Þjóðviljinn - 15.07.1979, Blaðsíða 11

Sunnudagur 15. júli 1979. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 11
artæki, bifreiöaeign og lausafé
Loftlei&a voru metin á bókfæröu
veröi, en eignir Flugfélagsins á
tvöföldu bókfæröu veröi, sam-
kvæmt áöurgeröum stofnsamn-
ingi. Hins vegar var ekkert tillit
tekiö til viöskiptavildar félag-
anna og má þaö teljast furöulegt.
Loftleiöir stóöu gifurlega vel aö
vigi hvaö þennan þátt snertir og
höföu kostaö miklu til aö auglýsa
og byggja upp mikiö sölukerfi,
sem var svo einskis metiö.
Matsnefndin vann á grundvelli
þeirrar forsendu, sem hiö opin-
bera setti henni aö jafna skyldi út
félögin við skiptingúna, sem
mest. 1 samningi félaganna var
ákvæði um að ekki mætti meta
annað félagið lægra en 35%. Meö
þetta bak viö eyrað starfaði
nefndin, og mat hún endanlega
Flugfélagið 46% og Loftleiöir
54%, sem er að minu viti allt of
lágt. Hótelið var t.d. metið of litiö
og var þvi haldið fram að ef ætti
að selja það, þá gæti enginn keypt
það, þvi yrði að meta það lægra
en raunverulegt verðmæti þess
var. Ennfremur voru allir inn-
anstokksmunir metnir á upphaf-
legu kaupverði að frádregnum af-
skriftum (bókfært verö) sem var
margfalt lægra en endurkaups-
verðið.
Valdastaða Eimskips
Á þessum tima átti Eimskip
47.8% i Flugfélagi Islands og
rikissjóður 13.7% og félagiö
skuldaði þessum aðilum mjög
háar upphæöir. Það var þvi auö-
velt fyrir Eimskip að yfirtaka
Flugfélag Islands fyrir samein-
inguna, og við matið má vera að
einhverra hagsmuna hafi veriö
gætt vegna eignarhluta þessara
aöila.
Þáttur Sigurðar Helgason-
ar.
— Ef viö vikjum aöeins að ööru.
Frami Sigurðar Helgasonar nú-
verandi forstjóra Flugleiða virð-
ist hafa orðið æði hraður, og gera
margir þvi skóna að um hreina
valdatöku hans hafi orðið að
ræða á siðasta aðalfundi. Hvernig
kemur Sigurður inn i fyrirtækið
upphaflega?
— Þegar Geysir fórst á Vatna-
jökli og flugvélin Hekla var i
fastri óuppsegjanlegri leigu' hjá.
erlendu flugfélagi kom þaö til
orða i þáverandi stjórn aö hætta
flugrekstri og nota tryggingaféð
til aö kaupa tankskip. Ég var
þessu algjörlega mótfallinn.
Varö það þá að samkomulagi
starfsmanna Loftleiöa h.f. aö
kaupa hlutabréf i félaginu, sem
lágu á lausu auk bréfa, sem hlut-
hafar vildu losna viö. Þá bauöst
Sigurður, sem þá var fram-
. kvæmdastjóri Orku h.f., til að
lána okkur peninga meö þvi aö
kaupa hlutabréf, en hann haföi
Svein Valfells aö bakhjarli.
Viö geröum þaö aö skilyröi aö
viö ættum endurkaupsrétt á bréf-
unum, sem hann keypti, en er til
þess kom sagöi hann: „Jæja,
hvaðbjóðið þiö i bréfin?” Honum
fannst okkar boð of lágt, og þann-
ig komst hann inn, meö mjög
stóran hlut. 1962 var Sigurður
I siöan geröur aö framkvæmda-
I stjóra i New York.
Eimskipafélag
íslands átti tœp
48% í Flugfélagi
tslands fyrir
sameininguna.
Sigurður, flugfé-
lagið og Eimskip
gerðu síðan
bandalag og hafa
tekið völdin í
Flugleiðum,
ásamt heildsölum
í Reykjavík.
Sigurður Helga-
son komst inn i
Loftleiðir í skjóli
peningavalds
Sveins Valfells.
Hann varð fram-
kvœmdastjóri
Loftleiða i New
York árið 1962.
Siguröur fór siöan yfir á Flug-
félagsvænginn eftir sameining-
una og myndaöi bandalag meö
stjórnarmönnum flugfélagsins,
sem eiga reyndar sáralitiö 1 ié-
laginu, að undanteknu Eimskipa-
félagi íslands, en þaö á tvo full-
trúa i stjórn Flugleiöa.
Einn I bandalaginu er Bergur
Gislason af Garðars Gislasonar
ættinni, en hann á jafnframt
hlutabréf i Morgunblaðinu.
Síðasti aðalfundur.
— Hvernig skiptist hlutabréfa-
eignin á siðasta aðalfundi Flug-
leiða i stórum dráttum?
— Stjórn og starfsmenn Flug-
félags Islands eiga um 185 miljón-
ir. Þar viö bætist Eimskip með
522 miljónir. Þetta gerir samtals
707 miljónir. Viö þessa summu
bætast siðan hlutabréf Siguröar
Helgasonar og félaga hans, sem
eru 313 miljónir. Að lokum kemur
rikiö meö rúmar 164 miljónir.
Hlutur Loftleiða, stjórnar og
starfsmanna, er siöan 650 miljón-
ir. Þessar upplýsingar tala sinu
máli.
- Voru hlutabréf rikissjóðs notuð
bæði á slðasta og næstslðasta
aðalfundi sem liður I valdatöku
Sigurðar Helgasonar?
— Hlutabréf rikissjóös hafa
veriö notuð á öllum aðalfundum
þangaö til i vor, er þau voru ekki
notuð i stjórnarkjöri, en eins og
allir vita er önnur rikisstjórn viö
völd nú en á siöasta ári.
— Hvað áttu við með þessum
orðum?
— Ég á einfaldlega við, að nú er
annar ráöherra og úr öörum
flokki, sem stýrir hlutabréfum
rikissjóðs en var i fyrra, og voru
þau þvi ekki notuö til hagsbóta
fyrir Flugfélagsmennina aö
þessu sinni, eins og á næstsiðasta
aðalfundi.
Hringamyndun
I sambandi við Eimskip vil ég
benda á, að i mörgum löndum eru
lög sem banna skipafélögum eða
járnbrautarfélögum að eignast
hlutabréf i öörum samgöngu-
fyrirtækjum, eins og t.d. flugfé-
lögum. Þetta eru lög sem eiga aö
hindra hringamyndun.
— Finnst þér þá eðlilegt að slik
lög verði sett hér, sem m.a. banni
einu samgöngufyrirtæki að eign-
ast hlutabréf I öðru annarrar teg-
undar?
— Já, alveg hiklaust.
Sigurður aftur
— Af hverju fór Sigurður, sem
alla tið hefur starfað hjá Loftleið-
um, yfir til Flugfélagsmann-
anna?
Alfreð horfir glottandi á spyrj-
anda, en segir slöan:
— Veist þú þaö? Ekki veit ég
þaö. Ég veit þaö hins vegar aö
Siguröur vill ryöja burt öllu sem
tengist Loftleiöum.
— Llka starfsfólkinu?
— Já lika starfsfólkinu. Yfir-
standandi uppsagnir bitna aö
minu mati haröar á gamla Loft-
leiöastarfsfólkinu en á Flugfé-
lagsfólkinu. Þó svo aö uppsagn-
irnar séu i eöli sinu nauösynlegar
og hef&u mátt koma mun fyrr þá
Tengsl Flugleiða !
við Seaboard
flugfélagið eru
æði dularfull.
Alfreð vildi ekki
skýra frá þeim.
Hins vegar hefur
Sigurður Helga-
son byggt upp
sambandið við
fyrirtækið.
er gengið of harkalega og of fljót-
færnislega til verks I of mörgum
tilfellum, og ekkert jafnræ&i gild-
ir i þeim, auk þess sem meirihlut-
inn af fólkinu i flestum starfs-
greinum sem sagt er upp er Loft-
leiðastarfsfólk.
— Þegar þú segir að uppsagn-
irnarhefðu mátt koma fyrr, þýðir
það þá að yfirbygging Flugleiða
hafi verið ofmönnuð um langan
tima?
— Já, það þýöir þaö.
— Um hvað snúast átökin hjá
Flugleiðum?
— Eg kann ekki nema eitt svar
viö þessari spurningu, segir Al-
freö brosandi. Þau snúast um
völd og metnað!
— Hvaö er Hekla Holding?
— Hekla Holding er fyrirtæki
sem viö stofnuðum á sinum tima
til að leigja Air Bahama flugvél-
ar. Hekla Holding starfar siöan
áfram sem leigusali flugvélanna
til flugfélagsins Air Bahama eftir
að við keyptum þaö.
Tengslin við Seaboard
— Hvað er þá Seaboard og hver
eru tengsl Flugleiða við það?
— — Seaboard World Airline
er bandariskt flugfélag sem er
aðallega i fragtflutningum.
Tengslum okkar viö þaö félag er
þannig háttað aö viö höfum keypt
allar okkar DC flugvélar eöa leigt
af þeim, auk þess sem allt viöhald
á þessum flugvélum er fram-
kvæmt hjá Seaboard.
Ennfremur keyptum viö DC-10
flugvélina af Seaboard og annast
þeir einnig viðhald á henni.
— Er það rétt að Siguröur hafi
byggt upp þessi tengsl við Sea-
board?
— Já, hann hefur séö um þetta
allt saman.
— Hefur Siguröur einhver sér-
stök persónuleg tengsl viö
Seaboard?
— Já, já ég veit það ekki. Ég
held að viö ættum aö sleppa
þessu. Viö erum komnir inn á
dálitið hættulegar brautir.
— Er ekki eðlilegt aö flytja við-
haldið frá Seaboard til Islands?
Voru gabbaðir
— Það er ekki hagkvæmt að
flytja allt vi&haldiö til Islands
eins og er, en sjálfsagt er aö vinna
betur að þeim málum.
Hins vegar væri hagkvæmt aö
flytja þaö frá Seaboard og ætluð-
um viö aö gera það reyndar I
fyrra. Þd fengum við hagstætt
viöhaldstilboð frá Luxembourg,
mun lægra en viö greiðum hjá
Seaboard. Þetta var á sama tima
og við vorum aö hugsa um kaup á
DC-10. Seaboard bauð okkur þá
tvær tiur á hagstæðum kjörum.
Tilboöinu fylgdu engin skilyröi
varöandi viöhald eöa svoleiöis.
Við ákváöum aö taka aðra Tluna
hjá þeim, þessi samningur var
gerður i nóvember, og þá var orö-
iö of seint aö gera pöntun annars
staöar. Þá komu skilyrðin frá
Seaboard. Þeir heimtuðu viöhald-
ið á DC-10 áfram, ella fengjum
við ekki þotuna. Viö gengum að
þessu.
— Flugleiðir hafa stundum ver-
ið sakaðar um að standa ekki skil
á öllum gjaldeyrinum sem félag-
ið fær. Hvernig er gjaideyrisskil-
um félagsins háttað?
Gjaldeyrir og þáttur rikis-
ins
— Eftirlit meö gjaldeyrisskil-
um okkar fer allt I gegnum endur-
skoöunardeildir gjaldeyrisdeilda
bankanna. Viö liggjum auövitaö
meö stórar upphæöir af gjaldeyri
sem er nauðsynlegt vegna okkar
reksturs, og er það með vitund
stjórnvaída. Hins vegar höfum
við engan áhuga á að safna gjald-
eyri. Gjaldeyrir er ekkert áhuga-
mál okkar. Við seljum rikinu á
hverju ári marga miljarði króna
i gjaldeyri. Viö reynum ekki aö
stinga neinu undan, höldum að-
eins þvi sem okkur er nauðsyn-
legt.
— Að lokum Alfreð, hvernig
finnst þér sameiningin hafa tek-
ist hjá flugfélögunum, og i fram-
haldi af þvi — er ekki eðlilegt að
hið opinöera gerist stærri þátt-
takandi i rekstrinum eins og
gengur og gerist hjá flestum
evrópskum ftugfélögum?
— Hvað varöar sameininguna,
þá hefur hún aö minu viti mis-
tekist. Við höfum farið með
skaröan hlut frá borði þar sem
okkur var upphaflega gefið i skyn
aö viö fengjum um 65% i hinu
nýja félagi, en fengum aðeins
tæpan helming. samvinna milli
manna hefur ekki orðiö eins góö
og upphaflega var vonaö, og
sameiningin á rekstri flugflotans
hefir ekki gengiö vel.
Þetta byrjaöi ágætlega þegar
flugfélögin störfuöu sjálfstætt, en
i samrunanum hefur veriö leitast
viö að þurrka Loftleiðir út.
Ég tel að rikiö eigi ekki aö ger-
ast stærri eignaraðili aö Flug-
leiðum. Það er farsælast aö hafa
fyrirtækið i höndum einkaaðila.
Ég tel að hagkvæmnin sé ekkert
meiri hjá evrópskum flugfélög-
um eins og t.d. BEA þó þaö sé
rikisrekiö.
— Er eitthvað sukk hjá Flug-
leiðum?
— I stórum fyrirtækjum er
alltaf eitthvað sem betur má fara.
Þig
— valdatökuna — tengslin við hið dularfulla Seaboard flugfélag I Bandarikjunum