Þjóðviljinn - 04.03.1981, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 4. raars, 1981.
Án v onar
ekkert líf
Ræða Snorra
Hjartarsonar
skálds, við
afhendingu
Bókmenntaverð-
launa Norður-
landaráðs í
Kaupmannahöfn
í gær
Virðulega samkoma!
Þegar mér var tilkynnt að ég
hefði hlotiö bókmenntaverðlaun
Norðurlandaráðs að þessu sinni
varð ég að sjálfsögðu harla
glaður og þakklátur, glaður yfir
þvi að ljóð min skyldu talin
verðug þess að standa undir
slikri viðurkenningu. Og glaður
vegna þjóðar minnar og is-
lenzkrar ljóðlistar, sem löngum
hefur verið einangruð frá bók-
menntum annarra þjóða, af þvi
að mál vort skilja aðeins örfáir
menn utan Islands, já af þvi að
vér einir höfum varðveitt þá
tiginbornu tungu sem næst
stendur máli Norðurlandaþjóöa
allra til forna. Ég tel mér trú
um að þessi verðlaunaveiting
geti orðið yngri skáldbræðrum
minum nokkur hvatning til dáða
og að islenzkri ljóðlist veröi
meiri gaumur gefinn en verið
hefur fram að þessu, en það á
hún vissulega skilið. Ferill
ljóðsins er órofinn gegnum aldir
islenzkrar sögu, frá fyrsta
skáldinu og mesta, Agli Skalla-
grimssyni, til þessa dags, þótt
bragur og viðfangsefni hafi að
sjálfsögðu breytzt með breytt-
um timum. Enn lifir ljóöið á Is-
landi og ber fagran blóma.
Já, enn lifir ljóðið, þetta er
mér fögnuður að geta fullyrt, á
Norðurlöndum sem annars
staðar. Og þar sem ljóð eru ort
eiga þau einhvern hljómgrunn,
þau spretta ekki á berangrinum
tómum og naumast væru þau
gefin út ef enginn læsi þau og
nyti þeirra. Vera má að les-
endahópur þeirra sé ekki ýkja
stór. Hlutverk skálda er annað
nú en áöur var, og verður mér
þá fyrst hugsað til nitjándu ald-
arinnar þegar skáld voru viða i
fylkingarbrjósti þar sem barist
var fyrir frelsi, auknum lýðrétt-
indum og þjóðlegri endurreisn,
voru i einu þjóðskáld og þjóð-
hetjur. En þó nú sé öldin önnur
og kvæði geti fáu breytt hafa
skáld ærið hlutverk aö leysa af
hendi: vekja samkennd og sam-
úð, opna augu fólks fyrir þvi
sem fagurt er og gott, og þá
vissulega einnig hinu sem illt er
og rangsnúið, túlka tilfinningar
sinar og viðhorf á þann hátt sem
ljóðið eitt fær gert. Og það getur
verið styrkur i baráttunni fyrir
rótgróinni menningu hinna
smærri þjóða, sem nú á i vök að
verjast gegn innrás alþjóðlegra
fjölmiðla.
Nú má hver og einn lá mér þó
mér sé dimmt fyrir sjónum
þegar ég litast um i heiminum i
dag. Jörðin stynur undan verk-
um barna sinna, hinna voldugu
og fámennu drottna auðmagns
og þegna. Mengunin, einn mesti
bölvaldur vorra tima, færist i
aukana án afláts. Skógum er
eytt, hin söng- og sögufrægu
fljót sem fyrr runnu blá og
silfurtær til sjávar orðin að mó-
rauðum skolpræsum þar sem
ekkert kvikt getur þrifist,
voldug úthöfin þakin oliu,
menguð eiturefnum, og hvað
um lofthjúp jarðar, hvernig er
ástatt um hann? Jörð, haf og
himinn, allt er eyðingu undir-
orpið, svo að löngu er mál að
linni. Og ótalin er skelfingin
mesta, eyðingin algera, sem
vofað getur yfir, en sem ég ætla
ekki að fara orðum um, get
reyndar ekki hugsað til enda.
Er þá ekkert til bjargar, rikir
vonleysið eitt um framtið lifs og
jarðar? Nei, svo getur ekki ver-
ið, vissulega ölum vér með
oss von um fegri heim og betri,
án vonar ekkert lif. Og þó oss
virðist einatt hin hvitu öfl tilver-
unnar, fegurð og góðvild, litils-
megnug i baráttunni við hin
myrku öfl, illsku og græðgi,
getur svo farið á einhvern hátt
og þrátt fyrir allt, að öfl ljóss og
lifs beri sigur af hólmi. Þvi
fógnum vér öllu sem glættgetur
og styrkt þá von i brjóstum vor-
um. Og það verði siðustu orð
þessa örstutta ávarps, ósk min
og bæn, að hið fagra og góða,
sem er eitt og hið sama, megi
lýsa oss leiðina fram.
Þjóöleikhúsiö sýnir
SoLUMAÐUR DEYR
eftir
Arthur Miller
Leikstjóri:
Þórhallur Sigurösson
Leikmynd:
Sigurjon Jóhannsson
Þýöing:
Jónas Kristjánsson
,.Það er auðvitað burðarás þessarar ágætu sýningar hversu fágaður,
einlægur og tæknilega fullkominn leikur Gunnars Eyjólfssonar er.” ....
„Margrét Guðmundsdóttir fer afskaplega fallega með hlutverk konu
Willys.... ”
nútimavisu, þar sem höfuðper-
sónan er ekki stórmenni af neinu
tagi heldur ósköp venjulegur
maður, ekki hetja heldur fórnar-
lamb. Vandinn er i þvi fólginn að
gera litla manninn, fórnarlambið,
þannig úr garði að hann veki
samúð okkar en ekki með-
aumkun. Willy Loman er um
margt litilmótlegur i endalausri
lifslygi sinni og vesaldarlegu
smjaðri fyrir þeim sem ofar
standa, en hann hefur samt til að
bera mannlega reisn, við vitum
að úr honum heföi mátt gera betri
mann ef hinn ameriski draumur
um skjótfenginn gróða hefði ekki
villt um fyrir honum, og við
finnum að hann er þó þrátt fyrir
allt maður sem á sér draum og
berst fyrir honum. Þess vegna
vekur Willy Loman samúð okkar
sem manneskja. Við finnum
hversu stutt er milli hans örlaga
Dauði sölumanna
Leikmynd Sigurjóns Jóhanns-
sonar er sterk og táknræn, skilar
þegar i stað hughrifum sem
styðja við anda verksins. Litið
hús, veikbyggt, umkringt stórum
og ógnandi háhýsum á alla vegu.
Við fáum á tilfinninguna að það
muni brátt verða kramið undir
þessum köldu, miskunnarlausu
risum. Og á sama hátt fer um
Willy Loman. Hann er litli
maðurinn sem kremst undir
Einn megih þátturinn i starf-
semi Rauða kross islands er kaup
og rekstur sjúkrabila og fjárfestu
samtökin á s.l. ári i sjúkrabilum
fyrir alls um 200 miljónir gkr., ef
taldir eru meö bilar sem væntan-
legir eru til landsins nú á næst-
unni. Sex nýir bilar hafa verið
pantaðir til landsins, og eru
deildimar á Akureyri, I Grundar-
firði, i Vestur-Barðastrandar-
sýslu (Patreksfirði), Hvamms-
tanga, Austur-Húnavatnssýslu
(Blönduósi) og á Sauðárkróki nú i
óða önn aö sáfna peningum til
kaupanna.
A s.l. hausti stóð RK fyrir sér-
stöku verkefni, Afrikuhjálpinni
köldum og miskunnarlausum
risum peningaheimsins, þess
heims sem hann hafði i blindni
trúað að mundi færa sér auð og
iifshamingju.
Leikmyndin er skemmtilega
stilfærð, aðeins er markað fyrir
útlinum, en einstakir hlutir og
húsgögn standa stök og sem full-
trúar alls hins. Þessi leikmynd
gefur leikurunum gott fækifæri til
1980, en i þeirri fjársöfnun sýndu
landsmenn i verki traust til RK og
vilja til að koma bágstöddum til
hjálpar, jafnvel i fjarlægum
löndum. Vegna þessa mikilvæga
skammtimaverkefnis féllu önnur
i skuggann á meðan, sem þó er
unniö að alla daga áriðum kring
Má þar nefna m.a. öldrunarþjón-
ustuna á vegum kvennadeildar-
innar i Reykjavik, neyðarvarnir,
skyndihjálp, rekstur sjúkra-
hótela, hjálpartækjabankann,
blóðsöfnun og fleira.
Allt frá stofnunkvennadeildar i
Reykjavik hefur heimsóknar-
þjónusta veriö eitt af verkefnun-
um. Einmana fólk, fjúkir og aldr-
aöir fá heimsóknir frá konum i
að njóta sin og gott svigrúm til
hreyfinga, og reyndar leggur
uppfærslan öll megináherslu á
leikarana og persónusköpun
þeirra. Arangurinn er mjög
góður, þetta er manneskjuleg og
hlý sýning sem snertir áhorfand-
ann djúpt með einlægni sinni og
tilfinningalegri alvöru.
Arthur Miller gerði með þessu
verki metnaðarfulla tilraun til að
skrifa fullgildan harmleik á
deildinni, og hefur árangurinn af
þessu starfi verið ótviræður.
Einnig hefur deildin annast fé-
lagsstarf fyrir eldri borgara i
samvinnu við Félagsmálastofnun
Reykjavikurborgar.
Ein meginf járöflu na rleið |
Rauða Krossins er merkjasala á j
Oskudeginum, og hefur svo verið j
um árabil. Þann dag eru Rauða |
Kross merkin seld um allt land, |
til ágóða fyrir hina margþættu !
starfsemi sem deildirnar hafa I
með höndum.
Merki Rauða Krossins verður j
afhent sölubörnum i skólunum '
eins og venja hefur verið und- I
anfarin ár. !
og okkar og það vekur með okkur
skelfingu. Harmleikurinn vekur
með okkur vorkunn og skelfingu,
sagði Aristóteles.
Það er auðvitað burðarás
þessarar ágætu sýningar hversu
fágaður, einlægur og tæknilega
fullkominn leikur Gunnars
Eyjólfssonar er. Hann leikur
kannski einum of sterkt á
stundum, færir okkur ekki full-
komlega heim sanninn um upp-
gjöf og vonleysi Willys, en niður-
lægingu hans og örvæntingu
skilar hann með stórfenglegum
hætti. Ég minnist þess varla að
hafa séð Gunnar leika svona vel,
nema ef vera skyldi i Húsverð-
inum og Hákarlasól.
önnur hlutverk eru öll i
traustum höndum og vandlega
unnin. Margrét Guðmundsdóttir
fer afskaplega fallega meö hlut-
verk konu Willys, sýnir okkur
bæði undirgefni hennar og ósjálf-
stæði gagnvart Willy, en einnig
styrk hennar og þolgæði og
fölskvalausa ást.
Hákon Waage tekst vel að koma
brestunum i skapferli Biffs til
skila, en óheiðarleiki hans og rót-
leysi er auðvitað bein afleiðing af
lifslygum Willys. Samband þeirra
feðganna skilar sér sérstaklega
vel i þessari sýningu. Andri Orn
Clausen gengur merkilega beint
inn i hlutverk Haps, grunnfærnin
og ómerkilegheitin skina beinlinis
út úr honum.
Þegar á heildina er litið er þetta
skinandi fallega unnin sýning
sem skilar verkinu af fullkominni
trúmennsku og gengur beint til
hjarta áhorfandans — og vonandi
heila hans lika.
Sverrir Hólmarsson
Merkjasala Rauða Krossins i dag:
Sjúkrabílar fyrir 200
miljónir kr. á s.l. ári
Stjórn FDS
um togarakaup
N-Þingeyinga:
Ekki sé
tekið af
framlagi
til inn-
lendrar
smíði
Stjórn Félags dráttarbrauta og
skipasmiðja hefur harðlega mót-
mælt þeirri tillögu varðandi
margumrædd togarakaup
Norður-Þingeyinga, að 10% af
kaupveröi togarans verði tekið af
sérstöku 1500 milj. gkr. framlagi
til Byggðasjóðs sem átti að renna
til innlendrar nýsmiði fiskiskipa.
Segir í ályktun frá stjórn FDS
um þetta mál, að það fjármagn
sem veitt hafi verið til innlendra
skipasmiða sé ekki svo riflegt að
taki þvi að veita þvi til annarra
aðila, sist af öllu til að kaupa
framleiöslu erlendra keppinauta
islenskra skipasmiðastöðva.
Stjórnin kveðst vilja andmæla
þeim viðhorfum, sem fram hafi
komið i umræðum um togara-
kaupin, að ekki skipti meginmáli
hvort það séu fiskiskip smiðuð i
Noregi, Frakklandi eða íslandi
sem veiði þorskinn i sjónum og
flytji til lands. Þegar islensWisk-
veiðistefna sé mótuö verði að
hafa i huga almenna innlenda at-
vinnustefnu og þar hljóti islensk-
ur skipaiðnaöur aö gegna veiga-
miklu hlutverki.
Stjórn FDS segir litiö hafa verið
fjallað um það i þessu máli, að
reglur um skipakaup erlendis frá
hafi verið þverbrotnar, bæði
varðandi lánshlutíall til útgerðar-
innarog eiginfjárlramlag hennar
og þá reglu, að selt skuli skip úr
landi á móti hverju innfluttu
fiskiskipisem við bætist. En þessi
kaup séu ekkert einsdæmi, og svo
oft hafi stjórnin vakið athygli á
slikum innflutningi fyrir daufum
eyrum, að hún sá ekki ástæðu til
að fjalla um þetta mál sérstak-
lega fyrr en lagt var til aö taka af
Byggðasjóðsframlaginu til inn-
lendrar nýsmiði.
—vh