Þjóðviljinn - 15.05.1980, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 15. mai 1980 ÞJÓDVILJINN — SÍÐA 7
Kafli úr ræðu Inga R.
Helgasonar formanns
bankaráðs Seðlabankans
I ræöu Inga E. Helgasonar, for-
manns bankaráðs, á 19. ársfundi
Seblabankans i gær, fjallaði hann
m.a. um mikilvægi bankans og
hlutverk hans. Fer sá hluti ræö-
unnar hér á eftir:
Einn þáttur sjáifsforræðis þjóö-
ar'nnar er innlend, frjáls og
traust bankastarfsemi, innlend
mynt- og seölaútgáfa. Fyrir okk-
ur i dag eru þetta sjálfsagöir hlut-
ir.
Sá sem einna einarMegast
snerist gegn þessari ásælni var
Magnús Stephensen, og i magn-
þrunginni ræ&u á Alþingi árið 1900
sagðist honum m.a. svo:
„Þaö er hægara aö koma
asnanum inn i herbúöirnar en
aö koma honum út aftur, og
asninn er kominn inn I her-
búöirnar, ef þetta frumvarp
veröur aö lögum. Hér vakir
fyrir mér, aö eitthvaö sé á bak
Þegar til baka er litiö, veröur
ekki annaö sagt en aö þessi starf-
semi hafi tekist giftusamlega og i
samræmi viö heildarhagsmuni
þjööarinnar. Seölabankinn er
hlutgengur i samfélagi annarra
þjóöbanka og nýtur þar trausts og
viröingar, svo og hjá alþjóðlegum
peningamálastofnunum. Þessi
starfsemi tengist mjög láns-
trausti tslands, erlendis. Menn
mega ekki missa sjónar af þeirri
staöreynd, aö þessi þáttur f starf-
semi og hlutverki Seölabankans
er órjúfanlega tengdur fullveldi
islensku þjóöarinnar.
Einkarétti Seölabankans til
seðlaútgáfu og myntsláttu fylgir
sú starfsskylda aö bankinn sjái,
um aö peningamagn i umferö og
framboö lánsf jár sé hæfilegt til aö
verölag sé hagnýtt á sem fyllstan
Ingi R. Helgason: órjúfanlega
tengdur fullveldi þjóöarinnar.
Mikilvægi Seðlabankans
Seölabanki tslands er ung
stofnun i sinni núverandi mynd.
Hann er kominn á 20. áriö. Rætur
hans liggja hins vegar lengra aft-
ur í timann, allar götur til ársins
1886, þegar landsstjórnin lét
píenta hálfa miljón króna i seðl-
um, án þess aö sú fjárhæö pen-
inga væri til I sjóöi eöa heföi veriö
fengin aö láni, og fá Landsbanka
Islands i hendur á fyrsta starfsári
hans.
I þann tima var Islendingum
fjár vant til uppbyggingar og at-
hafna I fábrotnu atvinnulifi.
Nokkrum árum siöar buöust er-
lendir einkaaöilar til aö hlaupa
hér undir bagga og leggja fram
nægilegt fjármagn, en meö þvi
skilyrði, aö þeir fengju aö stofna
hér hlutafélagsbanka, sem heföi
einkarétti til seölaútgáfu á Is-
landi I 90 ár og aö hinn 14 ára
gamli Landsbanki tslands yröi
lagöur niöur.
Okkur finnast þessi skilyröi
undarleg nú, en áriö 1899 var lagt
fram frumvarp á Alþingi um aö
ganga aö þessum skilyröum og
þingnefnd sat á löngum málfund-
um i Reykjavik meö þeim herrum
Arntzen og Warburg. Um þetta
mál uröu miklar deilur á Alþingi
næstu árin á eftir og hurö skall
nærri hælum.
Lyktir uröu þær i stuttu máli,
aö hinir erlendu aöilar drógu úr
skilyröum sinum, Landsbankinn
og seölarnir frá 1886 héldu velli,
en hlutafélagsbankinn, íslands-
banki, var stofnaöur 1903 meö
einkarétti til seðlaútgáfu i 30 ár.
Þessu var siðan breytt 1922 og
endanlega 1927, þegar Lands-
bankanum var veittur einkarétt-
ur til seölaútgáfu hérlendis. Og
lengra ætla ég ekki aö rekja þessa
sögu.
viö, sem vér ekki sjáum, þvi
þetta, sem ég hef bent á, er
næsta iskyggilegt viö þetta
mál. Þaö er nauösynlegt aö
íhuga frumvarpiö vandlega og
rækilega, áöur en vér stigum
þaö mikla stig, aö leggja niöur
banka vorn, sem óneitanlega
hefur gert oss mikiö gagn i
þessi 15 ár, sem hann hefur
starfaö, og selja f jármál vor út-
lendum mönnum I hendur.”
Ég rifja þetta hér upp til þess
eins aö leggja áherslu á mikil-
vægi þess, aö viö lslendingar rek-
um einir bankastarfsemi I land-
inu og höfum jafnan fullt forræöi i
öllum peningamálum okkar, en i
þessum efnum hefur Seölabank-
inn forustuhlutverk á hendi. Viö
megum ekki vanmeta ávinning
þess aö hafa haft frá upphafi
bankastarfsemi i landinu i eigin
höndum.
Grundvallarlög um Seölabank-
ann eru frá 29. mars 1961. Þar er
aö finna flestar heimildir fyrir
starfsemi hans en siðar hefur lög-
gjafinn fengiö honum ný og stór
verkefni, og er staöa Seölabanka
íslands nú meö svipuðum hætti og
tiökast um seðlabanka meö ná-
grannaþjóöum okkar, þótt allt sé
ekki i sama fari.
Mikilvægi Seölabanka helgast
af þeim verkefnum, sem honum
eru falin. Eg ætla ekki aö fara aö
telja þau upp I þennan hóp heldur
gripa á þremur meginatriðum:
Seölabankanum er faliö aö
varöveita gjaldeyrisvarasjóö
landsmanna og efla hann svo aö
nægi til aö tryggja viöskipti okkar
viö útlönd og fjárhagslegt öryggi
þjóöarinnar út á viö.
Áætlun Orkusparnaðarnefndar
13.600 rafbflar
um aldamótin
„Rafbilar munu ekki skipta
sköpum fyrir þróun raforkukerf-
isins á næstu tuttugu árum, ef
miöaö er viö þá þekkingu sem
menn hafa á þeim i dag og visustu
menn sjá fyrir. Fjöldi þeirra
veröur einfaldlega ekki nægjan-
lega mikill,” sagöi Gunnar As-
mundsson verkfræöingur I erindi
um áhrif rafknúinna ökutækja á
raforkukerfi landsins fram til
aldamóta á ársfundi Sambands
islenskra rafveitna I Reykjavik i
gær.
Glsli sagöi aö samkvæmt nýút-
kominni skýrslu Orkuspárnefnd-
ar væri reiknað meö aö notkun
rafbila hér á landi hefjist almennt
svo nokkru nemur áriö 1990, og aö
áriö 2000 veröi 13.600 rafbflar i
notkun hér á landi eöa um 10% af
f ólksbilaf jöldanum.
Heildarorkunotkun þessara
rafbfla miöaö viö 12.000 km. akst-
ur á ári yröi þvi rúmlega 114 giga-
wött, og miöaö viö jafna orkuþörf
rafbflanna alla daga ársins ykist
meöalálag á landskerfinu um 2.6
MW. — lg.
og hagkvæmastan hátt. Meö hag-
kerfi, sem er eins háö utanrikis-
viöskiptum og okkar, er þessi
sigling mjög vandasöm og ekki
minnkar vandinn viö þá verö-
bólgusýkingu, sem heltekið hefur
hagkerfi okkar. Hér er öröugt að
meta árangurinn, þvi hér sýnist
sitt hverjum, en margir þeir, sem
dæma, lita fyrst á sina sérhags-
muni og siöan á heildarhagsmun-
ina.
Ég legg áherslu á, aö Seöla-
bankinn litur þannig á lagaheim-
ildir sinar i þessum efnum, aö
hann eigi aö beita sér fyrir aö hin-
um lögákveönu hagrænu mark-
miðum veröi náð, en eigi ekki aö
ráða einn eöa fyrirskipa einn þær
leiöir, sem fara á aö þeim mark-
miðum.
Og er ég þá kominn aö briöia
meginatriöinu og lokaoröum
máls mlns.
Af islenskri stjórnskipan leiö-
ir, aö Seöiabankinn er einn af
örmum framkvæmdavaldsins og
hniga öll lagaákvæöi um hann i þá
átt. I meginatriðum er hann sett-
ur undir hiö pólitiska vald eins og
þaö kemur fram i landinu á
hverjum tima en bankanum eru
sett markmiö og starfsreglur af
löggjafanum en hann þarf þó aö
hafa samráö viö rikisstjórn eöa fá
samþykki hennar varöandi ýms-
ar mikilvægar ákvaröanir. A
heröum Seölabankans hvilir sú
skylda aö gæta samhengisins i
efnahagsþróuninni, hvernig sem
hin pólitisku öfl bylta sér jafn-
framt þvi aö finna leiöir til aö
framkvæma á efnahagsstefnu
sem er ofan á hverju sinni.
I þessu ljósi eiga menn aö skoöa
og meta Seölabankann athafnir
hans og leiösögn.
Spurninga-
llsta Al-
þingis breytt
Spurningalista þeim er nýir
þingmenn fá til útfyllingar vegna
útgáfu Alþingismannatals hefur
nú veriö breytt i framhaldi af
opnu bréfi Guðrúnar Helgadóttur
til alþingismanna.
Eins og menn muna þá sendi
Guörún Helgadóttir i lok april
bréf til alþingismanna þar sem
hún mótmælti spurningarlista
sem hún var beöin aö útfylla
vegna útgáfu Alþingismannatals.
Guörún taldi spurningarlista
þennan I algjörri andstööu viö
anda þeirra laga sem Alþingi hef-
ur samþykkt um jafnrétti kynj-
anna og jafnframt litilsviröingu
viö konur.
— þm
Varnir gegn
hryðjuverkum
Nýiega staöfesti Alþingi meö
þingsályktun samkomulag um
gagnkvæmar heimildir Islend-
inga og Færeyinga til veiöa á kol-
munna. Felur samkomulagiö i
sér aö heimilt er aö veiöa 20 þús-
und lestir af koimunna innan
fiskveiöilögsögu landanna.
Þá hefur Aiþingi einnig staöfest
Evrópusamning um varnir gegn
hryöjuverkum. Samningurinn
fjallar um ýmis konar aögeröir
stjórnvalda vegna tiltekinna
meiri háttar afbrota. Eitt aöal-
markmiö samningsins er aö
koma I veg fyrir aö unnt sé aö
synja um framsal vegna þess aö
um stjórnmálaafbrot sé aö ræöa.
Þó er heimilt samkvæmt 13. gr.
aö gera fyrirvara um þann hluta
samningsins og hyggjast islensk
stjórnvöld notfæra sér þá heim-
ild.
— þm
GARDENA
gerir garðinn frægan
NÚ ER TÍMI
garðræktar og voranna
í GARÐSHORNINU
hjá okkur kennir margra grasa
Allskonar slöngutengi, úðarar, slöng-
ur, slöngustatlv, slönguvagnar..
Margvísleg gáröyrkjuáhöld, þar sem
m.a. aö einu skafti fellur fjöldi
áhalda. Kant- og limgerðisklippur,
rafknúnar handsláttuvélar, Hus-
quarna-mótorsláttuvélar meö Briggs
og Stratton mótór (3.5 hp), skóflur,
gafflar, hrffur, margar gerðir.
I GARÐSHORNINU
hjá okkur kennir margra grasa
AKURVIK HF.
Akureyri
m ,
INN
unnal
eaöbon h.f.