Þjóðviljinn - 10.09.1980, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 10. september
DJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyf ingar og þjódf relsis
(Jtgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Kjartan ólafsson
• Auglýsingastjóri: Þorgeir Oiafsson.
Umsjónarmaftur sunnudagsblaös: Guöjón FriÖriksson.
Rekstrarstjóri: Úlfar Þormóösson
Afareiöslustlóri: Valbór Hlööversson
Blaöamenn: AlfheiÖur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Ingibjörg
Haraldsdóttir, Kristin Astgeirsdóttir. Magnús H. Gislason, Sigurdór
Sigurdórssor..
Þingfréttir: porsteinn Magnússon.
tþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Ellsson
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Safnvöröur :Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa :Guörún Guövaröardóttir.
Afgreiösla: Kristln Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröardóttir.
Slmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, SigriÖur Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Húsmóöir: Anna Kristin Sverrisdóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiÖsla og auglýsingar: Síöumiila 6, Reykjavfk, slmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Þeir vilja flytja
inn kreppuna
• Ef litið er yfir síðasta áratug á íslandi og þróun
ef nahagsmála borin saman við ástandið á Vesturlöndum
almennt geta íslendingar prísað sig sæla þrátt fyrir
óáran og öryggisleysi af völdum verðbólgu. Vítahringur
íslenskra efnahagsmála er í öllu falli af nokkuð öðrum
toga en víðast annarsstaðar, þar sem atvinnuleysi,
þverrandi hagvöxtur, mikil skuldasöfnun og alvarlegur
viðskiptahalli samfara vaxandi verðbólgu hrjá hin svo-
kölluðu þjóðarbú.
• A liðnum áratug hafa lífskjör til að mynda farið
hríðversnandi í Bandaríkjunum. Þar er f jögurra manna
fjölskyldu ætlað að lifa af minnst á 258 dollurum á
mánuði, en það jaf ngildir 129 þúsund krónum íslenskum.
Þessi upphæð 258 dollarar hefur verið óbreytt frá 1974,
enda þótt kaupgeta hvers dollars haf i í millitíðinni fallið
um 70%. Smánarkaup þekkist á Islandi en þó ekkert í lík-
ingu við þessi eymdarkjör í sjálfu fyrirmyndarríki
markaðshyggjumanna.
• Talið er að f jöldi atvinnulausra i 24 aðildarríkjum
Efnahags- og framfarastofnunar Evrópu, OECD, kom-
ist í 23 miljónir manna á næsta ári, en það samsvarar því
að6,5% vinnufærra í þessum löndum gangi atvinnulaus-
ir. Samt er búist við vaxandi verðbólgu í rikjunum 24 og
ýmsum efnahagslegum búsifjum öðrum.
• Svo við lítum okkur nær þá er það dæmigert að Ritt
Bjærregárd, félagsmálaráðherra Dana, lýst yfir að
skera verði niður útgjöld til félagsmála af þeirri einföld-
u ástæðu að velf erðarríkið byggi á stöðugum hagvexti og
þar eð hann sé ekki lengur f yrir hendi sé grundvellinum
kippt undan útgjöldum til velferðarmála. Danska krata-
stjórnin talar opinskátt um að hverfa frá fyrri umbóta-
stefnu og taka alfarið upp borgaralegar sparnaðarráð-
stafanir með 20% skerðingu rauntekna, og vaxandi at-
vinnuleysi.
• Fjöldamörg dæmi af þessu tagi má tína til um alvar-
lega kreppu i iðnríkjun Vesturlanda, sem sumsstaðar er
reynt að milda með „hóflegum." sparnaði og niður-
skurði, en annarsstaðar, eins og í Bretlandi, snúist við
vandanum með leiftursókn inn í það fortíðarland mark-
aðshyggjunnar sem aldrei hefur verið til nema á
pappírnum.
• Allt f rá því að vinstri stjórn tók hér við völdum á ár-
inu 1971, og horfið var frá viðreisnarstefnunni, hefur á
hinn bóginn staðið yfir á islandi framfarasókn með
félagslegum umbótum, framleiðsluaukningu og aukinni
verðmætasköpun. Ríkisstjórn Geirs Hallgrímssonar
megnaði ekki að snúa þessari þróun við, og enda þótt
ekki hafi tekist að ná þeirri heildarstjórn á
framvindunni sem æskileg hefði verið, er ástæða til þess
aö vekja athygli á hvað áunnist hefur.
• Allan síðasta áratug var hagvöxtur á Islandi meiri
heldur en i nokkru öðru OECD ríki. Sé litið aftur til við-
reinsaráranna og allt fram til dagsins í dag er Ijóst að
launafólk hefur ekki aðeins haldið sínu hlutfalli í þjóðar-
framleiöslunni og verðmætasköpuninni, heldur aukið
þar verulega við. Þá er ekki síður um vert að náðst hafa
fram á þessum áratug f jöldamörg félagsleg réttindamál
og útgjöldtil heilbrigðismála, félagsmála og tryggingar-
mála hafa hlutfallslega verið stóraukin. Hefur á þessum
áratug stórum dregið saman með islendingum og öörum
Norðurlandaþjóöum í útgjöldum til samneyslu og sam-
hjálpar.
• Hversu vitlaust sem íslenskt efnahagskerf i kann að
sýnast er það afar þýðingarmikið að almenningur láti
ekki blekkjast af áróðri leiftursóknarmanna um að
samdráttar- og niðurskurðarstefna levsi allan vanda.
Dæmin annarsstaðar frá sýna að þá fyrst væri farið
úr öskunni í eldinn. Það er lifsnauðsyn að hefta
frjálsan innflutning á vandamálum annarra ríkja.
— ekh
klippf
j Rödd úr Eyjum
Fréttabréf verkalýösfélag-
• anna i Vestmannaeyjum kom út
II. september siöastliðinn. Þar
er m.a. fjallað um samninga-
viðræðurnar, rakinn gangur
■ þeirra og ýmis viðhorf þeim
Itengd. Margt af þvi sem þar
kemur fram ætti að geta orðið
grundvöllur skoðanaskipta og
■ þykir klippara þvi ástæöa til
Iþess aö vekja athygli á grein-
inni:
j Hvaö líöur
j samningum?
I„1 tveimur sfðustu „Frétta-
bréfum” hafa veriðkynntar þær
kröfursem ASI setti fram og öll
sambandsfélögin samþykktu aö
standa að (aö undanteknu einu
Isérsambandi).
Einnig gagnkröfur atvinnu-
rekenda, sem fölu i sér stór-
felldar kjaraskerðingar, enda
aöeins settar fram til að vinna
tima og komast hjá að ræða við
viðsemjendur sina af einhverri
alvöru.
Þegar samninganefnd ASI
hafði alfariö hafnaö þessum
„gagnkröfum” atvinnurekenda,
settu þeir sfðarnefndu fram
tillögur um fækkun launataxta
og samræmingu á kauptöxtum
innan ASI. Enda þótt tillögur at-
vinnurekenda væru á engan hátt
aðgengilegar, töldu samninga-
menn ASI að hér væri loksins
fundinn flötur á einhverjum
alvöruviöræðum og tóku sér
frest til að vinna upp gagntillög-
u, sem I var lögö mikil vinna af
hálfu nefndarinnar. Þegar þær
tillögur voru svo lagðar fram,
neituðu atvinnurekendur aö
ræða þær eða nokkra samninga-
gerð yfirleitt, nema gengiö yröi
aðaðalkröfum þeirra og þá sér-
staklega að fella gólf og þak út
úr visitölunni. Meö þessu var i
rauninni slitnað upp úr samn-
ingaviöræöum, þótt nokkrir
fundir væru samt haldnir milli
aöila var greinilegt að áhugi at-
vinnurekenda var enginn fyrir
að samningar tækjust.
Millispil
Þegar þaöloks rann upp fyrir
. samningamönnum ASl aö at-
■ vinnurekendur hefðu alls ekki
I haft I huga aö gera neina samn-
| inga viðþá heldur hafa i frammi
, allskyns ffflskap, þraut loks
■ langlundargeð þeirra og þótti
I mörgum að hefði mátt ske fyrr.
| Leituðu ASI menn þá til
, Vinnumálasambands sam-
L_.____________________
vinnufélaganna um samninga-
viðræöur, en SIS hefur innan
sinna vébanda starfandi um
20% alls launafólks innan ASt.
Þær viðræöur gengu vel fyrir
sig og þegar aðalsamninga-
nefnd ASÍ (43ja manna nefndin)
var kölluö saman, var á mönn-
um að heyra aö gott útlit væri á
að samningar tækjust og allt
væri að verða klappað og klárt.
Vinnuveitendasambandið
lýsti þvi yfir um leið og fréttist
um sérviðræöur ASl og
Vinnumálasambandsins að þaö
mundi draga sig út úr samn-
ingaviðræðunum og biða átekta.
Aftur á móti hafði SIS sett þaö
að skilyrði aö gerður yröi
rammasamningur við öll þau
félög innan ASI, sem aðild ættu
að þessu samfloti i samningun-
um. VSI var ljóst að hætta var á
aðsamningartækjust og var þvi
Iskyndi reyntaö sundra þessum
samningaviðræðum með þvi að
taka eitt sérsambandanna út úr
og bjóða þeim til sérviðræðna
með sérstökumgylliboðum. Það
tókst, Vinnumálasamband
Samvinnufélaganna sleit samn-
ingaviðræöum við ASl, en hvaö
samningaviöræöum viö þetta
eina sérsamband við atvinnu-
rekendur áhrærir, þá hefur ekk-
ert meira heyrst af þeim.
Sama þrátejiið
ASI og VSI hafa nú tekið upp
sama þrátefliö og hvorki gengur
né rekur.
Þvi er mjög haldið á lofti I
málgögnum atvinnurekenda, aö
verkalýðshreyfingin haldi aö
sér höndum f þessari kjaradeilu
af pólitiskum ástæöum og af
sömu sökum sé kröfunum nú
mjög i hóf stillt. Slikum fullyrð-
ingum er visað til föðurhús-
anna, þær hafa ekki við nein rök
aö styöjast.
Eins og áður hefur veriö rakið
i „Fréttabréfi”, þá hafa verið
mjög skiptar skoðanir innan
ASl um jafnlaunastefnu þá sem
Verkamannasambandið mótaöi
á 9. þingi sinu á Akureyri s.l.
haust. Það hlaut þvi Sí liggja
ljóst fyrir að gerði ASI þær kröf-
ur að sinum, yröi aöal áherslan
lögð á hækkun láglauna i gegn-
um visitölubætur á laun og þvi
væri ekki rökrétt að gera jafn-
framt svimháar kröfur um
grunnkaupshækkanir i prósent-
um á öll laun i launastigum ASI.
Enda þótt ASI hafi samþykkt
á kjaramálaráðstefnu sinni i
ársbyrjun að standa að sameig-
inlegum kröfum i þessum
samningum, óttuðust talsmenn
jafnlaunastefnunnar mjög aö
eitthvað skorti á heilindin i þvi
samfloti, enda stóðust forystu-
menn eins aðildarsambanda
ASl ekki gylliboð atvinnurek-
---------------og
enda um sér viðræöur, þótt þau
tilboð gengu þvert á mótaða
stefnu ASI i kjaramálum.
Eins og allir vita, sem fylgjast
meö erlendum fréttum, eiga
pólskir verkamenn nú i hörðum
verkföllum i trássi við bann
stjórnvalda.
Það vakti aödáun alls heims-
ins, þegar pólskir strætis- og
sporvagnastjórar sýndu það
mikla siðferðisþrek að hafna
gylliboði rikisstjórnar sinnar
um mikla launahækkun þeim til
handa, ef þeir hættu samstööu
sinni með öðrum verkamönnum
viösvegar um landið.
Þessari samstööu er þvi mið-
ur ekki fyrir að fara innan ASl
nú og þann veikleika hafa at-
vinnurekendur notfært sér með
góðum árangri i þessum samn-
ingaviðræðum.
Stöðvun
frystihúsanna
Annað er það sem málgögn
atvinnurekenda klifa mikið á,
að ASl hafi ekki aö þessu sinni
farið út I nein verkföll og sé það
einnig af pólitiskum ástæðum,
ekki sé sama hvaða pólitfskir t
flokkar séu i rikisstjórn. Aö ■
sjálfsögðu eru þetta storkunar- I
orð manna, sem a.m.k. ættu aö
vita betur. Atvinnulaust fólk fer
ekki I verkfall. Það mætti
kannske snúa spurningunni viö I
og spyrja hvort pólitiskar
ástæður liggi að baki lokun
frystihúsannna nú? Hefðu .
frystihúsin ekki lokaö ef ein-
hverjir aörir pólitiskir flokkar
hefðu setið i rikisstjórn?
Hvers er að
vænta? j
Það hefur verið rakiö hér
hvaöa ástæður valda þeim J
seinagangi, sem er á samning- .
unum. Fyrst og fremst veikri
stööu ASl gagnvart atvinnurek-
endum, vegna innbyrðissundr-
ungar hinna fyrrnefndu og þvi .
atvinnuleysi sem fylgt hefur i
kjölfar stöðvana frystihúsanna.
Að sjálfsögöu er þessi dráttur
óþolandi meö öllu og verður að
taka enda.
Þaö er t.d. ekki fariö að hugsa
fyrir gerð samninga um sildar- ,
vinnslu þótt ákveöið hafi verið
að leyfa veiöar i reknet mánu-
daginn 25. ágúst. Þaö er mikiö I
húfi fyrir verkafólk i byggðar- ,
lögum eins og Vestmannaeyj- i
um, sem hafa oröið aö þola at-
vinnuleysi að undanförnu, að
gerö samninga um sildarvinnu ■
verði hraöaö.” |
— ekh I
sHorM