Þjóðviljinn - 17.01.1981, Side 13

Helgin 17.-18. janúar 1981 ÞJÖÐVILJINN — SIÐA 13
Vændiskonurnar i Bankok koma
flestar frá fátækustu héruðum
Thailands og eiga ekki annarra
kosta völ
með þær til Bankok og láta þær
vinna húsverk i Kinahverfi þar til
þær eru færar um að sinna þvi
sem þær eru keyptar til. Eftir 5-6
ára starf fyrir melludólginn sem
keypti þær, hafa þær unnið af sér
fyrir hann og eru „frjálsar”.
Hvern mánuð koma póstávis-
anir að upphæð samanlagt 120
þúsund nýkr. til Do Kham Thai
frá dætrum i Bankok. Fólkið þar
er á hungurmörkum og þá er það
tilvinnandi að fórna dætrunum.
17% af bændum i norðurhéruðum
eiga ekki land og jörðin þar er
ekki nándar nærri þvi eins frjó-
söm og sunnantil i Thailandi.
Grundvöllur vændisins er sem
sagt fyrst og fremst fátækt. Þén-
usta gúmmiplantekruverka-
manna og námuverkamanna er
ekki svo mikil að stúlkur þurfi að
hugsa sig tvisvar um áður en þær
fara i vændið.
Debhanom Muangman pró-
fessorhefur gert könnun á högum
1000 vændiskvenna og komst að
þeirri niðurstöðu að fátæktin væri
aðalorsökin.
Enginn veit hvort ibúafjöldi
Bankoks er 5 eða 6 miljónir. A
hverju ári flytjast þangað 100
þúsund fátæklingar frá lands-
byggðinni. Og konur i Bankok eru
400þúsundum fleiri en karlmenn.
Hvað geta þær annað gert en að
selja sig?
Skv. rannsókn próféssorsins
koma 67% af vændiskonum frá N-
og NA-Thailandi. Aðeins 2% af
þeim töldu sig ánægðar með starf
sitt. 30-40% eru mæður og 24%
eiturlyfjaneytendur.
Rannsóknin leiddi einnig i ljós
hversu heilsufar vændiskvenna er
bágborið. Yfirvöld reikna með að
3 miljónir Thailendinga hafi kyn-
sjúkdóma og 19% allra kvenna i
barneign þjáist af syfilis, oft án
þess að vita hvaða sjúkdóm þær
eru með.
Sjúkdómurinn „Saigonrósin”
sem bandariski herinn kom með
til Bankok er orðinn mjög út-
breiddur og penisilln virkar ekki
á hann. En læknar auglýsa
undrameðöl svo sem Rama 006 og
„lifrænt joð” sem eiga að lækna
rósina.
Vændið hefur mjög mikil áhrif
á efnahag Thailendinga. Næst á
eftir hrisgrjónum og gúmmi eru
samfarir stærsta útflutnings-
varan. Vegna þess hve greiðslu-
jöfnuður við útlönd er óhagstæður
dirfist enginn stjórnmálamaður
að leggja til að vændi verði aflagt.
Þvert á móti hefur Sudsais
hershöfðingi, leiðtogi hægri-
flokksins sem hefur meirihluta i
borgarstjórn Bankoks, lýst þvi
yfir að samfélag án vændis sé
kommúniskt samfélag.
(GFr — byggt á Dagens Nyheter)
FRÉTTASKÝRING
E1 Salvador
I Mið-Ameríkuríkinu El
Salvador er nú háð grimm
og blóðug borgarastyrjöld/
sem þegar hefur kostað
þúsundir manna lifið.
Sigur
Fréttaflutningur af þessu
stríði hefur frá upphafi
einkennst af þeim föls-
unum sem stóru frétta-
stofurnar stunda þegar
gangur mála er þeim ekki
að skapi. Látið er í veðri
vaka að baráttan standi
milli //öfgamanna til hægri
og vinstri" og að ríkis-
stjórn landsins standi í
miðjunni og reyni að miðla
málum.
Þessi útgáfa er f fullu samræmi
við stefnu Bandaríkjastjórnar í
málum E1 Salvador. Bandarikja-
menn hafa stutt stjórn E1 Salva-
dor dyggilega með hergögnum og
peningum og þeir hafa með ihlut-
un sinni reynt að gera stjórnina
að einhverskonar „miðjuafli” til
þess að hún llti betur út I augum
umheimsins. Jafnframt er mikið
gert úr þvi, að ástandið i E1
Salvador sé mjög frábrugðið þvi
sem var I Nicaragua á siðustu
dögum Somoza hins illræmda.
Vissulega er margt sem greinir
þessi nágrannalönd að, en i aðal-
atriðum er baráttan hin sama og
óvinurinn er hinn sami: spillt og
rotið stjórnarfar sem hefur
Bandarikin að bakhjarli. 1 báðum
löndunum er um að ræða baráttu
alþýðunnar fyrir frelsi, brauði og
mannréttindum.
Nú á slðustu dögum er fariö að
tala um að vinstrimenn séu að
berjast gegn stjórnarhernum,
enda hefur stóru fréttastofunum
varla verið stætt á þvi lengur að
fjalla um stjórnarherinn sem
hlutlausan friöelskandi aöila i
slagsmálum öfgasinnaðra smá-
hópa. En þá kemur önnur stefna i
fréttaflutninginn: dag eftir dag er
hamrað á þvi aö „dregiö hafi úr”
bardögum, að lokasóknin sé aö
„fjara út”, að stjórnarherinn hafi
töglin og hagldirnar. Strax dag-
inn eftir að lokasóknin hófst barst
sú „frétt” út aö mjög hefði dregiö
úr bardögum. Að visu bar ekki
öllum saman um það, t.d. gáetti
mikils ósamræmis i fréttum út-
varps og sjónvarps hér á tslandi
þennan dag.
Það er erfitt að fylgjast með þvi
sem er að gerast þegar fréttirnar
eru svo óáreiðanlegar sem raun
ber vitni. 1 E1 Salvador getur
brugöið til beggja vona: það er
mögulegt að fréttin um sigur
vinstriaflanna berist okkur mjög
bráðlega og komi þá flestum á
óvart eftir allt hrakfarahjalið, og
svo getur lika verið að baráttan
verði lengri og krefjist fleiri
mannslifa en okkur getur óraö
fyrir nú. Hættan á bandariskri
hernaðarihlutun er alltaf fyrir
hendi I Mið-Ameriku og það er
ekki aö ástæöulausu sem vinstri-
menn I E1 Salvador leggja svo
mikla áherslu á að knýja
stjórnarherinn til uppgjafar áður
Fjöldamorð eru daglegt brauð I E1 Salvador,
í sjónmáli?
en Ronald Reagan og kappar
hans setjast á valdastóla 1 Wash-
ington.
En hverskonar land er E1
Salvador og hversvegna er barist
þar?
I heilbrigöis- og menntunar-
málum er ástandið afar bágboriö,
einsog viöar i þessum heims-
hluta. Um 40% landsmanna eru
ólæsir og óskrifandi. Einn læknir
er fyrir hverja 3650 ibúa, og að
sjálfsögðu starfa læknarnir flestir
i borgunum, en landsbyggöin fer
að mestu á mis við þjónustu
þeirra. Mikill meirihluti lands-
manna býr I ófullnægjandi hús-
næði, bæði i borgum og sveitum.
Rúm 60% þjóðarinnar búa i
sveitum. Tölur um atvinnuleysi
eru mjög á reiki, en það mun vera
gifurlegt, bæði meðal sveitafólks
og verkafólks i borgum.
Til skamms tima réöu 50 fjöl-
skyldur lögum og lofum I landinu
og áttu stærstan hluta kaffi- og
baömullarekranna. A siðari árum
hafa nokkrar umbætur verið
Götubardagi i höfuöborginni, San Salvador
Eymd og auður
E1 Salvador er minnsta riki
Mið-Ameriku, aðeins rúmir 21.000
ferkilómetrar að flatarmáli, og
Ibúar voru þar 4,3 miljónir árið
1977. Mikill meirihluti þessa fólks
er af blönduðum uppruna indiána
og Spánverja. Spænska er aöal-
tungumálið, en einnig eru töluð
nokkur indiánamál. Flestir
ibúanna eru kaþólskrar trúar og
kaþólska kirkjan er sterk i land-
inu einsog vlðar á þessum
slóðum.
E1 Salvador er eldfjallaland og
hefur oft hlotist mikiö tjón af eld-
gosum og jaröskjálftum þar.
Landbúnaður er aöalatvinnu-
vegur E1 Salvador og helstu
framleiðsluvörurnar eru kaffi,
mais, sykur, tóbak, ávextir og
bómull. Nokkuð er af málmum i
jöröu, en þeir munu litið vera
nýttir. Með aukinni vélvæöingu,
þróun og fjármagni býður landið
upp á mikla möguleika. Fallvötn
eru fyrir hendi til orkufram-
leiöslu.
gerðar, en flestar eru þær kák eitt
og enn er misskipting hinna
veraldlegu gæða hrópleg.
Sameining
vinstri afla
í stuttu máli má segja, aö yfir-
gnæfandi meirihluti landsmanna
búi við sárustu fátækt meðan
fámenn yfirstétt makar krókinn.
Þetta ástand er ekki nýtt og oft
hafa menn risið upp til að breyta
þvi, en með næsta litlum árangri.
Eftir byltinguna á Kúbu 1959 fær-
ist nýtt lif i róttæka baráttu i E1
Salvador, einsog reyndar viðast
hvar I álfunni. En þeir flokkar og
hópar sem stofnaöir voru störf-
uðu lengi vel hver I slnu horni,
fámennir og ofsóttir og eyddu
miklu púðri i innbyröis deilur um
baráttuaðferðir. En á undan-
förnum tiu árum hefur sú þróun
orðið, aö æ fleiri gerðu sér grein
fyrir nauðsyn vopnaðrar baráttu
og jafnframt fyrir þeirri gullvægu
staöreynd að sameinaöir
stöndum vér.
Sameiningin hefur ekki gengið
snurðulaust fyrir sig, en i byrjun
árs 1980 varð hún loks að veru-
leika með stofnun þjóðfrelsis-
hreyfingarinnar Farabundo
Marti.Þessi hreyfing varð til við
samruna nokkurra skæruliða-
hreyfinga og stjórnmálaflokka,
og það er hún sem stjórnar þeirri
lokasókn sem nú stendur yfir.
Allt áriö 1980 var barist i
borgum og sveitum E1 Salvador.
Mannfall varð mikið, en enginn
vafi leikur á þvi aö flestir hinna
föllnu hafa veriö óbreyttir
borgarar sem drepnir hafa veriö
af slátursveitum stjórnarinnar
sem ganga undir nafninu „hægri
öfgamenn” og stjórnin hefur
alltaf reynt að þvo hendur sinar
af. Grimmd þessara morösveita
er engu lik, nema kannski fram-
göngu þjóðvarðliða Somoza i
Nicaragua. Þessi grimmd hefur
að sjálfsögðu aukist i samræmi
við aukinn styrk skærúliöa og
samtaka alþýðunnar, og jafn-
framt hefur stjórnarherinn tekið
slaukinn þátt I fólskuverkunum á
harla opinskáan hátt.
Ekki aftur snúið
Einsog I Nicaragua hefur þessi
mikla grimmd oröið til þess að
þjappa fólki saman til baráttu
gegn henni, og er þátttaka al-
mennings og einnig kirkjunnar
sögð mjög mikil i baráttunni I E1
Salvador. Konur, börn og prestar
hafa á einn eða annan hátt gengiö
til liðs við þjóðfrelsishreyfinguna
i sivaxandi mæli.
Hreyfingin hefur orðið fyrir
ýmsum skakkaföllum, og þvi
mestu þegar sex af foringjum
hennar voru myrtir seint á árinu.
En hún hefur einnig unnið fræki-
lega sigra og má nú ljóst vera að
ekki verður aftur snúið. Hvort
sem striöið tekur skemmri eða
lengri tlma hlýtur þvi að ljúka
með sigri alþýðunnar og fram-
varðarsveitar hennar, þjóðfrels-
ishreyfingarinnar Farabundo
Marti. Bein hernaðarihlutun
Bandarikjanna gæti aö visu
breytt gangi mála, en það er ekki
vist að hún dygði til að brjóta
hreyfinguna á bak aftur.
Miklar sviptingar hafa orðið
innan stjórnarinnar og hafa for-
kólfar hennar, sem kenna sig við
kristilegt lýðræði, verið á stöð-
ugum þeytingi til og frá Washing-
ton til að taka við fyrirmælum og
ráöleggingum. En það er sama
hversu oft skipt er um pótintáta á
forsetastóli og þaö skiptir heldur
ekki höfuðmáli hvort herinn fer
leynt eða ljóst með völdin, stjórn-
in breytir ekki um eðli við það.
Hvernig sem málið er fóðrað i
fjölmiðlum stendur sú staðreynd
óhögguð að I E1 Salvador stendur
slagurinn milli snauðrar alþýðu
sem á allt að vinna og engu að
tapa og yfirstéttar sem drottnar
með stuöningi Bandarlkja-
stjórnar. Og einsog segir i
frægum suður-ameriskum bar-
áttutexta: sameinuð alþýöa
verður aldrei sigruð.
—ih