda, er styrk
hlaut úr kvikmyndasjóðnum,
hefur Vestmannaeyjar árið 1873
að sögusviði. Eftirtaldir ein-
staklingar standa að gerð henn-
ar: Páll Steingrimsson, sem
stjórnar töku myndarinnar,
Thor VQhjálmsson, en henn hef-
ur gert handritið að henni,
Ernst Kettler, kvikmyndatöku-
maður, og Messiana Tómas-
dóttir, sem séö hefur um gerö
búninga og leikmyndar. Tlior og
Messiönu ætti að vera óþarfi að
kynna frekar, enda löngu kunn
fyrir störf sin, en Páh og Ernst
hafa um nokkurra ára skeið
rekið kvikmyndafélagið Kvik
h.f.
Við fengum þau til að spjalla
stuttlega um fyrirhugaða gerö
myndarinnar. Fyrst spurðum
við Thor, hvort ártalið 1873 væri
tengt einhverjum sérstökum at-
burðum i Vestmannaeyjum.
TV: Það vakir alveg sérstakt
fyrir okkur með þvi að velja
þetta ártal. Það gefur ýmsa
möguleika, bæði hvað varöar
atburði hér heima og erlendis,
sem hugsanlegt væri, að ein-
1 hverjir hefðu haft pata af.
PS: Um þetta leyti komu
| mormónarfrá Amerikuaðboða
■ eyjaskeggjum þennan merki-
■ lega sið. Sumir létu skirast til
J trúar. Þessir atburðir gætu
a hugsanlega hentað vel þvi efni,
* sem um er fjallað, auk þess sem
1 sklrnarathöfnin, sem fram fer
1 undir berum himni, er afar
■ myndræn.
■ TV: Markmiðið er að gera
| mynd, sem hafi sterka skirskot-
■ un til nútíðarinnar og að um-
■ fjöllunin sé þesseðlis.aðunnt sé
| að tengja efnið við nútiðarlíf. Ég
;n er efins, að það sé svo eftirsókn-
I arvert að gera listaverk, nema
2 þaðsétengtnútimanum, þannig
I að fólk geti notið þess til skiln-
■ ing á sinum eigin vandmálum.
frysta þessa upphæð á banka og
auk þess sem löngunin til að
hefjast handa var orðin æði rik
og áhugi fy rir verkefninu mikill.
Þættirnir, sem við unnum voru
fullmótaðir og eins konar jmóí-
raun á það, sem eftir kemur,'
bæði fyrir okkur og leikarana.
Þetta er lifsstriðssaga. Blóö-
tökur af völdum náttúruaflanna
hafa óviða verið grimmari en I
Eyjum. Þær heimildir, sem
færðar hafa verið i letur um
sögu Vestmannaeyja eru mjög
magnaðar og gefa einmitt til-
efni til dramatiskrar kvikmynd-
unar. Inni frásögn okkar spinn-
ast búskaparhættir frá fyrri tiö
og hversdagslegt lif fólksins.
TV: Jafnframt því sem lfliið
var svona hættulegt i Eyjum
voru ýmis tækifæri, sem kröfð-
ust áræðis. Vin vonum, að það
sé hægt að sýna það að ein-
hverju leyti.
PS:Viðreyndum að gera okk-
ur grein fyrir þvi, hvað væri
helst einkennandi fyrir þennan
tima, og hvað það væri, sem
hefði staðiö næst hugafólksins. 1
þvi sambandi má nefna þjóðtrú,
ótta við náttúruöfl og myrk-
fælni.
— Hvernig er leikmuna og
búninga aflað?
MT: Þaö villsvo til, að það er
töluvert til af sliku frá þessum
tlma o g við reynum að nota eins
mikið af þvi og kostur er. Ég hef
reynt að fara eins nálægt þess-
um tima og hægt er og byggt á
heimildum i þvi skyni. Við lát-
um m.a. reisa bæ til þess að
geta kvikmyndað inniatriði.
— Lokaorð?
TV: Þar sem okkur skortir
ekki hugmyndir, heldur pen-
inga, þá gildir það um okkur,
sem einhvers staðar stendur 1
fornbókmenntunum: „Kóngur
vill sigla, en byr hlýtur að
ráða.”
Ég er hins vegar ekki að segja,
að okkur takist þetta.
EK: Það er langt siðan sú
hugmynd kom fram hjá okkur,
að tengja saman i myndinni
hugarburð og raunveruleika.
Það gefur okkur lika frjálsari
hendur að fara með fortiðina
eins og okkur best hentar.
— Er fylgt ákveðnum sögu-
þ-æði I þessari mynd?
TV:Éger nú ekkert hrifinn af
þviaðupplýsaofmikið um efni
hennar. Stundum er farið af
stað með brauki og bramli, en
mér er alltaf meinilla við að tala
mikiðum það, sem ég á eftir að
gera. Ég man eftir þvi, að
Steinn Steinarr skrifaði dýrlega
grein i Þjóðviljann, endur fyru-
löngu, um þýðingu á Kalevala,
sem til stóð að Karl Isfeld gerði
og auglýst var með miklum lát-
um. Steinn sagði eitthvað á þá
leið, að hann hefði alltaf haldið
það fram að þessu, að mestu
stórvirki andans væru unnin i
kyrrþey. en nú sæi hann, að svo
væri ekki.
Ég hef alltaf verið smeykur
við aðsegja frá þvi, sem maður
á eftir að gera. Nú er mér hins
vegar ljóst, að kvikmyndagerð
krefet svo mikils, að það er
óhjákvæmilegt annað en að láta
eitthvað uppi um áformin, svo
sem til þess að afla fjár til þess
sem gera skal.
PS: Astæðan fyrir þvf, að við
fórum af stað með þetta er sú,
að við fengum þennan styrk, 2
milj., úr kvikmyndasjóðnum,
sem, vel að merkja, er varla
fyrir hráefniskostnaðinum.
Okkur fannst ógáfulegt að
Atriöi úr kvikmyndinni um Vestmannaeyjar 1873. Guðmundur Tegeder og Margrét L.
Jónsdóttir leika ung hjón, en Jónas Sigurðsson leikur velunnara þeirra.