Þjóðviljinn - 12.07.1980, Side 23

Helgin 12.—13. júll. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 23
Þessi stefna flokksins var þegar i
upphafi boöuö á eins áhlrifamik-
inn hátt og hægt var, þvi aö leiö-
togi hans, Georges Marchais,
lýsti henni yfir I beinni sjónvarps-
útsendingu frá Moskvu og hrak-
yrti fréttamenn sem reyndu aö
vekja máls á atriöum sem
stönguöust á viö lýsingu leiötog-
ans á atburöunum. Slöan tóku
málgögn flokksins upp llnuna:
lénsskipulagi og hjátrú Afgana
var lýst á sem svartasta hátt (af
einhverjum undarlegum ástæö-
um styöja kommúnistar þó stefnu
Khomeinis æjatolla, trúbróöur
Afgana, I Iran....), en frétta-
maöur L’Humanité I Kaboul
sagöi frá þvl aö allt væri meö friöi
og spekt I landinu, fréttir af
hernaöaraögeröum og moröárás-
um gegn óbreyttum borgurum
væru helber lygi og almenningur
sýndi rússneskum hermönnum
hina mestu vinsemd.
Kommúnistar hafa þó kapp-
kostaö aö afneita ekki bein-
linis fyrri afstööu sinni. 1 sam-
bandi viö innrásina I Afganistan
tóku þeir t.d. fram, aö þeir heföu
ekki breytt um skoöun á innrás-
inni I Tékkóslóvaklu 1968 og for-
dæmdu hana eins og áöur. Fyrir
stefnubreytinguna höföu þeir lýst
yfir stuöningi viö ýmsa andófs-
menn, og þvl mótmæltu þeir út-
legö Sakharofs I Gorki. Hins
vegar veröur ekki um þaö villst
aö tónninn er breyttur: kommún-
istar foröast aö minnast á andófs-
menn nema til aö leggja áherslu á
aö þeir séu I rauninni verstu
afturhaldsmenn og útsendarar
Bandarikjamanna.
Þessi áróöur hefur harönaö I
allan vetur og hafa kommúnistar
einkum aukiö árásir slnar á aöra
vinstri menn. Þeir töldu fund
Giscards og Bresnéfs I Varsjá já-
kvæöan, og gagnrýndu sóslalista
mjög fyrir afstööu þeirra I Afgan-
istan-málinu: sýndi hún aö sá
flokkur væri kominn ,,til hægri
viö Giscard” I Bandarlkja-þjónk-
un sinni og stuöningi viö aftur-
haldsöfl hvar sem væri.... Hafa
kommúnistar hvergi dregiö úr
þessum áróöri sinum þótt hann
hafi leitt til hríöversnandi sam-
búöar viö Italska kommúnista, en
þeir fordæmdu innrásina I Afgan-
istan harölega.
sem aöal verkalýösflokkur og
stjórnarandstööuflokkur lands-
ins, og sérstaöa þeirra hyrfi I
almennri umbótastefnu. Þvl hafi
þeir fremur kosiö aö fórna vinstra
samstarfinu — og hugsanlegri
stjórnarsetu — til aö bjarga
flokknum sem slikum, og styrkja
hann e.t.v. meö eins konar þögl-
um „sögulegum sáttum” viö
stjórnarflokkana. Þeir sem hall-
ast aö þessari skoöun llta svo á aö
utanrikisstefnan sé I rauninni
aukaatriöi: kommúnistar beiti
sovésku goösögunni vegna þess
aö þannig geti þeir skapaö flokkn-
um sérkenni sem engir aörir hafa
— enda viröist hún þrátt fyrir allt
hafa talsveröan hljómgrunn enn
meöal kjósenda flokksins. Jean
Elleinstein, sem er þekktastur
„andófsmanna” kommúnista-
flokksins, hefur jafnvel haldiö þvi
fram aö kommúnistar styöji
stefnu Rússa I Afganistan og vlö-
ar fyrst og fremst af þvi aö þaö sé
langöruggasta leiöin til aö giröa á
róttækan hátt fyrir allt vinstra
samstarf. Mun hann ekki einn um
þá skoöun.
Staða sósíalista
Róttæklingar dæma kommún-
ista yfirleitt mjög harölega fyrir
stefnubreytingu slna og kemur
þaö ekki sist fram I málgagni ysta
vinstri vængsins „Liberation”,
sem birt hefur m.a. ágætar frá-
sagnir frá Afganistan (kommún-
istar segja aö þaö blaö „dylji nú
ekki lengur stuöning sinn viö
Giscard”). Staöa sósialista-
flokksins er hins vegar mjög
slæm. Greinilegt er aö kommún-
istar ætla aö notfæra sér aö kjör-
fylgi þeirra er miklu ótryggara:
hvaö sem gerist eru kommúnistar
nefnilega öruggir meö aö fá 18-
20% atkvæöa, en fylgi sósialista
getur hins vegar sveiflast mjög
mikiö til — þaö er mikiö þegar
flokkurinn fylgir einingarstefnu
og von er um árangur af henni, en
dalar svo ört ef hann er grunaöur
um aö sveigja til hægri. Þess
vegna eru sóslalistar milli
tveggja elda: ef þeir halda svo
fast viö einingarstefnuna að þeir
svara ekki árásum kommúnista
eiga þeir á hættu aö vera ásakaöir
um linkind, en ef þeir taka til aö
öld og gleðitíð
Afótta við
sósíalista
Jafnhliöa þessari stefnubreyt-
ingu I utanrlkismálum hefur
kommúnistaflokkurinn gerst lok-
aöri og einstrengingslegri i inn-
anlandsmálum. Reynt hefur ver-
iö aö einangra sem mest þá
frjálslyndu menntamenn, eins og
Jean Elleinstein, sem áöur voru
eins konar skrautfjaörir flokks-
ins. Þeir fá ekki lengur aö birta
greinar slnar I flokksmálgögnum,
og ef þeir birta þær annars staö-
ar, er öllu vísaö á bug sem þeir
segja á þeim forsendum aö ekki
sé hægt aö ræöa þaö sem
kommúnistar leggist svo lágt aö
birta I borgarapressunni....
Tvær skýringar hafa komið
fram á þessari róttæku stefnu-
breytingu kommúnista. Sumir
halda aö ástæöunnar sé aö leita
utan Frakklands: llti kommúnist-
ar svo á aö framundan séu meiri
háttar átök austurs og vesturs og
dugi þá ekkert hlutleysi heldur
veröi hver aö taka ótvlræöa af-
stööu. Búist þeir viö þvl aö Sovét-
menn muni þá styrkja stööu slna
mjög, hvort sem togstreitunni
lykti meö nýjum „Jalta-samn-
ingi” eöa ööru vlsi, og ætli þeir aö
njóta góös af þvi.
En fleiri viröast þó vera þeirr-
ar skoöunar aö innanlandsmál
hafi ráöið þessari stefnubreyt-
ingu aö öllu leyti. Kommúnistum
hafi alls ekki likað þaö aö sóslal-
istar skyldu hagnast mest á
vinstri samvinnunni og auka fylgi
sitt mikiö. en þeirra flokkur
standa I staö. Hafi þeir óttast aö
valdataka vinstri fylkingarinnar
kynni aö leiöa til þess aö
kommúnistar misstu þá sterku
stööu, sem þeir hafa löngum haft
Þaö er nokkurnveginn vlst aö
Giscard veröur endurkjörinn
Rocard: sóslallstar eru komnir I
hár saman út af þvf hvort eigi aö
tefla honum fram eöa Mitterand
svara bandamönnum slnum fyrr-
verandi, gagnrýna kommúnistar
þá fyrir aö „sveigja enn meira til
hægri”, en hægri menn túlka þaö
hins vegar þannig aö þeir hafi nú
loks viöurkennt aö einingarstefn-
an hafi veriö röng! Hingaö til
viröast þeir einkum hafa valiö
fyrri kostinn, þótt þeir hafi svar-
aö höröustu árásum. Þaö hefur
helst oröiö sóslalistum til huggun-
ar aö myndast hefur einhver visir
aö samstarfi viö Italska kommún-
ista — hinum frönsku til mikillar
reiði.
En nú er svo komiö aö fæstir
viröast trúa á einingarstefnu
lengur. Andúö á kommúnistum
hefur aukist gifurlega mikið I
Frakklandi, og hætt er viö því aö
sósialistar myndu glata trausti
manna aö verulegu leyti ef
kommúnistar byöu aftur upp á
samstarf og þeir gengju I gildr-
una. Fyrir bragöiö sjá hægri öflin
sér leik á boröi og hafa sjaldan
veriö öruggari um sig en nú:
stjórnarflokkarnir viröast ekki
hafa minnstu áhyggjur af fram-
tlöinni, og yst til hægri eru smá-
hópar yfirlýstra fasista farnir aö
skjóta upp kollinum. Andrúms-
loftiö er einna likast þvi aö maöur
sé allt f einu kominn aldarfjórö-
ung aftur I tlmann. Þetta ástand
skopstældu blaöamenn hins
alþekkta háötlmarits „Charlie-
hebdo” á sinn hátt fyrr I vetur.
Skömmu eftir aö fóturinn haföi
veriö tekinn af Titó forseta
Júgóslavfu birtu þeir risastóra
forslöufyrirsögn: „Fóturinn á
Tltó kýs frelsiö!” Og undir henni
var mynd sem sýndi stakan fót-
legg hoppa yfir gaddavirsgirb-
ingu, en hinn aldni marskálkur
brölti foxvondur á eftir honum á
hækjum...
e.m.j.
visna-
mál
Umsjón:
Adolf J.
Petersen
Vertu minna
drauma dís
Allmargt er þaö I heimi hér,
sem ruglar svo fyrir allt of
mörgum mönnum aö þeir
missa tökin á tilveru sinni ef
þannig má aö oröi komast;
lifshlaup þeirra veröur ekki
alveg í beinni línu að settu
marki sem þeir kunna aö hafa
sett sér aö stefna aö. örlögin
hafa þá spunnið þeim þann
hnökraiþráð, sem þeir hafa
svo oft óafvitað hnýtt á þá
hnúta sem þeir fengu siöar
ekki leyst, vegna þess að þaö
hafa ekki verið þeir lukku-
hnútar sem lán hefur fvlgt.
Simon Bjarnarson Dalaskáld
teíur þrjá óláns hnökra á
sinum li'fsþræði, og betur heföi
fyrir sér farið ef þeir heföu
ekki verið;hann kallar þá ekki
góða félaga og nefnir þá kunn-
um nöfnum, Mammon, Amor
og Bakkus:
Þrlr mér fylgja út og inn,
ei félagar góöir,
Bakkus.Amor. Mammon
minn.
myrkar heims um slóðir.
Hyggur mammon hafa vald,
hnugginn oft að vonum,
hinir þvi að gleypa gjald
og gróðann burt frá honum.
Hann mér skipar safna seim
sist með bllðu gróna.
Ég má lipur aula þeim
oft og tíðum þjóna.
Gullið vill aö græöi sá
gott, en litlu eyði,
likt og foröum Fáfnir á
fögru Gnitaheiöi.
Um sig Amor hefur hljótt,
hlaðinn klókum geröum,
sá um kveld og svarta nótt
seint er oft á ferðum.
Hann þó tíðum tapar ró,
tryggöum bestu fjærri,
þegar frið og mittismjó
meyja stendur nærri.
Bót þó honum mæla má
meður lyndi hlýju:
Mig oft lætur liðugt á
leika bragar gigju.
Verstur Bakkus þeirra þó
þrautum jafnan olli,
meöan svakki raskar ró,
ruglar mig I kolli.
Þegar fyrst I fangiö hans
flýg meö huga glöðum,
viö mig stlgur vakran dans
veraldar í trööum.
Mér svo bregður hælkrók
hann,
hrekkjum meöur frlu,
og sér hegöa illa kann,
oft svo fæ ég spýju.
Hér af gerist hjartaö sjúkt,
heilsu tekur feila,
timburmanna tusk ómjúkt
truflar llka heila.
Skiliö segi ég þvl viö þig,
þrællinn, heims um vega,
sem aö einatt svikur mig
svona herfilega.
Þessa þrjá taldi Símon vera
sina verstu félaga, einkum
Bakkus. En hvaö hafa aðrir
sagt um þessa fjölskyldu sem
Símoni varö svo oft ab fóta-
kefli? Jón M. Pétursson frá
Hafnardal hefur haft Amor I
huga þegar hann kvaö:
Hjartaö nærist, fundiö fær
friö og kærleiksvarma.
Astin hlær og gæfan grær,
geimslum slf á hvarma.
Hjartað aldrei fyndi friö,
frysi sál til grunna,
ef þú ekki viö og við
veittir skemmtun, Gunna!
Svo ei festi angursís
inn viö hjartarætur,
vertu minna drauma dls
dimmar vetrarnætur.
Astin þtöir hugans hjarn,
hjartans eyðir sorgum.
Ég hef ennþá eins og barn
yndi af spilaborgum.
En svo getur þetta orðið
dýrkeypt allt saman og Jón
kveður:
Man ég okkar ástarfund,
— ótal kossa þina —
fyrir leik um litla stund
lét ég sálu mina.
Yndi spillti tálgjörn tryggð,
traustiö villti, duldi,
lyndi fyllti hræsni, hryggö,
harma stillti kuldi.
Heitust þrá mins
hjarta brást,
hlýt ég þess aö gjalda,
ýmislegt mér yfirsást,
örlög munu valda.
Ástin er þá sem vindurinn
sem kemur og fer.
Bakkus hefur löngum átt
sina málsvara. Káinn var tals-
verður vinur Bakkusar,
blótaöi hann stundum en
blótaði honum aldrei, sem
hann segir i þessari visu:
Barnatrú er biluð mln,
burtu flúin kæti.
Feginn snúa vatni i vín
vildi ég nú ef gæti.
Þaö er eins og Káinn hafi
haldiö aö menn þekktu sig
ekki ef hann væri ófullur, og
kveður um þaö:
Segi ég glaöur sannleik þann,
sem frá skaða ver mig:
Að sjá mig aðeins ófullann
enginn maður sér mig.
Svo er þaö Mammon. Um
hann kvað Páll Ölafsson:
Hver vill annars eigum ná,
um einskilding og dalinn;
menn eru aö þræta og ýtast á
uns þeir falla I valinn.
Páll kvaö lika um Bakkus:
Bakkusar að knjám ég krýp
klökkur daga og nætur.
Þar ég margan sopann sýp
og sofna við hans fætur.
1 sföustu Vísnamálum voru
visur sem gengiö hafa um án
þess að vitaö væri um höfunda
þeirra, en óskað eftir vit-
neskju um þá ef einhver vissi
um hina réttu höfunda.
Einn maöur hringdi;það var
Stefán Sigurgeirsson, sem þá
sagöi eina vísuna vera eftir
fööur sinn Sigurgeir
Guömundsson á Akranesi, en
ekki væri rétt fariö meö fyrstu
hendinguna; vlsan kemur þvi
hér aftur og leiörétt af syni
höfundar:
Sigla frlöum súöahæng
segja lýðir yndi,
blakki riöa, búa I sæng
baugahliðar undir væng.
Þá er aö endurtaka óskina
um, aö ef lesendur vita um
rétta höfunda aö vlsunum sem
áöur er sagt frá, aö biöja þá aö
senda svör sín til Þjóöviljans
merkt Vísnamál.