Þjóðviljinn - 26.07.1980, Blaðsíða 23

HELGIN 26.-27. jAU ÞJÚÐVILJINN — SIÐA 23
Humboldts Current er mjög (alleg sýning, hún gleöur sifellt augaö og óvænt sjónarhorn og hugmyndatengsl gera þaö aö verkum aö hún er sffellt fyndin.
unnar, aörir segja hins vegar aö
þessi einkamál séu einmitt þræl-
pólitisk og verkiö endurspegli
sjúkleika vesturþýska sam-
félagsins. Konur sumar segja aö
þaö sé skelfilega rangt aö sýna
okkar aöalpersónu sem er góö og
veiklunduö kona, en engin meö-
vituö baráttumanneskja. Sýnd-
ist mér aö hér sem oftar lesi
menn og skoöi verkiö afskaplega
eindregiö gegnum hver sin hug-
myndafræöilegu gleraugu.
En tvær sýningar frá þessu
fræga leikhúsi sá ég, og var væg-
ast sagt lítiö hrifinn. Onnur var
sýning á sex einþáttungum eftir
franska farsahöfundinn
Courteline (sem var einskonar
arftaki Feydeaus). Þetta var
skelfileg uppsetning, þunglama-
leg og einkennilega alvöruþrung-
in. Léttleiki franska farsans féll
án leikstjóra og þeir heföu valiö
Courteline til þess aö reyna sig
viö þennan ákveöna leikstil, en
þessi tilraun heföi sum sé senni-
lega mistekist. Annar þeirra
sagöi af djúpri einlægni þegar
rætt var um hæggengni sýningar-
innar: „Viö Þjóöverjar getum
ekki leikiö hratt. Viö veröum aö
gefa'okkur tlma til aö hugsa. Og
viö hugsum mjög hægt”. Þetta
þótti mér óvenjuleg hreinskilni.
Firringin mikla
Einhvers konar firring viröist
annars vera grunntónn þýsks
leikhúss um þessar mundir. Ekki
reiö hún viö einteyming I nýju
verki eftir Austurrikismanninn
Ernst Jandl, Aus der Fremde.
Þar sjáum viö miöaldra rithöfund
sem er búinn aö missa tengsl viö
hellir hann úr flöskunni i glasiö.
Nú sækir hann sódavatniö. Nú
hellir hann sódavatninu úti viski-
iö”, varö mér aö oröi viö sessu-
naut minn hvort hér mundi á
feröinni ný stefna I leikhúsi —
leikhús fyrir blinda.
Máliö er aö þessar sýningar
Schaubtihne höföuöu á engan hátt
til min. Þær sanna hins vegar aö
innilokunarkennd sú og firring
sem þær tjá kunna aö hafa miklu
meiri merkingu i vesturþýsku
þjóöfélagi en ég get i fljótu bragöi
skiliö.
Tvær aörar þýskar sýningar
sem ég sá á hátiöinni staöfestu aö
nokkru leyti þessi hughrif. Ann-
arsvegar sýning frá DBsseldorfer
Schauspielhaus sem hét Und die
Liebe hört nimmer aus (Astin
tekur engan enda), einskonar
kannski fyrst og fremst miöaö viö
unglinga og ungt fólk. Þaö rekur
þróun ungs fólks gegnum^
stúdentauppreisnina og hug-
sjónaeld sjöunda áratugsins og
sýnir siöan hvernig þetta sama
fólk breytist I gæfa góöborgara á
áttunda áratugnum. Þetta er
gamalkunn saga fyrir okkur sem
höfum lifaö þessa tima og ég gat
ekki séö aö GRIPS nálguöust
efniviöinn á nýstárlegan hátt aö
neinu leyti. Verkiö er fremur ein-
feldningslegt og uppsetningin fá-
brotin og fremur klaufaleg.
Aðrir straumar
Eftir þessar hremmingar var
ég satt aö segja búinn aö fá nokk-
urn veginn nægju mina af þýskri
leiklist, svo aö þaö var nokkur
léttir þegar næst á dagskrá var
amerisk sýning, Humboldt’s
Verkiö fjallar af miklu næmi um
rannsóknarleiöangra imyndunar-
aflsins, um áhrif rannsókna á
rannsakandann, um skilnings-
öröugleika milli ólikra siömenn-
inga og slöast en ekki sist um
andleg áhrif nýlendukúgunar á
nýlendukúgarana.
Þessi sýning var haldin i
Mickeryleikhúsinu, sem er
merkileg stofnun. Þaö leikhús
stefnir til sin leikhópum meö
nýstárlegar sýningar frá fjöl-
mörgum löndum og vinnur þann-
ig aö þvi aö beina nýjum leiklist-
arstraumum inn I Holland. t
þessu leikhúsi var Inúk sýnt viö
góöar undirtektir fyrir nokkrum
árum.
Humboldt’s Current þótti mér
langbesta sýning sem ég sá á Hol-
landshátiöinni. Rétt er aö taka
Pistill frá Amsterdam
til jaröar meö göngulagi þramm-
andi fila I þessari þýsku sýningu.
Morguninn eftir voru mjög svo
skiptar skoöanir um sýninguna
meöal gagnrýnenda. Töldu sumir
aö hér væri einfaldlega um mis-
heppnaöa sýningu aö ræöa, en
aörir reyndu aö ráöa I, stllinn og
gera þvi skóna aö allur þessi
þungi væri meö ráöum ger og
• væri veriö aö reyna aö veita þess-
* um försum aukiö samfélagslegt
gildi, þeir fjölluöu sko allir um
firrtar manneskjur I skrifræöis-
heimi, osfrv.
Svo komu tveir leikaranna i
heimsókn til okkar og viö fengum
aö spyrja þá spjörunum úr. Kom
þá i ljós aö allar þessar vanga-
veltur voru þeim afar framandi.
Sögöu þeir aö þessi sýning heföi
veriö tilraun til aö vinna hópvinnu
umhverfi sitt. Viö sjáum hann
fara á fætur, boröa, drekka viski,
fara i rúmiö, sofa, og allan tim-
ann talar hann um þaö sem hann
er aö gera (hann er einn á sviöinu
mestallan timann), og hann talar
um þaö I þriöju persónu og viö-
tengingarhætti, sem leggur auö-
vitaö áherslu á firringu mannsins
frá umhverfi sinu. 1 umræöum
morguninn eftir túlkaöi gagnrýn-
andi frá Austurriki verkiö á þá
lund aö þaö væri harmleikur
framúrstefnurithöfundar sem er
aö veröa gamall i borgaralegu
þjóöfélagi. Vafalaust er sú túlkun
rétt, en þaö breytir engu um aö
sýningin þótti mér hrútleiöinleg.
Þegar rithöfundurinn gekk um á
sviöinu og sagöi eitthvaö á þessa
leiö: „Nú tekur hann glas. Nú
sækir hann viskiflöskuna. Nú
samskeyting úr leikritum eftir
Odön von Horváth, þar sem atriöi
úr leikjum hans sem fjalla um
ástina eru sett fram i umgerö
nútima pönkæsku meö tilheyr-
andi hávaöa og ofbeldi. Þetta fór
fram I fyrrverandi fangelsi i
miöri Amsterdam. Tilgangurinn
var aö skapa spennu milli há-
borgaralegs texta Horváths frá
þvi snemma á öldinni og rudda-
mennsku nútimans, en á mig
verkaöi þessi sýning þannig aö
hér væri veriö aö velta sér upp úr
ofbeldi, viöbjóöi og subbuskap.
Og svei þvi.
Mun geöslegri var sýning
GRIPS leikhússins frá Berlin,
Eine linke Geschichte (Saga frá
vinstri). GRIPS er reyndar fyrst
og fremst barnaleikhús og frægt
sem sllkt, en þetta verk er
Current eftir Ping Chong, sem er
Bandarikjamaöur af kinversku
ætterni. Ping Chong er inni á
þeirri linu aö hafna heföbundinni
frásögn meö rökvisi og timaröö,
en byggir á sjónrænum áhrifum
og hugmyndatengslum og notar
mjög blandaöa tækni, hreyfingu,
ljós og skugga, skyggnur, hljóö,
dans. Humboldt’s Current er
mjög falleg sýning, hún gleöur si-
fellt augaö og óvænt sjónarhorn
og hugmyndatengsl gera þaö aö
verkum aö hún er sifellt fyndin.
Efniö er landkannanir og ný-
lendukúgun á öldinni sem leiö.
Humboldt er landkönnuöur sem
er sifellt á ferö inn I dýpri og
dimmri frumskóga i leit sinni aö
Skepnunni. Humboldt finnur
aldrei Skepnuna, þaö sem hann
finnur er skelfing og brjálsemi.
þaö fram aö ekki voru allir sam-
mála mér I þvi efni. Roman gamli
Szydlowski sat viö hliö mér I leik-
húsinu á þessari sýningu, og fór
þaö ekki fram hjá mér aö nokkr-
um minútum eftir aö hún hófst
seig höfuö hans niöur á bringu og
hann svaf vært til loka hennar. Eg
er þó ekki frá þvi aö hann hafi
rumskaö svona tvisvar sinnum.
Morguninn eftir réöst hann hins
vegar heiftarlega aö sýningunni
og taldi hana ómerkilegt bull og
fáránlegan samsetning. Þetta
kom mér nokkuö á óvart, en
kunnugir sögöu mér aö þetta væri
heföbundin aöferö Romans viö
gagnrýnisstörf.
Og lýkur hér aö segja af ráö-
stefnum og Hollandshátiö en
meira seinna um Leikhús þjóö-
anna — Festival of Fools.
Sverrir Hólmarsson
Pistill frá Amsterdam