Þjóðviljinn - 15.11.1980, Blaðsíða 13

Helgin 15. — 16. nóvember 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 13
Rætt við Harald Inga Haraldsson um sérkennilega
hljómleikaför myndlistarnema um Þýskaland og Austurríki
t Múslkakademlunni, musteri klasslskrar tónlistar I Vlnarborg.
Fimmta sinfónian I fullum gangi I Max Emanúel Brauerei I Munchen
Nýlega er kominn heim
hópur íslenskra mynd-
listarnema eftir frækilega
tónleikaför um Þýskaland
og Austurríki þar sem þeir
tróðu víða upp með 5. sin-
fóniuna. Þetta mun hafa
verið allmakalaus ferð og
við hittum að máli einn
þeirra, Harald Inga Har-
aldsson, og spurðum hann
hvernig hefði staðið á
þessari uppákomu.
— Forsaga málsins er sú aö I
fyrra fengum viö hingaö til lands
fyrir milligöngu Dieter Rot
Austurrikismanninn Hermann
Nitch. Viö vissum reyndar litiö
um þennan ágæta mann þá annaö
en aö hann haföi starfaö meö
Vinargrúppunni svokölluöu sem
fræg varö fyrir performansa sina
upp úr 1960, en hún vildi færa
listina til fólks án nokkurrar ann-
arrar milligöngu en sjónrænnar
upplifunar. Þá byrjaöi Hermann
Nitch á þessum verkum sem hann
er enn aö þróa eöa nokkurs konar
löngum frjósemishátiöum eöa
löngum performönsum I anda
frjósemisdýrkunar og Freysblóta,
ef ég leyfi mér aö alhæfa svolitiö.
Um þaö leyti skilst mér aö þessi
tónlist, sem hann býr til, hafi
byrjaö aö þróast.
Viö vissum litiö hvaö hann
ætlaöi aö taka fyrir þangaö til viö
vorum I miöju kafi uppi á Bala i
Mosfellssveit I stúdió Díeter Rot
Verlag viö aö hljóörita Islands-
sinfóniuHermannsMitch.sem nú
nýlega var gefin út á 6 breiöskif-
um.
Þaö var svo i sumar aö viö
fórum aö heyra um hugmynd
Hermanns Nitch um hljómleika-
feröalag um Evrópu. Svo gott
samband haföi tekist milli þessa
hóps og hans aö hann vildi ekki
nota annaö tónlistarfólk en okkur
,Mér
er
sagt
að
það
heiti
altó-
horn
— og þannig varö ævintýriö til.
— Hver eruö þiö?
— Viö erum nýlistadeild Mynd-
lista- og handiöaskólans eins og
hún var sköpuö i fyrrahaust —
alls 13 manns.
— Og hvers konar tónlist er þaö
eiginlega sem þiö fremjiö?
— Þaö er nú erfitt aö lýsa þvi i
oröum. Einungis upplifun gefur
rétta mynd af tónlistínni', en Her-
Sjálfur stjórnandinn og höfundur-
inn, listamaöurinn Hermann
Nitch, meö bjórkollu á hljómleik-
unum I Munchen.
mann Nitch byggir nær eingöngu
á hljóöum sem ná má úr hljóöfær-
unum án mikilla tilfæringa:
löngum, sónköflum, stigandi,
ofsafengnum hávaöa, sprenging-
um og fleira i þeim dúr. í stuttu
máli er ógjörningur að gefa neina
o.s.frv...
Fyrrum, þegar ég enn stundaöi
heiöarlega vinnu, þjóönýt störf til
aö hafa f mig og á, vann ég hjá
karli sem stööugt brúkaöi grófan
kjaft. 1 morgunsáriö geystist
hann inn I sementsmekki og æpti
einsog fagnandi: vinna! Þaö var
hans faöirvor. Vinna! grenjaöi
hann og böölaðist um i verkunum
einsog allt fengist meö hama-
ganginum. 1 kaffitimanum sagöi
hann okkur æskumönnunum sög-
ur af því, hvernig hann hanskaö-
ist meö kerlingu sina og krakka
og voru þá aldrei spöruö stór orö
né viöhöfö vettlingatök, þegar
uppeldiö var annars vegar, ell-
egar leyndarmál hjónabandsins.
Seinna frétti ég, að þessi orð-
hákur og vinnuþjarkur hefði verið
ljúfmenni á heimili, bllður ung-
viöinu og undirgefinn konunni,
sem i raun var haröur húsbóndi.
Mér kemur þessi maöur stundum
ihug ámorgnana, þegarþeiri út-
varpinu fara aö lesa forystu-
greinar dagblaöanna. Þaö er haft
fyrirsatt, aö höfundar leiöaranna
séu vænstu menn, stálgreindir og
velviljaöir og sjái framtlö þjóöar-
mynd af þessu né ööru I list Her-
manns.
— Segöu mér frá feröalaginu?
— Viö lögöum af staö frá
Reykjavik 21. okt. og feröuöumst
meö hléum til Basel þar sem
fyrsti konsertinn var haldinn i
Músíkakademiunni, musteri
klassiskrar tónlistar I borginni.
— Biddu nú aöeins viö. Þiö eruð
ólærö i tónlistinni. Hvernig kemur
þaö heim og saman.
— Þaö er þáttur I list Hermanns
Nitch aö láta ólæröa hljóöfæra-
leikara flytja músik. Tónlist
getur ekki veriö neitt ákveöiö
kerfi til aö ná hljóöum út úr hljóö-
færum heldur hljóöin sjálf. Þess
vegna geta i raun og veru allir
veriö tónlistarmenn. Þar sem
tónlist Nicht er ekki kerfisbundn-
ir tónar, hentar honum betur að
nota ólæröa tónlistarmenn sem
hafa ekki slikt kerfi sér aö fóta-
kefli.
— Fenguö þiö marga áheyr-
endur?
— I Basel komu um 150 manns
og vorum við sæmilega ánægö
meö þaö. Um 80 manns héldust
viö út alla hjómleikana og geröu
m.a. tilraun til aö klappa fólkiö
upp. Meöal áheyrenda voru Is-
lendingar frá Freiburg sem luku
lofsoröi á konsertinn þó aö þeir
viöurkenndu nauösyn góörar
reykingapásu inn á milli.
— Hvert var svo næst haldiö?
— Viö fórum næst til Vinar og
bjuggum þar I kastala Hermanns
Nitch I nokkra daga.en hann er
gamall og niöurniddur i svo-
kölluöum haslendastil. I Vin
héldum viö konsert I Museum des
20. Jahrhundrerts og þar bættist
okkur nokkur liðsauki i blásturs-
hljóöfærum, hrossabrestum o.fl.
A þessa hljómleika komu um 500
manns og voru þeir langfjöl-
mennastir.
— Og hvernig voru viötökurnar
i Vin?
— Viö fengum þar nokkurn and-
innaf fyrir sér klárar en viö hin.
Samt brúka þeir þennan stólpa
kjaft. I leiöurum eru menn sko
ekki aöbenda á útreiknaðar leiöir
aö hinu og þessu, heldur væna
beir andstæöinginn um svik, siö-
leysi, glæpsamlegan hugsunar-
hátt, undirferli, landráö,
heimsku, forpokun, vanviröingu.
A hverjum degi eru einhverjir
pólitiskir andstæðingar aö „vega
úr launsátri”, „sitja á svikráö-
um” og „grafa undan rótum lýö-
ræöisins”.
Aö loknum vinnudegi fara svo
oröhákar leiöaradeildanna heim
og reynast ástríkir heimilisfeöur
og vafalaust vandaöar sálir.
Hinn islenski still á leiðurum
dagblaöa hefur viögengist og eflst
gegnum áratugina. Ný kynslóö
skribenta viröist I engu eftirbátur
hinnar gengnu. Og þessi eftir-
tektarveröi skólier smitandi. Rit-
stjórarnir eiga lærisveina i mörg-
um hornum þjóöfélagsins. Margir
þeirra ryöjast af og til fram á slö-
ur dagblaöanna og ausa oft af
orögnótt sinni og agalausri hugs-
un i iesendabréfadálkunum.
blástur. Nokkrir menn tóku sig til
og dreifðu klámblöðum i salnum,
SDrautuöu iólasr.jó á islensku
hljóöfæraleikaranna og geröu
hróö að okkur. Þetta var hins
vegar dæmt til aö mistakakast
þvi aö I gegnum risastórt
magnarakerfi vorum viö sveitin
ósigrandi og fengum ágætis viö-
tökur aö konsertinum loknum.
Frá Vin héldum viö til Inns-
briick og héldum einnig konsert
þar.en lokaáfanginn var Miinchen
þar sem tónleikarnir voru
haldnir i Brugghúsi Max
Emanúels (Max Emanuel
Brauerei) i' nokkuö þekktum sal
þar fyrir pólitiska fundi og karni-
valskemmtanir. Stuttu áöur haföi
einmitt Otto van Habsburg,
erfingi Habsburgarkrúnunnar og
dyggur lagsbróöir Frans Josef
Strauss haldiö þar mikinn
æsingafund. Konsertirtn i
Miínchen var meö afbrigöum
skemmtilegur þar gengilbeinur
gæddu gestum og músiköntum á
bæjarins besta bjór.
— Hver borgaöi eiginlega brús-
ann af þessu ævintýri?
— Ég persónulega hafði enga
yfirsýn yfir fjármal þessarar
feröar. Oll skipulagning og fjár-
mögnun var i höndum frábærs
fólks. Bæöi Dieter Rot og Her-
mann Nitch eiga sér i Evrópu
vildarvini sem styrkja þá i list
sinni auk þess sem þeir leggja allt
sitt undir þar sem þab eina sem
skiptir máli er aö gæöa hug-
myndir og verkiö veruleika.
— A hvaöa hljóöfæri lékst þú?
— Mér er sagt aö þaö heiti altó-
horn.
— Ætlar þú aö leggja fyrir þig
tónlist i framtiöinni eftir þessa
reynslu?
— Fyrir mér er tónlistin ein-
ungis ein listgrein af þeim ótæn
andi fjölda sem hægt er aö nota til
aö tjá hugmyndir sinar. Ég finn
enga hvöt hjá mér til aö binda
mig viö einn tjáningarmiöil
öðrum fremur. (jpr

Likast til er ekki fjarri lagi að
geta sér til, aö höfundar sumra
dagblaösskrifa noti siöurnar til aö
ausa úr skálum reiöi sinnar, losna
viöerfiða taugaveiklun i bili. Sfö-
an, þegar oröin eru gengin á
þrykk, róast vitundin og allt verö-
ur gott.
Ég þekkti einu sinni mann.sem
var svo ljúfur I umgengni aö hann
kom naumast upp oröi fyrir kurt-
eisi. Hannbjó árum saman einn i
herbergi og dundaöi viö sitthvað
sem hann virtist hafa gaman af.
Frimerki, ljósmyndir, lyftingar
o.s.frv. Stöku sinnum opnaöi
hann þó rifu inn i sá lartötrið og þá
kom I ljós, að hann langaði þessi
ósköp til að gifta sig. Bara aö ég
hitti nú góöa konu, sagöi hann
stundum. Og svo hitti hann loks-
ins góöa konu. Eftir þrjátiu og
þrjú ár meöal frimerkja og
lyftingatækja, giftist hann ,,,einni
meö öllu” eins og þeir segja á
Hallærisplaninu og þá hlaut nú
hamingjan aö vera ribin i hlaö.
Neitakk. Nú tók tilveran voöa-
lega kúvendingu. Kurteisi lyft-
ingamaöurinn reyndist vera hib
versta fól hiö innra. A bak viö
grimuna reyndist frekjudallur og
orðhákur sem við engan lynti. A
fulloröinsárum fékk hann loks út-
rás. Skyldi svipuö regla veröa aö
ganga yfir ræöustólspólitikusana
og skriffinna dægurmálanna?
Gunnar Gunnarsson