Þjóðviljinn - 12.02.1981, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 12. febrúar 1981
Bæjarútgerö Hafnarfjardar 50 ára:
Elsta
i dag, 12. febrúar eru 50 ár liðin
frá þvi að Bæjarútgerð Hafnar-
fjarðar var stofnuð. Er hún elsta
bæjarútgerð á landinu. Hug-
myndin að stofnun bæjarút-
gerðarinnar kom fyrst fram á
fundií Verkamannafélaginu Hlíf f
Hafnarfirði i ársbyrjun 1916.
Ekkert var gert í málinu þá, og
aftur skaut þessari hugmynd upp
árið 1923. Það var svo árið 1927 að
fyrsti visirinn að Bæjarútgerð
Hafnarfjarðar varð til, þegar
bæjarsjóður ásamt fyrirtækinu
Akurgerði s.f. tóku á leigu togar-
ann Clementinu, til að draga úr
þvi mikla atvinnuleysi sem þá
var i bænum. tJtgerð þessa togara
gekk vel og skilaði nokkrum
hagnaði, sem variðvar til þess að
kaupa eitt herbergi fyrir Hafn-
firðinga á Stúdentagarðinum við
Hringbraut i Reykjavik.
Atvinnuleysi hvatinn
Um áramótin 1930—31 var
mikið atvinnuleysi viða um land
af völdum kreppunnar og fóru
Hafnfirðingar ekki varhluta af
þvi frekar en aðrir landsmenn.
Um þetta leyti urðu tvö útgerðar-
fyrirtæki i bænum að hætta starf-
semi sinni, en árið áður höfðu
Hellyer Bros. Ltd. hætt togaraút-
gerð sinni frá Hafnarfirði og at-
vinnuleysi i bænum þvi geigvæn-
legt. Eitthvað varð þvi að taka til
bragðs og hinn 12. febrúar 1931
ákvað bæjarstjórn Hafnarfjarðar
að kaupa togarann Mai og Edin-
borgarstöðina svo nefndu og þar
með var Bæjarútgerð Hafnar-
fjarðar stofnuð. Togarinn Mai
hélt til veiða strax daginn eftir
þann 13. febrúar og var aflinn
saltaður um borð. Skipstjóri á
þessum fyrsta togara BÚH var
Benedikt Ogmundsson en fram-
kvæmdastjóri hafði verið ráðinn
Asgeir G. Stefánsson.
bæjarútgerð latidsins
Nýsköpun
Það var létt fyrir starfsfólki BÚH i gær — Ljósm. — eik —
Togarinn aflaði vel, en mark-
aður var óhagstæður og afkoman
þvi ekki að sama skapi. góð.
Reynt var að skipta vinnunni i
landi milli verkamanna þannig að
fólk hefði i sig og á. Fiskverk-
unarstöð BÚH, sem kölluð var
Bæjarstöðin, var ekki fullnýtt
með útgerð eins togara og þvi var
ráðist i það árið 1934 að kaupa
annan togara sem nefndur var
Júnf.
Frá þvi að BÚH var stofnuð og
fram að styrjaldarárunum var
rekstur fyrirtækisins mjög erf-
iður, enda kreppan i algleymingi.
Togararnir voru gerðir út til
veiða i salt, is eða á sildveiðar.
Þrátt fyrir alla þessa erfiðleika
tókst að halda útgerðinni gang-
andi og fullyrða má að hún hafi
komið i veg fyrir algert hrun i
bænum i atvinnulegu tilliti. Þegar
siðari heimsstyrjöldin hófst
breyttist hagur BÚH mikið til
batnaðar og til marks um það má
geta þess, að á 10 ára afmæli
fyrirtækisins gaf það stór fé til
ýmissa menningar- og atvinnu-
mála. Mest mun þó hafa munað
um framlag BÚH til eflingar at-
vinnuli'finu i bænum, þegar hún
gaf 1 miljón kr. i striðslok til að
smiða vélbáta gegn jafnháu
framlagi annarsstaðar frá. Ar-
angurinnafþessu varð sá, að átta
stórir vélbátar bættust i fiski-
skipaflota Hafnfirðinga. Þá gerð-
ist BÚH hluthafi i Lýsi og mjöl
h.f. 1945.
1 striðslok var skipakostur BÚH
orðinn úreltur og var meginverk-
efnið að endurnýja hann. Fyrsti
nýsköpunartogari fyrirtækisins
kom til Hafnarfjarðar i nóv. 1947
og hlaut hann nafnið Júli. Annan
nýsköpunartogara eignaðist BÚH
svo 1951, Júni. Og i ágúst 1953 var
togari keyptur frá Vestmanna-
eyjum og hlaut hann nafnið
Agúst. Arið 1955 eignaðist BÚH
nýjan togara sem nefndur var
April. Bæjarútgerðin rak frá upp-
hafi fiskverkun i Edinborgarstöð-
inni og var fiskurinn verkaður i
saltfisk og skreið. Eftir strið fór
sifellt meiri hlutur sjávarafla i
frystingu. Að forgöngu Kristjáns
Andréssonar, sem þá var bæjar-
fulltrúi Sósialistaflokksins i
Hafnarfirði var hafist handa við
að byggja frystihús BÚH og var
hafist handa við það 1955 og var
það tekið i notkun 1957. Hefur
Fiskiðjuverk Bæjarútgerðar
Hafnarfjarðar siðan verið þunga-
miðjan i rekstri fyrirtækisins.
Arið 1977 voru gerðar miklar
breytingar á frystihúsinu og jókst
þá afkastageta þess um meira en
helming. Skreiðar- og saltfisk-
vinnsla hefur og verið stór þáttur
i rekstri fyrirtækisins.
Nú gerir BÚH út 3 skuttogara,
og samtals vinnur á fjorða
hundrað manns hjá fyrirtækinu
þar af á milli 60 og 70 á tog-
urunum.
Sem fyrr segir er Bæjarútgerð
Hafnarfjarðar elsta bæjarútgerð
landsins og má fullyrða að til-
koma hennar hafi markað tima-
mót i islensku atvinnulifi, þar
sem bæjarútgerðir viðsvegar um
land hafa hvað eftir annað bjarg-
að atvinnulifinu, þegar einka-
reksturinn hefur brugðist eða gef-
ist upp, eins og ófá dæmi eru til
um.
Rætt við
Gíslínu (Diddu)
Gísladóttur
sem unnið hefur
hjá BÚH
í nær 50 ár
Hef
ekki
unnið
hjá
öðru
fyrir-
tæki
Gislina Gisladóttir: Nær 50 ár i
fiskinum.
— Ég byrjaði að vinna hjá
bæjarútgerðinni 16 ára gömul,
árið 1931, þá var það saltfiskur-
inn, sem allt snérist um hérna.
Siðan hef ég unnið hér, en ekki þó
samfelit, en ég hef aldrei unnið
hjá öðru fyrirtæki en BÚH. Það er
Gislina Gisladóttir, sem sagði
blaðamanni Þjóðviljans þetta
þegar frystihús BÚII var heim-
sótt i gær i tilefni hálfrar aldar af-
mælis bæjarútgerðarinnar.
— Ef þú skrifar nafnið mitt
verður að hafa Diddu-nafnið með,
það þekkir mig enginn undir öðru
nafni, sagði Gislina þegar við
báðum hana að segja aðeins
meira frá starfi sinu hjá fyrirtæk-
inu.
— Þegar ég byrjaði hér var það
saltfiskurinn, sem allt snerist um,
eins og ég sagði áðan. Þá unnu
konur i vaskinu, eins og kunnugt
er, en karlmenn flöttu. Nú, og svo
unnu konur og unglingar á salt-
fiskreitnum yfir sumarið, þegar
verið var að þurrka saltfiskinn og
það var einmitt á reit, sem mitt
starf byrjaði hjá BÚH.
Hefurðu svo unnið i frystihús-
inu frá byrjun þess?
— Já, ég byrjaði strax að vinna
hér og hafði þá unnið bæði i salt-
fiskinum, eins og fyrr segir og
einnig við skreið, en siðan frysti-
húsið tók til starfa hef ég verið
hér.
Við hvað af þessu hefur þér
likað best að vinna?
— Alveg tvimælalaust i frysti-
húsinu, hér er gaman að starfa og
svo hefur öll aðstaða breyst svo
mikið tii batnaðar. Svo ég tali nú
ekki um ef borið er saman við
fyrstu árin hjá BÚH, þegar
maður var i vaski, það er eins og
dagur og nótt.
Hvernig likar ykkur fullorðnu
konunum að vinna eftir bónus-
kerfinu?
— Alveg prýðilega, hann hefur
bæði kosti og galla, en þegar á allt
er litið þykir mér skemmtilegra
að vinna i bónus en timavinnu.
Að lokum má geta þess að
eiginmaður Gislinu, Jón Björns-
son,vann I 50 ár hjá BÚH. Hann
lést i september sl. og hann vann
alveg fram á síðasta dag i orðsins
fyllstu merkingu, lauk vinnu á
föstudagskvöldi en andaðist dag-
inn eftir. Þau erú þvi ófá handtök-
in sem þau hjónin skilja eftir hjá
Bæjarútgerð Hafnarfjarðar.
— S. dór
Rætt við Sigríði
Guðmundsdóttur
sem unnið hefur i
frystihúsi BÚH
í 20 ár
Þetta er
skemmti-
leg vinna,
annars
væri ég
ekki í
þessu
Er það ekki einhæf og fremur
leiðinleg vinna að starfa eftir
bónuskerfi i frystihúsi? Þessa
spurningu lögðum við fyrir
Sigriði Guðmundsdóttur, sem
unnið hefur í 20 ár hjá Bæjarút-
gerð Hafnarfjarðar, en við hittum
hana i vinnslusal frystihúsa
bæjarútgerðarinnar i gær.
— Nei, mér þykir þetta
skemmtiieg vinna; ef mér þætti
það ekki þá væri ég ekki hér.
Vinnuaðstaða er þokkalega góð
og svo er það félagsskapurinn
sem maður hefur hér.
Hvað starfaðir þú áður en þú
byrjaðir i frystihúsinu?
— Ég var heimavinnandi hús-
móðir, en byrjaði að vinna utan
heimilis 1960, og þá hér i frysti-
húsinu. En af þvi að þú minntist á
hvort vinnan væri skemmtileg, þá
vil ég taka það fram að áður fyrr
Sigriður Guðmundsdóttir: 20 ár
i BÚH
vann ég á vélunum og það er
miklu skemmtilegri vinna en hér
i salnum.
En erfiðari ekki satt?
— Það er ég ekkert viss um, en
alla vega liflegri og skemmti-
legri. Þú spyrð um bónuskerfið;
ég kann þvi ágætlega, eins og
flest hefur það sina kosti og galla.
Þegar hér var komið tóku allar
konur i salnum niður hlifðar-
svunturnar og fóru úr salnum án
þess að kominn væri kaffitimi.
— Jú, sjáðu til, við fáum smá
pásu á milli matar og kaffitima,
rétt svona til að fá sér eina sigar-
ettu eða svo, sagði Sigriður um
leið og við kvöddum glaðværan
hóp i frystihúsi BÚH.
— S. dór