Þjóðviljinn - 12.02.1981, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 12. febrúar 1981 ÞJÓDVILJINN — SIÐA 7
Getur
bandalagiö
sinnt hinu
tvíþœtta
hlutverki
sínu?
Eiga ríkis-
staifsmenn
að samein-
ast í ein
stéttar-
samtök?
Mikið vald
fárra manna
Óneitanlega vekur það athygli
að launamálaráðið skuli alfarið
fara með samningsréttinn og
þessi 20 manna hópur hafi slikt
vald, þar sem samningar eru ekki
staðfestir af félögunum, hvorki á
fundum né i allsherjaratkvæða-
greiðslu. Það þarf heldur ekki
nema samstöðu þriggja manna
innan ráðsins, sem eru fulltrúar
fjölmennustu félaganna, til að
hafa þar meirihluta atkvæða.
Verkfallsrétti
hafnað
Það sem skilur BHM einnig frá
öðrum stéttarfélögum er að
bandalagið hefur ekki verkfalls-
rétt. Þegar BSRB fékk þennan
rétt 1976 höfnuðu fulltrúar BHM
þeim verkfallsrétti. Að sögn
Guðriðar Þorsteinsdóttur, fram-
kvæmdastjóra BHM, voru ástæð-
ur þess einkum þrjár. í fyrsta lagi
var hópur þeirra sem bannað yrði
að fara i verkfall, stór, samnings-
timinn átti að vera til tveggja ára
og verkfallsréttarákvæðið fól i
sér skerðingu á lifeyrisrétti.
Miklar umræður fara nú fram
innan BHM um verkfallsréttinn.
Um hann var haldinn fundur hinn
3. febrúar sl. og annar er fyrir-
hugaður þann 24. þ.m. Mjög
skiptar skoðanir virðast vera inn-
an bandalagsins um afstöðuna til
verkfallsréttarins.
Haustið 1979 var efnt til
skoðanakönnunar um verkfalls-
réttinn. Skv. fréttabréfi BHM i
febrúar 1980 voru helstu niður-
stöður þessar:
Siðastliðið haust efndi launa-
málaráð BHM til skoðanakönn-
unar um verkfallsrétt. Send voru
út eyðublöð til 1936 rikisstarfs-
manna, en svör bárust frá 819 eða
42%. Þátttaka var mun minni en
vonast var til og liggja sjálfsagt
til þess ýmsar orsakir. Hin
dræma þátttaka rýrir mjög gildi
niðurstaðnanna þannig að ekki er
hægt að draga viðtækar ályktanir
af niðurstöðunum, sem voru i
stórum dráttum þessar.
Fyrsta spurning var þannig:
Telur þú að BHM eigi að stefna að
þvi að fá verkfallsrétt fyrir rikis-
starfsmenn innan bandalagsins?
Já sögðu 426, nei 349, auð og óákv.
44.
í annarri sj)urningu var spurt
með hvaða sniði verkfallsréttur
ætti að vera. 198 vildu hafa hann
svipaðan og hjá ASl, 106 vildu
verkfallsrétt svipaðan og hjá
BSRB og 106 með öðru sniði.
Þriðja spurning var i tvennu
lagi. 1 fyrsta lagi var spurt, hvort
lengd samningstimabils ætti að
vera samningsatriði, en ekki lög-
bundin. 439 sögðu já, 54 nei, óákv.
42. í öðru lagi var spurt, hvort
efnisskipting milli sérkjarasamn-
ings og aðalkjarasamnings ætti
að vera óbreytt að mestu. 238
sögðu já, 139 nei, óákv. 116.
í fjórðu spurningu var spurt,
hvort BHM ætti að taka við sama
verkfallsrétti og BSRB hefur, ef
hann stæði til boða. 209 sögðu já,
289 nei, óákv. 72.
Miklar umræður
um
verkfallsréttinn
Það er þó ljóst að flestir helstu
forystumenn launamálaráðs eru
hlynntir verkfallsréttinum, og er i
þeim hópi formaður ráðsins, Jón
Hannesson. 1 viðtölum við ýmsa
rikisstarfsmenn innan BHM
hefur komið fram að þeir leggja
áherslu á að félögin fái sjálf verk-
fallsréttinn um sérkjarasamn-
inginn. Ennfremur að i þeim
stofnunum eða deild innan stofn-
ana, þar sem 50% eða fleiri eru
rikisstarfsmenn i BHM verði öll
starfsemi stöðvuð, komi til verk-
falls, og einnig að bannið við
verkfalli verði ekki eins viðtækt
og nú er, þar sem sá hópur sem
lögum skv. er bannað að fara i
verkfall er mjög stór, t.d. um
helmingur lögfræðinga, deildar-
stjórar i ráðuneytum o.s.frv.
Einnig hafa komið fram þær
raddir að Kennarafélagið verði
sjálfstætt og lúti sérstakri lög-
gjöf.
Hver verður
framtíð BHM?
Svo vikið sé aftur að spurn-
ingunni um hvers konar samtök
BHM sé, þá verður ekki annað
sagt, en að bandalagið sé nokkuð
undarlegt fyrirbrigði. Upphaf-
lega er hér um að ræða aka-
demiskan klúbb, en hin þjóð-
félagslega þörf fyrir slikan sel-
skap reyndist ekki eins brýn og
hin stéttarpólitiska starfsemi.
Formaður Verkfræðingafélags
Islands er um þessar mundir
Ragnar Halldórsson, forstjóri
Alversins, en hagsmunir hans
hljóta að verða með nokkrum
öðrum hætti en kennara eða
hjúkrunarfræðinga i rikis-
þjónustu.
Viðhorf til háskólamenntunar
hafa lika mjög verið að breytast i
timans rás. Nú ganga prófessorar
um á gallabuxum og peysum og
eru ekki af þeim fina rank sem
fyrr á árum og fara kannski i bió i
stað guðfræðilegra og heimspeki-
legra bollalegginga.
Æ fleiri störf kref jast nú langr-
ar menntunar, og áreiðanlega
mun stefna i það að fleiri og fleiri
rikísstarfsmenn séu með
háskólamenntun. Þróun BHM i
rúm 20 ár hefur einnig orðið sú að
rikisstarfsmannadeildin og
stéttarbaráttan hefur orðið
þungamiðjan i starfinu. Hvernig
mál skipast i framtiðinni er ekki
gott að fullyrða. Hvenær fær
launamálaráð verkfallsrétt?
Verða alger skil milli BHM og
rikisstarfsmannadeildarinnar? —
Og sameinast BSRB og háskóla-
menntaðir rikisstarfsmenn á ný?
Fyrir þvi hljóta að teljast mikil
rök. Það virðist td. harla óeðlilegt
að kennarar komi ekki fram i
einum samtökum svo eitthvað sé
nefnt.
En hvernig sem þessum skipu-
lagsmálum verur háttað i
framtiðinni, ætti að vera hægt að
forðast togstreitu og árekstra
milli háskólamenntaðra rikis-
starfsmanna og annarra stéttar-
félaga i landinu.
BÓ
KVIKMYNDAHÁTIÐIN í REGNBOGANUM
Þýska alþýðulýðveldið, 1979
Leikstjórn: Konrad Wolf
Handrit: Wolfgang Kohlhaase
Konrad Wolf er sennilega
þekktastur þeirra kvikmynda-
stjóra sem starfa i Þýska alþýðu-
lýðveldinu. Hann er sonur rithöf-
undarins Friedrich Wolf, og flutti
ásamt foreldrum sinum til Sovét-
rikjanna 1933, á flótta undan nas-
istum. Konrad barðist með Rauða
hernum i striðinu og kom til
heimalands sins sem sovéskur
lautinant 1945. 1949 hóf hann nám
við Kvikmyndaháskólann i
Moskvu og sex árum siðar kom
fyrsta kvikmynd hans, Einmal ist
keinmal.
Siðan hefur hann gert margar
myndir sem vakið hafa athygli
erlendis, t.d. Stjörnur (1959),
Professor Mamlock (eftir sam-
nefndu leikriti föður sins, 1961),
Ég var nitján ára (1968) og Goya
(1971).
Sunny (Renate Krössner) býr sig undir að koma fram á sviðinu.
Solo Sunny
Solo Sunny er mjög ólik þeim
myndum sem maður á að venjast
frá Austur-Þýskalandi. Hún
minnir meira á tékkneskar og
pólskar myndir, og sum atriði
hennar gætu verið úr mynd eftir
Milos Forman (t.d. atriðið þar
sem verksmiðjustúlkan sem
ætlar að verða söngkona dregur
Sunny með sér inn á klósett og
syngur fyrir hana).
Sunny (Renate Krössner) er
dægurlagastjarna, sem syngur
með hljómsveit og er á stöðugum
ferðalögum um landið, en býr ein
i ibúð sinni i Berlin þess á milli.
Hún er munaðarlaus einsog svo
margir Þjóðverjar af hennar
kynslóð, alin upp á stofnun og
hefur lært að bjarga sér
sjálf — hefur kjaftinn fyrir neðan
nefið einsog þar stendur — en
hefur jafnframt rika þörf fyrir að
tekið sé mark á henni og að ein-
hver þarfnist hennar.
Renate Krössner fer á kostum i
hlutverki Sunny, enda hlaut hún
verðlaun fyrir leik sinn á kvik-
myndahátiðinni i Berlin 1980. Hún
sýnir okkur konu sem fellur
hvergi ,,i kramið”, hvorki i
einkalifinu né poppheiminum,
vegna þess að hún vill ekki láta
troða á sér og sættir sig ekki við
að vera eingöngu kynvera. Hún
neitar að sofa hjá saxófónleikar-
anum i hljómsveitinni og er rekin
fyrir bragðið. Hún kynnist heim-
spekingi og verður ástfangin af
honum en hann tekur hana ekki
alvarlega. Eini maðurinn sem
virðist i raun elska hana er leigu-
bilstjóri, sem sýnir endalausa
þolinmæði og gefst ekki upp fyrr
en hann fær Sunny með sér á
hótel, en þegar á hólminn kemur
getur Sunny ekki gert sér upp til-
finningar sem hún á ekki til. Þrátt
fyrir öryggisþörf sina getur hún
ekki selt sig fyrir öryggið.
Sunny gerir tilraun til að hverfa
aftur til fortiðarinnar og byrjar
að vinna i verksmiðjunni þar sem
hún vann áður en hún gerðist
söngkona. En þessi tilraun mis-
heppnast, hún sér engan tilgang i
vinnunni. Orvæntingin gripur
hana og hún reynir að fyrirfara
sér, en heppnast það ekki heldur.
Gömul vinkona hennar úr verk-
smiðjunni reynist henni vel, þótt
hún viðurkenni að i raun þekki
hún Sunny næsta litið og viti svotil
ekkert um lif hennar. Lokaatriði
myndarinnar er hægt að túlka
sem vonarglætu fyrir Sunny: hún
hefur rifið sig upp úr örvænting-
unni og leitar sér að vinnu sem
söngkona. í þetta sinn setur hún
ákveðin skilyrði og við sjáum að
hún ætlar að berjast áfram fyrir
rétti sinum til að vera tekin al-
varlega sem manneskja.
— ih
jí dag j
IBuster Keaton hátiðin I
heldur áfram við miklar vin- |
sældir, og i dag verða sýndar ■
J tvær langar og tvær stuttar I
I myndir meistarans. Löngu I
myndirnar heita Fyrir |
vestan er best (kl. 3.00 og ■
' 5.00) og Sjö tækifæri (kl. 7, 9 I
og 11). Með þeirri fyrrnefndu I
er sýnd aukamyndin Leik- |
húsið, og með þeirri siðar- ■
nefndu Bleikskinninn.
Regnið i fjöllunum heitir
sérstæð mynd eftir hinn
þekkta leikstjóra frá Hong
Kong, King Hu. kl. 3.05 og
. 5.05.
IBörnin i skápnum— frönsk
mynd frá 1977, leikstjóri
Benoit Jacquoit. Um náið
I samband systkina. Kl. 7.05,
19.05 og 11.05 Siðasta sinn.
Hversvegna Alexandria?
— viðfræg egypsk mynd eftir
, Yousef Chahine, sem er
Iþekktasti kvikmyndastjóri
Egypta um þessar mundir.
Kl. 3.00 Og 5.10 Siðasta sinn.
, óp úr þögninni— kanadisk
Imynd eftir Anne-Claire
Poirier, um nauðganir. Kl.
3.10 og 5.10, bönnuð börnum.
, Krossfestir elskendur —
Ijapanska snilldarverkið eftir
Mizoguchi. Kl. 7.30 og 9.30.
Solo Sunny — sjá umsögn
, hérá siðunni. Kl. 7.10, 9.10 og
Á valdi X ALA
og auðsins
Xala
Senegal1974
Leikstjóri: Ousman Sembene
Það er örsjaldan sem kvik-
myndir frá Afriku rekur á fjörur
okkar, sú eina sem ég man eftir
er einmitt eftir Sembene, Póst-
ávisunin, sem sýnd var hér fyrir
nokkrum árum. 1 Afrikurikjunum
er töluvert framleitt af kvik-
myndum, en ýmissa hluta vegna
hafa þær ekki hlotið náð fyrir
augum dreifingaraðila.
Sænska kvikmyndablaðið
Chaplinhikarekki við að telja rit-
höfundinn og leikstjórann
Sembena fremstan i flokki
afriskra leikstjóra og segir um
hann að hann hafi valið kvik-
myndina sem tjáningarform til
þess að ná til allra þeirra landa
sinna sem hvorki kunna að lesa
né skrifa.
Sembene horfir gagnrýnum
augum á nýfrjálsu rikin, þar sem
ný yfirstétt hefur tekið völdin,
stétt, sem fetar dyggilega i fót-
spor gömlu nýlenduherranna.
Fyrir okkur hér i vestrinu er
einkum forvitnilegt að kynnast
lifinu suður i Afriku, sérkennum
mannlifsins; en um leið finnum
viðaðmargterlikt með skyldum.
Xala segir frá senegölskum
kaupsýslumönnum sem eru að
hasla sér völl i viðskiptum eftir að
nýlenduherrarnir hafa komið sér
á brott. Einn þeirra Hadji að
nafni ofmetnast af rikidæminu og
misnotar aðstöðu sina. Hann
ákveður i byrjun myndarinnar að
giftast þriðju konu sinni, hinum
tveimur til litillar gleði.
Brúðkaup er haldið með pomp og
prakt, en þegar kemur að
brúðkaupsnóttinni þá brestur
hann getu, einhver hefur sent á
hann XALA (álög) sem valda
getuleysi. Hefst nú fall hans niður
þjóðfélagsstigann sem endar i
stórbrotnu atriði sem ekki skal
lýst hér.
1 þessari mynd er Sembene að
sýna vaxandi borgarastétt nýrika
og snobbaða, sem forsmáir forna
siði, ofmetnast og fær að gjalda
fyrir það.
Sembene gefur allbreiða mynd
af þjóðfélaginu, á götunum eru
betlarar og öryrkjar. konurnar
virðast standa vel fyrir sinu, þær
þekkja stöðu sina i samfélagi
múhameðstrúarmanna, en hika
ekkert við að segja sina skoðun.
Dóttir heildsalans er fulltrúi
nýrrar kynslóðar, hún tvistigur
milli þess hlutverks sem konum
er ætlað, en um leið er hún að
brjótast nýjar leiðir. Hún rifur
kjaft og ferðast um á mótorhjóli.
1 upphafi myndarinnar er vitn-
að til ræðu forseta verslunar-
ráðsins, þar sem hann talar um
hið afriska frelsi og afriskan
sósialisma, en það verður fljót-
lega ljóst að sá sósialismi er orðin
tóm; arfur nýlenduherranna lifir i
hinum nýriku. Það verður ekki
séð að Sembene sjái neina
frelsara á næstu grösum. Þegar
heildsalanum Hadji er vikið úr
verslunarráðinu kemur ungur
maður i hans stað sem orðinn er
auðugur með þjófnaði; en hver er
munurinn á þvi að stela af
almenningi með okri eða stela úr
vasa hinna fátæku?
Þó að efnið sé alvarlegt, er öllu
lýst með léttleika; sjálfsánægju
hinna nýriku yfir illa fengnum
auði er verulega skopleg;
vandræði Hadji yfir getuleysinu
veita innsýn i karlheiminn, það
eru allir boðnir og búnir til að
senda hann til færustu töfralækna
til að leysa þann vanda. Það sem
gefur myndinni þó ekki sist gildi
er hvað efnið minnir á svipuð
tiðindi sem gerst hafa hér á
norðurslóðum, hér sem þar gildir
að margur verður af aurum api.
— ká.