Þjóðviljinn - 15.05.1980, Blaðsíða 12

12 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 15. mal 1980
OPIÐ LAUGARDAGA KL. 9 — 12.
-----------------—-------------------—i
.
Kennarar
Nokkra kennara vantar við Grunnskólann
á Akranesi. j
Kennslugreinar:
Liffræði
Eðlisfræði
Kennsla forskólabarna.
Almenn kennsla
|
Umsóknarfrestur er til 20. mai. Upplýs- !
ingar hjá skólastjóra i sima 1193 eða 1388 |
og hjá formanni skólanefndar i sima 2326.
i
Skólanefnd
• Blikkiöjan
Asgaröi 7, Garðabæ
onnumst þakrennusmíði og
uppsetningu — ennfremur
hverskonar biikksmíði.
Gerum föst verðtilboð
SÍMI 53468
STJÖRNUGRÓF 18 SÍMI 84550
Býður úrval garðplantna:
Tré, limgerðisplöntur,
Fjölærar plöníur
og sumarblóm.
Sendum um allt land.
Sækið sumarið til okkar og
flytjið það með ykkur heim.
Er sOungurinn fiskur
eða orinur?
Ég er sveitamaftur að stofni
til þótt ég kynni þar aldrei réttri
hendi i rass að taka. Þrátt fyrir
það veit ég vel hvaða gildi sveit-
irnar hafa. Verði þær lagöar i
auön þýðir þaö gelding þess,
sem viö köllum islenska menn-
ingu. Þegar þetta hugtak sat i
lægstu tröppu og kaupstaöirnir
búnir að tapa málinu varð aö
leita til sveitanna er dögun hófst
að nýju.
Kannski eru dalirnir okkar
litils virði hjá ameriskum döl-
um, en horfiö til þriðja heimsins
og athugið kynbætur Carters-
dala þar og annarra góöverk-
andi rikja, sem ráða yfir mynt
til að smiöa drápsvopn og
dreifa þeim á hagkvæman hátt.
Hlutur sveitanna
Nú til dags er mikið skrifaö
um fiskeldi og hafbeit, sem á aö
koma I stað innistööu án sólar
og útilofts og fjarlægja pillur og
sprautur. Ég hef lesið allt, sem
ég hef náð til, varðandi fiskeldi
og er „spenntur” fyrir þvi, án
þess að hafa þar vit á eöa þekk-
ingu. Þetta er efalaust framtiö-
armál og það stórt. Það, sem
mér er ekki hvað síst ofarlega I
huga er það, hver verður hlutur
sveitanna i þessum málum. 1
þeim greinum, sem ég hef lesið,
er ekki talað um annan sporð-
pening en lax. Ekki lasta ég lax-
inn og margir bændur munu fá
þar góðan hlut. Þó hugsa ég að
þaö kerfi þurfi athugunar viö,
eins og margt annaö af þvi tagi.
Nú er það svo, að landbúnað-
inum er það llfsnauðsyn að fá
fleiri búgreinar. Landbúnaöur
okkar framleiöir orðiö góða
vöru, en hjá svona fámennri
þjóð þýöir ekki lengur að hlaða
úr þeim pýramida með þvl
veröi, sem bændur þurfa aö fá
fyrir framleiðsluna.
Gleymist silungurinn?
Það þykir mér undarlegt að I
öllum þessum fiskeldisgreinum
er hvergi minnst á silung. Eru
menn enn á máli Bjarts I Sum-
arhúsum, að silungur sé orma-
tegund? Þegar ég var aö potast
upp um aldamótin varð ég þess
litt var, aö menn heföu áhuga á
sllkri veiði. Þar sem ég haföi af-
skammtað verksvit kom ég mér
upp silunganetum og lagði I
Lagarfljót. Lagnir voru þar ekki
góðar en þó veiddi ég töluvert.
Jú, þetta þótti góður matur en
timanum mátti ekki eyöa I
svona fikt, enda var, um hey-
skapartimann, staöiö 14 - 15
klst. í sólarhring.
Mér hefur sú heimska I hug
komið, hvort ekki mætti gera
silungsrækt að búgrein, bæði til
útflutnings og stangaveiöisölu.
A Ot-Héraði, þar sem ég ólst
upp, er fullt af vötnum, fyrir ut-
an ár og stórfljót. I Hróarstungu
ervatn viðvatn,sem ég hygg aö
litið séu notuð, enda hverfur
veiði úr vötnum, sem ekki eru
nýtt. Þar er stórt vatn, sem álög
hafa átt að hvíla á, aftan úr
grárri fornöld á þá leið, að þar
skyldi aldrei veiöast. Fyrir
nokkrum árum flutti Gisli Hall-
grlmsson bóndi og skólastjóri
þangað nokkra lifandi silunga
og urðu þeir fljótt kynsælir.
Vatn er á Gönguskarði, sem
kallað var steindautt. Þangað
voru fluttir silungar og vatnið
tók fljótt við sér. 1 Lagarfljóti,
fyrir ofan fóss, þyrfti sennilega
aö rækta upp og skipta um stofn.
Þar var ég ásjáandi að netalögn
og leist þar hvorki á stærð né
annaö. Þarna og raunar alls-
staöar, þurfa að fara fram
rannsóknir á botni, gróöri og
kyni áöur en hugaö er að fram-
leiöslu.
Ég er náttúrlega ekki kunnug-
ur landinu, en hvergi, þar sem
ég hef farið um, sýnist mér
skortur á vötnum. Og ekki er að
spyrja um heiðar og öræfi þar
sem vatnaklasarnir blasa viö.
Aldrei trúað á hringa
Ég hef tvisvar I blöðum á sið-
asta ári minnst á silungsrækt,
en þar hefur enginn undir tekið.
Það komast ekki allir I lax og ég
hygg að silungsveiöi á stöng geti
llka verið skemmtileg og þar
geti lika myndast lygasögur.
Það er heldur ekki von, með
alla þá menntun, en þar er'
margs að gæta. Má þar minna á
verkalýðshreyfinguna og einnig
bændastéttina. Orö þeirra, sem
þar hafa alist upp, eru oft minna
metin en skyldi.
Það er ekki mitt aö leggja lín-
una fyrir því hvernig haga skuli
silungsrækt, en helst hefði ég
trú á, — fyrir utan rannsóknir,
— að hreppar eða sérstök svæði
mynduðu félög um samvinnu-
rekstur, og gætu þau svo aftur
haft sambönd sln á milli. Ég hef
aldrei haft trú á stórum hring-
Halldór Pjetursson
Mynd: — gel
Halldór
Pétursson
skrifar:
um, sem úr verður bara hringa-
vitleysa, öllum til bölvunar.
Þótt ég sé kvæntur hefi ég aldrei
sett upp hring nema I grini.
Ég trúi ekki öðru en silungur,
i allskonar formi, geti orðiö út-
flutningsvara ásamt þvi, að
vera þjóðarréttur. Tækist þetta
gæti það orðiö bændastéttinni
stuðningur.
Hafbeit
1 ’nverri grein um fiskeldi er
galað um hafbeit. Ég grilli I
hvað sllkt muni vera. Þar sem
Hrafnseyrarnefnd
gengst í sumar fyrir hátíð
að Hrafnseyri, fæðingar-
stað Jóns Sigurðssonar,
forseta, til að minnast
100. ártíðar hans, en í
þessum mánuði eru 100 ár
liðin, síðan forsetinn og
Ingibjörg Einarsdóttii;
kona hans, voru jörðuð í
Reykjavík.
Hátiöin verður haldin sunnu-
daginn 3. ágúst og veröur þá
opnaö safn Jóns Sigurðssonar
og ný kapella verður vlgð, en
undanfarin tvö sumur hefur
veriö unnið að byggingafram-
kvæmdum að Hrafnseyri.
Umsjón: Magnús H. Gislason
ég ólst upp lá oft snjór á jörðu 6
- 7 mánuöi, en þó var til orðiö út-
beit, sem orðið hafbeit er sniðið
eftir. Sé þetta rétt skilið list
mér vel á þessa beit, og vil að
bændur verði aðilar að henni,
þvi útbeit er nú aflögð og vart
um viðrun að ræða. Hafbeit mun
byggjast á afgirtum lónum,
smáfjarðarkjöftum eða afkim-
um fjaröa.
En hvernig standa bændur
þarna að vlgi? Allt, sem ég hef
hér nefnt, nær til jarða við sjó en
þær munu nú bæði I eyði og I
ýmissa höndum. Þarna munu
og koma við sögu bæði riki, sýsl-
ur og hreppar. Þarna ætti því aö
vera auðvelt um að véla og ekki
erfiðleikum bundið að losna við
þá óskaplegu plágu, sem hefð-
bundinn búskapur er talinn
vera. Ég er lltt löglærður en
skýringar á þessu öllu ættu að
geta fengist tiltölulega kvalalit-
iö.
Þegar ég var að potast upp
heyröiégað jaröir ættu einskon-
ar lögsögu, vissa vegalengd frá
sjávarmáli. Þetta var mikið
mál á Austfjöröum i þann tið,
vegna slldarinnar, sem þá gekk
nær á land. Ég hefi trú á ab
þessi lög gildi enn, þvl sumt úr
Grágás er enn I gildi. Þetta ættu
bændur að kynna sér vel, með
þaö fyrir augum, aö geta orðiö
hlutaöeigendur að hafbeitinni.
Sama ætti að gilda um skelfisk-
veiðar. Og svo er það sporðpen-
ingurinn á hálendinu, sem
bændur hafa eignað sér vegna
þess, að rollurnar hafa gengið
þar. Um það mál er ekki mitt aö
dæma.
Eins og ég hef bent á yrði allt
þetta að gerast með einhvers-
konar samvinnu og þvl ættu nú
allir að hugsa meö betri hluta
heilans, ef hann er til. Og ekki
væri úr vegi að lesa vel um
frumherja samvinnunnar á Is-
landi. Þar eru mörg gullvæg
dæmi, sem mjög hafa færst I kaf
I allri umræðunni um fram-
færsluna og ekki ill nauðsyn, að
dusta af þeim rykið. Gleymið
ekki Jakobi Hálfdánarsyni með
sjóðinn eða Benedikt frá Auðn-
um, þegar hann var aö rétta
bændunum bækurnar úr safn-
inu. Og marga fleiri menningar-
og frelsisfrömuði munu þið rek-
ast á, ef þiö gefið ykkur tima til
að litast um á þeim lendum.
Halldór Pjetursson.
Framkvæmdirnar að Hrafns-
eyri hafa að miklu leyti verið
unnar fyrir fé úr Minningarsjóði
Dóru Þórhallsdóttur og Asgeirs
Asgeirssonar, framlög einstak-
linga, félaga og fyrirtækja og
tekjur af sölu minnispenings
Jóns Sigurðssonar, en einnig
hefur fengist fjárveiting úr
rfkissjóði og Þjóðhátiðarsjóði.
Þótt margir hafi þannig stutt og
styrkt þetta verkefni Hrafns-
eyrarnefndar vantar enn nokk-
urt fjármagn til að ljúka þvl.
Frekari framlög eru þegin með
þökkum, segir 1 fréttatil-
kynningu nefndarinnar. Ennþá
fæst I flestum bönkum minnis-
peningur Jóns Sigurössonar úr
bronsi, en silfurpeningurinn er
uppseldur.
Hrafnseyrarhátíð
haldin í sumar