Þjóðviljinn - 14.05.1980, Blaðsíða 7

Miövikudagur 14. mal 1980 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
og raforkuflutning, þ.e. samruna
Landsvirkjunar og Laxárvirkjun-
ar ásamt yfirtöku Byggöalinu.
Eftir aö samninganefndir þær,
sem myndaöar höföu veriö af
hálfu rikisins, Reykjavikurborg-
ar og Akureyrarbæjar, höföu
komist aö samkomulagi um sam-
eignarsamning varöandi slikt
fyrirtæki svo og frumvarp til laga
um nýja Landsvirkjun og þaö
samkomulag veriö staöfest i rik-
isstjórn og af bæjarstjórn Akur-
eyrar, náöi þaö ekki fram aö
ganga i borgarstjórn Reykjavík-
ur.
Þar meö stöndum viö hvaö
skipulag þessara mála varöar i
svipuöum sporum og haustiö 1978,
nema hvaö þróun mála á þeim
tima sem liöinn er gerir þörfina á
breyttu skipuiagi enn brýnni en
þá var.
Nú er til athugunar hvar næsta
stórvirkjun skuli reist og er i
stjórnarsáttmála gert ráö fyrir aö
þaö veröi utan eldvirkra svæöa.
Umræöa urA- þessi mál ber keim
af þeim skipulagslegá varrfla,
sem viö er aö glima.
Landsvirkjun hefur aö sinu
leyti haldiö áfram rannsóknum á
sinu orkuveitusvæöi og leitaö
hagkvæmustu lausna innan þess.
Annars staöar á landinu hefur
Orkustofnun haft forystu i rann-
sóknum sem i seinni tiö hafa eink-
um beinst aö Blöndu og aö virkjun
i Fljótsdal, en þar hafa Raf-
magnsveitur rikisins einnig átt
hlut aö máli. Á báöum þessum
stööum er rannsóknum þaö langt
komiö, aö æskilegt væri aö vænt-
anlegur virkjunaraöili heföi tekiö
viö forystu málsins. Forrann-
sóknum vegna Blönduyirkjunar
er þegar langt komiö, og I sumar
fara fram umfangsmiklar rann-
sóknir vegna Fljótsdalsvirkjun-
ar. Til aö gera þær rannsóknir
markvissari hefur ráöuneytiö
stofnaö til formlegrar samvinnu
um máliö milli Rafmagnsveitna
rikisins sem virkjunaraöila, er
m.a. hafi samráö viö Landsvirkj-
un, og Orkustofnun sem rann-
sóknaraöila.
Tilhögun sem þessi er hugsuö
til bráöabirgöa á meöan unniö er
aö þvi aö ná samstööu um viöun-
andi lausn i skipulagsmálum raf-
orkuiönaöarins.
t stjórnarsáttmála er kveöiö
svo á: „Sett veröi lög um skipulag
orkumála, um meginraforku-
vinnslu og raforkuflutning, þar
sem m.a. veröi ákveöin sam-
ræmd heildarstjórn þessara mála
og tryggö heildsala raforku til al-
menningsveitna viö sama veröi
um land allt. Skipulag orkudreif-
ingar veröi tekiö til endurskoöun-
ar.”
Hreyfing er nú aö komast á viö-
ræöur aöila varöandi meginraf-
orkuvinnslu og raforkuflutning i
framhaldi af ákvöröun forsvars-
manna Laxárvirkjunar sl. haust
um aö hef ja viöræöur um samein-
ingu Laxárvirkjunar og Lands-
virkjunar á grundvelli gildandi
laga um Landsvirkjun. Munu aö-
ilar á vegum Akureyrarbæjar,
Reykjavikurborgar og rikisins
hefja viöræöur bráölega og hefur
ráöuneytiö i huga sem viötækasta
heildarlausn meö hliösjón af þvi
samkomulagi sem i undirbúningi
var á sl. ári og ákvæöa stjórnar-
sáttmálans.
Jöfnun orkuverðs
I stjórnarsáttmála rlkisstjórn-
arinnar er m.a. fjallaö um jöfnun
orkuverös I landinu. Fyrir Alþingi
liggur nú stjórnarfrumvarp um
jöfnun og lækkun hitunarkostnaö-
ar, og er þar gert ráö fyrir veru-
legum breytingum frá núverandi
skipan m.a. varöandi forsendur
fyrir styrkupphæö á fjölskyldu,
og I þvi eru ný ákvæöi um orku-
sparnaö og nýtingu innlendra
orkugjafa. Meö breyttu skipulagi
orkumála er eins og áöur er aö
vikiö stefnt aö þvi aö tryggja raf-
orku i heildsölu til almennings-
veitna á sama veröi um allt land.
Þá hefur veriö ákveöiö, aö rikis-
sjóöur beri framvegis kostnaö af
félagslegum framkvæmdum Raf-
magnsveitna rikisins og meö hliö-
sjón af þvi veröi einnig tekiö tillit
til stööu Orkubús Vestfjaröa. Ég
tel aö meö þessari stefnumörkun
hafi veriö lagöur grunnur aö þvi
aö jafna raforkuverö i landinu i
áföngum á næstu misserum, en
þetta siöast nefnda ákvæöi snýr
aö einum meginþætti raforku-
verösins, sem er fólginn I flutn-
ings- og dreifingarkostnaöi raf-
orkunnar.
Hinir tveir meginþættirnir eru
heildsöluveröiö og opinber gjöld.
Stefnan varöandi heildsöluveröiö
liggur fyrir eins og ég nefndi áö-
an. Varöandi þriöja þáttinn, þ.e.
veröjöfnunargjald og söluskatt,
tel ég rétt aö I staö þeirra veröi
tekinn upp raforkuskattur sem
veröi ákveöin upphæö á orkuein-
ingu, óháö smásöluveröinu. I dag
greiöir einstaklingur á orkuveitu-
svæöi Rafmagnsveitna rikisins 18
kr. af hverri kilówattstund I opin-
ber gjöld, en einstaklingur á höf-
uöborgarsvæöinu 12 kr..AÖ þvi er
varöar smærri iönfyrirtæki er
munurinn enn meiri eöa 30
kr/KWh annars vegar og 15
kr/KWh hins vegar. Stóriöjufyr-
irtæki greiöa engin gjöld af raf-
orku og sama máli gegnir um þá
sem selja raforku til húshitunar.
Meö þvl aö taka upp einingar-
skatt á alla raforkusölu, sem
næmi t.d. 3 kr/KWh, mætti inn-
heimta sömu heildarupphæö I op-
inber gjöld og gert er meö núver-
andi fyrirkomulagi.
Aö þvi er varöar orkuskattlagn-
inguna aö ööru leyti, tel ég eöli-
legt, aö fram fari heildarendur-
skoöun á henni. Meöal annars
veröi til athugunar aö fella niöur
söluskatt af bensini og taka upp
einingarskatt, sem ekki hækkar i
hvert skipti sem oliuverö hækkar
á Rotterdammarkaöi svo og aö
leggja orkuskatt á þá orkugjafa
sem nánast engin opinber gjöld
bera i dag, þ.e. heitt vatn, gasoliu
og svartoliu. Slik skattlagning
stuölar m.a. aö hagkvæmari not-
kun þessara orkugjafa. Ég tel aö
hugsanlega tekjuaukningu, sem
af þessu yröi, ætti eingöngu aö
nota til verkefna innan sjálfs
orkugeirans, verkefna sem miö-
uöu aö þvi aö lækka orkuverö hér
á landi i framtiöinni og auka ör-
yggi I orkuafhendingu.
Orkusparnaður —
Orkunýting
A sl. ári var á vegum iönaöar-
ráöuneytisins og I samvinnu viö
ýmsa aöila gert verulegt átak i
upplýsingamiölun um orkusparn-
aö og stutt viö ýmsar aögeröir i
þvi efni. Mér er þaö minnisstætt
aö viö undirbúning stefnumörk-
unar.i orkumálum i minum flokki
fyrir fjórum árum var gerö at-
hugasemd viö fyrirsögnina
„orkusparnaöur” og henni breytt
I„hagkvæm orkunýting”. Astæö-
an var sú, aö taliö var aö sparn-
aöarheitiö myndi ekki falla i góö-
an jaröveg, þár sem nóg væri um
óbeislaöar orkulindir og þetta
heiti bæri keim af haftastefnu,
sem auövelt væri aö gera tor-
tryggilega 1 augum almennings.
Ég hygg aö veruleg viöhorfs-
breyting hafi oröiö aö þessu" leyti
og auknar upplýsingar og um-
ræöa um orkusparnaö aö undan-
förnu sé þegar farin aö skila
raunhæfum árangri i minni orku-
notkun en ella. Af tölum um oliu-
notkun má álykta, aö marktækur
árangur hafi náöst I orkusparnaöi
á þvi sviöi og ýtir veröþróunin aö
sjálfsögöu undir viöleitni i þá átt.
A sl. ári minnkaöi bensinnot-
kunin i heild um 3,4% miöaö viö
áriö á undan. Þetta er umtalsverö
minnkun þegar haft er i huga aö
meöalaukning undanfarinna ára
hefur veriö 7%. Miöaö viö aö þró-
unin heföi veriö óbreytt er hér um
aö ræöa allt aö þvi 10% samdrátt i
bensinsölunni og svarar þaö til
um þaö bil 1 1/2 miljarös króna i
gjaldeyrissparnaöi.
Gasoliunotkunin minnkaöi um
8% (eöa 26þús. tonn) á árinu 1979,
en svartoliunotkunin jókst um
21% (eöa 28 þús. tonn). Megin-
skýringin á aukinni svartoliunot-
kun er sú, aö fjöldi togara tók aö
nýta svartolfu I staö gasoliu og
má ætla, aö gjaldeyrissparnaöur
af þessum sökum hafi veriö 1 — 1
1/2 miljaröur króna á sl. ári. Þaö
er einnig athyglisvert aö heildar-
oliunotkun fiskiskipaflotans mun
skv. bráöabirgöatölum hafa veriö'
óbreytt á árinu 1979 miöaö viö ár-
iö á undan, en áöur haföi oliunot-
kun fiskiskipa vaxiö jafnt og þétt
eöa um tæp 44% á sex árum.
Gasoliunotkun til húshitunar
minnkaöi um tæp 10 þús. tonn,
sem jafngildir um 1 1/2 miljaröi
króna i gjaldeyrissparnaöi, en
erfitt er aö meta þátt orkusparn-
aöar I þvi efni, þar sem tölulegar
upplýsingar eru mjög af skornum
skammti. Sæmilegur skriöur hef-
ur komist á stillingu og betra viö-
hald oliukynditækja og margir
hafa gripiö til þess skynsamlega
ráös aö lækka eitthvaö hitastig i
húsum sinum. Eitt mikilvægasta
verkefniö á 'sviöi húshitunar er þó
aö hefja markvissar aögeröir til
aö bæta einangrun og vænti ég
þess aö Alþingi heimili á næstunni
aö veita lán til slikra endurbóta,
en fjáröflun i þvi skyni I ár er þó
óviss.
Orkusparnaöarnefnd iönaöar-
ráöuneytisins hefur nýveriö skil-
aö til ráöuneytisins tillögum um
aögeröir i orkusparnaöi fram til
vors 1981 og varöa þær ekki sist á-
tak i raforkusparnaöi á komandi
vetri vegna hins sérstaka ástands
i orkubúskap landsmanna.
Fjárfesting vegna
orkumála 1980
Nú fyrir nokkrum dögum var
lögö fram á Alþingi f járfestingar-
og lánsfjáráætíun fyrir áriö 1980.
Samkvæmt þessari áætlun mun
heildar fjármunamyndun i land-
inu veröa um 328 miljaröar króna
á árinu eöa um 26,6% af þjóöar-
framleiöslu. Skipting þessarar
fjármunamyndunar er þannig:
Atvinnuvegir um 132 miljaröar
Ibúöarhús um 69 miljaröar
Opinberar
framkvæmdir um 127 miljaröar
Stærsti liöur opinberra fram-
kvæmda er fjármunamyndun i
raforku- og rafveituframkvæmd-
um, sem áætlaöer aö veröa um 50
miljaröar króna á árinu. Er
magnaukningin frá fyrra ári á
þessu sviöi um 46%jreiknaö á
föstu verölagi.
Fjárfestingar vegna hitaveitna
og fjarvarmaveitna er áætlaö
aö veröi rúmir 20 miljaröar króna
er þaö um 17% magnaukning frá
árinu á undan.
Þetta tvennt er I góöu samræmi
viö þá stefnu rikisstjórnarinnar,
aö leggja beri sérstaka áherslu á
aögeröir i orkumálum.
Af þeim 50 miljöröum króna
sem fjárfesta á I rafveitumann-
virkjum munar aö sjálfsögöu
mest um rúma 30 miljaröa á veg-
um Landsvirkjunar, einkum
vegna Hrauneyjafossvirkjunar
og mannvirkja i tengslum viö
hana. Er vel viö hæfi aö þátttak-
endur i þessum aðalfundi Sam-
bands islenskra rafveitna fái
tækifæri til aö sjá þær fram-
kvæmdir meö eigin augum, svo
sem ráögert er samkvæmt dag-
skrá fundar ykkar.
A heildina litiö er aöaláherslan
lögö á framkvæmdir sem stuöla
aö útrýmingu innfluttra orku-
gjafa, bæöi meö þvi aö tengja
svæöi meö dieselorkuvinnslu viö
landskerfiö og meö þvl aö styrkja
dreifikerfið I sveit og þéttbýli til
aö þau geti annaö auknu álagi
vegna rafhitunar, þar sem þaö
þykir hagkvæmt.
Mönnum kunna aö þykja þessar
tölur háar, 50 miljaröar til raf-
orku- og rafveituframkvæmda og
20 miljarðar til hitaveitu- og f jar-
varmaframkvæmda á einu ári.
Halda mætti aö þörf á fjárfest-
ingu I þessum greinum minnki á
næstunni. Svo er þó ekki.
I lauslegri athugun, sem iðnaö-
arráöuneytiö lét gera viö undir-
búning áætlana fyrir yfirstand-
andi ár, varöandi fjárfestingar-
þörf I orkumálum á árunúm 1981
og 1982 kom i ljós, aö fremur er
um aukna þörf aö ræöa en hiö
gagnstæöa á næsta ári og óveru-
lega minnkun á árinu 1982. Lá þá
ekki fyrir sá niöurskuröur á
framkvæmdaáformum yfirstand-
andi árs, sem nú er gert ráö fyrir,
en hann eykur aö sjálfsögöu á
fjármagns- og framkvæmdaþörf
á sviöi orkumála á næstu árum.
Þannig liggur fyrir aö hér er ekki
um neinn öldufald aö ræöa á
þessu viöi, og S þaö ekki sist við
varöandi rafokruframkvæmdir.
Mikilvæg stefnu-
mótun framundan
A vegum ráöuneytisins hefur
frá haustinu 1978 aö telja starfaö
hópur sérfræöinga, sem vinnur aö
greiningu ýmissa þátta er snerta
framkvæmdaáætlun i orku-
málum til næstu 5—10 ára I sam-
ræmi viö stefnu þáverandi og nú-
verandirikisstjórnar. Afrakstur af
vinnu þessa hóps mun m.a. tengj-
ast þeim undirbúningi aö sam-
ræmdri orkustefnu til langs tima,
sem rlkisstjórnin hyggst móta.
Slíkt starf er ekki vandalaust og
aö mörgu aö hyggja. Kemur þar
fyrst til álita yfirlýst viðleitni
stjórnvalda aö útrýma eftir föng-
Framhald á bls. 13
Samkór trésmiða með tónleika
Samkór trésmiöa heldur sina árlegu tónleika á uppstigningar-
dag 15. mai 1980 kl. 16.001 Menntaskólanum viö Hamrahliö.
Stjórnandi kórsins er Guöjón Böövar Jónsson.
14 námskeið fyrir kennara
t sumar veröa á vegum
Kennaraháskóla tslands 14
námskeið fyrir starfandi
grunnskólakennara. Nám-
skeiðin eru fjölbreytt aö inn-
taki — nýtt námsefni er kynnt
— einnig nýir starfshættir —
fjallað er um ný og gömul við-
horf I kennslumálum. Nám-
skeiðin eru einnig mikilvæg
vegna þess að þar hittast
kennarar og miðla hver öðrum
af starfsreynslu sinni.
Kennarar sýna endur-
menntun mikinn áhuga, en
hennar er sifellt þörf bæöi
vegna breytinga á námsefni
og breyttra starfshátta 1
kennslu. Umsóknarfrestur um
námskeiöin var til 20. april og
um mörg námskeiöin sækja
töluvert fleiri en hægt er aö
taka á móti, segir i fréttatil-
kynningu frá Kennaraháskól-
anum. Ennþá komast samt
nokkrir aö á eftirtalin nám-
skeiö:
Námskeiö fyrir málakenn-
ara i 6.-9. bekk grunnskóla,
30. júni—2. júli. Námskeiöiö er
haldiö I tengslum viö ráö-
stefnu norrænna málakennara
i Reykjavik 23.-29. júni.
Stæröfræöi fyrir kennara
4. -6. bekkjar 9,—14. júni.
Náms- og starfsfræðsla
12,—22. ágúst.
Námskeiö i Danmörku fyrir
dönskukennara I 4.-6. bekk
grunnskóla 12.—28. ágúst.
Námskeið i stjörnufræöi
25.—30. ágúst. Námskeiöiö er
einkum ætlaö kennurum I
eölisfræöi og landafræöi I
5. -9. bekk grunnskólans.
Námskeiö fyrir iþróttakenn-
ara 23.—27./28. júni.
Námskeiö I heimilisfræöi
25,—30. ágúst.
Nánari upplýsingar veitir
endurmenntunarstjóri Kenn-
araháskóla Islands, Rósa
Björk Þorbjarnardóttir.
Skólalúðrasveitin spilar f Gautaborg i Svlþjóðarferð á sl. sumri.
Frá rokki til sinfónískra verka
Jakob V.
Hafstein sýnir
í Grindavík
t félagsheimilinu Festi i
Grindavlk verður á uppstign-
ingardag opnuð sýning á
nýjustu málverkum Jakobs V.
Hafsteins. Sýningin er aðeins
opin f 4 daga og lýkur þvi á
sunnudaginn kemur.
A sýningunni eru 31 oliumál-
verk, 10 vatnslitamyndir, 9
pastelmyndir og 1 touch og
temperamynd. Fjölbreytnin
er þvi mikil, en þetta er 23.
einkasýning listamannsins.
Allir eru velkomnir ókeypis
á sýninguna, svo sem venja er
á sýningum Jakobs — og allar
myndirnar eru til sölu og veröi
yfirleitt mjög I hóf stillt. Ein-
Jakob V. Hafstein.
kennandi fyrir sýningu þessa
er þaö, hve margt er um frek-
ar litlar myndir, sem nú ger-
ast æ vinsælli.
Fimmtudaginn 15. mai
heldur Skólalúörasveit Ar-
bæjar og Breiöholts tónleika I
sal Menntaskólans viö
Hamrahliö.
Þetta eru þriöju sjálfstæöu
opinberu tónleikarnir sem
lúörasveitin heldur. í henni
eru 50 ungmenni af báöum
kynjum á aldrinum 12-16 ára.
Tónleikarnir eru haldnir
fremur seint nú I ár sökum
þess aö meölimir lúöra-
sveitarinnar voru aö búa sig
undir stigpróf sem tekin voru
á vegum hennar snemma i
vor. I verkefnavali kennir
margra grasa, allt frá rokk-
tónlist upp i sinfónisk viö-
fangsefni. Stjórnandi er
Ólafur L. Kristjánsson. Tón-
leikarnir hefjast kl. 21 og eru
aögöngumiðar viö inngmginn.
Fékk Nató-styrk
Tilkynnt hefur veriö um út-
hlutun styrkja, sem Atlants-
hafsbandalagiö veitir árlega
til fræöirannsókna 1 aöildar-
rikjum bandalagsins.
Aö þessu sinni var úthlutaö
25 styrkjum og kom einn
þeirra i hlut Islensks um-
sækjanda, Róberts T. Arna-
sonar. Veröur verkefni hans
samanburöarrannsóknir á
varnar- og öryggismálum i
Skandinaviu frá lokum siöari
heimsstyrjaldarinnar.