Þjóðviljinn - 12.07.1980, Qupperneq 19

Helgin 12.—13. júII.ÞJÖÐVILJINN — SIÐA 19
HVERJIR NAUÐGA?
telst ekki nau&gun. Þær koma þá
af þvi aö þeim hefur veriö mis-
boöiö kynferöislega, en kæra
nauögun, sem eins og Ásdis benti
á er mjög þröngt skilgreind.
—Eru þess dæmi aö giftar kon-
ur kæri menn sina fyrir nauögun?
Arnþrúöur: Nei, ekki svo ég viti
til, ef fólk er enn I sambúö. Hins
vegar hafa konur kært fyrrver-
andi eiginmenn eöa sambýlis-
menn.
Asdis: Samkvæmt lögunum er
konan jafn vel varin fyrir eigin-
manni sinum og öörum mönnum
en i lögunum er ákvæöi um aö
fella megi niður refsingar ef um
hjón eöa fólk i sambúö er að ræöa,
enda er ljóst að sönnun i slikum
málum yröi erfiö. Mér vitanlega
hefur ekki reynt á þetta ákvæði.
Skírlífisbrot eöa
likamsárás?
—Þá er komiö aö þeirri spurn-
ingu, hvaö sé til ráöa. A aö auka
eöa létta refsingar eöa fara ein-
hverja aöra leiö ?
Asdis: Þaö gilda mjög þung viö-
urlög viö nauögun eða allt aö 16
ára fangelsi, en þeim er sjaldnast
beitt. Þyngsti dómur hér á landi
frá 1940 er 10 ára fangelsi en þá
var um grófa misþyrmingu á 12
ára stúlkubarni aö ræöa auk
nauögunarinnar. Ég hef á tilfinn-
ingunni, án þess aö geta rökstutt
þaö fullkomlega, aö refsingar séu
léttari nú og aö vægar sé tekiö á
nauögunarbrotum en áöur.
Refsingar eiga fyrst og fremst
að vera til varnaðar hvort heldur
eru bætur eöa fangelsisvist, og
þegar miskabætur eru sáralitlar
eða engar og fangelsun væglega
beitt, þá eru varnaðaráhrifin af
dómunum litil. Ég álit aö það
þurfi að vinna aö breyttu viðhorfi
til nauögana, fá dómara og alla
aöratilþess að lita á nauögun sem
hvert annað ofbeldi og hreina lik-
amsárás. sem ekki sé hægt aö
réttlæta á nokkurn hátt fremur en
aðrar likamsmeiðingar. Þaö þarf
aö kveöa goösagnirnar i kútinn.
Það er t.d. mjög mikill munur á
þvi hvernig dæmt er i málum þar
sem ráöist er á konur án þess aö
um nokkra tilraun til nauögunar
(þ.e.likamsárás) sé aö ræða. Þá
eru konunni eölilega dæmdar
nokkrar miskabætur. Það er mis-
jafnt hvort miskabætur eru
dæmdar eöa hvort þeirra er kraf-
ist. Sé brotið á konu sem er ofur-
ölvi og getur enga björg sér veitt,
er ekki dæmd nauðgun, — hún gat
sjálfri sér um kennt aö vera aö
drekka svona! Sé hins vegar ráö-
ist að rænulausum karlmanni og
hann barinn, þá verður rænuleysi
hans árásarmanninum sist til
málsbóta. Hér gætir svo mikils
ósamræmis, aö furöu gegnir.
Arnþrúöur: Ég tel athugandi aö
fella fangelsisdóma niöur, en
hækka fébætur til muna. Ég sagði
áðan að menn sem fremja nauðg-
unarbrot væru oft sjúklingar
þannig aö gildi fangelsunar i slik-
um tilfeilum er mjög takmarkaö.
Nær væri aö koma þeim fyrir á
viðeigandi stofnunum og það hef-
ur verið reynt þegar greinilegt er
aö menn eiga litiö erindi i almenn
fangelsi.
Karlmenn skilja
ekki hvað
nauðgun er
Hiidigunnur: Hvaö getur kona
fengiö i staöinn fyrir það áfall
sem hún hefur oröiö fyrir? Er
hægt aö bæta henni skaöann meö
fangelsun mannsins eöa meö há-
um fébótum? Aðalatriðiö hlýtur
að vera að láta karlmanninn
skilja hvaö hann hefur gert og ef
ég trúi á einhverja endurhæfingu
afbrotamanns, þá er þaö endur-
hæfing karls sem nauögar konu.
Hans viöhorf er venjulega aö hún
hafi viljað þetta, þaö séf ósann-
gjarnt aö ásaka sig fyrir nauög-
un, þó hann hafi oröiö aö láta
likamsburöitil sin taka andartak.
Skilningur þeirra á brotinu er
enginn, — þeim finnst sjálfsagt aö
beita smá hörku. Þessu viöhorfi
þarf aö breyta.
Arnþrúður: Ég tek undir þetta.
Þegar þeir skilja hvaö þeir hafa
gert þá falla þeir venjulega sam-
an.
Hildigunnur: Þaö þarf aö fá
frekari umræöur um nauögunar-
mál og fá fólk almennt til aö
skilja aö um ofbeldi er að ræöa en
ekki óhamdar kynhvatir. Aö þeir
menn sem valda konum slikum
likamlegum og andlegum meiö-
ingum þurfa aö fá aðstoö frá sam-
félaginu. Þaö þarf að ræða viö
þá og hjálpa þeim, en ekki að
þrautpina konurnar og draga
stööugt i efa aö þær segi satt.
Asdis: Þaö þarf að breyta þvi
viöhorfi að nauöganir séu einhver
kynferöismál. Nauðganir heyra
undir likamlegt og andlegt of-
beldi, þær eru skerðing á per-
sónulcgu frelsi einstaklingsins.
Nauögun fylgir hræösla, ótti um
eigið lif, konunni er sýnd litils-
viröing senv sjálfstæöri mann-
veru. Þaö er brotiö alvarlega á
sjálfstæöi hennar, athafnafrelsi,
kynfrelsi, likama hennar og per-
sónu yfirleitt.
Ég hef þá trú, aö þegar fariö
verður að taka á nauðgunarmál-
um einsog ööru likamlegu ofbeldi
— þá fyrst veröi breytinga aö
vænta á viðhorfum fólks.
— Al/ká
tJr héraðsdómi 1972.
„Þegar inn I húsiö kom var A
færö úr og ákæröu B og C höföu
viö hana samfarir aö óvilja
hennar með einhverri hjálp
ákæröu D og E og aö þeim F og
G viöstöddum, sem geröu þó
ekkert A til aðstoðar.”— „Svo
viröist sem um þaö bil tveimur
árum áöur hafi stúlkan fyrst
veriö tekin af ákæröa B og svo
siöar af honum og ákæröa C viö
og viö og fleiri drengjum.
Lýsingin er ávallt sú sama. Þeir
tóku hana afsiöis og hún sýndi
ekki mikinn mótþróa. Þetta
þarf ekki aö rekja nánar. Þaö
skin allsstaöar i gegnum hjá
drengjum þeim, sem skýrslur
voru teknar af, aö hún hafi aö-
eins veitt litla mótspyrnu, en þó
oftast einhverja og þeir þá
hjálpast aö til þess aö koma
vilja sinum fram. Hún tók þessu
sem ööru meö þögn og þolin-
mæöi, eöa eins og X segir frá I
áliti sinu, aö hjá henni
væri — „djúpstæður ótti viö af-
leiöingar þess aö segja frá — ”
„Akæröu vildu halda þvl fram
aö A væri sérstaklega lauslát og
dómarinn heyröi þaö viö rann-
sókn málsins af fullorönu fólki,
aö visu tengt þeim ákæröu, aö
stúlkan væri allra gagn, jafnt
drengja sem fulloröinna. Þrátt
fyrir ýtarlegar spurningar um
þetta atriöi viö rannsókn máls-
ins og utan hennar voru ekki
nefndir fleiri en teknir voru
fyrir og þeir höföu allir, ef svo
mætti oröa þaö, komist á bragö-
iö hjá þeim ákæröu B og C og þó
sérstaklega C. Hann viröist hafa
boöið félögum sinum aögang,
þegar hann haföi náö stúlkunni
afsiöis og heföi komiö vilja sin-
um sjálfur fram viö hana.”
— „Hér er aðeins ákært fyrir
siöustu nauögunina, sem A varö
fyrir. Og á þann atburö virðast
hinir ákæröu og F og G lita sem
hversdagslega atburöi sem ekki
taki aö ræöa um. Þetta byrjar,
þegar ákæröu B og C eru vart
komnir af barnsaldri og telpan
13 ára. Og svo heldur áfram.
Piltarnir hafa vafalitiö ekki
legiö á afrekum sinum og á
kemst sá orörómur aö telpan sé
allra gagn, sem hægt sé aö
ganga aö og nýta, þegar mönn-
um þóknast, og koma fram vilja
sinum við þótt hún sýni ein-
hvern mótþróa, i vissu um aö
hún muni ekki segja frá. Þannig
hafa ákærðu sennilega alls ekki
litiö á þaö sem nauögun, er þeir
tóku A I umrætt sinn, heldur aö-
eins endurtekinn hversdags-
legan atburö, sem engin eftir-
köst heföi.”
— „Nú eru liöin meira en tvö
ár síöan þessi atburður skeði.
Akæröu B,C og D fóru burt af
staönum eftir atburöinn. Sá
dráttur sem á málinu hefur
oröiö er fyrst og fremst þvi aö
kenna, aö virtar voru óskir aö-
standendaaö senda máliö ekki á
eftir ákæröu, heldur var þvi lof-
aö aö þeir kæmu heim og mættu
hjá rannsóknardómaranum.
Þaö var þó ekki haldið og var
máliö sent i burt i ársbyrjun
19.. og svo um voriö til sak-
sóknara. Ástæöur þessara pilta
eru nú mjög breyttar og vafa-
samt aö þaö hafi heppilegar af-
leiðingar fyrir þá sjálfa, venzia-
menn þeirra og þjóöfélagiö I
heild, aö dæma þá til refsingar
og láta þá I fangelsi, sérstaklega
ef þeir þyrftu aö biöa lengi eftir
fullnustu refsingarinnar.”
1 þessu máli voru allir hinir
ákæröu dæmdir skiloröisbundiö
og enginn þeirra sat af sér refs-
ingu. Stúlkunni A voru ekki
dæmdar neinar bætur.