Þjóðviljinn - 08.01.1981, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 8. janúar 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7

iL KtlstTirin H. Gunnarsson, Bolungavík:

. **•
,P
% *-■ <*. ,t?gm
Jií ■»

^ \ ' '
g§||f
Trú og
verk
í hverjum manni er
tvennt ofar öllu. Eigin
hagsmunir, egóiö, og hitt
að láta gott af sér leiða.
Oft er mönnum það tam-
ara að hugsa fyrst um
sjálfa sig og síðan um
aðra. En þegar við göng-
umst undir kristna trú
skuldbindum við okkur til
að koma fram við náung-
ann eins og við viljum að
náunginn komi fram við
okkur. Þ.e., maður skuld-
bindur sig til að snúa hlut-
unum við, fyrst skal láta
gott af sér leiða, ástunda
náungakærleikann, siðan
hugsa um sjálfan sig.
Þessi þjóö hefur í hartnær eitt
þúsund ár játast kristinni trú.
Hvernig hefur henni miöað i
þeirri baráttu aö setja kærleikann
ofar ööru? Hversu djúpt ristir
kærleiksboöoröið i vitund
hennar?
Hin kristna kirkja miðalda
gerði sig seka um að banna
frjálsa hugsun. Fyrir það eitt að
halda þvi fram, að jörðin væri
hnöttótt, voru menn dæmdir fyrir
villutrú, þvi að það stangaðist á
við kenningu kirkjunnar. Páfinn
var óskeikull i Róm.
í austantjaldslöndum Evrópu
er sama upp á teningnum. Mönn-
um er ekki frjálst að hugsa og
segja annað en það sem yfirvöld-
um lætur vel i eyrum. Þar situr
páfinn óskeikull i Kreml. Og við
fordæmum þessar skorður við
frjálsri hugsun.
Við höfum imugust á vopna-
burði og fordæmum strið og
mannvig. Við fordæmum. En
hvernig bregðumst við við þegar
til okkar er leitað og höfðaö til ná-
ungakærleikans, sem við höfum
ástundaö i 1000 ár?
Hver fordæmdi innflutning á
þýskum konum i lok siðari heims-
styrjaldar?
Hver fordæmdi þaö, aö ung-
verskum flóttamönnum var veitt
landvist hér 1956?
Hver fordæmdi, þegar kóre-
önsk börn voru ættleidd hingað
fyrir nokkrum árum? Og hver
fordæmdi, þegar vietnömsku
flóttafólki var veitt hér hæli i
fyrra?
Hver ykkar myndi kerfjast
þess, aö rússneskur hermaöur,
sem kæmi til okkar og óskaði þess
að fá að hefja nýtt lif meðal
okkar, yrði sendur til sins heima?
Ef flóttamaðurinn er* ung-
verskur, rússneskur, kóreanskur
eða vietnamskur er hann hingað
velkominn. En ef hann er
franskur skal hann burtrækur
vera.
Rússneskur herflugmaður
ákvað að yfirgefa land sitt og
flaug vél sinni til Japans. Hann
var velkominn, þó kom hann
ólöglega til landsins og var vega-
bréfslaus. Hefur nokkur okkar
átalið Japani fyrir þaö?
Nei, þaö hefur enginn gert, og
fáir hafa orðiö til þess að and-
mæla áðurgreindu flóttafólki,
sem kom til íslands. Þar höfum
við sýnt kærleika og mannúð i
verki.
Verk kristinna manna
Ef maður er aö flýja undan
járnhæl páfans i Kreml er hann
hingað velkominn, en ef hann
kemur frá vestrænu þjóðfélagi er
hann fyrirlitinn. Kærleikur okkar
nær aðeins til þeirra þjóöfélaga
sem við fordæmum.
Við trúum þvi, að vestræn þjóð-
félög hafi yfirburði yfir þjóðfélög
austan járntjalds, og hver sá sem
flýr undan vestrænu þjóöfélagi
vanvirðir þá trú og þvi skal hann
burtrækur vera. Enginn skal dirf-
ast að halda þvi fram, að þaö
þurfi að flýja OKKAR þjóðfélag,
og hver sá sem leyfir sér slikt á
ekki rétt á þeim kærleika sem við
sýnum öðrum.
Þetta er sá kærleiksboðskapur
sem við ástundum. En við skulum
hafa i huga sögu liöinna alda.
Voru þaö ekki evrópskar þjóðir
sem lögðu undir sig lönd og þjóðir
i Afriku, Asiu og Ameriku? Voru
þaö ekki evrópskar þjóöir sem
höfðu þræla og ástunduöu þræla-
sölu, fluttu milljónir svertingja
frá Afriku til að þræla á baðm-
ullarekrum hvitra manna af ev-
rópskum uppruna i Ameriku?
Voru það ekki evrópskar þjóöir
sem útrýmdu Inkum i Suöur
Ameriku, stráfelldu Indiána i
Noröur Ameriku, kollvörpuðu
þjóðfélögum hvar sem þeir komu
og slitu upp með rótum menningu
heilla þjóða?
Það var hinn hviti kynstofn,
sem þrátt fyrir þúsund ára
kristindóm lét stjórnast af fé-
græðgi og sjálfselsku, arörændi
og kúgaði þjóðir af öðrum kyn-
stofni. Og kirkjan lét ekki sitt
eftir liggja. 1 þeirri óbifanlegu
trú, að kristindómurinn væri öll-
um trúarbrögöum æöri, komu
sporléttir trúboðar i kjölfariö og
færðu hinum undirokuðu og þjáðu
þjóðum fagnaðarerindiö. Ef þær
vildu ekki taka við þvi af fúsum
og frjálsum vilja, var þvi þröngv-
að upp á þær. Menningararfleið
þúsunda ára var rifin upp meö
rótum og varpað á bál trúvill-
unnar.
Afleiðing þessarar græögi og
ásókn hvita mannsins i veraldleg
gæði varð sú að heilu þjóðfélögin
hrundu eins og spilaborg og þjóð-
irnar slitnuðu úr tengslum við
fortiðina og urðu sem rótlaust
þang i öldugangi nútimans. Nær-
tækt dæmi um þetta eru Græn-
lendingar sem var kippt inn i 20.
öldina og kristnaðir i svo að segja
einu vetfangi fyrir um 60 árum.
Og afleiðingarnar létu ekki á sér
standa. Þeim var ekki gefinn timi
til þess að aðlagast nýjum hátt-
um. Og hvar finnum við fátækari
Erindi
flutt í
Hóls-
kirkju í
Bolunga-
vík í
desember
1980
þjóðir en þar sem Evrópuþjóðir
hafa lagt Mammonshönd sina á i
Rómönsku Ameriku, i Afríku og á
Indlandi? Og hverjir hafa stofnað
til heimsstyrjalda og ægilegustu
blóðsúthellinga, sem sagan kann
að greina okkur frá, aðrir en
kristnir menn?
Velferðarþjóðfélagið
Þrátt fyrir hartnær 2000 ára
ástundun kærleiksboöskaparins
höfum við ekki enn megnað að
setja kærleikann ofar eigin hags-
munum og andlega auðlegð ofar
veraldlegum gæðum. Við látum
stjórnast af þeim þjóðfélagsöflum
sem alla tið hafa svifist einskis til
að komast yfir sem mest af
veraldlegri auölegð, sem hafa
arðrænt eigin landsmenn jafnt
sem aðrar þjóðir. I þessu vel-
ferðarþjóðfélagi dönsum við eftir
vilja spekúlanta nútimans og lát-
um gildismat okkar stjórnast af
þeirra vilja.
Það er ekki lengur nægilegt að
hafa nóg til hnifs og skeiðar og
eiga þak yfir höfuðið, heldur þarf
nú að geta veitt sér dýrindis
krásir, stór og glæsileg einbýlis-
hús, dýra bila, litasjónvarp og
geta sleikt sólskiniö við Mið-
jarðarhaf. Við vinnum okkur
undir drep til þess að geta veitt
okkur. þann munað. En við
gleym'um i þessum Hrunadansi -
að útrýma fátækt, uppræta mis-
rétti og jafna auði landsins milli
þegnanna. Við gleymum ungum
og öldnum, af þvi að við höfum
ekki tima til þess að sinna þeim,
vegna þess að allt snýst um að
efla eigin hag.
Viö setjum börnin og aldraða á
stofnanir og heimtum aö rikið
annist þau, og þegar tómstundir
gefast frá öllu amstrinu heimtum
við að rikið sjái okkur fyrir af-
þreyingu og þar dugar ekkert
minna en litasjónvarp og stereó-
útvarp. Og það er lika svo þægi-
legt að láta sjónvarpið hafa ofan
af fyrir gamla fólkinu, þá þurfum
við ekki að eyða þessum fáu fri-
stundum okkar i að stytta þvi
stundir.
Við gerum kröfur og heimtum,
til þess eins að geta spjarað okkur
i lifsgæðakapphlaupinu. Viö
krefjumst og heimtum, við gerum
sifellt meiri kröfur til annarra og
sifellt minni kröfur til okkur
sjálfra.
1 þessari þjóðfélagsbyltingu
siðustu 50 ára hefur okkur farist
sem þjóðum þeim, sem forfeður
okkar undirokuðu áður fyrr, við
höfum misst fótfestuna, okkur
rekur til og frá i algeru tilgangs-
leysi auðsöfnunar. Viö höfum
orðið Mammonsdýrkuninni að
bráð. Við höfum gleymt þvi, að
tilgangur lifsins er sá einn að efla
andlegan þroska og sýna kærleik-
ann i verki. Þvi aö þegar við
leggjum af stað i langferðina
miklu höfum við einungis þann
sjóð meðferöis, sem I er sá auður,
sem mölur og ryð fá eigi grandað.
Og þegar við stöndum frammi
fyrir skapara vorum er aöeins
spurt úm hversu gildur sá sjóður
er.
Við högum okkur eins og lif
okkar sé einskoröað við jarðvist-
ina en gleymum þvi sem kristnir
menn, að eftir aö jarðvist lýkur
hefst annaö lif og þótt viöskiln-
aður milli ástvina geti verið sár
eru endurfundir framundan og
þann tima, sem eftir er fram að
þeim endurfundum, ber okkur að
ástunda kærleikann og efla and-
legt rikidæmi okkar.
Kirkjan
Til þess að snúa lifsgæðakapp-
hlaupinu isöfnun andlegra gæöa
þarf fyrst og fremst forsjá kirkj-
unnar.
En hvernig eru kirkjunnar
þjónar i stakk búnir til að veita
okkur þá forsjá?
Ekki alls fyrir löngu kom yfir-
maður kirkjunnar okkar, biskup
tslands.fram i sjónvarpi, þvi hann
hafði vissan boðskap fram aö
færa. Og hvaö var það sem hon-
um lá á hjarta?
Var hann kominn til aö ávita
okkur fyrir syndsamlegt liferni,
til að ávita okkur fyrir
Mammonsdýrkun okkar? Var
hann kominn til að átelja þá sem
hliðra sér hjá þvi að greiða
keisaranum það sem keisarans
er, svikjast um aö leggja fram
sinn skerf til samfélagsins? Var
hann kominn til að átelja þá sem
auðgast á vinnu annarra? Eða
var hann kominn til að ávita þá
sem svikja, stela og ljúga? Var
hann ekki kominn til að áminna
okkur um að vera heiðarleg bæöi
gagnvart okkur sjálfum og öðr-
um, og elska náungann eins og
okkur sjálf?
Nei, hann var kominn til að
vara okkur við fámennum sér-
trúarsöfnuöum, sérstaklega
vegna þess að þeir stunduðu auð-
söfnun. Eru þaö aðeins þessir sér-
trúarsöfnuðir sem ástunda auö-
söfnun. Og ef menn vilja gefa
eigur sinar til einhvers safnaöar
þá hafa þeir sett náungakærleik-
ann ofar eiginhagsmunum og eru
slikir menn ekki kristnari en viö
hin?
Svona er þá komið fyrir kirkj-
unni. Hún leggur ekki út i haröa
og óvægna gagnrýni á þá sem
breyta gegn siðferðisboðorðum
kristinnar trúar. Hún hefur lagt á
hilluna allar tilraunir til að hafa
áhrif á gerð þjóöfélagsins og
breyta þvi, sem hún telur þörf á
að breyta.
Hvenær hefur þjónn kirkjunnar
hér ávitað harðlega þá menn,
sem svikja undan skatti og hafa
rangt við i viðskiptum við aðra
menn?
Kirkjan hefur látið sér nægja að
fræða menn um boðskap Krists en
það er ekki nóg, það verður lika
að lita eftir þvi, aö þeim boðskap
sé framfylgt. En þaö er verkefni
sem kirkjan veldur ekki ein.
Kirkjan og þjónar hennar
endurspegla aöeins það ástand
sem rikir innan þjóðfélagsins.
Það verður að vekja þjóöina jafnt
sem kirkjuna af þyrnirósarblundi
sinum. Þvi að með núverandi
breytni okkar fljótum við sofandi
að feigðarósi.
Niðurlag
Ykkur kann aö finnast, vegna
þess að sá er þessi orö mælir er
engu betri en þeir sem gagnrýni
hans beinist gegn, að orð hans séu
marklaus, hann sé að varpa
steinum úr glerhúsi. Og það er
rétt, hann býr i glerhúsi, en við
búum öll I glerhúsi, og ef þessi
röksemdafærsla ætti rétt á sér
yrði aldrei um neina sjálfsgagn-
rýni að ræða og aldrei von um
neina yfirbót. Við þurfum að gera
okkurgrein fyrir göllum okkar og
viðurkenna bresti okkar. Við
þurfum að temja gallana og lag-
færa brestina.
Siðan þurfum við að hafa enda-
skipti á eiginhagsmununum og
kærleikanum. Setja kærleikann
til náungans i öndvegi og skipa
eiginhagsmununum á óæðri
bekk.
Þetta er ekkert áhlaupaverk,
en þeim sem efast vil ég segja:
Þeim sem efast ber að trúa.
Hér eru sjálfsagt margir sem
segja: ég trúi. Þvi sjá.ég sæki
kirkju reglulega. Við þá vil ég
segja: Þeim sem trúir ber að ef-
ast. Þvi að hver sá, sem hefur svo
takmarkalausa trú aö færa
mætti fjöll úr stað en hefur ekki
kærleika, er ekki neitt.
Hér hef ég lýst skoðun minni á
ýmsum málefnum. Ýmislegt
kann ykkur að þykja óréttlátt og
vanhiíijsað, og vel getur svo farið
að siíi% meir verði ég ósammála
mörgu af þvi, sem sagt hefur
verið, enda er ég ekki fullkominn
frekar en aðrir menn.
En hitt hef ég gert, sagt sann-
leikann umbúðalaust, eins og
hann kemur mér fyrir sjónir. Og
þó sá sannleikur kunni að breyt-
ast i tímanna rás er þaö skylda
hvers manns að segja satt og rétt
frá, þvi að það er undirstaða and-
legs þroska að vera heiðarlegur
gagnvart sjálfum sér.