Þjóðviljinn - 20.04.1980, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 20. aprll 1980
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóöfrelsis ,
Ctgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann j
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir
Umsjónarmaöur Sunnudagsblaös: Ingólfur Margeirsson.
Rekstrarstjóri: Úlfar Þormóösson
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón Friöriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnils H. Gíslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
Iþróttafréttamaöur: Ingólfur llannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Eltsson
útlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson
Handiita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason
Auglýsingar: SigriÖur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir Olafsson.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir.
Afgreiösla: Kristín Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröar-
dóttir.
Símavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, SigrlÖur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún BárÖardóttir
Húsmóöir: Jóna SigurÖardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar : Slöumúla 6, Reykjavfk.slmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Staðreyndir
um skatta
® Ef taka ætti mark á blöðum stjórnarandstöðunnar á
Islandi og því sem þar hefur verið skrifað síðustu vik-
urnar, þá mætti ætla að hér væri skattpíning sérhvern
lifandi mann að drepa.
• Samt er það óhrekjanleg staðreynd eins og rakið var
i forystugrein Þjóðviljans þann 11. apríl sl., að hér eru
beinir skattar ekki einu sinni helmingur af meðalgreiðsl-
um beinna skatta á hinum Norðurlöndunum f jórum.
Þjóðhagsstofnun gerir ráð fyrir að f ár verði allir
beinir skattar 14,2% af áætluðum brúttótekjum skatt-
greiðenda, en sé spurt um meðaltal á hinum Norðurlönd-
unum f jórum Svíþjóð, Danmörku, Noregi og Finnlandi
frá síðustu árum, þá er sambærileg tala þar yfir 30%,
eða meir en helmíngi hærri.
• Lítum á tekjuskattinn. Það stendur alls ekki til að
tekjur rikissjóðs af honum hækki nokkurn skapaðan hlut
á þessu ári umfram það sem allar tölur I okkar þjóðfé-
lagi hækka vegna verðbólgunnar.
Hitt er rétt að tekjuskatturinn mun nú lenda nokkru
þyngra á vissum þjóðfélagshópum vegna skattkerfis-
breytingarinnar sem lögfest var á valdaárum Geirs
Hallgrímssonar, en þá líka aðsama skapi léttar á öðrum.
• Vegna þess hve afgreiðsla f járlaga var orðin aðkall-
andi þegar núverandi ríkisstjórn var mynduð þá var ekki
talið unntaðframkvæma þá endurskoðun á lögunum um
skattkerf isbreytingu, sem þörf hefði verið á. Þess vegna
kann svo að fara að tekjuskattstilfærslan frá t.d. ein-
hleypingum yfir á hjón sem bæði vinna úti verði meiri en
hóflegtmá kalla. Með vandasamri smíði skattstiga er þó
að því stefnt að þarna verði ekki óhóf leg skyndiröskun,
en dæmið.um mismunandi útreikninga annars vegar
ríkisskattstjóra og hins vegar Reiknistofnunar Háskól-
ans sýnir að hér er um flókið viðfangsefni að ræða, sem
vanda verður til áður en skattstigar verða endanlega á-
kveðnir.
• En hvað sem þessu líður, er hitt algerlega Ijóst, að
sjálf forsendan sem núverandi ríkisstjórn gengur út frá
er sú, að skattstigar verði ákveðnir með þeim hætti að
nýjaskattkerfiðgefi ríkinu sömu tekjur af tekjuskatti og
hið gamla, — sem sagt engin heildarhækkun.
Lítum á útsvarið. Þar var sveitarfélögunum heimilað
að leggja á eitt aukaprósent. Hvers vegna? — Vegna
þess, að f verðbólgu síðustu ára hefur útsvarið í reynd
orðið miklu léttbærari skattur, og þar með miklu minni
tekjustofn fyrir sveitarfélögin, heldur en upphaflega
var gert ráð fyrir, þegar 11% af tekjum var lögleitt sem
hámark útsvarsgreiðslna.
• Þannig getur hver maður séð sjálfur með einföldu
dæmi, að það sem heitir 11% af tekjum greiðsluárs sé
engin verðbólga í landinu, þýðir innan við 8% af tekjum
greiðsluárs í reynd, ef hér geysar 40% verðbólga.
• Og í rauninni er það alls engin hækkun á útsvari í
raun þótt 0,8% af tekjum bætist þar við eins og ákveðið
var í Reykjavík, ef krónutala tekna á greiðsluári hækkar
I samræmi við breytingu á verðbólgustigi sem var 45%
en verður 55%.
• Vitað er að krónutala launa hækkaði um nálægt 45%
f rá árinu 1978 til ársins 1979. Full ástæða er til að ætla að
þessi hækkun verði um 55% milli áranna 1979 og 1980 og
veldur þar verðbólguþróunin mestu um. Fari svo hækkar
útsvarið sem hlutfall af tekjum greiðsluárs alls ekki
neitt þar sem álagningu verður hagað með svipuðum
hætti og í Reykjavík.
• Að síðustu skal hér á það bent, að Morgunblaðið
hef ur kveinað hátt yf ir álagningu orkujöf nunargjaldsins
sem hækkar vörur, aðraren matvörur, flestar í verði um
1,23%. Tillaga Sjálfstæðismanna á Alþingi var sú að af la
álíka f jár til jöfnunar hitakostnaðar með því að lækka
niðurgreiðslur á landbúnaðarvörum um 5 miljarða og
hækka þannig verðlag og framfærslukostnað alveg sér-
staklega hjá þeim sem eyða stærstum hluta tekna sinna í
matvæli, — hafa úr minnstu að spila. k.
úr aimanakínu
Hvað er góö frétt og hvaö er
vond frétt? Hvort er stórslys
góö eöa vond frétt? Og fyrir
hvern þá? Blööin eöa lesendur?
Eitt af þvi sem viö blaöamenn
erum stööugt aö velta fyrir okk-
ur er fréttamat og samkeppni
milli fjölmiöla um fréttir.
„Skúbb” heitir þaö á máli
fréttamanna þegar einhverjum
tekst aö veröa fyrstur meö stóru
fréttina.
En hvemig bregöast önnur
blöö viö ef þau missa af lest-
inni? Þaö fer eftir þvi hvers
eölis fréttin er. Oft neyöast þau
til aö slá málinu llka upp á for-
siöu þó aö degi sé seinna eöa
alla vega geta hennar aö ein-
hverju. En stundum veröa þau
lika móöguö yfir þvi aö hinn
skuli hafa náö i fréttina á undan
og geta hennar aö engu. Þetta er
t.d. mjög áberandi I fréttaflutn-
ingi siödegisblaöanna. Ef Visir
nær i „góöa” frétt lætur Dag-
blaöiö stundum sem ekkert hafi
i skorist, fer i' fýlu og nefnir
máliö aldrei á nafn eöa öfugt.
Blööin eru nefnilega ekki bara
aö þjónusta almenning meö
góöum fréttaflutningi heldur
eru þau aö selja fréttir. Og hver
vill selja notaöa vöru?
Stundum tekur fréttaflutn-
ingurinná sig kátlega mynd. Þá
birtir kannski dagblaö eins og
Þjóöviljinn, sem hefur minni út-
breiöslu en flest hin dagblööin á
Islandi „góöa” frétt. Hin blööin
geta hennar aö engu næstu daga
eins og hún heföi aldrei komiö
fram. Þau kjósa aö geyma hana
I nokkra daga eöa jafnvel vikur
og slá henni þá kannski skyndi-
lega upp meö stríösletri eins og
þau heföu sjáif veriö fyrst meö
hana. Blaöamenn, sem fylgjast
gjörla meö öllum dagblööum,
veröa oft varir viö svona dæmi.
Ég ætla til gamans aö nefna eitt,
af því aö ég skrifaöi sjálfur
fyrstu fréttina um máliö.
Slöla árs 1978 kom út mjög
merkileg skýrsla hjá Raunvis-
indastofnun Háskólans sem
nefndist Eldsneytiúr innlendum
orkugjöfum eftir dr. Braga
Arnason. Þar kemur fram aö
liklegt er taliö aö olia gangi til
þurröar i heiminum fyrir alda-
mót og I staöinn muni koma
eldsneyti svo sem vetni sem
Islendingar geti framleitt f stór-
um stil meö ódýrri vatnsorku.
Þurfi strax aö fara aö huga aö
þessum breyttu viöhorfum I
orkubúskap landsmanna.
Þjóöviljinn haföi góð sam-
bönd i iönaöarráöuneytinu og
komst fyrstur blaöa i þessa
skýrslu og sló henni upp mið-
vikudaginn 22. nóvember. Þetta
var aö sjálfsögöu góö frétt en
næstu daga kusu hin blööin aö
hunsa hana meö öllu.
Þaö var ekki fyrr en u.þ.b.
viku siðar aö Vísir sló fréttinni
upp meö striösfyrirsögn eins og
hann væri fyrstur meö hana.
Svo leiö og beiö enn i nokkra
daga en þá kom Timinn skyndi-
lega meö stóruppslátt um máliö
svo sem hann væri langfyrstur
meö fréttina. Mörgum vikum
siöar gat Morgunblaöiö fyrst
um þessa skýrslu. Þá var sagt
mjög ýtarlega frá henni eins og
blaöiö heföi komist I eitthvaö
sérstakt. Ekki man ég hvort
Dagblaðið sagöi nokkru sinni
frá þessari skýrslu.
Oft eru dagblööin aö búa til
atburöarás meö fréttaflutningi
sinum og eru þannig aö skapa
sögu. Mörg dæmi eru t.d. um
þaö frá þvi aö Þjóöviljinn hóf
göngu sina aö hann hafi styrkt
samstööu og baráttuþrek
verkamanna i verkföllum og
stuölaö þannig beinlinis aö þvi
aö þeir gæfust ekki upp. Stund-
um hefur Morgunblaöiö haft
þveröfug áhrif.
Fréttamat ræöst auðvitaö oft
af viöhorfi og áhugamálum rit-
stjóra og blaöamanna og þeim
félögum eða flokkum sem
standa aö útgáfunni. Morgun-
blaösmenn hafa minni áhuga á
baráttumálum verkafólks en
Þjóöviljinn og Þjóöviljinn hefur
minni áhuga á málefnum kaup-
manna en Morgunblaöiö. Bæöi
hafa þessi blöö tilhneigingu til
aö þegja yfir fréttum sem koma
stjórnmálaflokkunum, sem þau
styöja, illa en blása Ut fréttir af
hrakförum annarra stjórnmála-
flokka.
Undanfarnar vikur hafa fariö
fram ótal skoöanakannanir á
vinnustöðum um fylgi forseta-
frambjóöenda sem aö sjálf-
sögöu eru ekki merkilegar i
sjáfum sér en gefa þó ákveöna
visbendingu um hvernig linurn-
ar liggja. öll dagblööin — aö
einu undanskildu — hafa kosiö
aö segja frá þessum könnunum
enda eru þær vel þegiö lesefni.
Um fátt er nú meira talaö meöal
þjóöarinnar en væntanlegar for-
setakosningar.
Morgunblaöiö, blaö allra
landsmanna, hefur hins vegar
kosiö aö þegja þunnu hljóöi um
skoöanakannanirnar. Eftir
grein Þorsteins Sæmundssonar i
Morgunblaöinu laugardaginn
12. april er ekki erfitt aö spá
hvers vegna. Úrslit þeirra eru
blaöinu ekki aö skapi, sérstak-
Gudjón
Fridriksson
skrifar
lega hiö mikla fylgi sem Vigdis
Finnbogadóttir viröist hafa.
Nú mætti ætla að þaö væri
„prinsip” blaösins aö segja ekki
frá svo ómerkilegum og ómark
tækum könnunum,en þvi er alls
ekki aö heilsa. Fyrir siöustu
alþingiskosningar birti þaö
reglulega niöurstööur úr ýms-
um slikum könnunum um fylgi
stjórnmálaflokkanna ' m.a. frá
vinnustööum.
Meö þessu er ég alls ekki aö
segja aö Þjóöviljinn skeri sig Ur
hvaö varöar óhlutdrægan
fréttaflutning. Siöur en svo.
Hann hefur þaö m.a.s. á stefnu-
skrá aö vera hlutdrægur þ.e.
málsvari þjóöfrelsis, verkalýös-
hreyfingar og sósialisma. Sjálf-
um tel ég þaö mér til tekna aö
halda á þeim málstaö svo fremi
sem ég fell ekki I þá gryfju aö
gerast gagnrýnislaus málpipa
ákveöinna stofnana svo sem
verkalýösfélaga, . stjórnmála-
flokka eöa rikisstjórna.
En nú kynni einhver aþ
spyrja: „Hvaö, ertu ekki frjáls
og óháöur blaöamaöur?” Þvl
svara ég einfaldlega meö þvl aö
sllkir blaöamenn séu ekki til.
Allir eru háöir aöstæöum sinum
og uppeldi. Ég er t.d. lslending-
ur, lýöræöissinni, verkalýös-
sinni og sósialisti. Allt þetta
hlýtur meðvitaö eöa ómeövitaö
aö móta blaöamennsku mlna.
Ég er háöur þessum takmörk-
unum minum og fréttamat og
fréttaval mitt hlýtur aö mótast
töluvert af þeim.
Hvaö á þá góöur blaöamaöur
aö hafa. aö leiðarljósi? Sam-
visku sina fyrst og fremst. Eins
og oröiö merkir bókstaflega
táknar hún sameiginlega visku
þess hóps sem blaðamaöurinn
tilheyrir. Min samviska mótast
af þeim hugmyndaheimi sem
tslendingarhafa tileinkaö sér til
þessa dags eöa hluta af þeim
heimi. Ég er háður þessari sam-
visku og þess vegna ófrjáls. Af
þeim orsökum vil ég t.d. ekki
gera óhamingju annarra aö
söluvöru meö því aö slá henni
samhengislaust og persónu-
bundiöuppí blaöinu. Hins vegar
vil ég gjarnan segja fréttir af
þessari sömu óhamingju ef þær
gætu oröiö til þess aö úr henni
yröi bætt og til upplýsingár um
aö hún sé til staöar. Meö þvi aö
sýna myndaf afbrotamanni|eöa
slösuöu fólki I bílslysi, seldi ég
hins vegar Þjóöviljann vafa-
laust betur.