Þjóðviljinn - 19.12.1980, Blaðsíða 8

Þjóðviljinn - 19.12.1980, Blaðsíða 8
8 SIDA — ÞJÓDVILJINN föstudagur 19. desember 1980 Ræður á útifundi til stuðnings Patrick Gervasoni 13. desember Sigurður A. Magnússon: Góöir tslendingar. Mál friöarsinna og flóttamanns úr Frakklandi, Patreks Gerva- sonis, hefur vakiö mikla úfa og heitar tilfinningar hér á okkar kalda landi, en satt aö segja hafa viðbrögðin við bón hans um grið- land oröið nokkuð á annan veg en búast hefði mátt við af þjóð sem sjálf var um aldaraðir kúguð til undirgefni oglitilsvirt af voldugri nágrönnum og átt hefur löngum við vanmetakennd að striða. A næstliðnum tveimur öldum fór sú saga viða um heim, ekki sist fyrir tilverknað erlendra ferðabókar- höfunda, að i þessu landi byggi greiðviknara og gestrisnara fólk en almennt gerðist um heims- byggðina. Sumir minntust jafnvel lika á rika réttlætiskennd meöal tslendinga sem yfirleitt höfðu skömm á stærilæti og stórbokka- skap og ástunduðu að meta menn Ég er hættur að hlæja fremur eftir menningu og mann- gildi en auði eða völdum. Á þeim árum voru tslendingar reyndar snauðirað þessa heims gæðum og urðu að láta sér lynda að orna sér við eldana sem kviknuðu af hugarflugi og hugsjónum. Nú er afturámóti runnin upp ný ogsumirsegja betri öld.Þjóðin er orðin rik að þessa heims gæðum og befur i svo mörg horn að lita við að fullnægja þeim lifsþæg- indakröfum sem verða æ stór- brotnari og margbrotnari dag frá degi, að hún á varla nokkra stund aflögu lengur til að hugsa um annaðeða sinna aðvifandi gestum sem kynnu að eiga um sárt að bindaóg þurfa á liðsinniað halda. t hæsta lagi að við látum nokkrar krónur af hendi rakna til hjálpar bágstöddu fólki i fjarlægum álf- um einsog til að friða þann snefil af samvisku sem enn bærir á sér einhversstaðar i sálardjúpunum, þótt hitt sé kannski nær sanni að við gerum þetta fyrst og fremst vegna þessaðþaðer i tisku, þykir fint, er til marks um að við erum komnir i fylkingu þróaðra rikja, einsog það heitir á tæknimáli. En að fara að hugsa um nærstaddan þurfaling, mann af holdi og blóöi sem þarfnast beinnar og áþreifanlegrar hjálpar, nei þaðer of óskáldlegt og alltof truflandi fyrir velmegunarvimuna. Oskandi væri að þessi kald- hæðna og ósanngjarna einkunn um samlanda mina væri ekki annað en hótfyndni i tækifæris- ræðu, en máliöer þvi miöur miklu alvarlegra. Má vera að erlendum gestum og okkur sjálfum hafi hrapallega skjöplast þegar við töldum gestrisni, hjálpsemi, um- burðarlyndi og réttlætiskennd meðal þeirra dyggða sem tslend- ingar gátu státað af á erfiðum timum? Sú hugsun hvarflar óneitanlega að manni þegar aug- um er rennt yfir allan þann óhroða sem flýtur uppá yfirborðið þegar Gervasoni-málið er reifað áopinberum vettvangi. Aövisuer bróöurparturinn af slikum skrif- um nafnlaus að gamalli islenskri venju — sem ekki felur i sér afsökun, heldur ásökun — og er þvi likast sem bókstaflega allir svarthöfðar landsins vakni skyndilega af dvala þegar upp kemur mál sem veitir þeim tilefni og tækifæri til að spúa ólyfjan sinni yfir landslýðinn, og ekki er hörguli á blaðsneplum til að veita þessum þokkalega skuggalýð fulltingi sitt. Það sem mér finnst umhugsunarverðast og iskyggi- legast er, hve grunnt virðist vera á fordómum og fordæmingu hjá þessari umburðarlyndu þjóð, og mætti rekja þess mörg ófögur dæmi, til að mynda i sambandi við fræga heimsókn Louis Armstrong til Reykjavikur fyrir mörgum árum, en þá linnti ekki hneykslunarfullum simhringing- um til ritstjóra stærsta blaðs landsins vegna viðtals við hinn fræga tónsnilling sem þar hafði birst. Það sem sfðan hefur gerst er i fáum orðum það, að menn fara ekki lengur i felur með sálar- kröm sina og fordóma, heldur boða kenningar sinar kinnroða- laust i þakklátum fjölmiðlum, einsog mörg nýleg dæmi eru til vitnis um. SU uppvakning nýnasisma á Is- landi, sem meðal annars hefur orðið vart i sambandi viö mál Gervasonis og teygir sig inni Siguröur A. Magnússon. ýmsar æöstu menntastofnanir þjóðarinnar, er fyrirbæri sem menn af einhverjum ástæðum hafa ekki haft i hámæli, en á þessu ber að vekja rækilega athygli, þvi hér er á ferðir.ni ill- kynjað æxli sem á eftir að grafa um sig og sýkja útfrá sér löngu eftir að niðurstaða fæst i máli Gervasonis.á hvern veginn sem hún verður. Að þvi leyti hefur mál hans miklu viötækari og afdrifa- rikari skirskotun en margir virð- ast gera sér ljóst. Þó má þaöekki skyggja á þá mikilsverðu stað- reynd að fordæmi Gevasonis er afar mikilvægt, þvi þjóðinni er miklumeirifengurieinum manni með sannfæringu, staðfestu og djörfung Gervasonis en hundrað múgsefjuðum eða fjarstýrðum mörlendingum sem eru orðnir svo siöblindaðir af sjónvarpsglápi ogmoggaskrifum aðþeir áfellast mann fyrir að afneita vopnaburði og hernaðarhyggju, en gleðjast i deigu geði yfir brenndum borg- um, bækluðum konum og börn- um, væntanlega i þeirri trú hinna strútheimsku að þeir sleppi sjálfir við það sem okkar biður allra ef til styrjaldar dregur. Hver einstakur maður sem neitar að bera vopn I heimi samtimans er eitt örlitið lóð á vogarskál lifs- ins i átökum þess við sjálfsmorðs- hvöt mannkynsins. Við erum saman komin hér á Lækjartorgi i dag til að itreka eir.dregin tilmæli þeirra Islend- inga, sem fortakslaust afneita of- beldi sem lausn á póliti'skum vanda veraldarinnar, um aö Gervasoni verði veitt hæli á ís- landi sem pólitiskum flótta- manni. Við vitum sem er, að það mál yrði auðsótt og ylli engum ýf- ingum ef hann kæmi til landsins úr annarri átt en hann kom, þ.e.a.s. austanúr járntjaldslönd- um, og við biðjum valdsmenn þessa lands að afklæðast nú til til- breytingar hjúpi farisea og sleppa þeim loddaraleik og tvi- skinnungi sem gerir það glæp hjá einum manni sem er lofsvert framtak hjá öðrum. Frá fornu fari hafa tslendingar verið ræmdir fyrir blinda trú á lögkróka, sem er reyndar áber- andi auðkenni ýmissa frum- stæðra þjóða. Að undanförnu hafa lögkrókadýrkendur óspart veifað þvi, að Gervasoni hafi komið til landsins skilrikjalaus. Mér er spurn, hvenær gerðist það yfir- eitt að flóttamenn væru ekkiskil rikjalausir? Vilja menn kannski halda þvi fram að flóttafólkið frá Vietnam hafi verið með sin skil- riki i góðu lagi eða flóttafólkið frá Ungverjalandi 1956 og Chile 1973? Er ekki kominn timi til að hætta að ræða þetta makalausa mál á forsendum franskra herdómstóla eða bókstafsþræla lögfræðinga- stéttarinnar, en reyna að fjalla um það i ljósi þeirra einföldu sanninda að til okkar hefur leitað langhrakinn hugsjónamaður og farið framá það eitt að fá að bera skilriki þjóðar sem neitar að bera vopn. Han hefur stofnað persónu- legu frelsi sinu i tvisýnu fyrir þá sannfæringu að vopnaburður sé siðlaus. Ætlum við að eiga hlut að frelsissviptingu hans? Svo einföld er spurningin sem við erum beðin að svara. Það hefur verið sárara en tár- um taki að sjá ungt fólk frá ýms- um menntastofnunum og úr ýms- um starfsgreinum ganga fram fyrir skjöldu og ráðast að þessum erlenda manni (um vesala út- vegsmenn er vert að hafa sem fæst orð), en þeim mun ánægju- legra var að sjá einarða og ein- dregna afstöðu Alþýðusambands Islands. Afturámóti hef ég sárt saknað frækilegrar framgöngu þess aðilans sem fyrst og best hefði átt aö ganga fram i máli Gervasonis: þjóðkirkjunnar á Is- landi. Ef nokkurntima var hæút að sýna i verki að kristin kirkja tæki meira mark á friðarhöfð- ingjanum en flugnahöfðingjan- um, þá var það með þvi að veita málstað Gervasonis ötulan stuðn- ing. Halldór Laxness haföi það eftir einum æskuvini sinum, Þóröi Sig- tryggssyni, sem var maður franskmenntaður, að Islendingar væru eina læsa og skrifandi villi- mannaþjóðin á jörðinni. Ég hló með sjálfum mér þegar ég fyrst las þessi orð fyrir tveimur árum, minnugur þess að þau voru hálfrar aldar gömul. Eftir frammistöðu islenska dómsmála- ráðuneytisins og Islenskra fjöl- miðla I máli Gervasonis er ég hættur aö hlæja. Aðalheiður Bjjarníreðsdóttír: Réttlæti en ekki hefnd Góöir samherjar! É.gvil f upphafi geta þess, að ég tala hér ekki i nafni neinna sam- taka nema þeirra, sem standa að þessum fundi. Ég er hér til að standa við það, sem hefur verið sannfæring mín síðan franski flóttamaðurinn Patrick Gerva- soni steig hér á land, að hér ætti hann að fá landvist svo lengi, sem hann vildi lifa hér I friði og sátt við okkur. Og þvi skyldi ég ekki Sigurður Pálsson áritar nýja Ijóðabók sína LJÓÐ VEGA MENNíbókabúð Máls og menningar í dag kl 4—6 Mál og menning hafa þessa sannfæringu? Ég, Is- lendingurinn, barn þeirrar þjóðar, sem afneitar herskyldu, fyrirliturherlögog hefur lýst yfir ævarandi hlutleysi i þeirri martröð, sem menn nefna stríð. En ekki lita allir svo á. Við höfum orðið aö hlusta á margt og lesa margt þessa skammdegis- daga. Róggreinum um þennan unga mann hefur rignt yfir blöð- in, oftast nafnlausum, van- hugsuðum og illkvittnum. Tollari af Suöurnesjum, kenndur viö ýmislegt, telur þá menn undir- málsmenn og einhverskonar aumingja, sem ekki vilja gegna herþjónustu I sinu landi. Min skoöun er sú, að það þurfi miklu meiri kjark til að neita herþjón- ustu i landi, sem er gegnsýkt af hernaöaranda en fylgja vananum og gera eins og hinir. Þaö er lika mln skoðun aö þá fyrst verði friður i þessum blóði drifna heimi, þegar ungmennin I öllum löndum neita aö láta valdasjúka vesalinga senda sig á vigvellina, til að vega hvert annað. Nú I seinni tið hefur rifjast upp fyrir mér bernskuminning, sem ég hugöi aö væri löngu gleymd. Það var seint á góu og hjarn Aðalheiöur Bjarnfreðsdóttir. yfir öllu. Hrafnahópur settist á túnið, hávaðasamur að vanda. Faðir minn kom með byssu og skaut. Einn hrafninn lá eftir, dauður að þvi er virtist. Eftir nokkra stund fór hann að hreyfa sig, hoppaði ringlaður um og hjarnið litaðist rauðu. Svo tók hannsiguppog flaug af staö veik- um vængjatökum og stefndi út á hraunið. Þá komu hrafnarnir, sem styggst höfðu viö skotið og hópuðust um hann. 1 barnaskap mlnum hélt ég að þeir ætluðu að létta honum flugið. En, æ nei. Þeir réðust allir á hann, og þaö siðasta.semég heyrði og sá áður en ég var lokuö inni i bæ, voru kvalavein hins særða, og svartar fjaðrir fuku um hjarniö. A ég nú, á minu sextugasta aldursári að horfa á íslenzka menn leika svip- aðanleik við varnarlausan mann. Égbýst við þvi. Það eru margar hrafnssálir I dag á Islandi. Við ykkur, sem á mig hlustið vil égsegja: Látið ekkert hafa ykkur til hefndarverka. Ég tek undir meö ungu mönnunum, sem ný- veriö gerðu grein fyrir máli Gervasoni: Viö viljum réttlæti, réttlæti en ekki hefnd. Aöalheiður Bjarnfreösdóttir,

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.