Þjóðviljinn - 08.01.1981, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 8. janúar 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
sem v arnam álaráðuney ti
Bandarlkjanna hefur fylgt frá ár-
inu 1974, svokölluð counter-force
strategy, i þvi felst að árásum
yrði beint að hernaöarmann-
virkum. I hugmyndinni um tak-
markað kjarnorkustrið felst að
stórveldin kæmu sér upp þeirri
leikreglu að þau skytu eldflaug-
um búnum kjarnoddum aðeins á
hernaðarmannvirki. Hvatinn að
þvi að ég, sem kann ekki aðhalda
á haglabyssu og hef enn ekki jafn-
ið mig eftir hrollvekjuna MUmiu-
drauginn sem ég sá i bió ungur að
árum, fór að kynna mér þá hroll-
vekju, sem vigbúnaðarkapp-
hlaupiö er, voru einmitt bolla-
leggingar um takmarkað kjarn-
orkustrið, sem ég rakst á I banda-
riska timaritinu Scientific Ame-
ricanfyrir 4árum. Mérofbauösá
hrikalegi fáránleiki svokallaðrar
hernaðarvisindamennsku sem
birtist i þessum hugleiðingum i
þessu virta visindatimariti.
Hernaðarsérfræöingar virtust
gera sér svipaðar hugmyndir um
striðsrekstur og Halldór Laxness
um spilið bridge, þar sem hann
kveður menn byrja á þvi að segja
hver öðrum hvaða spil þeir hafi á
hendi og byrji siðan að spila. 1
ofangreindri grein voru helstu
vandkvæðin á framkvæmd sliks
striös talin, að ekki væri vist, að
Sovétmenn heföu jafn brennandi
áhuga á þvi', aö beina kjarnorku-
eldflaugum sinum einungis að
hernaöarmannvirkjum og i
annan stað var dregið i efa að þeir
réðu yfir nægilega háþróaðri
stjórnunar- og miðunartækni til
að vera hlutgengir i slikum leik.
Væntanlega stæði ekki á upplýs-
ingum um skotmörk og fer nú að
vandast mat á iðju njósnara.
Visast að ætti að hengja kross á
þá i stað þess að hengja þá á
kross. Ég hélt alltaf að leikrit
Arrabals „Skemmtiferð á vig-
völlinn” væri dæmigert fjar-
skuli talin þörf að auka við vig-
búnaöinn. Einhvern tima hélt
maður I einfeldni sinni, að litið
ynnistviðaðdrepa mann oftaren
einusinni. Þaðer litil von til þess,
að þjóð sem hefur vanist þvi að
lita á þjóðsöguna af kerlingunni
fjórdrepnu sem gamansögu, geti
skilið þá gamansemi herfræð-
i inga, að það að drepa mann tólf
sinnum sé lágmark sem ekki
veröi unað við. Þessari vitfirr-
ingu veröu vart lýst betur en með
þessum hendingum úr Sóleyj-
arkvæði Jóhannesar úr Kötlum:
Agara gagara veröir velta
vitiskúlu sinni.
Eitt sinn springur hún ef til vill
á ástinni binni.
Það er við hæfi að þessar hend-
ingar byrja á orðum Æra-Tobba,
þvi að hvað liggur nær en að ætla
að þetta sé sturlun. Vincente
Navarro prófessor I heilbrigðis-
fræðum við Johns Hopkins há-
skólann I Bandarikjunum hefur
þó aöra og raunsærri skýringu á
takteinum: Astæðan er að hans
mati gifurleg pólitisk áhrif her-
gagnaiðnaðarins (military-indu-
strial complex) i Bandarikjunum.
Ahrif sem jafnvel hin gamla
striðskempa Eisenhower varaði
við og taldi hættu á að græfi
undan frelsi og lýðræði banda-
risku þjóðarinnar.
Margir hafa svipt
hulunni af
blekkingunni
Vörtium dauðans sem velta
vitiskúlunni hefur farið likt og
óvitum sem velta snjóbolta þaö
lengi, að hann hefur hlaðiö svo
utaná sig að þeir fá ekki valdið
honum. Ef bloti er i snjónum
hleöst betur á snjóboltann og eins
þarf ákveöin skilyrði til að vitis-
»phlaupið
stæðuleikrit, en það hljómar eins
og raunsæisverk eftir svo fjar-
stæðukennda lesningu.
Hvernig stendur á þessum
fáránleik? Jú, eins og ég drap á
áður hafði vigbúnaðarkapp-
hlaupiðnáð þvi marki fyrir 20 ár-
um, að generálar sáu fram á að
ekki var unnt að heyja strið ef
öllu yrði beitt. Siðan hefur vig-
búnaðarkapphlaupið verið hert
og nú er svo komiö, að eyöingar-
máttur kjamorkuvopna i heim-
inum nægir til að tortima öllu
mannlifiá jörðinni 12 sinnum eða
samkvæmt annarri viömiðun,
svarar samanlagður sprengi-
máttur kjarnorkuvopna til 15
tonna af dýnamiti á hvert manns-
barn á jörðu hér.
5 ára áætlun Carters
Og enn skal aukið við. Carter
lagði fram 5-ára áætlun fyrir
tæpu ári um útgjöld til hermála.
Samkvæmt henni verða útgjöld
Bandarikjanna 250 biljónir dala
áriö 1985þ.e. riflega tvöföldun frá
árinu 1980. Það skal bent á
það að þessi tillaga var lögð fram
áöur en Sovétmenn réðust inni
Afghanistan og ekki hefur sá at-
burður dregiö úr. Hetja hvita
tjaldsins, Reagan, ætlar að herða
enn á enda virðist hann halda að
hann sé enn að leika f vestra og
boðar áþekkar aðferöir í sam-
skiptum þjóða og tiökast i sam-
skiptum manna i vestrum.
Þessi tala,250 biljónir dala, er
litt skiljanleg jafnvel i verðbólgnu
þjóðfélagi Islendinga. Til þess aö
færa þær i aðeins skiljanlegrj
búning, skal þess getiö að 40% af
öllum opinberum fjárveitingum i
heiminum sem ætlað er til sam-
félagsneyslu fer til hernaðar-
þarfa og fjóröungur allra visinda-
manna I heiminum er bundinn viö
rannsóknir i þágu vopnadauðans.
A timum, þegar hungurvofan
biður viö dyr tæplega þriðjungs
mannkyns og gifurlegt félagslegt
misrétti blasir alls staðar við.
Hvernig má það vera að enn
kúlan hlaði utaná sig. Þau skil-
yrði eru blekkingar. Það felst
kannski viðvörun til varða dauö-
ans hjá Jóhannesi úr Kötlum íað
beita oröum Æra-Tobba. Sagan
segir að Tobbi hafi orðið ær,
vegna þess að hann blekkti mann
sem spurðist fyrir um vað.
Við erum nær daglega útsett
fyrirþeirriblekkinguaðdregin er
upp sú mynd, að i austri gnæfi
vigtröll við himin sem geri
Bandarikin og bandamenn þeirra
að hemaðarlegum dvergum og
þvi þurfi að verja meira fé til
vopnasmiða til að kremjast ekki
undir. Margir hafa bent á og svipt
hulunni af þessari blekkingu m.a.
þeir Philip Morrison prófessor i
eðlisfræði viö Massachussets In-
stitute of Technology og Paul F.
Walker sérfræðingur við Harvard
háskólann, sem starfar að áætlun
um visindi og alþjóðamál. Þeir
birtu fyrir tveimur árum grein i
Scientific American. Þeir beittu
svonefndri núllpúnkts-áætlana-
gerð til að meta hve miklu fé
þyrfti að verja til hernaðar til aö
tryggja öryggi Bandarikjanna.
Niöurstaða þeirra var, að draga
mætti úr hernaðarútgjöldum árið
1978 um 40% og meö þvi væri engu
fórnað I öryggi Bandarikjanna og
bandamanna þeirra, heldur væri
það i raun betur tryggt. Niður-
staða þeirra á samanburði hern-
aðarmáttar stórveldanna varð sú
aö Bandarikin væru eina bern-
abarlega heimsveld.ið i þeim
skilningi að þau væru eina rikið i
■heiminum sem gætu skotið á
hvern einasta blett á jarðkringl-
unni.
Hvemig má það vera að unnt sé
að beita slikum blekkingum?
Frank Blackaby, forstöðumaöur
National Institute for Economic
and Social Research i Bretlandi
telur skýringuna felast i einokun
hernaðarmaskinunnar á nauð-
synlegum upplýsingum. Þegar
borgaraleg stofnun gerir grein
fyrir aukinni fjárþörf er unnt að
sannreyna þaö. öðru máli gegnir
á dagskrá
Gervasoni gerdi þau stóru mistök
aö misreikna móttökurnar hjá þeirri
þjóö, sem hefur enga herskyldu
Lögum er fullnægt
en lániö er fallvalt
Þetta er skrifað þann sama dag
og hinn auðnulausi maður Pat-
rick Gervasoni er flittur á vit
danskra, reyndar las ég i frétta-
blaði ,,á eigin vegum” hvað sem
það nú þýðir, þar sem tveir menn
voru látnir fylgja honum úr landi,
og annar þeirra var lögreglu-
þjónn. Gert er ráð fyrir, að okkar
gömlu nýlenduherrar veiti honum
vegabréf af rausn sinni, og þá
mun hann vera velkominn til
okkar aftur.
Min greindarvisitala hefur
aldrei verið mæld, en ég gæti vel
trúaö þvi, og skal fúslega viður-
kenna þaö, að hún hlýtur aö
standa mjög neðarlega, þvi sú
málsmeöferð og afgreiðsla sem
þessi lánlausi maður hefur
fengiö er langt fyrir ofan minn
skilning. Réttlætiskennd min
hefur orðið fyrir stóru áfalli; hvað
táknar það orð sem er mannúð?
Hér sannast það fornkveðna,
ekki er sama Jón og séra Jón.
Hvursu margir flóttamenn hafa
rekið tærnar i islenska grund og
hafa umsvifalaust fengið fyrir-
greiðslu, einkum ef þeir hafa
verið frægir, eöa rikir, eða
austantjaldsmenn, jafnvel helst
þaðan; sumum af þessum flótta-
mönnum hefur snarlega verið
veitt rikisfang.
1 góðri trú um góðar móttökur I
Danaveldi, sendi dómsmálaráö-
herra þennan ógæfumann i
héndur danskra, og hann var ekki
fyrr stiginn út úr flugvélinni en
hópur lögregluþjóna svipti hann
umsvifalaust ferðafrelsi; svona
er lánið stundum fallvalt.
Þó min greindarvisitala standi
kannski lágt, þá er ég ekki alveg
svo skyni skroppinn að skilja
ekki það, að ef sett eru lög þá er
skylt aö fara eftir þeim, og dóms-
málaráðherra skal sjá um, að það
sé gert. Einhver sagði einhvern-
tima: Sjá, ég þvæ hendur minar.
Ég hef oröið þess vis um ævi
minnar skeið, að lögum má hag-
ræða, og lærðir menn hafa oft
veriö fundvisir á smugur, og ekki
alltaf til góðs. Vist er svo, að
Gervasoni reyndi að komast ólög-
lega inn i landið; hvernig gat hann
farið öðruvisi að, þar sem hans
eigin þjóðfélagi hafði láðst að láta
hann hafa skilriki? Engin getur
um frjálst höfuð strokið, nema aö
hafa skilriki, meira að segja hér I
okkar lýðfrjálsa þjóðfélagi fær
maður ekki afgreiðslu i banka eða
pósthúsi, nema hafa skilriki.
Gervasoni var alinn upp á
munaðarleysingjahæli, og
munaðarleysingjar hafa oft ekki
veriö hátt skrifaöir. Það vill
kannski gleymast að láta þá fá -
þjóðfélagslegan rétt. Við ættum
aö vita þaö, meö alla okkar niður-
setninga fyrr á timum, eöa
hvenær voru þeir teknir inn i
þjóðfélagið okkar sem fullgildir
borgarar. Þeir timar eru reyndar
liönir, og kannski erum við þetta
framar i mannúðarmálum en
franskir. Gervasoni gerði þau
stóru mistök, að misreikna mót-
tökurnar hjá þeirri þjóö, sem
hefur enga herskyldu, en franskir
þurfa á öllum að halda sem haldið
geta á byssu, og ef sá sami hefur
ekki vilja, atgervi eða hugrekki
til aö taka i gikkinn og drepa
náungann þá er alltaf hægt aö
nota hann fyrir fallbyssufóður.
En Gervasoni var ekki sáttur við
lög sins þjóðfélags, vildi hvorki
drepa né vera drepinn, þaö var
hans glæpur, i fangelsi með hann
fyrir þaö. Og þess vegna reyndi
hann og varð meö einhverjum
ráöum að smygla sér inn i það
þjóðfélag, þar sem dráp er ekki
viöurkennd dyggð.
Hvernig væri heimurinn i dag,
ef allir neituðu aö bera vopn; væri
þá ekki eilifur friður? En þessi
spurning er út i bláinn, meöan
valdagráðugir og auðsjúkir menn
stjórna heiminum.
Þessar vangaveltur minar eru
ekki skrifaðar til að veita Gerva-
soni stuðning, enda er ég lítils
megnugur i þá áttina; þess-
ar linur eru skrifaðar i reiði
og hneykslan á þvi fólki, sem
hefur verið að dæma þennan
ólánsama mann með blaöaskrif-
um; ég er næstum i vafa, að ég búi
i kristnu þjóðfélagi, ég hef
reyndar ekkert heyrt til þeirra
sem eiga að boða kristinn kær-
leika i þessu landi um þetta mál,
þeir hafa þagað þunnu hljóði;
kannski það hafi fariö framhjá
mér, og þá bið ég afsökunar, en
mér finnst það fólk, sem hefur
verið að dæma þennan lánleys-
ingja og kallað hann glæpamann
og mörgum illum nöfnum, vera
persónugervingar þeirra, sem
hrópuðu fyrir tvö þúsund árum:
Krossfestið hann, krossfestið
hann. Mér finnst þetta fólk sams-
konar og sagt var við: Sá yðar
sem syndlaus er kasti fyrsta
steininum. Var það ekki fólk með
þannig geð, sem hópaöist i
kringum Adólf sálaða Hitler. Er
það ekki svona fólk, sem kallar
alla kommúnista og skril, sem er
ekki sama sinnis og þaö sjálft.
Ég geri ráð fyrir, að ég veröi
kallaður kommúnisti, eftir þessi
skrif min, og það skipti engu, þó
ég væri innsti koppur i búri,
lengst til hægri i Sjálfstæðis-
flokknum, ég verð samt kallaður
kommúnisti. Reyndar hef ég
aldrei fylgt Sjálfstæðisflokknum
að málum, ég hef heldur ekki
fylgt kommúnistum eöa sósial-
istum eða hvaö þið viljiö kalla þá,
en það er ekki gott að segja hvað
ég geri i framtiðinni, þvi ég er
verkalýðssinni og þoli illa rang-
læti.
Ég hef oft upplifað þær stundir,
aö vera stoltur af þjóð minni, ég
hef lika upplifað þá stund aö tár-
fella á erlendri grund, þegar ég sá
islenska fánann óvænt, eftir
nokkra f jarveru frá föðurlandinu,
en i dag skammast ég min fyrir
hönd þess fólks i minu þjóðfélagi,
sem dæmir náungann án þess aö
þekkja hann, og þó þaö sé land-
flótta auðnuleysingi, eða kannski
einmitt þessvegna.
Sofus Berthelsen
8260—3158.
um herinn. óskir um aukin fjár-
framlög til hersins eru ætið rök-
studdar með vaxandi ógnun and-
stæðingsins. Allar upplýsingar
um athafnir andstæðingsins, svo
sem hervæðingu, er safnað og
þær túlkaðar og settar fram af
hernum og nær ógerlegt að sann-
prófa þær. Og þvi veltur vitis-
kúlan áfram, og er svo komiö að
kæmi til kjarnorkustriös er tvi-
sýnt um aö lif fengi þrifist á þess-
um hnetti.
Hvað er til ráða?
Hvaö er þá til ráða? Fá Islend-
ingar nokkru áorkað I þá veru aö
vitiskúian fari að velta ofanaf
sér? Aö minu mati getum við Is-
lendingar lagt eitthvaö af mörk-
um og ég tel það siðferöilega
skyldu okkar að leggja fram
okkar skerf, þó að hann sé smár
og valdi efalitið engum stráum-
hvörfum. Okkar skerfur er að
snúa baki viö þeirri hernaðar-
hyggju, sem felst i þvi að taka
þátt i hernaðarbandalagi og leyfa
herstöðvar i landinu. Ég lit svo á,
aö tilgangur baráttu herstöðva-
andstæðinga sé ekki einvöröungu
sá, að bægja hættu frá tslandi,
heldur engu siður framlag til
friöar gegn vigbúnaðaræði. Þaö
er ljóst aö hver þjóð, hversu smá
hún er, verður að leggja sitt af
mörkum.
Það virðist augljóst, aö stór-
veldin eru ófær um að leysa
mannkynið undan ógnun vig-
búnaðar. Afvopnunarviðræöur og
samningar þeirra hafa til þessa
ekki leitt til þess að drægi úr
vopnabúnaði, heldur þvertámóti
ýtt undir. Ekki leið nema vika frá
undirritun Salt T 1972, þar til Mel-
vin Laird varnamálaráðherra
Bandarikj anna lagði fram
„fjölda endurbóta á hernaöar-
áætlun Bandarikjanna m.t.t.Salt-
samningsins ”.Að sjálfsögðu
svöruðu Sovétmenn i sömu mynt.
Blekið var vart þornað á penna
CarterseftirundirritunSalt II, aö
hann lagði til á Bandarikjaþingi,
aö fjárframlög til hermála yröu
aukin um 11 milljaröa dala. Og
ekki sitja sovéskir auðum hönd-
um. Reyndareru Bandarikin ekki
ennþá búin að staöfesta Salt II.
Jafnvel fyrrverandi varaforstjóri
CIA, Herbert ScoviIIe, kvartaði
um það skömmu eftir undirritun
Salt II, að „afvopnunarviöræöur
séu i auknum mæli afsökun fyrir
þvi að kynda undir vigbúnaöar-
kapphlaupið, i stað þess að stöðva
það”.
Lokaerindi kvæöis Jóhannesar
úr Kötlum: A þessari rimlausu
skeggöld.hljóðar svo:
ég hlýt þ vi aö bjóöa yöur
togleöur og hanastél
skjóta þctunni upp í yfirvitundina
sökkva kafbátnum niöur
i undirvitundina
unz allurtilgangur er úr sögunni
unz berskjaldaö lifiö
og tæknibrynjaöur dauöinn
sættast á eilifa þögn
og fortfö nútiö og framtið mætast
i hinu óskiljanlega núlli.
Skjótum ekki vitneskju okkar
um vigbúnaðaræðið og þarmeð
ábyrgð okkar útúr meðvitund-
inni. Sláum skjaldborg um lifið,
gegn helstefnu. Vinnum að þvi.að
fortið og nútið og framtið mætist
aldrei i óskiljanlegu núlli^neð þvi
að losa Island úr viðjum hernað-
arbandalags, hreinsa það af vig-
hreiðrum og halda ótrauðir fram
hlutleysisstefnu i þágu friðar.
DISSAMKOMU NÁMSMANNA í ÓSLÓ 29. NOVEMBER 1980