Þjóðviljinn - 16.03.1980, Blaðsíða 5

Sunnudagur 16. mars 1980 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5
Sigurdór Sigurdórsson rœðir við Hjálmar Vilhjálmsson Síðustu vikur og mánuði raunar, hafa átt sér stað harðar deilur um loðnuveiðarnar, mæl- ingar fiskifræðinga og það svæði sem þeir hafa leitað á. Fiskifræðingarnir telja að ekki hefði átt að veiða nema 300 þúsund lestir af loðnu á vetrarvertíðinni, en skipstjórar og út- gerðarmenn hafa þrýst á að fá að veiða meira, þannig, að nú er útlit fyrir að veiddar verði um 400 þúsund lestir af loðnu. Þar með hefur hrygingarstofn loðnunnar verið skertur um helming frá því sem var i fyrra og verða það því í kringum 300 þúsund lestir af loðnu, sem hrygna í ár. Þar ofan á kaupin hef ur það svo gerst nú allra síðustu dagana að lítil sem engin loðna f innst á stórum hluta þeirra svæða fyrir sunnan land sem telja má vera hinar hefð- bundnu hrygingarstöðvar loðnunnar. Vegna þessa alls ræddi Þjóðviljinn við Hjálmar Vil- hjálmsson fiskifræðing sem manna mest hef- ur fylgst með loðnunni undanfarin ár og mikil gagnrýnifráskipstjórum og útgerðarmönnum hefur dunið á vegna þess hve varkár hann þykir í tillögum um veiðimagn.
fiskifræðing: Hjálmar Vilhjálmsson
fiskifrœðing:
ÞEIR VITA BETUR
Sérstaða loðnunnar
— Viö skulum þá fyrst lita á þá
sérstööu sem loönan hefur meöal
nytjafiska hér viö land. Eins og
menn vita drepst loönan aö lok-
inni hrygningu. Hún veröur kyn-
30'
25
20'
15
K>‘

þroska 3 ja ára, þ.e.a.s. um þaö 68*-
bil 70% árgangsins en þau 30% "
sem þá eru eftir veröa ekki kyn-
þroska fyrr en 4ra ára. Þess
vegna eru aöeins tveir árgangar I
hrygningastofninum 3ja og 4ra
ára loöna. Aöaltilgangurinn meö
stjórnun veiöanna er þvf sá, aö
sjá til þess aö menn veiöi sem
næst nákvæmlega þaö sem veiöa
má hverju sinni, þannig aö tryggt
sé, aö hrygningastofninn sé ^
mátulega stór, þvi þaö gefur auga
leiö aö ef of mikiö er veitt þá er
hrygningarstofninn ekki nægjan-
lega stór til aö skila stórum
árgangi til aö hrygna 3 til 4 árum
siöar og sem minnst skiliö eftir
umfram þaö.
Allt ööru máli gegnir meö þá
fiska sem hrygna árlega i mörg
ár eins og til aö mynda þorskinn.
Þaö er hægt aö geyma hluta af
honum til næsta árs, en slikt er
ekki hægt meö loönuna, vegna
þess aö hún drepst eftir hrygn-
ingu.
Skammlifi loönunnar veldur
einnig þvi, aö ekki er hægt. aö
fylgjast meö árgöngum hennar,
skoöa afföllin og meta stofnstærö-
ina út frá þvi eins og hægt er aö (g
gera meö þorskinn. Þess vegna
veröum viö aö beita öörum aö-
feröum viö rannsóknir á stofn-
stærö hennar. Viö veröum aö
kanna útbreiöslu og freista þess
aö finna stofnstæröina meö berg-
málsmælingum. Af ýmsum
ástæöum eru þær mælingar
árangursrikastar. Og þaö er ein-
mitt um þessar vinnuaöferöir,
sem flest hefur snúist hjá okkur
undanfarnar vertiöir.

-I--------1-------1--------r-
64'

-J--------1-------1 L
Kort þetta sýnir loönuveiöisvæöiö og þaö hafsvæöi sem loönu var leitaö á í vetur. Rúöustrikaöa svæöiö sýnir hvar loönan var 26. til 29. janúar
s.l. þegar stofnstæröin var mæld, en skástrikaöa svæöiö sýnir hvar loönu var leitaö.
Leitarsvæðið
Nú hefur þvi veriö haldiö fram,
Hjálmar, af loðnuveiöiskipstjór-
um, aö þiö fiskifræöingar leitiö
loðnunnar á öllum öörum svæöum
en þar sem hún er?
— Auðvitað er þetta vitleysa og
flestir vita betur. Kortið sem hér
fylgir sýnir útbreiöslusvæöi loön-
unnar þegar stofnstæröin var
mæld dagana 26. til 29.jan s.l.
(Rúöustrikaða svæöiö) ásamt þvi
hafsvæöi sem leitað haföi veriö á
(Skástrikin) og legu israndarinn-
ar er mælingin fór fram. Þessi
mæling er gott dæmi um þau
vinnubrögö sem viöhöfö eru viö
bergmálsmælingar hérlendis að
vetrarlagi. Aöur en sjálf mæling-
in var gerö, höföu rannsóknar-
skipin Bjarni Sæmundsson og
Arni Friöriksson kannaö skyggöa
svæöiö og veriö þar frá 8. janúar.
Ennfremur haföi mest-allur
loönuskipaflotinn leitaö á þessu
sama svæöi, einkum áöur en
veiðarnar hófust um 10. janúar.
Þegar góöar aöstæöur (veöur,
hafis, og hegöun loönunnar) loks
sköpuöust til mælinga var þvl
alveg ljóst hvar mæla þurfti og
hvar ekki og þvi hægt að vinna
verkiö sjálft á mjög skömmum
tima. Enda þótt þaö séu aöeins
hafrannsóknarskipin sem enn eru
búin tækjum sem skila fisklóðn-
ingum I tölulegri mynd, má segja
aö viö mælingarnar á stærö
stofnsins hafi ekki aöeins unniö
tvö hafrannsóknarskip heldur all-
ur islenski loðnuskipaflotinn.
Það er vitanlega lengi hægt aö
deila um aöferöir viö stofnstærö-
armælingar og þaö er lika hægt
O Útlit er fyrir að hryggningarstofn loðnunnar
verði skertur um helming frá því sem var í fyrra
aö deila um hve mikið á aö skilja
eftir til hrygningar. En aö viö höf-
um nú I vetur ekki leitað eöa mælt
á þvi svæöi sem til greina kemur,
er þvæla sem varla er svaraverö.
Mælingarnar
Menn greinir einnig á um berg-
málsmælingarnar?
— Já, þaö er rétt aö sumir efast
um ágæti þeirra. Ég er þó þeirrar
skoöunar aö þegar loönan er ann-
ars vegar sé betri aöferö ekki til i
dag. Vissulega eru mælingarnar
háðar ytri aöstæöum. Viö veröum
oft aö biöa eftir hentugum tæki-
færum, en þegar þau svo gefast,
þá er þessi mælingaraöferö bæöi
fljótleg og tiltölulega nákvæm.
Besti timinn til að stunda magn-
mælingar á loönu er á haustin og
upp úr áramótum vegna þess aö
þá heldur hún sig á afmörkuðu
svæði og viö getum mælt stofn-
stæröina meö 1-2 skipum á mjög
stuttum tima þegar gefur.
Þeir eru farnir að efast
A sama tima og þiö sögöuö aö
litil loöna væri I sjónum og ekki
ætti að veiöa nema 300 þúsund
lestir og jafnvel minna þá sögöu
skipstjórar aö sjórinn væri svart-
ur af loönu og aö þeir heföi aldrei
séö meira af henni. Hvernig
stendur á þessum mun?
— Bæði á haustin og svo þegar
kemur fram á vetur heldur
hrygningarstofninn sig á tiltölu-
lega þröngu svæöi. Undir slikum
kringumstæöum er loönan auö-
veidd og skipstjórarnir sjá mikiö
af henni á takmörkuöu svæöi,
þegar vel veiöist, þá er yfirferö
bátanna oftast takmörkuö viö
veiöisvæöiö og næsta nágrenni
þess og mikiö þar af loönu,. en
skipstjórar telja þá gjarnan aö
svona hljóti þetta aö vera á mun
stærra svæöi en raun ber vitni.
Þetta er ákaflega mannlegt.
Mér er reyndar fullkunnugt um
aö margir skipstjórar sem i haust
og framan af vetrarvertið héldu
þvi fram aö mikiö væri af loönu,
hafa skipt um skoöun. Skip-
stjórarnir eru vel gefnir menn,
sem geta skipt um skoðun, ef þeir
sjá aö þeir hafa rangt fyrir sér.
Hins vegar sakna ég þess hve litið
hefur heyrst opinberlega frá
þessum „þögla meirihluta” enn
sem komiö er.
1 miljón lesta
Þiö fiskifræöingar hélduö þvi
fram fyrir nokkrum árum aö
óhætt myndi aö veiöa árlega eina
miljón lesta af loönu, ertu enn
þessarar skoöunar?
— Ef til lengri tima er litiö er
svariö já, en stofninn þarf hins-
vegar ekki endilega aö þola þaö
árlega. Þaö eiga sér staö sveiflur
I stofnstæröinni og eftir þeim
veröur aö fara hverju sinni. Eitt
áriö er kannski óhætt aö fara upp
fyrir miljónina, en annaö áriö
veröum viö svo aö vera nokkuö
fyrir neöan hana. Eins og ég sagði
áöan eru þaö aöeins tveir árgang-
ar sem hrygna hverju sinni og þvi
gefur þaö auga leiö, aö sveiflur I
stofnstærö geta veriö miklar,
jafnvel frá einu ári til annars.
Hvaö telur þú aö hrygningar-
stofninn þurfi að vera stór til þess
aö ekki fari illa?
— Um þaö get ég enn ekki sagt
meö vissu. Þaö spilar svo margt
þarna inni. Hugsanlegt er aö litill
stofn skili góöu klaki ef öll ytri
skilyröi i sjónum eru uppá þaö
besta. Eins getur klak hjá stórum
stofni misfarist ef skilyröi eru
slæm. I fyrrateljumviö aö um 600
þúsund lestir af loönu hafi hrygnt
hér viö land. Viö teljum aö klakiö
hafi tekist vel, seiðafjöldinn er aö
visu ekki nærri eins mikill og best
hefur oröið, en útbreiöslan er
mikil og seiðin stór.
Meö þvi aö mæla meö 300 þús-
und lesta veiöi nú á vetrarvertlð
vissum viö aö hrygningarstofninn
yröi skertur um 1/3 frá þvi sem
hann var i fyrra og teljum að sú
skerðing sé algert lágmark. Nú er
útlit fyrir aö veiddar veröi um 400
þúsund lestir og þar meö hefur
hrygningarstofninn verðið skert-
ur um helming frá þvi I fyrra og
þaö teljum viö allt of stórt stökk
og hættulegt.
Hvað varð um loðnuna?
1 siöustu viku bárust þær upp-
lýsingar að engin loöna heföi
fundist úti fyrir Austfjöröum og S-
Austurlandi þar sem aðal-gangan
heföi átt aö vera nú. Var gangan
veidd upp úti fyrir Noröurlandi?
— Nei, ég hef nú ekki trú á þvi
aö göngunni hafi verið eytt. Þaö
sára- litla magn sem fannst I
Meöallandsbug er ekki úr þeirri
göngu, heldur hefur þar veriö um
aö ræöa hrygningarloðnu, sem
haldiö hefur sig út af Austf jöröum
s.l. sumar og haust. En hvaö varö
þá um gönguna? Þessu er auövit-
aö ekki gott aö svara. Mér þykir
liklegt aö annaöhvort hafi meiri
hluti hennar snúiö viö og haldið til
baka áleiöis vestur fyrir land, ell-
egar þá aö hún hrygni út af
Norðurlandi eöa Vestfjöröum,
Um þetta veit maöur ekkert á
þessari stundu.
Vangaveltur um hvaö af henni
varö eru raunar aukaatriöi. Aö
minum dómi er þaö aöalatriöiö aö
400 þús. tonn fái aö hrygna I friöi
og aö þessi loöna hrygni i hlýjum
sjó út af Suður- eöa Vesturlandi.
Ef verulegur hluti loðnunnar
hrygnir i kalda sjónum út af
Noröur-eða Austurlandi, þar sem
mikil hætta er á þvi aö skilyröi til
uppvaxtar fyrir seiöin veri slæm,
getur þaö haft afgeradi áhrif á
stærö árgangsins og þar meö
stofnstærö siöar. Þess vegna þyk-
ir okkur hér á Hafrannsóknar-
stofnuninni enn meiri ástæöa til
aö óttast afleiöingar þess aö leyfa
veiöi á 100 þúsund lestum meira
úr hrygningarstofninum en viö
lögðum til i upphafi. Fari svo, aö
einungis helmingur þess, sem var
i fyrra hrygni nú og þaö viö slæm-
ar aöstæöur er ég hræddur um aö
þunglega horfi um miljón tonn
eöa þaöan af meira aö 3 árum
liönum.
— S.dór