Þjóðviljinn - 13.01.1980, Blaðsíða 2

2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagurinn 13. janúar 1980.
Nýja og óþekkta
efnahagskerfið
Hneisan er breidd yfir gólf og borö og stóla og rúm og meira
getur hún ekki þakió þvi það er ekki meira i herberginu. Vinur
minn fór úr peysunni og lagði hana frá sér I barnaherberginu og
svo þurfti hann að fara á skyrtunni heim þvi peysan sökk I drasl-
ið og fannst ekki fyrr en tveim dögum seinna.
Draslið hefur einfalda efnisformúlu: Teikningar, blöð, bækur.
En nú gengur þetta ekki lengur. Greinar og sjónvarpsþættir hafa
vakið mig til vitundar hvað það er sem i raun flýtur i öklá i her-
bergi barna minna: Mannskemmandi, gjöreyðandi sorp.
Þá er maðurinn loksins
kominn til landsins eftir jóla-
friið og getur fagnaö nýjum
áratug með móðurjörðina undir
fótum. Já, þið fyrirgefið, en ég
hefði kannski áttað byrja á þvi
að segja, að ég skrapp til
Noregs yfir hátiöirnar. Sem er i
sjálfu sér ekki i frásögur
færandi, nem hvaö Flugleiðum
tókst að seinka vélinni heim um
17 tima. Þar með fór
Þrettándinn i vaskinn. Nú er svo
sem allt i lagi að biða einn sólar-
hring eöa tvo á erlendri flug-
stöð, þar sem allar
veitingasölur og barir eru opnir
og nokkrir tugir af skemmti-
legum löndum eru til staðar,
sem eiga það sameiginlegt að
biða eftir vél frá Flugleiðum.
Það var bara ekki þvi að
heilsa i þetta skiptiö. Eftir
miðnætti lokar nefnilega aðal-
flugvelli Oslóar, Fornebu. Þess
vegna vorum við keyrð i rúman
klukkutima á krumma-
skuösflugvöll sem nefnist
Gardemoen. Og það er flug-
völlur i norskum anda: Veit-
ingasölunni lokaö um kvöld-
matarleyti, sjoppunni um sama
leyti, og barinn opnar aldrei.
Einhvern veginn hef ég
aldrei getaðsofnaö hvar sem er,
alla vega alls ekki i biðskýlum
járnbrautarstöðum eða á flug-
völlum. Éghorfði þvi með öfund
á landa mina sem duttu útaf
eins og skotnar dúfur, þar á
meðal kollegi á Dagblaöinu,
sem sofnaði samstundis og hann
sá stólinn.
Þá er bara að lesa. Guöi sé lof
haföi ég með mér helgarútgáfu
Aftenpostens og hugði gott til
glóðarinnar. Ég opnaði blaðið
og fyrsta fyrirsögnin blasti við:
Niundi áratugurinn —
Aratugur óþægindanna?
Greinin sagði frá 30 fremstu
visinda- og efnahagssérfræð-
ingum Bandarikjanna, sem kikt
höfðu inn i framtið komandi tiu
ára og komist að merkilegum
niðurstöðum. Ég rétti úr bakinu
og saug i mig árangur helstu
heiia Ameriku.
Niundi áratugurinn er timi
mikilla efnahagsóþæginda, af
þvi við erum á leið inn i nýtt og
óþekkt efnahagskerfi. Lifs-
þægindin munu ekki fara
vaxandi á næstu árum, heldur
öfugt. Verðbólgan mun halda
áfram að hrjá okkur þangað til
nýja, óþekkta efnahagskerfið
tekur við. Ahugi á fjölskyldulifi
eykst. Erfiðleikar á vinnu-
markaði fara vaxandi. Flestir
verða að taka sér vinnu san er
undir menntun þeirra. Glæpir
og ofbeldi aukast. Orka verður
aðgengileg, en fyrir mun hærra
verð. Alþjóðleg. vandamál og
átök verða fleiri og flóknari.
Atvinnuvegirnir munu reyna að
finna ný ráð til að endurnýja
framleiðsluvörur sem fyrir eru
ámarkaðnum.Sérstaklega mun
þessi endurnýjun blómstra
þegar nýja og óþekkta efna-
hagskerfið tekur við. Þjóðir
heimsins munu leggja mikið
upp úr ,,meiningu með lifinu”
og heimurinn veröur sifellt
minni. Betri tengsl munu
skapast milli þjóða, sérstaklega
þegar nýja og óþekkta efna-
hagskerfið tekur við.
Ég öfunda þá sem geta sofið á
flugstöðvum. -ingó.
Eimskip
hefur nú keypt skipafélagið
Bifröst af Þóri Jónssyni athuga-
semdarlaust. Eins og lesendum
Þjóðviljans er kunnugt þá birti
blaðiö frétt þess efnis að
Eimskip hyggðist kaupa Bifröst
fyrir 6-800 miljónir og voru
íslensk Kaupskip þar innifalin,
umfram matsverði og hlutafé
Bifrastar. Eimskip tók með
þessu móti alla ábyrgð Þóris og
félagsins.
Þórir mótmælti i viðtali i Visi
frétt Þjóðviljans, enda hæg
heimatökin, þar eð hann er einn
af aðaleigendum Visis.
Sannleikurinn er hins vegar sá
að hann var búinn að ganga frá
sölusamningum við Eimskip,
áður en hann heldur hluthafa-
fund Bifrastar en hann verður
seinna i þessum mánuði.
En hvers vegna keypti
Eimskip skipafélagiö Bifröst
með öllum kvöðum.? Otskýring
mun vera tvenns konar, annars
vegar til að bjarga Þóri Jóns-
syni, sem veðsetti eigur Sveins
Egilssonar h/f án samráðs við
stjórnina og varð að selja
Bifröst af þeim sökum fyrir ára-
mót, og hins vegar losnar
Emskip við samkeppnisaöila
varðandi Amerikufraktina. Og
formúlan er: Þegar
samkeppnin deyr hækkar
fraktin.
Og
fyrst við erum byrjaðir að tala
um Eimskip: A árunum þegar
Magnús Gunnarsson var fram-
Þórir: Veðsetti Svein Egilsson
h/f
kvæmdastjóri Hafskips, reyndi
Óttar Möller forstjóri Eimskips
að kaupa upp Hafskip. Að lokum
gafst Magnús upp og skrifaði
undir samningsuppkast við
Eimskip án þess að ráðgast við
stjórn félagsins. Þegar þáver-
andi stjórnarformaður Hafskips
Magnús Magnússon, frétti
þetta, hringdi hann i nafna sinn
og rak hann á stundinni, en tók
sjálfur við starfi hans sem
framkvæmdastjóri Hafkips.
En timinn læknar öll sár.
Þegar Eimskips- og Flug-
leiðamafian keypti Arnarflug
var Magnúsi Gunnarssyni
Magnús: Timinn læknar öll sár
launaður gamall greiði og hann
gerður að framkvæmdarstjórá
Arnarflugs.
Kristinn: Fiýgur kjúklinga fyrir
Kómeini?
Kristinn
Finnbogason er einnig orðinn
mætur maður innan flugsins.
Félags hans ISCARGO hefur nú
fengið merkilegt tilboð frá íran,
þótt óljóstsé, hvortþaðkomi frá
Kómeini sjálfum. irarnir vilja
að Iscargo fljúgi nýverptum
kjúklingum til landsins sem þeir
siðan rækta upp. Kristinn mun
enn vera að velta málinu fyrir
sér, þar sem Iraij telst til striðs-
svæða og það þýðir margfalda
tryggingu. Gárunungarnir
segja hins vegar að Kristinn
ætti að taka tilboðinu, þar sem
seinkun er ávallt svo mikil hjá
Iscargo, að þeir gætu flogið með
fullþroskaða kjúklinga og
hænur til trans fyrir mun meira
verð.
Fagurkerar
i bókmenntum fullyrða, að ef
nóbelsverðlaunahafinn Isaac
Bashevis Singer væri læs á
islensku mundi hann fara i
meiðyrðamál viö Hjört Pálsson
dagskrárstjóra fyrir þýðingu
hans á „Töframanninum frá
Lúbiin”. Við skulum vona að
Singer taki ekki upp á þvi að
læra islensku.
j Nú hreinsa ég til
j í sorphaugum
barna minna
J Pallivareinniheiminum.Strákur! Þaðhlautauðvitaðað vera
• þessi forréttindadjöfulskarldýrsskepna sem varð ein eftir I
I heiminum og ók sporvagni og flaug flugvél upp á eigin spýtur!
Kynjamismununin iifandi komin með sleikjó. Ot með hana.
■ Litli svarti Sambó! Ég geng i Evrópusamtökin sem hafa verið
■ stofnuð til útrýmingar þessari bók. Helen Bannermann, þú skrif-
I aðir litlar barnabækur fyrir hálfri öld siðan til að grafa undan
I mannréttindum litaðs fólks. A þinn reikning skrifum við Martin
■ Luther King. Sérðu hvað þú gerðir meö þvi að nota orðið „svart-
I ur”? Vik i ruslið, satan.
Oskubuska. Á ég að leyfa dóttur minni að lesa að konur i
• hversdagsfötum séu ekki gjaldgengar á makamarkaðinum, að
mennirnir sem elska þær sér til sturlunar verði að hafa glerskó
til að geta fundið þær, þvi þeir þekkja þær aðeins á sparifötum?
I Nei.
I Hans og Gréta. Sveiattan. Gamlar konur myrtar I gróðaskyni
■ og auðvitað strákurinn sá eini sem fær snjallar hugmyndir. Ot.
Þyrnirós? Eiga börnin min að glepjast til að halda að maður
I geti sleppt þvi að bursta tennur I hundrað ár og samt þeysi fólk
■ margar dagleiðir til að fá að kyssa mann? Ég held nú siöur.
I Rauðhetta. Hvers konar móðir var hún? Sendi barnið sitt I gin
úlfsins, vitandi að barnið var svo heimskt að þaö þurfti að segja
1 henni að snúa huröarhúninum svo dyrnar opnist? Og með vin og
kökur i sjúkrafæði? Þau færu að efast um móðurástina, eina
, öryggi þeirra i lifinu. Burt með hana.
■ Andrés Ond! Þetta tekur út yfir.... Ekkert kynlif, engar eðli-
legar fjölskyldur, gyðingahatur.... Á bálið með bunkann.
| Albin. Þetta þýdda fjölþjóöarusl. Að visu góð þýðing, en hvar
■ er sanna þjóðlifsmyndin? Þarna liggja menn i rúmum alla daga
I garðinum og hjóla á töfrahjólum út úr raunveruleikanum, burt
frá átta til fjögur og niu til fimm, út I drauminn. Allar I köstinn.
tslensk ævintýri. Á þetta að vera þjóðlifsmynd? Grýlur, altét-
• andi og þá sérlega börn,jólakettir, skessur, tröll. Er ekki nóg efni
i martraðir án þeirra? I logana.
Má ég eiga hann. Nei, þetta getur ekki gengið. Hér er flett ofan
J af bjálkunum i augum foreldra. Og hvar ættum við svo sem að fá
slöngur og skógarbirni til að draga heim með okkur*-Ot með
I hana.
Tinni i Kongo. Og meira Tinni! Hvernig hefur þetta komist inn
■ á okkar vammlausa heimili? Karlagrobb og kynþáttahatur.
I Bensin, bensin!
Astrikur. Hvaðan koma þessar myndabækur? A að leiöa börn-
I in út á hálar brautir ólæsi? Þeim kæmi aldrei til hugar að mynd-
■ textarnir fylgdu myndunum og það mætti ná samhengi með þvl
að lesa þá. Og kvenfyrirlitningin, hún er söm við sig. Að visu er
þarna vel heppnuð uppreisn gegn heimsvaldastefnu... en, of
margar myndir. Fleiri poka undir rusl!
Stafrófsbók litla barnsins. Nei, hún er ensk. Auk þess er sér-
deilisniðurlægjandimynd af kinverja á henni. Fleygðu henni og
hættu að skæla, þetta er þér fyrir bestu.
Strumpar. Litlir bláir kallar sem ekkert barn getur tengt inn á
raunveruleikann. Ekkert verkalýðsfélag I þorpinu, engin kjöt-
búð. Og kvenhatrið! Við vitum að engin kona gengst lengur upp i
| að mála sig eða fá sér ný föt. Sá auðvaldsbissnes er löngu farinn
• á hausinn hér. Meira bensfn.
Það eru þrjár bækur eftir. Páll Vilhjálmsson, sönn þjóðlifs-
mynd. Búálfarnir,islensk i húð og hár, en vafasöm hvað sann-
• leiksgildi áhrærir. Og Jónas.
Ég mun sakna þin, Jónas. Þú hangir I slitrum, litli rauði ffll,
I sem bláu filarnir vildu ekki leika við fyrr en aparnir máluðu þig
■ bláan. Þegar blái liturinn slitnaði af höfðu nýju vinir þinir upp-
götvað að það er ekki liturinn sem skiptir máli, heldur innrétt-
ingin. En ef ég farga þér ekki strax þá geta börnin min komið
auga á að kynþáttahatur er til. Og svo ertu á dönskú og hlaup-
, andi þýðing min kannski ekki alltaf jafn góð.
■ Þakka ykkur fyrir að opna augu min með „erum við ekki ein-
mitt núna að brjóta upp og endurskoða heimsbókmenntirnar”.
| An þess hefði mér aldrei orðið ljóst að okkur foreldrum er ekki
• treystandi til að velja bækur ofan I börnin okkar. An þess hefði
mér aldrei orðið ljóst að börnunum minum er alls ekki treyst-
andi til aö velja og hafna, til að mynda sér sjálfstæðar skoðanir,
til að sjá að kynþáttahatur er rangt, að konur eru manneskjur’
I* lika, að það er rangt að rækta yfirborðið og láta hjartað sig engu
skipta.
Þakka ykkur fyrir aö vilja leiöa okkur inn i þessa Fögru nýju
, veröld Fahrenheits 451.